SEMANA 2
PIREKUA 132 Iásïchi májkueskia
Acheetiicha, janhanharhia je chaari uarhiitiichani
“Acheetiicha, [...] janhanharhia je” (1 PED. 3:7).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Exeakachi na engaksï acheetiicha jatsika para kaani imeecheeri uarhiitiichani paraksï xarhatakuani eskaksï janhanharhiasïnga imeecheeri uandakuecha ka úkuecha jingoni.
1. ¿Andisï Tata Diosï Jeoba ú temungurhirikuani?
JEOBA, ima Tata Diosïisti “enga xáni tsípijka” ka ima uékasïndi eskachi juchajtu ísï tsípiaka (1 Tim. 1:11). Imajtsïni uánikua ambe íntskusti parachi tsípikua jingoni irekani (Sant. 1:17). Pori ejemplu, ma jindeesti temungurhirikua. Enga tataka ka nanaka ma niárajka tembuperani, aiatsperasïndiksï eskaksï méntkisï xénchperaaka, respetarperani ka kuidarperani. Ísï jimbo, enga temungurhiri ma kánikua sési pájperajka, tsípikua jingonksï irekasïndi (Prov. 5:18).
2. Ini jurhiatikuechani jimbo, ¿nénaksï irekuarhixaki uánikua temungurhiriicha?
2 Iásï, uánikua temungurhiriichaksï no úsïndi eskaksï na aiatsperapka jiáni engaksï tembuperapka, jimboksïsï no újti tsípikua jingoni irekani. Organización Mundial de la Salud uandasïndi eskaksï uánikua acheetiicha no sési kaasïnga témbeechani, no sésiksï arhiani ka no sésiksï pʼikuastaani. Jamberiksï uánikuechani japarini sési kaajti joperu no sési kaani engaksï imeechajku jauaka. Ístu, máru uarhiitiichaksï no sési irekasïndi jimbokaksï imeecheeri acheetiicha pornografia exesïnga.
3. ¿Andisï acheeti ma no sési kámajki témbani?
3 ¿Andiksïsï máru acheetiicha no sési kaajki témbeechani? Jamberi jimbokaksï taati jémbeecha xárhatiispka, ka ísï jimbo, uájpeechaksï ísï tʼarhexeni eska inde ambe no no sési jarhaska. Ka máteruechaksï jimeesïsï irekasti engaksï tatakeecha jatsijka para xarhatani eskaksï imasï juramujka. O jamberi, taati jémbeechaksï no méni jorhendapti uájpani para pʼíngukuarhini ka no no sési pʼikuastpeni. Ka máteruechaksï pornografia exesïndi ka jimboksïsï no ísï exeajti nanakeechani ka seksuni eska Tata Diosï Jeoba na exejka. Ka máru kʼuiripuechaksï uandasïndi eska COVID-19 jimbo sánderu uánikua tatakeechaksï no sési kaasïngia témbeechani. Joperu no ma rasoni jarhasti paraka tataka ma no sési kámaaka témbani.
4. ¿Ambeksï no jatsiski para úni acheetiicha engaksï kristianueka?
4 Acheetiicha engaksï kristianueka, nóksï jatsisti para ísï exeani nanakechani eskaksï parhakpini anapuecha na exeajka.a ¿Andi? Jimboka ambe engachi eratsejka, niárasïngachi imani ambe úni. Pori ejemplu, ju je exeni ambe enga apostoli Pablu karakuapka Roma anapu erachiichani engaksï erakukateepka. Ísï tátsekua sáni enga ima kúnguarhikua na uaxastanhapkia, Pablu arhiaspti: “Ásteru jámia je májkueni jámani eska i parhakpini anapu kʼuiripuecha” (Rom. 12:1, 2). I ambe xarhatasïndi eskaksï útasï máru kristianuecha imani ambe úxapka engaksï parhakpini anapuecha újka. Jimbosï Pablu arhiapti eskaksï nóteru ísï eratsepiringia eska parhakpini anapuecha ka nijtu májkueni jámani. Ka i konseju ístu marhuakuasïndi iásï anapu acheetiichani. Joperu jarhastiksï máru kristianuecha engaksï seguiriini jaka ísï eratseni eska i parhakpini anapuecha ka niárasïndiksï no sési kaani témbeechani.b Joperu, ¿Tata Diosï Jeoba néna uékasïni eskaksï acheetiicha kaauaka témbeechani? Uaakachi exentani mókuntskuani 1 Pedru 3:7 jimbo.
5. Eska na arhijka 1 Pedru 3:7, ¿néna jatsiski para kámani acheeti ma imeeri témbani?
5 Tata Diosï Jeoba juramukusïndi acheetini eska janhanharhiaka témbani (arhinta je 1 Pedru 3:7). Engachi janhanharhijka kʼuiripuni ma, nóchi imani ambe úsïnga enga no sési pʼikuastajka. Acheeti ma xarhatasïndi eska janhanharhisïnga témbani enga xénchperakua jingoni kámajka. Ini jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka néna uaa acheeti ma xarhatakuni témbani eska janhanharhisïnga. Ju je orheta exeni ambe enga no sési pʼikuastajka uarhiitini ma.
ASÏ JÁMA JE NO SÉSI KAANI
6. ¿Tata Diosï Jeoba néna exesïni imani acheetini enga no sési kámajka témbani? (Kolosasi 3:19).
6 No sési kámani. Tata Diosï Jeoba kurhunhiasïndi imani kʼuiripuechani engaksï no sési kámpijka (Sal. 11:5). Ka sánderia imani acheetini enga no sési kámajka témbani (Mal. 2:16; arhinta je Kolosasi 3:19). Ka ísï eska na arhijka 1 Pedru 3:7, enga acheeti ma no sési kámajka témbani, no úsïndi sési pájperani Tata Diosï Jeoba jingoni. Ka asta jamberi Tata Diosï no kurhauati imeeri kómarhikuechani.
7. Eska na arhijka Éfesu 4:31, 32, ¿ambe no jatsiski para úni acheeti ma? (Ístu exe je “Jukaparhakua ambe”).
7 No sési arhini. Acheeti ma niárasïndi kánikua no sési pʼikuastani témbani enga no sési arhijka ka nánderkueni arhini. Joperu Tata Diosï Jeoba kurhunhiasïndi kʼuiripuechani engaksï sóntku ikiajka, uinhachatspijka ka engaksï imani uandakuechani úraajka engaksï no sési pʼikuastpejka (arhinta je Éfesu 4:31, 32).c Tata Diosï Jeoba kurhaasïndi na enga acheeti arhijka témbani nájkirukaksï tsimarhantku jauaka. Acheeti ma enga no sési kámajka ka no sési arhini témbani, no solu nóteru sési pájperasïndia témba jingoni, sino ístu nóteru sési pájperasïndia Tata Diosï Jeoba jingoni (Sant. 1:26).
8. ¿Na exesïni Tata Diosï Jeoba pornografieri ambe ka andi?
8 Pornografia exeni. ¿Na exesïni Tata Diosï Jeoba pornografieri ambe? Ima kánikua kurhunhisïndi. Acheeti ma enga pornografia exejka nóteru sési pájperasïndia Tata Diosï Jeoba jingoni, ka no xarhatakuni jarhasïndi témbani eska janhanharhisïnga.d Tata Diosï Jeoba uékasïndi eska acheeti janhanharhiaka témbani imeeri eratsekua ka úkuecha jingoni. Jesúsi uandaspti eska ima kʼuiripu enga méntku exeni jarhajka uarhiitini ma asta niárani ikichakueni jásï ambe únchani imani jingoni, “niárastia ísku jándikua ambe niátani imani jingoni imeeri mintsitarhu” (Mat. 5:28, 29).e
9. ¿Andisï Tata Diosï Jeoba kurhunhijki enga kristianu ma ísï uéjka jatsini relasioni seksuali enga no sési pʼikuastajka témbani?
9 Acheeti, asï jáma afuersa jatsini relasioni seksuali ísï eska tʼu na uékapiringa chiiti uarhiiti jingoni. Jarhastiksï máru acheetiicha engaksï afuersa uéjka nánderkueni jatsini relasioni seksuali imeecheeri uarhiitiicha jingoni joperu inde ambe úsïndi eskaksï imeecheeri uarhiitiicha kánikua no sési pʼikuarheraaka oksï eratseni eskaksï uámbeecha no xénchaasïnga. Joperu Tata Diosï Jeoba kánikua kurhunhisïndi enga acheeti ma imeeri ambejku eratsekuarhijka ka no xénchpeni. Tata Diosï uékasïndi eska acheeti ma xénchperakua jingoni kámaaka témbani ka eska respetariuaka imeeri konsiensiani ka sési pʼikuastani (Éfes. 5:28, 29). Ka enga kristianu ma indeni ambe újka engachi ini subtitulu jimbo exeka, ¿ambe uaa jarhuatani para mójtakurhini ka nóteru ísï jámania?
AMBE JARHUATAUA ACHEETIICHANI PARAKSÏ NÓTERU NO SÉSI PʼIKUASTAANIA TÉMBEECHANI
10. ¿Acheeti ma ambe uaa jorhenguarhini Jesúsiiri ambe?
10 ¿Ambe uaa jarhuatani kristianuni ma para nóteru imani ambe únia enga no sési pʼikuastaaka témbani? Jánguarhintani ísï úni eska Jesúsi. Nájkiruka ima no méni tembuchapka méntkisï kánikua sési kaaspti imeeri chúxapatiichani, ísï jimbo, ambakiti ejemplu máesti para acheetiicha (Éfes. 5:25). Ju je exeni ambe enga uaaka jorhenguarhini acheeti ma na enga Jesúsi kaauenga imeeri apostoliichani ka na enga arhiauenga.
11. ¿Néna kaaspi Jesúsi imeeri chúxapatiichani?
11 Jesúsi xénchperakua jingoni kaaspti imeeri apostoliichani ka no méni no sési pʼikuastaaspti. Ka nájkiruka Jesúsi imeecheeri Tateepka ka Orhejtsïkuti, no méni úraspti imeeri uinhapikuani para xarhatakuani eska imasï jatsipka juramukua. Sánderu sési, kaxumbikua jingoni marhuakuaspti (Juanu 13:12-17). Arhiaspti imeeri chúxapatiichani: “Juchiiti ambe jorhenguarhi je, jimbokani ji iatsitakuarhu jámasïnga ka mintsita jingoni kaxumbitiini. Ji uaaka eskajtsï mintsikuarhiaka” (Mat. 11:28-30, nota). Kʼuiripu ma enga iatsitakuarhu jámajka, úsïndi pʼíngukuarhini ka no imani ambe úsïndi enga eratseni jarhajka o pʼikuarherani.
12. ¿Jesúsi néna uandontskuarhekuasïreeni kʼuiripuechani?
12 Jesúsi imani uandakuechani úrasïreendi engaksï sési pʼikuastpenteenga ka no méni uinhamarhikuaspti imeri chúxapatiichani (Luk. 8:47, 48). Asta jiáni engaksï imeeri ikiatspitiicha no sési kámani japka ka no sési arhini jarhani “ima no pʼiáraspti no sési arhiani”, sánderu sési, ima pínasku pakaraspti (1 Ped. 2:21-23; Mat. 27:12-14). Ísï jimbo, ambakiti ejemplu máesti para acheetiicha engaksï kristianueka.
13. ¿Acheeti ma néna uaa xarhatani eska májku úkuarhintatixaka témba jingoni? (Mateu 19:4-6; ístu exe je imajenini).
13 Jesúsi juramukuasti acheetiichani eskaksï no méni jatsiska para jurajkuani témbeechani. Uandaspti ambe enga imeeri Taati tʼuini uandapkia: “Tataka kúrhiati imeri témbani” (arhinta je Mateu 19:4-6). Uandakua griegu enga ixú tradusirikuarhijka “kúrhiati” arhikuekasïndi sési matakuarhini. Ísï jimbo, tataka ka nanaka ma engaksï tembuperajka jatsisïndiksï para kánikua sési pájperani enajkiksï matakuarhitini japirini. Ka engaksï niárapiringa jurajperani, tsimarhanksï kánikua no sési pʼikuarherapirindi. Acheeti enga kánikua sési pájperajka imeeri témba jingoni, no jámasïndi exeni pornografia. Ima jirejiresï támisï eraasïndi para no exeni “indeni ambe enga ísku ambeeka” (Sal. 119:37). Pakatperakua ma úsïndi imeeri éskuecha jingoni para no tsitini jarhani máteru nanakani enga no imeeri témbeuaka (Job 31:1).
Acheeti ma enga janhanharhijka témbani, no uékasïndi pornografia exeni. (Exe je párrafu 13).g
14. ¿Ambe ka ambe jatsiski para úni acheeti ma para úni sési pájperantani témba jingoni ka Tata Diosï Jeoba jingoni?
14 Acheeti ma enga no sési kámajka témbani ka no sési arhini, jatsisti para mámaru ambe úni para sési pájperantani témba jingoni ka ístu Tata Diosï Jeoba jingoni. Primeru, jatsisti para jiókuarhini eska no sési úxaka ka eska Tata Diosï Jeoba iámu ambe exexaka (Sal. 44:21; Ecl. 12:14; Ebr. 4:13). Segundu, nóteru no sési kámania témbani ka mójtakurhini (Prov. 28:13). Terseru, exeni eska no sési úkuska témbani ka Tata Diosï Jeobani ka mintsita jingoni kurhakuani eskaksï puákuntaaka (Úku. 3:19). Ka ístu jatsisti para kómarhini Tata Diosï Jeobani eska jarhuataaka pʼíngukuarhini para no imani ambe eratseni o uandani enga no sési jaka, ka ístu eska jarhuataaka para uékani mójtakurhini (Sal. 51:10-12; 2 Kor. 10:5; Filip. 2:13). Kuartu, eska ísï uaaka eska na kómarhiaka Tata Diosïni ka jánguarhintani kurhunhiani imani uandakuechani engaksï no sési pʼikuastpejka ka nóteru no sési kámpinia (Sal. 97:10). Kintu, jirejiresï arhiani kúnguarhikuarhu anapu orhejtsïkutiichani eskaksï jarhuataaka ka imeechaksï xénchperakua jingoni ísï uaati (Sant. 5:14-16). Ka sekstu, exesïndi o karasïndi ambe enga jarhuataaka para nóteru imani ambe únia enga antesi ueenga. Ístu, ima acheeti enga pornografia exejka jatsisti para indeni ambe úni ka Tata Diosï Jeoba újchakuraati enga jánguarhintaaka mójtakurhini (Sal. 37:5). Joperu no solu uétarhisïndi eska kristianu ma no uaaka imani ambe enga no sési pʼikuastajka témbani, ístu jatsisti para jorhenguarhini janhanharhini. Ju je exeni néna uaa ísï úni.
ACHEETIICHAKSÏ NÉNA UAA JANHANHARHIANI TÉMBEECHANI
15. ¿Néna uaa acheeti ma xarhatakua témbani eska xénchasïnga?
15 Xarhataku je eskajtsï xénchasïnga. Máru temungurhiriichaksï kánikua tsípikua jingoni irekasïndi jimboka acheeti pʼindesïnga pauani pauani xarhatakuni témbani na enga xáni xénchajka (1 Juanu 3:18). Kristianu ma enga tembuchatini jaka, uaati jupijkuni témbani, kamajchakuni o mensaji ambe axakuni ka kurhamarhini: “¿Nári jarhaski? ¿Amberi úxaki?”. Ménichani uaati karta ambe karakuni o tarjeta ambe axakuni ka arhini na enga xáni xénchajka. Enga acheeti ma ini ambe újka, xarhatani jarhasïndi eska janhanharhisïnga témbani ka úsïndi eskaksï tsimarhani sánderu sési pájperaaka.
16. ¿Andisï acheeti ma jatsi para sési arhini témbani?
16 Arhi je na engajtsï xáni jukaparharajka ka méntkisï agradeseriku je. Acheeti ma xarhatakusïndi témbani eska janhanharhisïnga enga arhijka andisï xáni jukaparhakueka para ima ka enga sési pʼikuastajka. Pori ejemplu, diosmaiamukua arhisïndi iámindu imani ambe jimbo enga jarhuatajka (Kol. 3:15). Acheeti ma enga sési arhijka témbani, ima segura pʼikuarheraaka ka exesïndi eska uámba xénchasïnga ka janhanharhini (Prov. 31:28).
17. ¿Néna uaa acheeti ma xarhatakuni respetu témbani?
17 Sési káma je ka respetu jingoni. Acheeti ma enga xénchajka témbani, ísï exesïndi eska Tata Diosï Jeobaeri regalu ma enga kánikua jukaparhakueka ka enga no nani uaaka exentani xásï ma (Prov. 18:22; 31:10). Jimbosï kánikua jukaparharajti, kuidarini, sési kámani ka respetariini asta jiáni engaksï relasioni seksuali jatsini jauaka. Acheeti no afuersa uékasïndi eska témba ísï relasioni seksuali jatsiaka enga no sési pʼikuastaaka o enga imeeri konsiensiani no sési pʼikuastaaka.f Ka ístu acheeti jánguarhintasïndi eska imeeri mismu konsiensia sési jauaka Tata Diosï Jeobani japarini (Úku. 24:16).
18. ¿Ambeksï jatsiski para úni acheetiicha engaksï uéjka sési pájperani Tata Diosï Jeobani jingoni? (Ístu exe je rekuadruni “Tʼámu ambe engajtsï uaaka úni parajtsï xarhatani eskajtsï janhanharhisïnga chaari uarhiiti”).
18 Acheetiicha, uaakajtsï seguru jarhani eska Tata Diosï Jeoba exexaka ambe engajtsï xáni újka parajtsï janhanharhiani chaari uarhiitiichani ka ima kánikua jukaparhasïndi indeni ambe. Ísï jimbo, jánguarhinta je parajtsï no no sési kaani nijtu no sési pʼikuastaani, sánderu sési, respetu jingoni kaa je ka xénchperakua jingoni. Engajtsï ísï úska xarhatani jauakajtsï eskajtsï xénchaasïnga ka jukaparharaani. Ísï jimbo, engajtsï janhanharhiaska chaari uarhiitiichani, xarhatani jauakajtsï eskajtsï uékasïnga kánikua sési pájperani Tata Diosï Jeobani jingoni (Sal. 25:14).
PIREKUA 131 Jeobajtsïni májku úntasti
a Ístu sési japirindi eskaksï acheetiicha arhintaaka artikuluni “¿Ísïjtsï kaasïni nanakechani eska Tata Diosï Jeoba?”, rebistarhu Aianhpiri eneru de 2024.
b Enga chá no sési kánhaka chaari kʼumanchikuarhu, uaatiksïni jarhuatani artikulu “Ayuda para las víctimas de la violencia doméstica” enga jw.org jimbo jaka ka ístu JW Library® jimbo.
c JUKAPARHAKUA AMBE: “Uandakuechani úraani engaksï no sési pʼikuastpejka”, ístu arhikuekasïndi no sési arhijpini, uandatspini jámani o no sési pʼikuastani kʼuiripuni ma. Arhikuekasïndi enga kʼuiripu ma uékantku uandajka ambe ma nomasi para no sési pakatani o no sési pʼikuastani máteru kʼuiripuni.
d Exe je artikuluni “La pornografía puede destruir su matrimonio” enga jw.org jimbo jaka ka ístu JW Library jimbo.
e Jorhenguarhikua “¿Ambejtsï uaa úni enga chaari acheeti pornografia exejka?” enga rebistarhu Aianhpiri agostu de 2023 jimbo jaka, uaati jarhuataani témbeechani engaksï imeecheeri acheetiicha pornografia exejka.
f Biblia no uandasïndi néna sési jarhaski relasioni seksuali jatsini ka néna nómbe. Ima temungurhiri enga kristianueka, imeechaksïsï jatsiti para exeni nénaksï uaa xarhatakuni Tata Diosï Jeobani eskaksï janhanharhisïnga, ka ístu sési pʼikuastperani tsimarhani ka eska imeecheeri konsiensia sési jauaka. Ka no néna jingonksï jatsisti para iiri ambe uandontskuarheni.
g AMBE ENGA XARHATAJKA IMAJENI: Erachi ma ánchikuarhixati ka imeeri kompanieruechaksï afuersa uékasïndi eska ima exeaka rebista ma enga pornografieri ambeeka.