Lezvi hi gondzako ka magezu yo gumesa ya Jakobe — Cipandze 1

1-2. Zvini lezvi Jakobe a nga maha na a hi kusuhani ni kufa, niku hikuyini? (Wona ni mufota wa kapa.)

KU WA hundza 17 wa malembe, a nandza go tsumbeka, Jakobe, na gi rurile Khanani giya Gibhite ni ngango wakwe wontlhe. (Gen. 47:28) Ndzeni ka cikhati leco, i wa vile ni litsako la ku tlhela a wonana ni n’wana wakwe wo randzeka, Josefa, ni ku wona ngango wakwe wontlhe na wu hi zvin’we. Kanilezvi makunu, Jakobe i wa zvi zwisisa ku i kusuhani ni kufa. Hikwalaho, i no maha mutlhangano wa lisima ni ngango wakwe. — Gen. 49:28.

² Cikhatini leco, zvi wa tolovelekile lezvaku loku a hloko ya ngango yi lava kufa yi tlhanganisa zviro zva ngango wakwe kasi yi va nyika zvileletelo zvo gumesa. (Isa. 38:1) Ka mutlhangano lowo kuzvilava i wa tlhela a komba loyi a nga wa tava hloko ya ngango andzhako ka kufa kakwe.

3. Hi kuya hi Genesisi 49:1, 2, hikuyini a magezu ya Jakobe ma nga ya lisima nguvhu?

³ Lera Genesisi 49:1, 2. Kanilezvi a mutlhangano lowu Jakobe a nga wu maha ni ngango wakwe wu wa hambene ni yin’wani. Jakobe i wa hi muphrofeti. Ndzeni ka mutlhangano lowo, Jehovha i no pimisela a nandza gakwe a ku wulawula hi zvilo zva lisima zvi nga wa ta khumba nguvhu a pswalo wakwe. Hi cigelo leco, ka zvikhati zvin’wani a magezu yo gumesa ya Jakobe ma wa hi ciphrofeto.

4. Zvini hi faneleko ku zvi alakanya a cikhati leci hi kambisisako a ciphrofeto co gumesa ca Jakobe? (Wona ni kwadru “Ngango wa Jakobe”.)

⁴ Ka ndzima leyi hi ta wona lezvi Jakobe a nga byela a vana vakwe va mune: Rubheni, na Simeyoni, na Levhi, na Judha. Ka ndzima yi landzelako, hi ta wulawula hi magezu yo gumesa ya Jakobe ka vana vakwe van’wani va 8. Kota lezvi hi to zvi wona, Jakobe i wulawulile na ku nga hi ka vana vakwe basi kanilezvi ni ka mingango yabye, leyi yi ngava tiko ga Izrayeli. Laha hi vhuxetako a matimu ya tiko lego hi ta wona lezvi a ciphrofeto ca Jakobe ci nga tatisekisa zvona. Niku hi ku kambisisa a magezu yakwe, hi ta gondza zvilo zva lisima zvi to hi vhuna ku tsakisa Jehovha, a Papayi wa hina wa le tilweni.

RUBHENI

5. Zvini lezvi kuzvilava Rubheni a nga rindzela ku nyikiwa hi papayi wakwe?

⁵ Jakobe i no ranga hi Rubheni, aku: “Wena u matewula ya mina”. (Gen. 49:3) Kota matewula, Rubheni kuzvilava i wa rindzela lezvaku a nyikiwa tshomba yi wuyetilweko kumbiri ya papayi wakwe. A cin’wani kambe, kuzvilava i wa rindzela lezvaku i wa tava yena hloko ya ngango andzhako ka kufa ka papayi wakwe niku a thomo lego gi hundziselwa ka pswalo wakwe hi kufamba ka cikhati.

6. Hikuyini Rubheni a nga luza a fanelo yakwe ya wutewula? (Genesisi 49:3, 4)

⁶ Hambulezvo, Rubheni i no luza a fanelo yakwe ya wutewula. (1 Kro. 5:1) Hikuyini? Ka malembe yo kari ndzhako, i wa hlengele masango na Bhilha, a sati wa mutsongwani wa papayi wakwe. Bhilha i wa hi nandza ga sati wo randzeka nguvhu wa Jakobe, Rakeli, loyi makunu a nga file. (Gen. 35:19, 22) Rubheni i wa hi n’wana wa sati mun’wani wa Jakobe, wa ku hi Leya. Rubheni kuzvilava i kokilwe hi ku navela kakwe ka ku hlengela masango kutani i xakele Bhilha kasi a vhalela ku a nga randziwi nguvhu hi Jakobe a ku hundza mamani wakwe. Kani cive cihi cigelo ca kona, lezvi a zvi mahileko zvi mu swirile nguvhu Jehovha ni papayi wakwe. — Lera Genesisi 49:3, 4.

7. Zvini zvi nga humelela Rubheni ni pswalo wakwe? (Wona ni kwadru “Ciphrofeto co gumesa ca Jakobe”.)

⁷ Jakobe i no byela Rubheni, aku: “U nga ta humelela”. A magezu lawa ma tatisekile. A Bhibhiliya a gi wuli lezvaku i kona wa pswalo wa Rubheni a vileko hosi, mupristi kutani muphrofeti. Hambulezvo, Jakobe i mu nyikile tshomba Rubheni niku a pswalo wakwe wu vile lin’we la tixaka ta Izrayeli. (Jox. 12:6) Ka zviyimo zvin’wani, Rubheni i kombisile matshamela ya manene, niku a ku kona ku tsalilweko lezvaku i tlhelile a maha wubhayi. — Gen. 37:20-22; 42:37.

8. Zvini hi gondzako ka cikombiso ca Rubheni?

⁸ Zvini hi nga gondzako? Hi fanele ku kulula hi n’watseka kasi hi ti khoma ni ku potsa lezvi zvi nga hi yisako ka wubhayi. Loku hi ringiwa ku maha ciwonho, hi fanele ku nyima hi ehleketa hi lezvi zvi to mu khumbisa zvona Jehovha, ni ngango wa hina, ni van’wani. A cin’wani kambe, hi fanele ku alakanya lezvaku “leci a munhu a ci byalako, i ta tshovela caleco”. (Gal. 6:7) Hi tlhelo gin’wani, lezvi zvi nga humelela Rubheni zvi hi alakanyisa lezvaku Jehovha i na ni wuxinji. Hambu lezvi Jehovha a kalako a nga hi vhikeli ka mawuyawuya ya zvihoxo zva hina, wa katekisa a kutikarata ka hina a cikhati leci hi mahako lezvi zvi nga zvinene.

SIMEYONI NA LEVHI

9. Zvini zvi nga maha ku Simeyoni na Levhi va nga mu tsakisi Jakobe? (Genesisi 49:5-7)

⁹ Lera Genesisi 49:5-7. Hi kulandzela, Jakobe i no wulawula na Simeyoni na Levhi. Hambulezvo, lezvi a nga va byela zvi kombile lezvaku va wa nga mu tsakisi. Ka malembe ndzhako, Dhina, a nhanyana wa Jakobe, i wa pfinyilwe hi mukhanani wo kari wa ku hi Xekemi. Zva zwisiseka lezvi vontlhe a vana va Jakobe va nga zangara hi kota ya lezvi zvi nga humelele a makabye wabye, kanilezvi Simeyoni na Levhi va no tsandzeka ku ti khoma. Va no kanganyisa a vavanuna va Xekemi va ku va ta maha navo kurula loku vontlhe va vhumela ku mahiwa wukwera. A vavanuna lavo va no vhumela. Na va hazwa kubayisa ka ku mahiwa wukwera, Simeyoni na Levhi, “a mun’we ni mun’we wabye i no teka a cipadha cakwe va nghena dhoropeni na gi nga tivi nchumu, va daya a vavanuna vontlhe”. — Gen. 34:25-29.

10. A magezu ya ciphrofeto ca Jakobe xungetano hi Simeyoni na Levhi ma tatisekisile kuyini? (Wona ni kwadru “Ciphrofeto co gumesa ca Jakobe”.)

¹⁰ Jakobe i no karateka nguvhu hi kota ya tihanyi leti ti mahilweko hi vana vakwe va vambiri. I no phrofeta lezvaku va wa ta hangalasiwa va tlhela va xwanyiwa lomu tikweni ga Izrayeli. A magezu lawa ya ciphrofeto ma tatisekile andzhako ka 200 wa malembe ni ku hundza a cikhati leci a tiko ga Izrayeli gi nga nghena Tikweni gi Tsumbisilweko. A lixaka la Simeyoni li kumile a tshomba yabye lomu cikari ka cipandze ca lixaka la Judha. (Jox. 19:1) A tshomba ya Levhi ku wa hi 48 wa madhoropa ma nga hangalakile tikweni gontlhe ga Izrayeli. — Jox. 21:41.

11. Zvilo muni zva zvinene zvi mahilweko hi lixaka la Simeyoni na Levhi?

¹¹ A pswalo wa Simeyoni na Levhi a wu phindangi a ciwonho ca vakokwani vabye. A lixaka la Levhi li wa tsumbeka nguvhu ka wukhozeli go basa. A cikhati leci Mosi a ngaya amukela nayo ka Jehovha le Citsungeni ca Sinayi, a kutala ka vaIzrayeli va no sala va khozela a cifananiso ca cihon’wana, kanilezvi a vaLevhi va no yima tlhelweni ga Mosi va tlhela va mu vhuna a ku basisa a wubihi lego. (Ekso. 32:26-29) Jehovha i no hlawula lixaka la Levhi a li nyika thomo ga kuva vapristi. (Ekso. 40:12-15; Mitse. 3:11, 12) Hi ndzhako ka cikhati, a lixaka la Simeyoni li no vhuna a lixaka la Judha a kulwa ni vaKhanani kasi va kuma cipandze cabye Tikweni gi Tsumbisilweko. — Vala. 1:3, 17.

12. Zvini hi gondzako ka cikombiso ca Simeyoni na Levhi?

¹² Zvini hi nga gondzako? U nga tsiki zanga yi rangela zviboho zva wena ni lezvi u mahako. Zva ntumbuluko a ku hi zangara loku hina kutani xaka ga hina gi nga khomiwi khwatsi. (Lis. 4:4) Hambulezvo, hi fanele ku alakanya lezvaku Jehovha a nga tsaki hi magezu ni mitiro yi kombako zanga. (Jak. 1:20) Loku hi mahelwa kungalulami — kani hi lomu bandleni kutani hi le handle ka bandla — hi maha zvilo hi kuyelana ni matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, lawa ma hi vhunako ku hi nga mahi kutani ku wula zvilo zvi bayisako van’wani. (Rom. 12:17, 19; 1 Ped. 3:9) Hambu loku a vapswali va wena va maha zvilo zvi kalako zvi nga tsakisi Jehovha, alakanya lezvaku a wu kurumeteki ku landzela cikombiso cabye. U nga chikeleli magumo ya ku a zvi nge koteki ku u tsakisa Jehovha. Jehovha a nga ta tshuka a phazama ku chachazela a kutikarata ka wena ka ku simama u maha lezvi zvi nga zvinene.

JUDHA

13. Hikuyini kuzvilava Judha a nga karateka a cikhati leci gi nga chikela a khati ga ku a papayi wakwe a wulawula naye?

¹³ Hi kulandzela, Jakobe i no wulawula na Judha. Andzhako ka kuzwa lezvi Jakobe a nga byela tinhondzo takwe, kuzvilava Judha i karatekile. Phelasi, yenawu i wa mahile zviwonho zvo kari zva hombe. Zvo khwatsi Judha i wa phangile a dhoropa ga Xekemi. (Gen. 34:27) A cin’wani kambe, i wa hlengele ni vamakabye vakwe va xavisa Josefa kota khumbi ni ku hembela papayi wabye. (Gen. 37:31-33) Hi andzhako ka cikhati, i wa hlengele masango na Tamari, a katamwane wakwe, na a alakanya lezvaku cibhayi. — Gen. 38:15-18.

14. Zvilo muni zva zvinene zvi mahilweko hi Judha? (Genesisi 49:8, 9)

¹⁴ Hambulezvo, na a pimiselwa hi Nungungulu, Jakobe i no mu nyika zvikatekiso basi Judha ni ku mu tsumbisa lezvaku i wa ta humelelwa hi zvilo zva zvinene yena ni ngango wakwe. (Lera Genesisi 49:8, 9.) Judha i wa kombile lezvaku i wa karateka nguvhu hi kutizwa ka papayi wakwe a nga khosahele. A cin’wani kambe, i wa kombisile zwela-wusiwana hi ndzisana yakwe, Bhenjamini. — Gen. 44:18, 30-34.

15. Ci tatisekisile kuyini a ciphrofeto ca Jakobe xungetano hi Judha?

¹⁵ Jakobe i no phrofeta lezvaku Judha i ta rangela vamakabye vakwe. Hambulezvo, a ciphrofeto leco ci tekile cikhati co leha nguvhu kasi ci tatiseka. A khati go sangula ku wulawuliwako hi Judha na a rangela kuve andzhako ka 200 wa malembe — andzhako ka ku va huma hi Gibhite — a lixaka la Judha li no ranga hi lona leti tin’wani ti landzela a cikhati leci va nga hi lomu ciwuleni na vaya ka Tiko gi Tsumbisilweko. (Mitse. 10:14) Andzhako ka malembe yo tala, Judha i no rangela a cikhati leci va nga teka a Tiko gi Tsumbisilweko. (Vala. 1:1, 2) Dhavhidha, wa pswalo wa Judha, i vile yena hosi yo sangula ka tihosi ti nga huma lixakeni la Judha. Kanilezvi a hi lezvo basi.

16. A ciphrofeto ci nga ka Genesisi 49:10 ci tatisekisile kuyini? (Wona ni kwadru “Ciphrofeto co gumesa ca Jakobe”.)

¹⁶ Jakobe i no wula lezvaku a Hosi ya pindzukelwa ya vanhu vontlhe yi wa ta huma hi ka pswalo wa Judha. (Lera Genesisi 49:10 ni nota.) A Hosi leyo hi Jesu Kristu, loyi Jakobe a nga mu vitana ku hi Xilo. Xungetano hi Jesu, a ngilozi yi te: “Jehovha Nungungulu i ta mu nyika citshamu ca wuhosi ca Dhavhidha, a papayi wakwe”. (Luka 1:32, 33) Jesu i vitaniwa kambe lezvaku i “nghala ya lixaka la ka Judha”. — Kuv. 5:5.

17. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jehovha ka lezvi hi va wonisako zvona van’wani?

¹⁷ Zvini hi nga gondzako? Jehovha i katekisile Judha hambu lezvi a nga mahile zvihoxo zvo kari zva hombe. Kanilezvi kuzvilava a vamakabye va Judha va wa ti wutisa ku zvini lezvi Jehovha a nga zvi wona kakwe? Kani zvini va nga ti wutisa, Jehovha i wa wona zva zvinene ka Judha a tlhela a mu katekisa hi kota ya lezvo. Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Jehovha? A cikhati leci a muKristu-kuloni a nyikiwako ciavelo co kari co hlawuleka, kuzvilava kusanguleni hi nga ringiwa ku hi veka kupima ka zvihoxo zva munhu loye. Kanilezvi hi maha khwatsi loku hi alakanya lezvaku Jehovha i tsakisiwa nguvhu hi matshamela ya manene ya makabye loye. Jehovha i wona zvazvinene ka vakhozeli vakwe. Hinawu a hi ti karateleni ku maha zvalezvo.

18. Hikuyini hi faneleko kuva ni lihlazva-mbilu?

¹⁸ A cin’wani hi gondzako ka cikombiso ca Judha kuva ni lihlazva-mbilu. Contlhe cikhati Jehovha wa tatisa zvitsumbiso zvakwe, kanilezvi a hi contlhe cikhati a mahako lezvo hi ndlela kutani hi cikhati leci hina hi nga ci rindzele. A pswalo wa Judha a wu tekelangi ku sangula ku rangela vanhu va Nungungulu. Kanilezvi va wa seketela hi kutsumbeka lava Jehovha a nga va yimisile kasi ku rangela, vo kota Mosi, ni vaLevhi, na Joxuwa wa ka Efrayime, na Hosi Sawule wa ka Bhenjamini. Ngha hinawu hi seketela ni wihi loyi Jehovha a mu hlawulako kasi ku hi rangela nyamutlha. — Mah. 6:12.

19. Zvini hi nga gondzako xungetano hi Jehovha ka ciphrofeto leci Jakobe a ci wulileko na a hi kusuhani ni kufa?

¹⁹ Kala laha, zvini hi zvi wonileko ka ciphrofeto leci Jakobe a ci wulileko na a hi kusuhani ni kufa? Zvi laha kubaseni lezvaku “lezvi a vanhu va zvi cuwukako a hi zvona lezvi Nungungulu a zvi cuwukako”. (1 Sam. 16:7) Jehovha i na ni ni lihlazva-mbilu la hombe niku wa tsetselela. Hambu lezvi a kalako a nga tsakisiwi hi mahanyela ya kubiha, a nga rindzeli a zvilo zvo mbhelela ka vakhozeli vakwe. A nga katekisa hambu hi vanhu lava va mahileko a zviwonho zva hombe cikhatini ci hundzileko, kanilezvi va ti solileko hi mbilu yontlhe va hundzuluka va maha zvazvinene. Ka ndzima yi landzelako, hi ta bhula hi lezvi Jakobe a nga byela a vana vakwe lava van’wani va 8.