¿ÍSKU ÚKUARHISKI O NEMA ÚSKI?
Ambe enga újka sïruki ma para limpiu jarhani
Paraka animali sapichu ma uáka kárani, karhanharhikuni nani ka míteni nani enga jarhajka, kánikua jukaparhakuesti eska limpiu jauaka. Por ejemplu, engaksï sïrukiri antenecha jáxetini jauaka, sánderu úkua jukaati para manakuarhini, sïpiruni ka para máteruechani ióarhiani. Ísï jimbo, Alexander Hackmann enga animalichani estudiariuajka, uandasïndi: “Animali sapichu ma, no méni jáxetini jauati”. Ka ístu uandasïndi eskaksï animali sapirhaticha mítesïnga néna limpiarini nani engaksï ísï jámajka.
Eratsi je ini ambe: Hackmann ka imecha engaksï imani jingoni ánchikuarhijka, estudiaristiksï ambe enga újka sïruki enga chkari arhajka (Camponotus rufifemur) para imeri antenechani limpiariuani. Exesptiksï eskaksï i járhati sïrukicha, imecheri orhepani anapu jantsïrichani kúndantaasïnga paraksï antenechani kutsurhiantani. Ísïksï kénditasïndi ambe engaksï antenecharhu kámani jarhajka. Sïrukiri orhepani anapu jantsïrichaksï pʼunguarini járhatiksï jukaasïndi engaksï sapirhajka ka taiapini, ícha jingonksï úsïndi sánderu kʼéri ambe kénditani imecheri antenecharhu. Ka paraksï sapichitu ambe kénditani enga pakarani jarhajka, imecheri mismu jantsiricharhuksï sepiiuenksï jásï ma jukasïndi enga kánikua tsʼirimbijka ka mándani pʼunguari sapichu, xáni jarhanguarhisïndi na engaksï xáni taiapijka pʼunguari sapirhaticha engaksï imecheri antechecharhu jukaajka. Ka paraksï meru sánderu sapichitu ambe kénditani (asta 80 xanhari sánderu sapichitu ambe na enga xáni taiapijka kʼuiripueri jauiri ma), úrasïndiksï máteru sepiiueni jásï ma engaksï pʼunguaricha útasï sánderu tsʼirimbijka.
Exe je na enga kutsurhiantajka imeri antenechani sïruki enga chkari arhajka.
Hackmann ka imecha engaksï imani jingoni ánchikuarhijka, exesïndiksï eska, na enga sïruki kutsurhiantaajka imeri antenechani, ístu uáka májkueni jásï ambe úrakuarhini fabrikecharhu. Por ejemplu, úpirindi májkueni jásï ambe únhani para kutsurhintani sánderu sapichitu ambe enga aparatuecharhu jatajka komu selularirhu, telerhu ka máteru aparatuecharhu, jimboka engaksï sánititu jáxejka, nóteruksï marhuasïndia.
¿Nájtsï exesïni? ¿Ísku úkuarhiski o nema kueraaski sïrukini, enga chkari arhajka, enga xáni sési kutsurhiantajka imeri antenechani?