SEMANA 50
Juchaari mintsikakua ka úkuecha jimbo Tata Diosïjtsïni arhiati eskachi sési jámasïnga
“Imeecheeri engaksï ísï mintsikajka Tata Diosïni eska Abraáni” (ROM. 4:12).
PIREKUA 119 Uétarhisïndi mintsikani Jeobani
AMBE ENGACHI EXEAKAa
1. ¿Ambechi úpirini kurhamarhikuarhini engachi eratsejka na enga xáni mintsikeenga Abraáni?
NÁJKIRUKA uánikua kʼuiripuecha kurhaakia Abraániiri ambe, nóksï xáni mítesti imeeri ambe. Joperu juchachi kʼóru míteska neeski Abraáni. Pori ejemplu, míteskachi eska Biblia ísï uandasïnga eska ima jindeeska “taati iámindu imeecheri engaksï mintsikajka” (Rom. 4:11). Jamberichi kurhamarhikuarhijka sinchi juchajtu uaa ísï mintsikani eska Abraáni. Uaakachi seguru jarhani eska jo.
2. ¿Andisï xáni jukaparhakue eskachi eratsentaaka Abraániri ejempluni? (Santiagu 2:22, 23).
2 Ambe engajtsïni uaaka jarhuatani parachi juchajtu ísï mintsikani eska Abraáni, jindeesti eratsentani imeeri ejempluni. Ima méntkisï kurhajchaspti Tata Diosïni ambe enga ima juramukuenga: niraspti iauanisï mótsini, ióni irekaspti kʼumanchikua sïkuiririicha jimbo, ka enga arhinhapka eska kéjtsïtapiringa imeeri uájpa Isaakini, ima jiókuarhispti. Indeni úkuechani jingoni xarhataspti eska kánikua mintsikasïreenga Tata Diosï Jeobani, jimbosï Tata Diosï Jeoba arhipti eska jaiapanhentasïreenga ka eska jindeespka imeeri amigu (arhinta je Santiagu 2:22, 23). Tata Diosï Jeoba uékasïndi iáminduechani ísï exeani eska Abraánini, asta chánksïni jamberi, uékasïni eskachi imeeri amigueuaka. Jimbosï Tata Diosï Jeoba úpti eska Pablu ka Santiagu karapiringa Abraániiri ambe. Ju je exeni Roma kapitulu 4 ka Santiagu kapitulu 2. Ini kapituluecha jimbo kánikua jukaparhakua ambe uandasïni Abraániiri ambe.
3. ¿Náki tekstuntsï úraspi Pablu ka Santiagu?
3 Pablu ka Santiagu uandasptiksï ambe enga Génesis 15:6 jimbo jaka, enga arhijka eska Abraáni ‘mintsikaspka Tata Diosï Jeobani, ka ima ísï exespti eska nema enga sési jámajka’. ¿Ambe arhikuekasïni eska Tata Diosï Jeoba ísï exesïnga nemani eska sési jámasïnga? Eska sési pʼikuarherasïnga kʼuiripu jingoni ka ísï exesïndi eska jurhimbiti jámasïnga ka no no sési ambe úni. I ambejtsïni ísku pakatasïndi enga Tata Diosï Jeoba ísï exejka kʼuiripuni ma enga imperfektueka ka pekadoriini. Seguru eska chájtu uékasïnga eskaksïni Tata Diosï Jeoba májkueni exeaka eska Abraánini ka uaatiksïni ísï exeni. Ju je exeni andisï Tata Diosï Jeoba ísï exepi Abraánini ka ambechi jatsiski para úni parajtsïni juchantsïntu májkueni exeni.
JATSISKACHI PARA MINTSIKANI PARAJTSÏNI TATA DIOSÏ ÍSÏ EXENI ESKACHI SÉSI JÁMASÏNGA
4. ¿Ambe úsïni eskachi no uaaka jurhimbikua jingoni jámani?
4 Karta para Roma anapuecha, Pablu uandaspti eskaksï iámindu kʼuiripuecha pekadoriiska (Rom. 3:23). Jiájkani, ¿andisï Tata Diosï újki sési pʼikuarherani juchantsïni jingoni ka uandani eskachi sési jámasïnga? Pablu úraspti Abraániiri ejempluni para jarhuataani iámindu kristianuechani kurhanguni indeni ambe.
5. ¿Andisï Tata Diosï Jeoba uandapi eska Abraáni sési jámasïreenga? (Roma 4:2-4).
5 Enga Abraáni Kanaáni irekapka, Tata Diosï Jeoba uandaspti eska Abraáni sési jámasïreenga. ¿Ísï uandaspi jimboka Abraáni iámindu ambe ísï úsïreenga eska na uandeenga Moisésiiri Lei? Nómbe (Rom. 4:13). ¿Nénachi míteski? Jimboka Israeliiri nasioni 400 uéxurhini ísï tátsekua intsïnhaspka indeni leini. Jiájkani Tata Diosï Jeoba kóndentaspti Abraánini ka uandaspti eska sési jámasïreenga jimboka mintsikasïreenga (arhinta je Roma 4:2-4).
6. ¿Andisï Tata Diosï Jeoba uandajki eska kʼuiripu pekadori ma úsïnga sési jámani?
6 Ísï tátsekua Pablu uandaspti eska enga nema mintsijka Tata Diosïni, ima ísï exesïndi “komueska kʼuiripu ma enga sési jámajka” (Rom. 4:5). Ka ístu uandaspti: “Ístu Dabidi uandasïndi eska achamasï ma kánikua sési pʼikuarherasïnga enga Tata Diosï ísï exejka komueska kʼuiripu ma enga sési jámajka, joperu no jimboka ima xáni ambakiti kʼuiripueuaka. Uandaspti: ‘Tsípisïndiksï imeecha enga Tata Diosï puákuantakia ambe engaksï no sési niátaka ka enga mirikurhikia imeecheeri pekaduechani; tsípisïndi ima kʼuiripu enga Tata Diosï Jeoba méntku no miáuaka ambe enga ima no sési niátaka’” (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Tata Diosï mintsita jingoni puákuntasïndi kʼuiripuni engaksï mintsikajka imani, nóteru no sési ambe exekusïndia. Ísïisti Tata Diosï ísï exesïndi indeni kʼuiripuni eska sési jámasïnga jimboka mintsikasïnga.
7. ¿Ambe jimbo Tata Diosï sési exeaspi imeeri ióntki anapu marhuariichani?
7 Nájkiruka Tata Diosï ísï exepka Abraánini, Dabidini ka máteru imeeri marhuariichani eska kʼuiripuecha engaksï sési jámeenga, indeechaksï seguirixaptiksï pekadoriini ka imperfektueni. Joperu jimbokaksï mintsinharhisïreenga Tata Diosïni, ima nóteru ísï exeasïreendia eska kʼuiripuecha engaksï no sési ambe ueenga, jimbokaksï no májkueniispka eska máteru kʼuiripuecha engaksï no marhuakuenga Tata Diosï Jeobani (Éfes. 2:12). Karta para Roma anapuecha jimbo, Pablu sési xarhataspti eska uétarhisïnga mintsikani Tata Diosï Jeobani para úni imeeri amigueni. Ka indeni ambesï úpti Abraáni ka Dabidi, ka juchajtuchi uaaka májkueni úni.
¿ANDISÏ UÉTARHIJKI MINTSINHARHIKUA KA ÚKUECHA?
8, 9. ¿Andiksïsï uánikua kʼuiripuecha no újki kurhanguni ambe enga Pablu ka Santiagu uandapka?
8 Desde iónisïa, uánikua iglesieri anapu orhejtsïkuticha kánikuaksï arhirperasïndi mintsikakua ka úkuecha jimbo. Máruksï uandasïndi eska solu uétarhisïnga jakajkuni Tata Jesukristuni paraksï úni pʼímutantskata uérani. Jamberiri ménisï kurhaaka ini uandakuechani “Engari jakajkuska Jesúsini, p’imutantskateuakari”. Jamberi relijioniiri orhejtsïkutiicha ísï uandajti imani ambe jimbo enga arhijka Roma 4:6, nani enga Pablu uandapka ima kʼuiripueri enga “Tata Diosï ísï exejka komueska kʼuiripu ma enga sési jámajka, joperu no jimboka ima xáni ambakiti kʼuiripueuaka”. Ka máteruechaksï jorhentpisïndi eskachi uaaka pʼímutantskateni engachi niuaka máru lugaricha jimbo, nani engajtsïni relijioniiri orhejtsïkutiicha arhiaka ka ambakiti ambe úni. Jamberiksï ísï uandajti imani ambe jimbo enga Santiagu 2:24 arhijka: “Kʼuiripu ma imeeri úkuecha jimbosï niárajka ísï exenhani komu nema enga sési jámajka ka no indeni jimbojku enga mintsikajka”.
9 Jimboka mámaru ambe jakajkunhasïnga, máru imeecha engaksï sési mítekuka Biblieri ambe, niárastiksï uandani eska Pablu ka Santiagu ménderuenksï eratsesïreenga mintsikakueri ka úkuecheri. Uandasïreendiksï eska Pablu eratsesïreenga eskachi solu uétarhinchasïnga jatsini mintsinharhikua parajtsïni úni Tata Diosï jaiapanhentani, joperuksï máru uandasïndi eska Santiagu eratsesïreenga eskachi jatsiska para úkuecha jingoni xarhatani. Kʼuiripu ma enga Biblieri ambe exejka uandasïndi: “Santiagu no kurhangusïreendi andisï Pablu uandeeni eska solu uétarhisïreenga mintsikani para ma kʼuiripu úni sési exenhani ka eska no uétarhinchasïrenga úkuecha jimbo”. Joperu Tata Diosï Jeobasï úpti eskaksï Pablu ka Santiaguni karapiringa ambe enga karakata jaka karakateecharhu (2 Tim. 3:16). Parachi úni sési kurhanguni ambe engaksï uandapka, ju je exeni ambe engaksï arhikuekani japka.
Pablu arhiaspti kristianuechani engaksï judiuepka ka engaksï Roma irekani japka, eska nóteru uétarhisïreengia ísï úni eska Lei na uandeenga sino mintsikani Tata Diosïni. (Exe je párrafu 10).b
10. ¿Náki “úkuecherisï” uandani japi Pablu? (Roma 3:21, 28; ístu exea je imajeniichani).
10 ¿Náki úkuecheeri uandaxapi Pablu enga Roma 3 ka 4 jimbo uandapka? Ixú indenisï arhikuekani japti enga “lei uandajka” para úni. ¿Náki lei? Ima lei enga Tata Diosï Moisésini íntskupka paraka israeliteechani íntsaapiringa (arhinta je Roma 3:21, 28). Jamberi uánikua kristianuechaksï no jiókuarhiendi eskaksï nóteru jatsispkia para úni imani ambe enga Lei uandeenga. Jimbosï Pablu Abraániiri ejempluni úrapti para xarhatani eska Tata Diosï úsïnga sési exeni kʼuiripuni ma, jimboka mintsikasïnga ka no jimboka úsïnga ambe enga “lei uandajka”. Ambe enga uandapka, kánikuajtsïni uinhaperantasïndi ka ístujtsïni jorhendasïndi eskachi uaaka sési jásï pájperakua ma jatsini Tata Diosïni jingoni engachi mintsikaska imani ka Kristuni.
Santiagu arhiaspti kristianuechani eskaksï jatsispka para úkuechani jingoni xarhatani eskaksï mintsikasïreenga, pori ejemplu, májkueni kaani iáminduechani ka sési ambe úni máteruecha jimbo. (Exea je párrafuechani 11 ka 12).c
11. ¿Náki “úkuecheri” ambesï uandani japi Santiagu?
11 Imani “úkuechani” enga Santiagu kapitulu 2 jimbo uandajka no imanisï arhikuekani jati enga “lei uandajka” para úni ka enga Pablu uandapka. Santiagu imani úkuechanisï arhikuekani japti engaksï kristianuecha pauani pauani uaajka imeecheri irekuarhu. Kristianu ma úkuecha jimbo xarhatasïndi eska meru mintsikasïnga Tata Diosï o nómbe. Ju je exeani tsimani ejempluechani enga Santiagu úrapka.
12. ¿Néna terukutantaspi Santiagu mintsikakua, úkuecha jingoni? (Ístu exea je imajeniichani).
12 Primeru ejemplurhu Santiagu uandaspti eskaksï kristianuecha jatsiska para iáminduechani májkueni sési kaani. Exeraaspti eska nájkirukaksï uandapiringa eskaksï jakajkusïnga Tata Diosïni jimbokaksï sési kámasïreenga imani enga jatsikuarheripka, joperuksï no sési kámani imani enga no jatsikuarheripka, imeecheri úkuecha jimbo, máteru ambeksï xarhatani jarhasïreenga (Sant. 2:1-5, 9). Máteru ejemplurhu, uandaspti nemeeri enga exepiringa imeeri erachini o pirenchini uétarhinchani jarhani takusï o tʼirekua ambe peru no ma ambe úni para jarhuatani. Nájkiruka ima uandapiringa jakajkuni Tata Diosïni peru jimboka no ma ambe úsïnga para jarhuatani, no ma ambe jimbo marhuapirindi ísï uandani. Santiagu ísï karaspti: “Ískuesti uandani eskachi mintsikasïnga ka jinichi méntku no ma ambe úni jarhani” (Sant. 2:14-17).
13. ¿Náki ejempluni úraspi Santiagu parajtsïni jorhendani eskachi jatsiska para úkuecha jingoni xarhatani eskachi mintsikasïnga? (Santiagu 2:25, 26).
13 Santiagu Raabiiri ejempluni úraspti para xarhatani eska nema enga mintsikajka, úkuecha jingoni xarhatasïnga (arhinta je Santiagu 2:25, 26). I uarhiti kurhaaspti na enga Tata Diosï Jeoba jarhuatani japka israeliteechani (Jos. 2:9-11). ¿Néna xarhataspi eska mintsikasïreenga Tata Diosï Jeobani? Kuájchakuspti tsimani israeliteechani engaksï espiepka parakaksï no uándikuapiringa. Ini ambe jingoni májkueni eska Abraáni, xarhataspti eska sési jámasïreenga nájkiruka imperfektuepka ka no israeliteeni. I ejemplujtsïni xarhatachesïndi eska kánikua jukaparhakueska úkuecha jingoni xarhatani eskachi mintsikasïnga.
14. ¿Andiksïsï no májkueni ambe arhikuekajki ambe enga Pablu ka Santiagu karaka?
14 Eskachi na exekia Pablu ka Santiagu nóksï májkueni jorhentpispti engaksï mintsikakueri ka úkuecheri ambe uandapka. Pablu arhiaspti kristianu judiuechani eska para Tata Diosïni jaiapanherantani, nóteruksï jatsispkia para imani ambe úni enga Moisésiiri Lei uandeenga. Ka Santiagu jorhentpispti eska iámindu kristianuecha úkuecha jingoni jatsiska para xarhatani eskaksï mintsikasïnga Tata Diosïni.
¿Jarhuataxakiksïni chaari mintsikakua parajtsï imani ambe úni enga Tata Diosï Jeoba jaiapanhintajka? (Exe je párrafu 15).
15. Uanda je nénachi uaa xarhatani úkuecha jimbo eskachi mintsikasïnga Tata Diosïni. (Ístu exea je imajeniichani).
15 Engajtsïni Tata Diosïni Jeoba arhijka eskachi jatsiska para májku mintsinharhikua xarhatani eska Abraáni parajtsïni ima sési exeni, no arhikuekasïndi eskachi meru májkueni jásï ambe jatsiska para úni eska ima. Uaakachi uánikua ambe úni parachi xarhatani úkuechani jingoni eskachi mintsikasïnga Tata Diosïni. Uaakachi kánikua tsípikua jingoni eroani jimbanhiichani engaksï kúnguarhikuarhu niáraaka, jarhuataani erachiichani engaksï uétarhinchani jauaka ambe ma, ka ístu ambakiti ambe úni juchaari familiariicha jimbo. Tata Diosïni Jeobani kánikua tsitisïndi eskachi uaaka ini ambe (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Juanu 3:18). Ma ambe engachi uaaka úni enga kánikua jukaparhakueka para xarhatani eskachi mintsikasïnga jindeesti tsípikua jingoni aianhpini (1 Tim. 4:16). Iáminduechachi uaaka xarhatani úkuecha jimbo, eskachi mintsikasïnga eska iámindu ambe engajtsïni Tata Diosïni Jeoba aiachini jaka kumplirikuarhiaka ka eska kánikua sési jarhaska na enga újka ima ambe ma. Ka engachi ísï úska, uaakachi seguru jarhani eskajtsïni Tata Diosï sési exeaka ka eskajtsïni ísï exeaka eska imeeri amiguecha.
EROKUARHIKUA UINHAPERANTASÏNDI JUCHAARI MINTSIKAKUANI
16. ¿Ambe erokuarhixapi Abraáni ka néna jarhuataspi mintsikakua?
16 Roma kapitulu 4 jimbo, exentasïngachi Abraániiri ejempluni engajtsïni kánikua ambakiti ambe jorhendajka: eska kánikua jukaparhakueska jatsini erokuarhikua ma. Tata Diosï Jeoba Abraánini jimbo aiatspespti, “eskaksï uánikua nasionicha” újchakuranhapiringa. ¡Xáni sési jásï erokuarhikua ma! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Joperu enga Abraáni 100 uéxurhini jatiripkia ka Sara 90, nótkiksï ma sapini kánguarhisïreendi. Kʼuiripu ma úpirindi eratseni eskaksï nóteru jamberi úpiringia kánguarhini. Nájkiruka inde kʼéri tsʼéjkukua máepka para Abraáni, ima “mintsikaspti eska niárapiringa uánikua ireteecheeri taatini” (Rom. 4:18, 19). Ka tátsekua, inde erokuarhikua niáraspti ísï úkuarhini: Jimboka Abraáni niáraspti kánguarhini imani uájpani enga xáni erokuarhini japka ka enga niárapka Isaaki arhinhani (Rom. 4:20-22).
17. ¿Nénachi míteski eskajtsïni Tata Diosï uaaka ísï exeni komueska kʼuiripu ma enga sési jámajka ka ísï eska imeeri amigu ma?
17 Májkueni eska Abraáni, juchajtuchi uaaka májkueni úni, eskajtsïni Tata Diosï ísï exeaka komueska kʼuiripu ma enga sési jámajka ka ístujtsïni uaati ísï exeni komueska imeeri amigu. Jimbosï apostoli Pablu arhini ambe uandapti Abraániiri: “Joperu enga ísï karakata jaka ‘Tata Diosï ísï exesti imani komueska kʼuiripu ma enga sési jámeenga’ no imantkusï arhikuekani jati, ístujtsïni juchantsïni arhikuekaxati, jimbokajtsïni Tata Diosï ísï exeaka komueska kʼuiripuecha engachi sési jámajka, jimbokachi mintsikasïnga imani enga tsítantaka Jesúsini, juchaari Tatani” (Rom. 4:23, 24). Uétarhinchasïngachi tanimu ambe jatsini májkueni eska Abraáni: mintsikakua, úkuecha ka erokuarhikua. Máteru jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka ambe enga apostoli Pablu uandaka erokuarhikueri ambe Roma kapitulu 5 jimbo.
PIREKUA 28 ¿Nénachi uá Jeobaeri amigueni?
a Iáminduechachi uékasïnga eskajtsïni Tata Diosï Jeoba jaiapanhentaaka ka eskajtsïni exeaka eskachi sési jámasïnga o eskachi justueska. Ini jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka ambe engaksï Pablu ka Santiagu karapka paraksï xarhatani eskachi uaaka sési jámani, joperu parachi úni indeni ambe xarhatani uétarhinchasïngachi mintsikakua ka úkuechani.
b AMBE ENGAKSÏ XARATAJKA IMAJENIICHA: Pablu arhiaspti kristianuechani engaksï judiuepka eska kánikua jukaparhakueska mintsikani ka eska imani ambe úni enga lei uandeenga, komueska listoni ma jatsimukuni takusïrhu ma, paskuani úntani ka jupajkukuarheni.
c AMBE ENGAKSÏ XARATAJKA IMAJENIICHA: Santiagu arhiaspti kristianuechani eskaksï xarhatapiringa imeecheri mintsinharhikuani úparini ambe ma máteruecha jimbo komu jarhuatapirini imeechani engaksï uétarhincheenga.