SEMANA 40
PIREKUA 111 Ambe engachi jimbo tsípini pʼikuarherajka
Tata Diosï Jeoba úsïndi eskachi kánikua tsípini pʼikuarheraaka
“Andarhieraaka [...] Tata Diosïni, imani enga újka eskani kánikua tsípini pʼikuarheraaka” (SAL. 43:4).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Exeakachi andichisï ménisï nóteru tsípini pʼikuarherajkia ka ambechi uaa úni parachi ménderu tsípikua jingoni jámani.
1, 2. a) ¿Nénaksï p’ikuarherasïni uánikua kʼuiripuecha? b) ¿Ambechi exea ini jorhenguarhikua jimbo?
IÁSÏ, k’uiripuechaksï mámaru ambe úsïndi paraksï sési p’ikuarherani, joperuksï ma ratitujkusï sési pʼikuarherajti. Ka uánikuechaksï jarhasti engaksï ísï p’ikuarherajka enajkiksï no ma ambe jatsikuarhi. Asta Jeobaeri testiguecha jamberiksï niárasïndi ísï p’ikuarherani. Kánikua úkua jukasti orhepani uérakuni mámaru ambe engachi nitamakuarhijka jimbokachi “últimu jurhiatikuechani jimbo” irekaxaka (2 Tim. 3:1).
2 Ini jorhenguarhikua jimbochi exeaka ambe enga újka eskachi nóteru tsípini pʼikuarheraakia ka ambechi uaa úni parachi ménderu tsípikua jingoni jámani. Joperu ju je orheta exeni néjtsïni meru jarhuataa parachi tsípini pʼikuarherani.
NÉ UAA ESKACHI SÉSI JIMBO TSÍPINI P’IKUARHERAAKA
3. Ambe enga xáni kueraaka Tata Diosï Jeoba, ¿ambejtsïni jorhendasïni imeeri ambe? (Ístu exea imajeniichani).
3 Tata Diosï Jeoba méntkisï tsípisïndi ka uékasïndi eskachi juchajtu májkueni pʼikuarheraaka. Jimbosï xáni uánikua ambe kueraati engajtsïni tsíperajka. Kueraasti ini sési jásï Echerini, uánikua kolorichanchi exeasïnga, t’irekua ambe engachi kánikua áspimujka, ka tsípisïngachi engachi exejka na engaksï chʼanajka animaliicha. Ini ambe jimbochi úsïnga exeni eskajtsïni Tata Diosï Jeoba xénchasïnga ka uékasïndi eskachi juchajtu tsípini pʼikuarheraaka.
Elefanti sapichu ma: Image © Romi Gamit/Shutterstock; pingüinu sapirhatiicha: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; chibu sapirhatiicha: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; tsimani delfiniicha: georgeclerk/E+ via Getty Images
Engachi exeajka animaliichani chʼanani jarhanksï, miántasïngachi eska Jeoba Tata Diosï máeska enga tsípijka. (Exe párrafu 3).
4. a) ¿Andisï Tata Diosï Jeoba seguiriini jaki sési pʼikuarherani nájkiruka xáni kómu nitamakuarhinhani jaka parhakpinirhu? b) ¿Ambe úsïni Tata Diosï Jeoba juchantsïni jimbo? (Salmo 16:11).
4 Jeoba, Tata Diosï máesti “enga xáni tsípijka” ka nájkiruka exeni jaka na engachi xáni kómu nitamakuarhini jaka, no jurajkusïndi eska inde ambe uaaka eska ima nóteru tsípiakia (1 Tim. 1:11). Ima mítesti na enga jatini kʼuiripu nóteru kómu nitamakuarhiakia ka tekaantskua jingoni erokuarhixati imani jurhiatikuani. Enga jamberi janoaka inde jurhiatikua, ima seguiriini jauati pendienti jarhani parachi tsípini p’ikuarherani ka sési irekani (arhinta Salmo 16:11). Ju je exeni na enga jarhuatapka Jesúsini.
5, 6. ¿Andisï Jesúsi kánikua tsípini pʼikuarherajki?
5 A parte de Tata Diosï Jeoba, jimintku seguiriisïndi Jesúsi enga xáni tsípijka, jimboka ísïmindu jásïiska eska “Tata Diosï enga no nema újka exeni”, ka sési xarhataasïndi imeeri Taatiiri kualidadiichani (Kol. 1:15; 1 Tim. 6:15). Ka ístu jimboka imajkusï sánderu ióni irekakia Tata Diosï Jeoba jingoni, imani Tata Diosï jingoni enga újka eskachi sési jimbo tsípini pʼikuarheraaka.
6 Ístu Jesúsi kánikua tsípini pʼikuarherasïndi jimboka méntkisï úsïnga ambe enga imeeri Taati jémba arhijka (Prov. 8:30, 31; Juanu 8:29). Ka jimboka kurhajchasïnga, Jeoba kánikua sési pʼikuarherasïndi ka jaiapanhentasïndi imeeri Uájpani (Mat. 3:17).
7. ¿Ambechi uaa parachi sési jimbo tsípini p’ikuarherani?
7 Juchajtuchi uaaka kánikua tsípini p’ikuarherani engachi jánguarhintaska sánderu sési míteni Tata Diosï Jeobani. Engachi sánderu jánguarhiska jorhenguarhini imeeri ambe, komu na enga eratsejka ka na enga jámajka, uaakachi juchajtu májkueni jámani ka uaakachi sánderu tsípini p’ikuarherani. Míteni eskajtsïni ima jaiapanhentasïnga ka eskachi úsïnga ambe enga ima uéjka, kánikuajtsïni sési pʼikuastasïndi (Sal. 33:12).a Joperu jauati ménisï engachi juchajtu niáraaka kómu p’ikuarherani. ¿Arhikuekasïni i ambe eskajtsïni Tata Diosï Jeoba nóteru jaiapanhentasïngia? Nómbe, Tata Diosï Jeoba kurhangusïndi eskachi pekadoriiska ka eskachi ménisï kómu pʼikuarheraaka, ka ísï pʼikuarherani enajkichi nóteru irekapirinia (Sal. 103:14). Iásï ju je exeni indeni ambe enga újka eskachi kómu pʼikuarheraaka ka ambe engachi uaaka úni parachi ménderu tsípikua jingoni jámani.
PROBLEMEECHA ENGAKSÏ ÚJKA ESKA MA NÓTERU TSÍPINI PʼIKUARHERAAKIA
8. ¿Nénachi pʼikuarherasïni engachi problemechani jatsiajka?
8 Problema: Engachi no sési nitamakuarhijka. Jamberichi no sési nitamakuarhini jaka desastre naturali ma jimbo, sentabu jimbo, pʼamenchakua ma jimbo o jimbokachi jatiriiskia ochi no sési kánhani jimbokachi marhuakusïnga Tata Diosïni. Biblia uandasïndi eska kʼuiripu ma kánikua kómu pʼikuarherasïnga jimboka xáni uandanhiani jarhasïnga ka eratsesïndi eska nóteru méni uaakia tsípikua jingoni jámani (Prov. 15:13). Ju je exeni ambe enga nitamanchapka orhejtsïkuti ma enga Babis arhinhajka, ima kuatru uéxurhini jimbojku uarhiranchaaspti imeeri ermanu jémbani ka imeeri taatiichani. Ima uandantasïndi na enga pʼikuarhereenga engaksï imeecha nótki uarhienga: “Jimbokani xáni uánikua ambe úni jarhasïreenga engani jamberi no ueenga imeecha jingoni jarhani ísï eskani ji na uékapiringa, jandiajkuni pʼikuarherasïreenga ka enajkirini no nema úpirini jarhuatani”. Ambe engachi xáni nitamakuarhijka kánikuajtsïni no sési pʼikuastasïndi.
9. ¿Ambejtsïni jarhuataa ménderu tsípikua jingoni jámani? (Jeremías 29:4-7, 10).
9 ¿Ambejtsïni jarhuataa ménderu tsípikua jingoni jámani? Kurhanguni eska no méntkisï iámindu ambe sési jauaka ka agradesidueni. Kʼuiripuechaksï uandasïndi eska para tsípikua jingoni irekani uétarhisïnga eska méntku iámu ambe sési jauaka. Joperu inde ambe no ísïisti. Pori ejemplu, Tata Diosï Jeoba arhiaspti imani judiuechani engaksï Babilonia pánhapka eskaksï jánguarhintapiringa tsípikua jingoni irekani nájkiruka no fásiliipiringa (arhinta Jeremías 29:4-7, 10). ¿Amberi uaa jorhenguarhini? Jánguarhinta no xáni eratseni indeni ambe engari nitamakuarhini jaka ka agradeserii imani ambakiti ambe engari jatsika, ka miá eska Tata Jeoba tʼungini jingoni jarhaska, imakeni jarhuataati (Sal. 63:7; 146:5). Pirenchi Efi enga nóteru újkia xanharani jimboka aksidenti ma nitamakuarhispka, uandasïndi: “Kánikuarini jarhuataspti Tata Diosï Jeoba, juchiiti familia ka kúnguarhikua. Ji uandasïnga eska engani sóntkuni kuatantapiringa no agradeserikuani japiringa ambe engaksï imeecha xáni úkia jíndeni jimbo. Jimbosïni jánguarhintajka méntkisï tsípikua jingoni jámani”.
10. Nájkirukachi problemechani jatsiauaka, ¿andichisï uandajki eskachi uaaka tsípikua jingoni jámani?
10 Uaakachi tsípikua jingoni jámani nájkirukachi no ísï irekuarhini jaka eskachi na tsitipiringa o nájkirukachi no sési ambe nitamakuarhiaka jucha o juchaari familia (Sal. 126:5).b Jimboka na uéjkichi irekuarhini jarhani, ma úsïndi tsípikua jingoni jámani. Prekursora ma enga María arhinhajka uandasïndi: “Engachi problema ma jatsijka, ménisïchi niárasïnga uerani o uandani na engachi p’ikuarherani jarhajka. Joperu miántasïngachi ambe engajtsïni aiachini jaka Tata Diosï Jeoba ka inde ambejtsïni jarhuatasïndi tsípikua jingoni jámani. Ísï jimbo, juchaari Taatijtsïni jarhuatasïndi tsípikua jingoni jámani ambe uéjki úkuarhini jarhani”. Nájkirukachi iáiasï úkua jukanchani jaka, ju je miáni eska juchaari problemecha ísïiska komueska xúmu enga tarhiata kénditajka. Májkueni, no ióni jimbo Tata Diosï Jeoba kénditauati juchaari problemechani.
11. ¿Nénakini jarhuatasïni tʼungini apostoli Pablueri ejemplu?
11 Ka engachi ueenaaka eratseni eskajtsïni Tata Diosï Jeoba nóteru jarhuataxakaia ka eskachi jimbosï no sési nitamakuarhini jaka, ju je eratsentani na engaksï orhepani uérapka Tata Diosïiri marhuariicha, inde ambejtsïni kánikua jarhuataati. Komu apostoli Pablu, nájkiruka ima kánikua no sési nitamakuarhipka no arhikuekasïreendi eska Tata Diosï Jeoba nóteru jarhuataxapkia, sánderu sési, úspti tekaantani ka orhepani uérani jimboka Tata Diosï Jeoba jarhuataxapka (2 Kor. 11:23-27; Rom. 5:3-5). Jo, tata Jesukristu mismu arhispti apostoli Pabluni eska nipiringa “uandantani ireteecharhisï, ístu [...] juramutiichani aianguani ka Israeli uájpeechani” (Úku. 9:15). Ísï jimbo, eratsenta ambe engari nitamakuarhini jaka, ka engari úni jaka tekaantani ka sési marhuakuni Tata Diosïni, uaakari seguru jarhani eska Tata Diosï Jeoba tʼungini jingoni jarhaska ka eskakeni jarhuataxaka.
12. ¿Nénachi niárasïni p’ikuarherani engachi no újka ísï úni eskachi na uékani japka?
12 Problema: Engachi no újka úni ambe engachi tsitijka (Prov. 13:12). Jucha engachi marhuakujka Tata Diosï Jeobani mámaru ambechi uékasïnga úni parachi xarhatani eskachi xénchasïnga imani ka eskachi agradesidu jarhaska. Joperu jatsiskachi para exeni ambejkuchi uaa úni jimbokachi tátsekua úpiringa no sési p’ikuarherani o kuatantani (Prov. 17:22). Prekursora ma enga Holly arhinhajka uandantasïndi: “Ji uékasïreenga nirani Jorhentperakuarhu para Aianhpiricha Reinueri, máteru paisi jimbo nirani marhuani o konstruksionirhu jarhuajpeni jini Ramapo. Joperu tátsekua mójtakurhispti máru ambe ka kánikua no sési pʼikuarheraspka engani no úpka ísï úni”. Uánikua erachiichaksï májkueni pʼikuarherasïndi.
13. ¿Náki meteechanchi úpirini jatsikukuarhiani engachi ménisï no uaaka úni ambe engachi tsitini japka?
13 ¿Ambejtsïni jarhuataa ménderu tsípikua jingoni jámani? Miántani eskajtsïni Tata Diosï Jeoba no méntku uinhamarhichini jarhasïnga. Ambe enga ima jukaparharajka, jindeesti juchaari sési járhati kualidadiichani ka no imani responsabilidadichani engachi jatsiajka. Tata Diosï Jeoba juchaari mintsitanisï exejti ka no ambe engachi újka para marhuakuni. Ima uékasïndi eskachi kurhanguaka nani engachi jamberi uaaka úni ambe ma ka eskachi mintsinharhikueuaka (Miq. 6:8; 1 Kor. 4:2). Ísï jimbo, nóchi jatsiska para jucha mismu uinhamarhikuarhini jimboka Tata Diosï Jeoba no ísï úsïnga. Ju je jánguarhintani imani ambejku úni engachi uaaka úni.c Pori ejemplu, ¿jarhaski kúnguarhikuarhu tumbi ma o uátsï ma engari t’u uaaka jarhuatani para sánderu marhuakuni Tata Diosïni? ¿Ori uaa jarhuataani imani erachiichani engaksï jatiriikia? ¿Exesïniri eskari uaaka uinhaperantani nemani telefonu jimbo, mensaji jimbo ori nirani exeni? Enga t’u jirinhakuntaska néna jarhuataani máteruechani, Tata Diosï Jeobakini újchakuraati. Ka exe, no ióni jimbo jimbanhi parhakpinirhu uaakari mámaru ambe úni para Tata Diosï Jeoba, imani ambe engari t’u no méni eranhaskani japka. Pirenchi Holly uandasïndi: “Engani ménisï kómu p’ikuarherani jarhajka eratsesïnga eskani no ióni jimbo kánikua tiempu jatsiaka ka uaaka mámaru ambe úni. Exeskia ambe engani uéjka úni jimbanhi parhakpinirhu ka Tata Diosï Jeobareni jarhuataati”.
14. ¿Ambe ka ambe úsïni eskachi niáraaka kómu pʼikuarherani?
14 Problema: Engachi imani ambejku eratseni jarhajka ambe engachi tsitijka. No no sési jarhasti engachi marhuataaka imani ambe engachi tsitijka jimbokajtsïni Tata Diosï Jeoba ísï kueraaska. Joperu máru kʼuiripuechaksï úrasïndi internetini paraksï xarhatani eska ma uaaka tsípikua jingoni irekani enga úska ambe enga tsitijka, miiuni máteru naniisï o piákuarhini ambe. Joperu uánikua kʼuiripuechaksï exestia eska inde ambe no jarhuataasïnga paraksï tsípikua jingoni irekani, sino eska sánderu no sési pʼikuastaasïnga. Prekursora ma enga Eva arhinhajka uandasïndi: “Engari tʼujku pendienti pákuarhijka ka ambe engari tsitijka nóri méni konforme jarhasïnga, méntkuri sánderu ambe uékani jarhasïnga”. Nema enga ísï eratsejka ka jámani niárasïndi pʼamondakuarhini ka kómu pʼikuarherani.
15. ¿Ambechi jorhenguarhisïni rei Salomóniiri ambe?
15 Ju je rei Salomóniiri ambe miántani. Paraka ima úpiringa míteni néna tsípikua jingoni irekani, jánguarhintaspti imani ambe úni ambe enga ima uékeenga. Ísï jimbo, arhaspti sánderu ambakiti tʼirekua, kurhandispti sési jásï kústakua, ka jatsispti ambe enga xáni ima uékeenga. ¿Joperu inde ambe jarhuataspi para tsípikua jingoni irekani? Ju je exeni ambe enga karapka: “Éskua méntku uékani jarhasïndi exeni ambe ka kutsïkua méntku uékani jarhasïndi kurhandini mámaru ambe” (Ecl. 1:8; 2:1-11). Máru kʼuiripuechaksï eratsesïndi eskaksï uaaka tsípikua jingoni irekani engaksï kánikua sentabu jatsiaka óksï úni ambe engaksï imeecha uékaaka. Joperu ísï eratseni ísïisti komueska sentabu falsu enga méntku no marhuajka.
16. ¿Andichisï tsípikua jingoni irekaa engachi jarhuataaska máteruechani? (Ístu exea imajeniichani).
16 ¿Ambejtsïni jarhuataa tsípikua jingoni jámani? Tata Jesukristujtsïni jorhendasti eska ma sánderu sési pʼikuarherasïnga “intsïmpini ka eska intsïmbinhani” (Úku. 20:35). Orhejtsïkuti ma enga Alekos arhinhajka uandantasïndi: “Ji jánguarhintasïnga jarhuataani máteruechani. Ji sánderuni tsípikua jingoni irekasïnga engani no juchiiti ambejkuni eratseni jarhajka sino ambe engaksï máteruecha uétarhinchajka”. ¿Ka tʼuia? ¿amberi uaa úni máteruecha jimbo? Engari exeni jaka eska nema no sési nitamakuarhixaka, jánguarhinta uinhaperantani. Ka nájkirukari no uaaka kénditakuni problemani, kʼóruri kánikuari jarhuataaka engari kurhangukuska, pʼamojkuni ka miátantani eska uaaka aiangukuarhini iámu ambe Tata Diosï Jeobani (Sal. 55:22; 68:19). Ístu kánikua sési jauati engari arhiska eska Tata Diosï Jeoba no jurajkuaka (Sal. 37:28; Is. 59:1). Ístu, jamberi úpiringari úmakuntani ambe ma, íntskuni ambe ma ori uérani sáni imani jingoni. Ní aianhpini imani jingoni, inde ambe kánikua jarhuataati. Engari tʼu jánguarhintaska exeni ambe engaksï máteruecha uétarhinchani jaka, Tata Diosï Jeobakini úraati ka tʼuri sánderu tsípikua jingoni irekaaka (Prov. 11:25).
Enbesi de imani ambe eratseni jarhani engari t’u uékapiringa jatsini, jarhuataa máteruechani. (Exe párrafu 16).d
17. Engachi meru uékajka tsípikua jingoni irekani, ¿ambechi jatsiski para úni? (Salmo 43:4).
17 Engachi sánderu sési míteska juchaari Taati auandarhu anapuni uaakachi sési jimbo tsípikua jingoni irekani. Biblia uandasïndi eska Tata Diosï Jeoba úsïnga eskachi jucha tsípikua jingoni jámaaka (arhinta Salmo 43:4). Ísï jimbo, ju je no xáni uandanhiani náki uéjkichi problema jatsini. Ju je no méni jurajkuni Tata Diosï Jeobani ka imajtsïni jarhuataati tsípikua jingoni irekani para méntkisï (Sal. 144:15).
PIREKUA 155 Tʼunguini jimbosïni xáni tsípijka
a Exe rekuadruni “Andarhiera Tata Diosï Jeobani parari tsípikua jingoni jámani”
b Uaakari exeni entrebistani Dennis ka Irina Christenseniiri enga uérapka Aianhperakua 5 jimbo, Grupueri enga Orhejtsïkuajka iámindu kúnguarhikuechani uéxurhini 2023 anapu.
c Exe arini artikulu jimbo “Las expectativas realistas contribuyen a nuestra felicidad”, rebistarhu Aianhpiri 15 de juliu de 2008 utusï jimbo.
d AMBE ENGAKSÏ XARHATAJKA IMAJEENICHA: Pirenchi ma uánikua ambe piákuarhisïndi, joperu sánderu sési pʼikuarherasïndi enga nirajka uinhaperantani pirenchini ma enga jatiriikia ka tsïtsïki pákusïndi.