Néna no sési úkusïni selulari chaari sapiichani

Sapiichaksï kánikua jorhenasti selularini úrani ka programechani, joperu kʼératichaksï úkua jukanchasïndi indeni ambe úrani.

Máruksï exesti eska ima tumbiicha engaksï kánikua úrajka internetini, arini problemechanksï jatsiasïnga:

Nóksï úsïndi jurajkuni selularini o aparakuechani.
Úsïndiksï eskaksï no sési kánhaaka máteruecha interneti jimbo o eskaksï imeecha no sési kánhaaka.
Úpirindiksï pornografia ambe exeni, ia sea engaksï meru jirinhantaaka o nómbe.

AMBE ENGAJTSÏ JATSIKA PARA MÍTENI

Sapi ma telefonu ma kámaxati ka chéparini míkantasïndi imeeri kuartuni enga amamba jimeesïsï nitamani jarhajka.

NO ÚNI JURAJKUNI SELULARINI

Máru ambe enga internetirhu jaka, úsïndi eska ma méntku uékani jauaka úrani, komu pori ejemplu chʼanakuechani engaksï interneti jimboeka. ¿Andisï ísï úkuarhijki? Libru En defensa de la conversación uandasïndi: “Aplikasionichaksï úkata jarhasti para ma sánderu indeni ambe úrani jarhani”. Empresechaksï sánderu sentabu andasïndi engachi jucha sánderu tiempu úrajka imani aplikasionichani jimbo engaksï imeecheri anunsiuecha uérajka.

ERATSI JE ARINI AMBE: ¿Pʼindeskiksï chaari sapiicha méntku úrani jarhani selularini? ¿Nénajtsï uaa jarhuataani parakaksï sánderu sési úraaka imeecheri tiempuni? (EFESU 5:15, 16).

NO SÉSI AMBE ÚMINHANI INTERNETI JIMBO

Máru kʼuiripuechaksï sánderu no sési jámasïndi, no sési uandani ka sóntku ikiani engaksï internetini úrajka. Ka i ambe úsïndi eskaksï no sési káuaka máteruechani.

Máru kʼuiripuechaksï ísï jámasïndi jimbokaksï uékasïnga mítekateni. Ka máteruechaksï eratsesïndi eskaksï no sési kánhasïnga engaksï no pʼímarhinhajka para úni ambe ma, pori ejemplu, engaksï no pʼímarhinhajka kʼuínchikuarhu ma.

ERATSI JE ARINI AMBE: Engaksï chaari sapiicha internetini úrani jarhajka, ¿no sésiksï kaasïni máteruechani? (Efesu 4:31). ¿Nénaksï pʼikuarherasïni engaksï no pʼímarhinhajka paraksï úni ambe ma máteruecha jingoni?

PORNOGRAFIA

Interneti jimbo, iásï sánderu fásilistia pornografia ambe exeni. Ka nájkirukaksï jaka programecha parakaksï sapiicha no exeaka indeni ambe, ménichanisï i ambe no xáni marhuasïndi.

Selulari jimbo axaani o axaminhaani imajenichani engaksï seksueri ambe xarhatajka, uaati delitu máeni. Ka ménichanisï, tumbiicha engaksï i járhati imajenichani axaajka, úpirindiksï arhinhani eskaksï pornografia infantili etsakuxaka seguni na engaksï xáni jatiriuaka ka ambe engaksï uandajka jima anapu leicha engaksï irekaka.

ERATSI JE ARINI AMBE: ¿Nénajtsï uaa jarhuatani chaari sapini paraka no jámaaka exeni o axaani imajenichani interneti jimbo engaksï seksueri ambe xarhatajka? (EFESU 5:3, 4).

AMBE ENGAJTSÏ UAAKA ÚNI

JORHENDAA JE CHAARI SAPIICHANI

Nájkirukaksï sapiicha no úkua jukanchajka selularini úrani, uétarhinchasïndiksï eska nema arhistakuauaka. Libru ma uandasïndi eska kánikua peligrosueska jurajkuani sapiichani paraksï úrani selularini o internetini engaksï nótki jorhendanhani jauaka néna sési úrani.

BIBLIERI KARAKATA: “Jorhenda sapini náki jindeeski ambakiti xanharu, nájkiruka jatiriuakia no jurajkuati indeni xanharuni” (PROVERBIOS 22:6).

Markari je náki konsejuntsï uékapirini úni o kara je ambe engajtsï uékapiringa úni:

Arhini juchiiti sapini eska no no sési kámpiaka enga internetini úraaka.
Jarhuatani juchiiti sapini para no no sési pʼikuarherani engaksï máteruecha no pʼímarhiaka paraka uaaka ambe ma imeecha jingoni.
Úni ambe enga xáni uétarhiaka paraka juchiiti sapi no exeaka no sési jásï ambe.
Someni exeni jarhani néna enga úrani jaka selularini.
Arhini na enga xántku tiempu uaaka úrani selularini pauani pauani.
No jiárhitani eska chúrikuechani imeeri kuarturhu jatsiaka selularini.
No sésikua íntspini para selularini úrani enga tʼirenhani jauaka.