Úni ambe enga sési jaka: Bibliajtsïni jarhuatasïndi míteni ambesï sési jaki ka ambe nómbe
Ju je exeni na enga Biblia jarhuajpejka tʼámu ambe jimbo. Ka uánikuechaksï exekuarhistia eska ísïiska.
1. Temungurhiriikuarhu
Kʼuiripuechaksï mámaru exesïndi temungurhirikuani, ka ístuksï mámaru uandasïndi ambe enga uétarhijka parakaksï temungurhiriicha tsípikua jingoni irekaaka.
AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: “Chá mándani arhini, jatsiskajtsï para xénchani chaari uarhiitini ísï eskajtsï chájkumindu na xénchakuarhijka. Ka uarhiiti jatsisti para mintsita jingoni janhanharhini uámbani” (Éfesu 5:33).
AMBE ENGA ARHIKUEKAJKA: Jimboka Tata Diosï kueraaska temungurhirikuani, ima sési mítesti ambe enga mándani temungurhiri uétarhinchajka para tsípikua jingoni irekani (Markusï 10:6-9). Enga acheeti o uarhiiti sánderu uandanhiaska imeeri uámba o témba jimbo, uaatiksï tsípikua jingoni irekani. Acheeti sési kámasïndi imeeri témbani ka kuidarisïndi jimboka xénchasïnga. Ka uarhiiti apoiarisïndi uámbani ka no nánderkueni uandajpasïndi jimboka janhanharhisïnga.
KÁNIKUA MARHUASÏNDI AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: Vietnam anapu temungurhiri ma enga jindeeka Hana ka témba Mai, nóteruksï jánhaskasïreendi ambe úni jimbokaksï no úxapka sési irekuarhini, Han no sáni sési kámpisïreendi ka méntku no sáni pʼamojpeni. Ima uandantasïndi: “No sáni eratsentasïreenga na engani xáni no sési pʼikuasteenga Maini ka uánikua xanhari kánikua no sési pʼikuastaspka”. Mai uékaxaptia diborsiarikuarhini. Ima miántasïndi: “Ísï pʼikuarherasïreenga enajkini nóteru úpirinia mintsinharhini nijtuni kurhajchani”.
Tátsekua, Han ka Mai ueenasptiksï Bibliani jorhenguarhini ka ísïksï úspti eska Éfesu 5:33 na uandajka. ¿Néna jarhuataaspi inde ambe? Han uandantasïndi: “Jimbokani indeni ambe arhintaspka Bibliarhu, exespka eskani jatsispka para sánderuni xénchani ka sési kamani juchiiti uarhiitini. Ka ístuni kurhanguspka eskani jatsispka para kuidarini, kéndani iámindu ambe, eska no pʼamenchani japiringa, ka jingontku jarhani enga ima no sési pʼikuarherani japiringa. Engani ini ambe újka, exesïnga eskarini ima niárasïnga xénchani ka kurhajchani”. Mai uandantasïndi: “Ísï eska Éfesu 5:33 na uandajka, iásï jánguarhintasïngia sánderuni kurhajchani juchiiti acheetini. Ambe enga ima újka, úsïndi eskani ji pʼikuarheraaka na engareni xáni xénchajka, eskani no chéaka ka nijtu uandanhiani”.
Engajtsï uéjka sánderu ambe míteni temungurhiriikueri ambe, incha je pájinarhu jw.org ka arhinta je rebistani ¡Tsínharhi! núm. 2 2018 anapu, enga arhinhajka “12 ambe enga uétarhijka paraka familia ma sési irekaaka”.
2. Sési kaani máteruechani
Uánikua kʼuiripuechaksï no sési kaasïndi máteruechani imeecheeri rasa jimbo, paisi jimbo o na engaksï xarharajka o ístu imeecheeri relijioni jimbo.
AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: “Janhanharhia je iámindu jásï kʼuiripuechani” (1 Pedru 2:17).
AMBE ENGA ARHIKUEKAJKA: Bibliajtsïni no jorhendasïndi eskachi no sési káuaka imeechani engaksï máteru raseka, oksï máteru paisirhu anapueni o imeechani engaksï omoseksualiika. Sánderu sési, arhistachisïndijtsïni eskachi jatsiska para sési kaani iámindu kʼuiripuechani, no arhiparini ambe raseski, náki paisi anapueski o sini jatsikuarhiriiska o nómbe (Úkuecha 10:34). Jo, jatsiskachi para sési kaani iámindu kʼuiripuechani ka janhanharhiani nájkirukachi no májkueni ambe jakajkujka eska imeecha ochi no májkueni eratseni o jámani (Mateu 7:12).
KÁNIKUA MARHUASÏNDI AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: Danielinksï jorhendaspti eskaksï Asia anapuecha no sési ambe úkupiringa imeeri paisini. Jimbosï kurhunhiauendi Asia anapuechani ka kʼuiripuni japarini no sési arhiasïreendi. Danieli uandantasïndi: “Ji eratsesïreenga eskani ísï jámasïreenga jimbokani xáni sési pʼikuarherasïreenga juchiiti paisi jimbo, no sáni eratsesïreenga eska no sési jarhaspka ambe engani ueenga”.
Tátsekua, Danieli jorhenguarhispti ambe enga Biblia uandajka. Ima uandantasïndi: “Mójtakurhiska ka nóteru ísï eratsesïngia eska antesi. Tata Diosï iáminduechani májkueni exeasïndi no arhiparini nani uéjkiksï anapueni. Ka jíjtu jatsiska parani májkueni kaani”. Ísï jimbo, ¿iásï Danieli ambe eratsesïnia engani mítejka nemani? Ima uandantasïndi: “Xénchasïnga kʼuiripuni. Ka nani uéjkisï jatsiaska amiguechani jimbokani nóteru exesïngia naniksï anapueski o neeskiksï”.
Engajtsï uéjka sánderu ambe míteni, incha je pájinarhu jw.org ka arhinta je rebistani ¡Tsínharhi! núm. 3 2020 anapu, enga arhinhajka “¿Niáraa ma jurhiani nóteru menusi újperanhania?”.
3. Sentabu ambe jimbo
Uánikua kʼuiripuechaksï kánikua jánguarhintasïndi jatsikuarhekua ambe tánakuarhini paraksï tsípikua jingoni irekani ka paraksï tátsekua no xáni kómu nitamakuarhini.
AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: “Jánhaskakua kuájchakukua máesti, májkueni eska tumina [o sentabu] na kuájchakukua máeka. Peru ini ambe jimbo sánderu jukaparhakuesti jánhaskakua: úsïndi eska uáka tsípiti jarhani ima enga jánhaskakua jatsiaka” (Eclesiastés 7:12).
AMBE ENGA ARHIKUEKAJKA: Ísïisti, sentabu kánikua uétarhisïndi, joperu no indeni jimbochisï újka sési irekuarhini nijtu ambakiti ambe erokuarhini para sánderu orhepatini (Proverbios 18:11; 23:4, 5). Sánderu sési, jatsiskachi para ísï úni eskajtsïni Tata Diosï na arhijka Bibliarhu parachi úni meru tsípikua jingoni irekani ka ambakiti ambechi erokuarhini jarhani sánderu orhepatini (1 Timoteu 6:17-19).
KÁNIKUA MARHUASÏNDI AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: Indonesia anapu acheeti ma enga Ricardo arhinhajka, jánguarhintaspti kánikua jatsikuarhekua ambe jatsini. Ka niáraspti uánikua ambe jatsikuarhini. Ima uandantasïndi: “Ji úsïreenga nani uéjkisï nirani, imani ambe piáni enga kánikua jukaparhaka, karruechani piásïreenga ka kʼumanchikuechani... jísïni jatsikuarhepka imani ambe engaksï máteruecha xáni uéjka”. Joperu ma repentku tsïtaspti ambe engani xáni jatsikuarhepka. Ricardo uandantasïndi: “Jíndentsïni iámu sentabu sïpachespti, ambe engani xáni ióni jánguarhintapka tánakuarhini, ma repentku nóteruni ambe ma jatsikuarhespkia, ka últimu ísterkuni pakaraspka; kánikua ikiaxapka ka ísï pʼikuarherasïreenga enajkini no nemeepi”.
Ricardo jánguarhintaspti ísï úni eska Biblia na uandajka sentabueri ambe, ka iásï nóteru xáni jánguarhintasïndia jatsikuarhekua ambe jatsini, sino arisku sáni irekuarhini. Ima uandasïndi: “Kuenta íntskukuarheska eska ambe enga sánderu jukaparhakueka, jindeeska sési pájperani Tata Diosï jingoni. Iásï kánikua agustu kʼuísïngia ka kánikua sési irekuarhixaka”.
Engajtsï uéjka sánderu míteni ambe enga uandajka Biblia sentabueri ambe, incha je pájinarhu jw.org ka arhinta je artikuluni “¿Karrera ma jatsini ka sentabu uaa eskajtsï sési irekaaka sánderu orhepani?”, rebisteeri Aianhpiri núm. 3 2021 anapu.
4. Seksueri ambe
Kʼuiripuechaksï mámaru ambe uandasïndi ambesï sési jaki ka ambe enga nómbe seksueri ambe.
AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: “Eskajtsï no jámaaka ísku jándikua ambe niátani. Mándani arhini, jatsiskajtsï para míteni néna pʼínguni chaari kuerpuni para méntkisï pímbinhasï jarhani ka sési exenhani, ka nójtsï jatsiska para ísï jámani eska ima kʼuiripuecha engaksï no míteka Tata Diosïni, engaksï méntku relasioni seksuali únchani jarhajka ka nóksï úni pʼíngukuarhini” (1 Tesalónika 4:3-5).
AMBE ENGA ARHIKUEKAJKA: Biblia uandasïndi ambe engachi no jatsika para úni seksueri ambe jingoni. Ari uandakua “ísku jándikua ambe niátani”, iámindu ini ambe arhikuekasïndi: relasioni seksuali jatsini para sentabu andani, relasioni seksuali jatsini nema jingoni enga ísku kúnguarhitini jaka, omoseksualidadini ka ístu relasioni seksuali jatsini animaliicha jingoni (1 Korintu 6:9, 10). Relasioni seksuali jatsini solu jindeesti para acheeti ka uarhiti ma engaksï sési jimbo tembuperatini jaka ka Tata Diosïiri regalu máesti (Proverbios 5:18, 19).
KÁNIKUA MARHUASÏNDI AMBE ENGA BIBLIA UANDAJKA: Karla, enga Australia irekaka, uandantasïndi: “Engani uátsïipka, ji eratsesïreenga eskani sési pʼikuarherapiringa ka eskani no jandiajkuni japiringa engani relasioni seksuali jatsipiringa. Joperu inde ambe méntku no ísïispti. Engani ísï indeni ambe úpka, úspti eskani nóteruni xáni agustu irekapiringia ka merurini kánikua no sési úchispti ka no sési pʼikuastani”.
Tátsekua, Karla ueenaspti jorhenguarhini Bibliani ka nóteru ísku jándikua ambe niátasïreendia. Ima uandantasïndi: “Kuenta íntskukuarhespka eska ambe engajtsïni Tata Diosï juramuchijka ka ísï úni, jarhuatasïndijtsïni parachi no no sési nitamakuarhini ka no no sési pʼikuarherani jarhani. Ka jimbokani úsïngia ambe enga Biblia uandajka, iásï nóteruni ísku jatini kómu nitamakuarhisïngia nijtu no sési pʼikuarherani”.
Engajtsï uéjka sánderu ambe míteni, incha je pájinarhu jw.org ka arhinta je artikuluni “¿Ambe uandasïni Biblia engaksï tsimani kʼuiripuecha ísku kúnguarhitini jarhajka?”.
Juchaari Kuerajpirijtsïni aiangusïndi ambesï sési jaki ka ambe nómbe. Ka nájkiruka ménisï úkua jukajka kurhajchani, kánikuajtsïni marhuachesïndi sési jámani, jimbokachi uaaka seguru jarhani eskachi no ma ratujkusï sési irekaaka, sino para méntkisï.
a Máru nombriichaksï mójtakurhisti.