Kasi Ntchivichi Chizamuchitikira Chisopa?—Ivyo Baibolo Likuvumbura
Kasi mukukhuŵara panji kuseluka nacho chisopa? Nangauli chisopa nyengo zinyake chikuchitira ŵanthu vinthu viwemi, kweni chapangiskaso masuzgo ghanandi chomene. Buku linyake likuti: “Nkhondo zinandi zakofya izo zachitika zikwamba chifukwa cha kupambana vigomezgo vya chisopa.” (Encyclopedia of Religion and War) Ŵalongozgi ŵa visopa ŵakugwiliskira ntchito chisopa kuti ŵalutiske panthazi ivyo ŵandyali ŵakukhumba. Ndipo ŵalongozgi ŵanyake ŵa visopa ŵakubisa nkhaza zakukhwaskana na kugonana panji kwiba ndalama uko ŵalongozgi mu chisopa chawo ŵakuchita.
Usange imwe muli kukhuŵara na ivyo chisopa chikuchita, nyengo zinyake mukujifumba na umo Chiuta wakujipulikira pa nkhani iyi. Baibolo likuvumbura kuti Chiuta wakukondwa navyo yayi visopa vinandi chifukwa cha ivyo vikuchita. Liliso na mauchimi agho ghakuyowoya ivyo wazamuchita navyo visopa. Baibolo likulongosora mwakuyelezgera kuti Chiuta wazamuchita chinthu chinyake kuvisopa vyose pa charu chapasi. Chinthu ichi wandachitepo kwamba kale.
Kasi Baibolo likuti ntchivichi chizamuchitikira chisopa?
Uchimi: Buku la Chivumbuzi likulongosora muhule wakuchemeka Babuloni Mukuru. Muhule uyu wakhala pa chikoko chiswesi. Kweni pamanyuma, wakukomeka na chikoko chiswesi kweniso na chikoko cha masengwe 10.—Chivumbuzi 17:3, 5, 16.
Ng’anamuro: Muhule uyo ni Babuloni Mukuru wakwimira visopa vyose vyautesi—visopa ivyo Chiuta wakukana.a Chikoko chiswesi chikwimira wupu wa United Nations (UN),b ndipo chikoko cha masengwe 10 chikwimira maboma ghose gha ndyali gha pa charu chapasi.c Kukhala kwa muhule pachanya pa chikoko chiswesi kukulongora waka umo chisopa chautesi chikuyezgera panji kuŵa na mazaza pa maboma gha ndyali agha. Ndipo fundo yakuti chikoko chiswesi chikukoma muhule yikulongora kuti wupu wa UN na vyaru ivyo vikuwukhozgera vizamuwukira visopa vyose vyautesi pa charu chapasi na kuviparanya. Ivi vizamuŵa kuti vindachitikepo kwamba kale.
Kasi chisopa chautesi chizamuparanyika wuli?
Uchimi: “Masengwe 10 agho wanguwona, na chikoko, ivi vizamumutinkha muhule ndipo vizamumuparanya na kumuleka wali nkhule . . . na kumotcha thibu na moto. Chifukwa Chiuta wakaŵika ichi mu mitima yawo [mu mitima ya ŵalongozgi ŵa charu] kuchita maghanoghano ghake, enya, kufiska maghanoghano ghawo ghakuyana na kupeleka ufumu wawo ku chikoko . . . Lekani masoka ghake ghizenge mu zuŵa limoza, nyifwa, kulira, njara, ndipo wazamotcheka thibu na moto, chifukwa Yehovad Chiuta uyo wakamweruzga ngwankhongono.”—Chivumbuzi 17:16, 17; 18:8.
Ng’anamuro: Chiuta wazaŵika “ghanoghano lake” mu mitundu ya pa charu chapasi. Wazamupangiska kuti yipeleke “ufumu wawo,” panji nkhongono zawo ku wupu wa UN. Ndipo wupu uwu uzamuparanya visopa vyose vyautesi pa charu chapasi. Ivi vizamuchitika mwaluŵiro chomene ndipo vizamuŵa nga vyachitika “mu zuŵa limoza,” mwakuti ŵanthu ŵanandi ŵazamuzizwa chifukwa ndivyo ŵakhazganga yayi.—Chivumbuzi 18:21.
Chifukwa wuli chisopa chautesi chizamuparanyika?
Uchimi: “Zakwananga zake zalundikana m’paka kuchanya, ndipo Chiuta wakumbuka milimo yake yambura urunji.”—Chivumbuzi 18:5.
Ng’anamuro: Chisopa chautesi chachita vinthu viheni vinandi kwa vyaka vinandi. Wonani “zakwananga zake” zinyake izo zachitiska kuti Chiuta wazakachiparanye:
Kunjilirapo pa ndyali. Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ŵakwenera yayi kuchitako ndyali kweni ŵakwenera kuŵika chigomezgo chawo mu Ufumu wa Chiuta, ufumu wakuchanya uwo uzamunjira mu malo mwa maboma gha ŵanthu.e (Daniyeli 2:44; Mateyu 6:9, 10; Yohane 6:15; 18:36) Apo chisopa chautesi chikuchiska ŵanthu kuti ŵagomezgenge maboma gha ŵanthu. Chifukwa chakuti chikunjilirapo chomene pa ndyali m’malo mwa kuŵa chakugomezgeka kwa Chiuta, lekani uchimi wa mu buku la Chivumbuzi ukulongosora Babuloni Mukuru kuti wali na mulandu wa “uzaghali” ndipo ntchakupulikikwa kuti uchimi uwu ukuchichema kuti “muhule.”—Chivumbuzi 17:1, 2; Yakobe 4:4.
Nkhaza. Chisopa chautesi chikulongosoreka kuti ndicho chikupangiska nyifwa za “wose awo ŵakomeka pa charu chapasi.” (Chivumbuzi 18:24) Visopa vinandi vikuŵasambizga yayi ŵanthu ŵawo kuti ŵaŵe ŵamtende, ndipo vinyake vikovwira kweniso kukhuŵilizga nkhondo na magulu gha kuwukira.
Uryezi. Chisopa cha chautesi chili na “vinthu vyakudura kwambura soni.” (Chivumbuzi 17:4; 18:7) Visopa vinandi vikugwiliskira nkhongono zawo na maubali agho vili nagho kuti visambazge chomene. Uryezi uwu ukumukwiyiska Chiuta.—Tito 1:7.
Mautesi. Chisopa chautesi chikukhuŵirizga visambizgo kweniso tumaluso uto tukususkana na unenesko uwo ukusangika mu Baibolo.f Chifukwa chakuti chisopa chautesi chikusambizga mautesi na tumaluso uto tukupuluska ŵanthu na kukwiyiska Chiuta, lekani uchimi ukuchichema kuti “nyinawo . . . wa vinthu vyakuseluska vya charu chapasi.”—Chivumbuzi 17:5; 18:23.
Kasi visopa vyose vizamuparanyika?
Yayi. Buku la Chivumbuzi likuyowoya vya gulu la ŵanthu ilo lafuma pa charu chose chapasi ilo likuchemeka kuti “mzinda ukuru.” (Chivumbuzi 7:9) Ŵanthu aŵa ŵakuyowoyeka kuti “ŵavwara minjilira yituŵa,” ivyo vikung’anamura kuti ŵakusopa Chiuta mwakugomezgeka munthowa iyo wakukondwa nayo. Iwo ŵapona pa “suzgo yikuru,” ndipo suzgo iyi ni nyengo iyo Baibolo likuyowoya kuti chisopa chautesi na ŵalwani wose ŵa Chiuta ŵazamuparanyika. (Chivumbuzi 7:13, 14; 19:11, 19-21) Mzinda ukuru uwo wavwara vituŵa uli mu chisopa chaunenesko—icho chizamuŵapo muyirayira.g
Mzinda ukuru wa awo ŵakusopa Chiuta mwaunenesko uzamupona apo chisopa chautesi chizamuparanyikanga
Kasi kuparanyika kwa chisopa chautesi kukumukwaskani wuli imwe?
Kumanya fundo iyi kungamupani mtende wa mu mtima pakumanya kuti Chiuta wakukondwa yayi na vinthu viheni ivyo visopa vikuchita. Kweniso mungaŵa na chigomezgo chiwemi cha munthazi chifukwa cha kumanya kuti sonosono apa ŵanthu ŵaŵengeso mu visopa ivyo vikuleka kukondweska Yehova yayi na kupangiska kuti ŵanthu ŵasuzgikenge.
Ntheura gomezgani kuti pali nthowa iyo njakuzomerezgeka yakusopera Chiuta. Baibolo likuti “awo ŵakusopa mwaunenesko ŵazamusopa Adada mu mzimu na mu unenesko, pakuti nadi, Adada ŵakupenja ŵanthu ŵanthena kuti ŵaŵasopenge.” (Yohane 4:23) Chiuta wakuŵaphalira kuti: “Fumanimo mwa iyo, mwaŵanthu ŵane, usange mukukhumba yayi kuchitako zakwananga zake, ndiposo usange mukukhumba yayi kupokako masoka ghake.” (Chivumbuzi 18:4, 5) Nadi Chiuta wakuchema ŵanthu kuti ŵamusopenge mu unenesko. (1 Timote 2:3, 4) Iyo wakulayizga wose awo ŵazomera ntchemo yake kuti ŵazamukhala kwamuyirayira.—1 Yohane 2:17.
a Kuti mumanye fundo 4 izo zingamovwirani kuti mumumanye Babuloni Mukuru ŵazgani nkhani yakuti “Kasi Babuloni Mukuru Ni Vichi?”
b Kuti mumanye fundo 6 izo zingamovwirani kuti mumanye chikoko ichi, ŵazgani nkhani yakuti “Kasi Chikoko Chiswesi Icho Chikuyowoyeka mu Chivumbuzi Chaputara 17 Ni Vichi?”
c Kuti mumanye umo mungachimanyira chikoko ichi ŵazgani nkhani yakuti “Kasi Chikoko cha Mitu 7 Icho Chikuzunulika mu Chivumbuzi Chaputara 13 Ni Vichi?”
d Yehova ni zina la Chiuta. (Salimo 83:18) Wonani nkhani yakuti “Kasi Yehova Ni Njani?”
e Kuti mumanye vinandi, wonelerani vidiyo yakuti Kasi Ufumu wa Chiuta Ni Vichi?
f Kuti muwone viyelezgero, wonani bokosi lakuti “Kasi Babuloni Mukuru Wakusazgapo na Chisopa Chilichose Icho Chikujichema Kuti ‘Ntchachikhristu’?”
g Kuti mumanye umo Baibolo lingamovwilirani kumanya chisopa chaunenesko wonani nkhani yakuti “Kasi Ningachisanga Wuli Chisopa Chaunenesko?”