SEMANA 37
PIREKUA 114 Ju je tekaantani
Ambechi jatsiski para úni engajtsïni nema no sési kámaaka
“Ima erokuarhixapti eska jurhimbikua jingoni jánhapiringa joperu no ísï úkuarhispti” (IS. 5:7).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Exeakachi ambe enga úpka Jesúsi jiáni enga exenga eskaksï máru kʼuiripuecha no sési kaasïreenga máteruechani ka ístuchi exeaka ambechi jorhenguarhisïni Jesúsiiri ambe.
1, 2. ¿Ambeksï úsïni máru kʼuiripuecha engaksï exejka eskaksï máteruecha no sési kánhasïnga ka ambechi úpirini kurhamarhikuarhini?
INI parhakpini jimbo, uánikua kʼuiripuechaksï no sési kánhasïndi, jimbokaksï no jatsikuarheriiska, imeeri kultura o rasa jimbo óksï nani no sési kánhasïndi jimbokaksï tatakeeska o nanakeeni. Ístu, máru gobiernuecha ka imeecha engaksï kʼérati negosiuechani jatsiaka xarhatasïndiksï eskaksï no sáni uandanhiasïnga Echeri jimbo ni kʼuiripuecha jimbo. Ka inde ambe úsïndi eskachi no sési nitamakuarhiaka jucha o máteru kʼuiripuecha.
2 Iáminduechachi uékasïnga pínandikua jingoni irekani ka eskachi sési kánhaaka jimbochisï ikiajka engachi exejka eskaksï máru kʼuiripuecha no sési kánhasïnga. Ka máruksï grupuecharhu jámasïndi paraksï sési peentani ambe, kampaniechanksï uaasïndi o marchechani ka imani politikuechanksï apoiariuani engaksï uandajka eskaksï kénditaaka no sési ambeni. Joperu jucha engachi kristianueka míteskachi eskachi no jatsiska para “parhakpini anapuecha” jingoni úkuarhini ka eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka eskaksï iámindu kʼuiripuecha sési kánhaaka (Juanu 17:16). Ka nájkirukachi míteka indeni ambe, ikiasïngachi engachi exejka eskaksï kʼuiripuecha kómu nitamakuarhixaka. Ka jamberichi eratsejka: “¿Ambe uaa ji parani jarhuajpeni? ¿O néna jatsiski parani jámani? Ini artikulu jimbo, mókuntaakachi indeni ambe. Joperu orheta, ju je exeni na enga pʼikuarherajka Tata Diosï Jeoba ka Jesúsi engaksï exejka eskaksï kʼuiripuecha no sési kánhasïnga.
TATA DIOSÏ JEOBA KA JESÚSI SÉSIKSÏ KÁMPISÏNDI
3. ¿Andichisï ikiajki engachi exejka eskaksï máru kʼuiripuecha no sési kánhasïnga? (Isaías 5:7).
3 Bibliajtsïni aiangusïndi eskajtsïni Tata Diosï Jeoba ísï kueraaska eska ima na p’ikuarherajka ka ima uékasïndi eska iámindu ambe sési úkuarhiaka. Ka jimbokachi jucha ísï kueraakata jarhaska eska ima, jimbochisï ikiajka engachi exejka eskaksï máru no sési kánhasïnga (Sal. 33:5; Gén. 1:26). Ima méntkisï sési ambe úsïndi ka uékasïndi eskaksï iáminduecha májkueni uaaka (Deut. 32:3, 4; Miq. 6:8; Zac. 7:9). Pori ejemplu, jiáni enga profeta Isaíasi irekani japka, Tata Diosï Jeoba kurhaaspti na engaksï israeliteecha kómu atsïkuarhini japka jimbokaksï máteruecha no sési kaasïreenga (arhinta je Isaías 5:7). Tata Diosï Jeoba kastigariuaspti imani kʼuiripuecha engaksï meru no uékeenga kurhajchani Leini ka engaksï no sési kaani japka máteruechani (Is. 5:5, 13).
4. Na enga kámapka Jesúsi imani achamasïni enga no ueenga jájkini ma manatani, ¿ambechi jorhenguarhisïni Jesúsiiri ambe? (Ístu exe je imajenini).
4 Ísï eska Tata Diosï Jeoba, Jesúsijtu uékasïndi eska iámu ambe sési úkuarhiaka ka kurhunhisïndi enga exejka eskaksï máru no sési kánhasïnga. Jiáni enga Echerirhu jámani japka, ma uelta exespti acheetini ma enga no ueenga jájki manatani, ka enga exepka ambakerantaspti jimboka pʼamojkuspka. Joperu relijioniiri orhejtsïkutiichaksï kánikua ikiaspti. Ka nóksï uékasïreendi jarhuatani indeni achamasïni. Para inde kʼuiripuecha sánderu jukaparhakuespti ísï úni eska Lei na uandeenga. Lei arhisïreendi eska sábadu jurhiatikua jimbo no ma ambe únhapiringa. Joperu Jesúsi kánikua no sési pʼikuarheraspti enga exepka “eskaksï no sáni pʼamojpesïreenga” (Mar. 3:1-6).
Relijioniiri orhejtsïkutiichaksï no kurhangukuasïreendi imeechani engaksï kómu nitamakuarhi jarheenga, joperu Jesúsi kʼóru kurhangukuarhisïreendi. (Exe je párrafu 4).
5. ¿Andichisï no jatsi para ikiani engachi exeaka eska nema no sési kánhaxaka?
5 Jiájkani no no sési jarhasti engachi juchajtu májkueni pʼikuarherajka eska Tata Diosï Jeoba ka Jesúsi, engachi exejka eska nema no sési kánhasïnga (Éfes. 4:26 ka nota para sánderu ambe jorhenguarhini “Cuando se enojen”). Ka nájkirukachi ikiauaka o kuatantania exeni na engaksï máteruecha no sési kánhajka no arhikuekasïndi eska nóteru méni ísï úkuarhiaka. Ka ístu engachi ióni jamberi ikiaska ochi no úni pʼíngukuarhini, tátsekuachi niáraaka pʼamenchani ka iatiru no sési pʼikuarherani, ísï jimbo ju je jánguarhintani no ikiani (Sal. 37:1, 8; Sant. 1:20). Ju je májkueni úni eska Jesúsi engachi exeaka eska nema no sési kánhaxaka. ¿Ambe úspi ima ?
AMBE ÚSPI JESÚSI ENGA EXEPKA NA ENGA KʼUIRIPU XÁNI NO SÉSI KÁNHANI JAPKA
6. Enga Jesúsi Echerirhu jámani japka, ¿ambe xáni exespi? (Ístu exe je imajenini).
6 Enga Jesúsi Echerirhu jámani japka, uánikua ambe exespti na engaksï kʼuiripuecha no sési kaauenga máteru kʼuiripuecha. Pori ejemplu, exesïreendi na engaksï relijioniiri orhejtsïkutiicha sési kaauenga kʼuiripuechani jimbokaksï mámaru ambe juramukuasïreenga (Mat. 23:2-4). Ístu exesïreendi na engaksï Roma anapuecha no sési kaani japka judiuechani. Ka jarhastiksï uánikua judiuecha engaksï nóteru uékeengia eska Roma juramukuapiringa, jimboksïsï úkuarhipti máru grupuecha kómu selotiicha. Joperu Jesúsi no jámaspti indeni ambe apoiarini ni orhejtsïkuni grupuni ma. Pori ejemplu, enga ima mítepka eskaksï uékasïreenga rei úni, ima jirejiresï kéndikuspti (Juanu 6:15).
Enga kʼuiripu uékeenga rei úni Jesúsini, ima jirejiresï kéndikuspti. (Exe je párrafu 6).
7, 8. ¿Andisï Jesúsi no inchamukuni politikarisï para jarhuataani kʼuiripuechani? (Juanu 18:36).
7 ¿Andisï Jesúsi no inchamukupi politikarisï para jarhuataani kʼuiripuechani paraksï nóteru no sési kánhania? Jimboka mítespka eskaksï kʼuiripuecha no jatsiska sésikua para úni juramuni (Sal. 146:3; Jer. 10:23). Jarhasti tsimani ambe enga jimbo kʼuiripu no újka kénditani imani ambe enga újka eska no sési kámberanhaaka. Orheta, Satanási enga juramuni jaka ini parhakpini jimbo, úxati eska kʼuiripu ísï jámaaka eska ima (Juanu 8:44; Éfes. 2:2). Ka ístu jimbokachi imperfektueska, kʼuiripu no méni uaati kénditaani problemeechani jimboka no méntkisï úsïnga ambe enga sési jaka (Ecl. 7:20).
8 Jesúsi mítetixapti eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka kénditani iámindu ambe enga újka eska no sési kámberanhaaka. Jimbosï úrapti imeeri tiempuni ka imeeri uinhapikuani para aianhpini ka “uandantani ambakiti aianhperakuani Tata Diosïiri Reinueri” (Luk. 8:1). Imani kʼuiripuechani engaksï ʻkʼarhimani ka kʼarhichani japka para iámindu ambe sési úkuarhiniʼ, Jesúsi arhiaspti eska niáraaka ima jurhiatikua enga iámu ambe sési úkuarhiaka ka nóteru nema no sési niátania (Mat. 5:6, nota; Luk. 18:7, 8). Ka iámindu i ambe úkuarhiati joperu no kʼuiripueri gobiernu jimbo sino Tata Diosïiri Reinuni jimbo enga no ini parhakpini anapueka (arhinta je Juanu 18:36).
JU JE MÁJKUENI ÚNI ESKA JESÚSI ENGACHI EXEJKA ESKAKSÏ KʼUIRIPUECHA NO SÉSI KAASÏNGA MÁTERUECHANI
9. ¿Chá andisï seguru eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka eskaksï kʼuiripuecha sési kánhaaka?
9 Jimbokachi irekaxaka “últimu jurhiatikuechani jimbo”, kʼuiripuechaksï sánderu no sési kámberasïndia eska jiáni enga Jesúsi irekapka. Ka xánhaskuarhixati jimboka Satanási seguirixaka juramuni ka ima kʼuiripuecha engaksï imperfektueka ka engaksï májkueni jámajka eska ima (2 Tim. 3:1-5, 13; Apok. 12:12). Májkueni eska Jesúsi, míteskachi eska solu Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka úni eskaksï iáminduecha sési kánhaaka. Ka jimbokachi indeni Reinuni apoiarisïnga, nóchi nirasïnga marchecharisï paraka sési ambe únhaaka. Ju je exeni ambe enga nitamakuarhipka pirenchi ma enga Estela arhinhajka.a Ante de jorhenguarhini Biblieri ambe, ima nirasïreendi marchecharhu para gobiernu jarhuatani kʼuiripuni. Joperu ima úndaspti eratseni sini marhuapirini ambe enga úni japka. Ima uandantasïndi: “Engani marchecharhu jarheengia, eratsesïreenga sini sési jarhaspi ambe engani úni japka. Joperu iásï engani Tata Diosïiri Reinuni apoiarijkia, seguru jarhaska eskajtsïni indejkusï jarhuataaka. Ístuni mítetixaka eska Tata Diosï Jeobajkusï uaaka jarhuataani kʼuiripuechani ka no ji” (Sal. 72:1, 4).
10. Eska na arhijka Mateu 5:43-48, ¿andichisï no jánguarhintajki mójtakuani leichani ka juramutiichani? (Ístu exe je imajenini).
10 Uánikua grupuecha engaksï uéjka mójtakuni máru ambe, méntkuksï máteru ambe úsïndi ambe enga Jesúsi uandapka ka úni jimbokaksï no sési jámasïnga ka uarhipeni (Éfes. 4:31). Erachi ma enga Jorge arhinhajka, uandasïndi: “Máru kʼuiripuecha engaksï marchechani uaajka, sésiksï ueenasïndi, joperu ma repentku ueenasïndi no sési jánhaskuarhini, tiendeecharhuksï inchasïndi ka no sési ambeksï úni”. Joperujtsïni Jesúsi juchantsïni jorhendasti eskachi jatsiska para xénchaani iámindu kʼuiripuechani asta imeechani engajtsïni no sési kámajka (arhinta je Mateu 5:43-48). Ka kristianuechachi jánguarhintasïnga úni ambe engajtsïni Jesúsi jorhendaka ka ísï jámani eska ima.
Jatsiskachi para balori jukani ka jánguarhintani para no apoiariuani politikuechani ni imani grupuechani engaksï uéjka mójtakuni máru ambe. (Exe je párrafu 10).
11. ¿Andisï ménisï úkua jukajki májkueni úni eska Jesúsi?
11 Engachi no sési kánhajka, jamberichi úkua jukanchajka májkueni úni eska Jesúsi nájkirukachi mítekia eska Tata Diosïiri Reinujkusï kénditaaka indeni ambe. Ju je exesïni na engaksï Yadirani menusi úpka imeeri kolori jimbo. Ima uandasïndi: “Kánikua kómu pʼikuarherasïreenga ka ístuni ikiani ka uékasïreenga eskaksï kastigarinhapiringa ima engajtsïni ísï kámapka. Ka ueenaspka grupurhu ma jámani, i grupu uékasïreendi eskachi nóteru no sési kánhapiringia juchaari kolori jimbo. Ji nóteruni uékasïreengia no sési pʼikuarherani”. Joperu tátsekua pirenchi exespti eska no sési jarhaspka ambe enga úni japka. Pirenchi uandantasïndi: “Exespka eskani májkueni eratsexapkia eska máteruecha ka eskani sánderu mintsikaxapkia kʼuiripuni ka eska Tata Diosïni. Ísï jimbo, jurajkuspka imani grupuni”. Nájkirukachi ikiajka engachi no sési kánhajka, jánguarhintasïngachi no apoiariuani ni mintsikaani politikuechani ni grupuechani (Juanu 15:19).
12. ¿Andichisï jatsi para jingontku erakuni ambe engachi exejka, arhintani o kurhaani?
12 Engachi kómu nitamakuarhini jauaka o no sési kánhani jarhani, ¿ambejtsïni jarhuataa parachi no jámani máteru ambe mintsinharhini? Ma ambe engachi uaaka úni jindeesti jingontku erakuni ambe engachi exejka, arhintani o kurhaani. Internetirhu uánikua notisiechaksï uérasïndi engaksï újka eskaksï kʼuiripuecha chéaka ka eskaksï ueenaaka politikuecheeri ambe uandani. Ístu imeecha engaksï notisiechani uandantajka ménichanksï no iámindu ambe sési uandantasïndi o astaksï uandani ambe engaksï imeecha eratsejka. Ka nájkiruka ísïiuaka ambe engaksï uandantajka, ¿uaajtsïni marhuacheni engachi méntku imani ambe eratseni jauaka? Engachi kánikua tiempu úraaka para indeni notisiechani exeani, arhintani o kurhauani, jamberichi uandanhiauaka ka sánderuchi no sési pʼikuarherani (Prov. 24:10). Ka jamberichi uaaka mirikurhini eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka úni eska sési jánhaskuarhintaaka.
13. ¿Nénajtsïni jarhuataa engachi pauani pauani arhintaska Bibliani?
13 Máteru ambe engajtsïni jarhuataaka jindeesti pauani pauani arhintani Bibliani ka eratsentani. Pirenchi enga Alisia arhinhajka kánikua ikiaspti enga exepka na engaksï máru kʼuiripuecha no sési kaani japka imeeri iretarhu anapuechani ka nóksï kastigarinhani. Pirenchi uandantasïndi: “Jatsispka parani miántani eska Tata Diosï Jeobajkusï uaaka kénditaani indeni problemeechani. Jiájkani arhintaspka Job 34:22-29 engajtsïni arhijka eska Tata Diosï Jeoba iámindu ambe exexaka. Ka eska imajkusï uaaka sési jusgarpini ka sési peentani iámindu ambe. Ísï jimbo enga jamberi niáraaka ima jurhiatikua enga Tata Diosï Jeoba sési peentaaka iámindu ambe, ¿ambechi uaa úni iáiasï?
¿AMBECHI UAA ÚNI JUCHA IÁIASÏ?
14. ¿Ambechi jatsiski para úni iáiasï? (Kolosasi 3:10, 11).
14 Nóchi ambe ma uaaka úni paraka kʼuiripu nóteru no sési kámakia máteruni, joperuchi kʼóru uaaka sési kámpini. Eskachi na exekia, juchajtuchi uaaka ísï xénchaani kʼuiripuechani eska Jesúsi ka inde uékperakua jarhuatajtsïni parachi iámindu kʼuiripuechani janhanharhiani, asta imeecha jamberi engaksï no sési kámpijka (Mat. 7:12; Rom. 12:17). Tata Diosï Jeoba kánikua sési pʼikuarherasïndi enga exejka eskachi sési kaasïnga iámindu kʼuiripuechani ka xénchaani (arhinta je Kolosasi 3:10, 11).
15. ¿Nénachi úsïni jarhuatani kʼuiripuni aianhpikua jimbo?
15 Ma ambe engachi uaaka úni para jarhuataani kʼuiripuechani, jindeesti jorhendaani Tata Diosïiri ambe. Jimboka ima kʼuiripu enga antesi no ambakepka ka no sési kámpini, niárasïndi mójtakurhini enga mítejka Tata Diosï Jeobani ka iásï sési kámpisïndia ka xénchpeni (Is. 11:6, 7, 9). Ante de míteni Biblieri ambe, tumbi ma enga Jaime arhinhajka, grupu ma jingoni jámasïreendi enga uékeenga kénditani Gobiernuni jimboka ima no sési kaasïreenga kʼuiripuechani. Ima uandasïndi: “Kʼuiripu ma no úsïndi mójtakukuarhini na uéjkiksï kámani, joperu Biblia kʼóru úsïndi mójtakuni. Indeni ambesïni úkuarhinchapka ji”. Ambe enga jorhenguarhipka Bibliarhu jarhuataspti para jurajkuni imani grupuni enga jingoni jámeenga. Ísï jimbo, méni enga Biblia jarhuatajka kʼuiripuni ma para mójtakurhini nóteruksï xáni uánisïndia imeecha engaksï no sési kámpijka.
16. ¿Chá andisï uéjki aianhpini Tata Diosïiri Reinueri ambe?
16 Májkueni eska Jesúsi, juchajtuchi uékasïnga aianguani kʼuiripuechani eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka úni eskaksï iáminduecha sési kánhaaka, ka ísï uaakachi sési pʼikuastantaani imeechani engaksï ménisï no sési kánhaka (Jer. 29:11). Estela engachi párrafu 9 jimbo uandaka, uandasïndi: “Iásï engani mítekia Biblieri ambe, nóteruni xáni no sési pʼikuarherasïngia engani ménisï no sési kánhajka o engani exejka eskaksï máteruecha no sési kánhasïnga. Biblia jingoni, Tata Diosï Jeobajtsïni sési pʼikuastantasïndi”. Ísï jimbo, parachi uinhaperaantani máteruechani Biblia jingoni, jatsiskachi para sési prepararikuarhini. Engachi sánderu seguru jauaka eska Tata Diosïiri Reinujkusï uaaka úni eskaksï kʼuiripuecha sési kánhaaka, sánderu fásiliuati uandontskuarheni indeeri ambe eskuelarhu o ánchikuarhitarhu.b
17. ¿Nénajtsï jarhuatasïni Tata Diosï Jeoba engajtsïni máteruecha no sési kámajka?
17 Kʼuiripuechaksï seguiriini jauati no sési kámberani enga Satanási seguiriini jauaka juramuni parhakpinirhu. Joperu Tata Diosï Jeobajtsïni jarhuataati, imajtsïni aiachixati eska kʼamajkuaka Noambakitini ka ambe enga xáni újka (Juanu 12:31). Ístu Biblia jingontsïni aiangusïndi andisï kʼuiripu no sési kámajki máteruni ka ístu eska ima no sési pʼikuarherasïnga enga exejka eskachi kómu nitamakuarhixaka (Sal. 34:17-19). Ka Jesúsiiri ejemplu jingontsïni jorhendasïndi ambe engachi jatsika para úni engajtsïni nema no sési kámaaka. Nóteru ióni kuerataxatia paraka imeeri Reinu kʼamajkuauaka imeechani engaksï no sési kámpijka ka nóteru nema kómu nitamakuarhiatia (2 Ped. 3:13). Enga jamberi niáraaka ima jurhiatikua engaksï iáminduecha sési kámberaaka ka jurhimbikua jingoni, ju je seguiriini aianhpini Tata Diosïiri Reinueri ambe (Is. 9:7).
PIREKUA 158 Nóri ióndaaka, Jeoba
a Máru nombriichaksï mójtakurhisti.
b Ístu exe je foietuni Xénchaa je kʼuiripuechani: Jarhuataa je Jesúsiiri chúxapatiini apendisi A puntu 24-27.