LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • “Ndiyo Wakamba Kutitemwa”
    Sendelerani kwa Yehova
    • Yesu wafwa pa nkhuni lakusuzgikirapo.

      MUTU 23

      “Ndiyo Wakamba Kutitemwa”

      1-3. Kasi ni vinthu wuli ivyo vikapangiska kuti nyifwa ya Yesu yiŵe yapadera chomene mu mdauko?

      ZUŴA linyake mu nyengo yachifuku, pafupifupi vyaka 2,000 ivyo vyajumpha, mwanalume munyake wakeruzgika milandu yinandi kweni pakaŵavya icho wakabuda, ndipo pamanyuma pake ŵakamusuzga chomene mpaka kumukoma. Iyo wakaŵa munthu wakwamba chara kumuchitira nkhaza kweniso kukomeka kwambura chifukwa mu mdauko wa ŵanthu; ndipo chachitima ntchakuti iyo wakaŵa munthu waumaliro yayi kumuchitira nkhaza. Ndipouli, nyifwa yake yikupambana chomene na nyifwa zose.

      2 Apo munthu uyu wakasuzgikanga mu maora ghaumaliro ndiposo ghakupweteka chomene gha umoyo wake, kuchanya kukalongora kuti icho chikachitikanga chikaŵa chinthu chakuzirwa chomene. Nangauli yikaŵa nyengo ya muhanya pakati, mwamabuchi charu chose chikaŵa mu mdima wazanimuwone. Munthu munyake wakusanda mdauko wakalemba kuti, “dazi likachita mdima.” (Luka 23:44, 45) Pamanyuma munthu uyu wati wakakhala pachoko waka kuti wafwe, wakayowoya mazgu ghambura kuluwika agha ghakuti: “Chafiskika!” Unenesko, nyifwa yake yikafiska chinthu chinyake chakuzirwa chomene. Sembe iyo wakapeleka yikalongora chitemwa chapachanya chomene icho palije munthu nanga njumoza wali kulongorapo.—Yohane 15:13; 19:30.

      3 Munthu uyu wakaŵa Yesu Khristu. Ŵanthu ŵanandi ŵakumanya makora umo wakasuzgikira kweniso umo wakafwira pa Nisani 14, mu chaka cha 33 C.E. Kweni nyengo zinandi ŵanthu ŵakuluwa fundo yikuru yakuzirwa. Nangauli Yesu wakasuzgika, kweni pakaŵaso munthu munyake uyo wakasuzgika chomene. Munthu munyake wakapeleka sembe yikuru chomene pa zuŵa lira. Wakachita chinthu icho chikalongora chitemwa chikuru, chitemwa icho palije munthu waliyose uyo wali kulongorapo ku chilengiwa chose. Kasi chikaŵa chinthu wuli? Zgoro lake likupeleka mazgu ghawemi ghakwambira nkhani yakuzirwa chomene: Chitemwa cha Yehova.

      Mulimo Uwo Ukalongora Chitemwa Chikuru

      4. Kasi msilikari wa Ŵaroma wakamanya wuli kuti Yesu wakaŵa munthu bweka yayi, ndipo wakayowoya vichi?

      4 Mulara wa ŵasilikari ŵa Ŵaroma uyo wakalaŵiliranga kukomeka kwa Yesu wakazizwa chomene na mdima uwo ukaŵapo apo Yesu wakaŵa wandafwe ndiposo chindindindi cha nkhongono icho chikachitika pamanyuma pake. Iyo wakati: “Uyu wakaŵa nadi Mwana wa Chiuta.” (Mateyu 27:54) Kuyowoya unenesko, Yesu wakaŵa munthu bweka yayi. Msilikari uyu wakawovwira kuti Mwana wa Chiuta wakomeke! Kweni kasi Mwana uyu wakaŵa wakuzirwa wuli kwa Awiske?

      5. Kasi vyaka vinandi chomene ivyo Yehova wakaŵira na Mwana wake kuchanya vyalongosoreka wuli?

      5 Baibolo likuyowoya kuti Yesu ngwakwamba “kubabika wa chilengiwa chose.” (Ŵakolose 1:15) Ghanaghanirani waka kuti Mwana wa Yehova wakaŵako kale apo chilengiwa chilichose chikaŵa chindalengeke. Kasi wakakhala na Adada ŵake vyaka vilinga? Ŵasayansi ŵanyake ŵakusachizga kuti chilengiwa ichi chaŵapo kwa vyaka vyakukwana 13 biliyoni. Kasi imwe muli kughanaghanirapo za nyengo yose iyi? Nangauli sachizgo ili lingaŵa launenesko, kweni vyaka 13 biliyoni vyose ivi ni vichoko chomene pakuyaniska na vyaka ivyo Mwana wa Yehova waŵira na umoyo! Kasi iyo wakachitanga vichi nyengo yose iyi?

      6. (a) Kasi Mwana wa Yehova wakachitanga vichi apo wakaŵa wandize pa charu nga ni munthu? (b)  Kasi pali kukolerana wuli pakati pa Yehova na Mwana wake?

      6 Mwana uyu wakakondwanga chomene kuteŵetera nga “ni misiri” na Awiske. (Zintharika 8:30) Baibolo likuyowoya kuti: “Kwambura [Mwana] palije chinthu nanga ntchimoza chikaŵako.” (Yohane 1:3) Ntheura Yehova na Mwana wake ŵakagwilira lumoza ntchito ya kulenga vinthu vyose. Iwo ŵakakondwanga chomene! Ŵanandi ŵakuzomerezga kuti mupapi wakutemwana chomene na mwana wake. Nakuti chitemwa ndicho “chikukakilira ŵanthu pamoza.” (Ŵakolose 3:14) Kasi walipo uyo wangapulikiska kukolerana uko kwaŵapo kwa vyaka vyose ivi? Ntchakuwonekerathu kuti, Yehova Chiuta na Mwana wake mbakukolerana chifukwa pali chakukakira chitemwa cha nkhongono kuluska chilichose icho chikaŵapo.

      7. Kasi Yehova wakayowoya vichi apo Yesu wakabatizikanga?

      7 Kweni Dada wakatumizga Mwana wake pa charu chapasi kuti wazakababike nga ni bonda. Ichi chikulongora kuti Yehova wakakhala vyaka vinandi kwambura kuchezga na Mwana wake wakutemweka kuchanya. Kufuma kuchanya, wakawonanga umo Yesu wakakuliranga mpaka kuŵa mwanalume murunji ndipo ichi chikamukondweska chomene. Apo wakaŵa na vyaka pafupifupi 30, Yesu wakabatizika. Tikusachizga waka yayi umo Yehova wakakondwera. Adada ŵake ŵakayowoya kufuma kuchanya kuti: “Uyu ni Mwana wane, wakutemweka, mweneuyo nkhukondwa nayo.” (Mateyu 3:17) Adada ŵake ŵakakondwa chomene kuwona kuti Yesu wafiska mwakugomezgeka vyose ivyo vikayowoyekerathu ndiposo ivyo wakatumika!—Yohane 5:36; 17:4.

      8, 9. (a) Kasi ni vinthu wuli ivyo vikamuchitikira Yesu pa Nisani 14, mu chaka cha 33 C.E., ndipo Adada ŵake ŵakakhwaskika wuli? (b) Chifukwa wuli Yehova wakazomerezga Mwana wake kusuzgika na kufwa?

      8 Kasi Yehova wakajipulika wuli pa Nisani 14, chaka cha 33 C.E.? Kasi wakajipulika wuli apo Yesu wakapelekeka ku ŵalwani ŵake ndipo pamanyuma pake kukakika na gulu la ŵanthu usiku? Kasi wakajipulika wuli apo mabwezi ghake ghose ghakamuchimbira na kweruzgika mwambura kukolerana na malango? Apo ŵakamuhoyanga, kumuthunyira mata na kumutimba? Apo ndopa zikati waka chee ku musana chifukwa cha kutimbika na kuthyapulika? Apo ŵakamukhomanga mawoko na malundi ghake pa khuni na kumuleka papo uku ŵakumutuka? Kasi Adada ŵake ŵakajipulika wuli apo Mwana wawo wakutemweka wakaliranga chifukwa cha vyakuŵinya? Kasi Yehova wakajipulika wuli Yesu wakati wafwa, ndipo kwa nyengo yakwamba kufuma apo chilengiwa chose chikalengekera, Mwana wake wakutemweka wakaŵakoso yayi?—Mateyu 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Yohane 19:1.

      9 Yehova chitima chikumukora, ntheura nyifwa ya Mwana wake yikwenera kuti yikamuŵinya chomene kuluska umo tingaghanaghanira. Kweni icho tingayowoya ni icho chikapangiska Yehova kuzomerezga kuti chichitike. Kasi Dada uyu wakajikomolerachi nthena? Pa lemba la Yohane 3:16 pakuvumbura chinthu chinyake chakukondweska chomene. Lemba ili ndakuzirwa chomene ndipo ŵanji ŵakuyowoya kuti kwizira mu vesi ili, tingamanya vinandi vyakukhwaskana na makani ghawemi. Lemba ili likuyowoya kuti: “Chiuta wakachitemwa chomene charu, lekani wakapeleka Mwana wake wapadera, kuti waliyose uyo wakupulikana mwa iyo waleke kuparanyika kweni waŵenge na umoyo wamuyirayira.” Ntheura chitemwa ndicho chikamupangiska Yehova kuchita nthena. Chawanangwa icho Yehova wakapeleka, kutumizga Mwana wake kuti wazakasuzgike na kutifwira, chikaŵa chitemwa chikuru chomene ndipo palije icho tingayaniska nacho.

      “Chiuta . . . wakapeleka Mwana wake wapadera”

      Ng’anamuro la Chitemwa cha Chiuta

      10. Kasi ŵanthu ŵakusoŵa vichi mu umoyo wawo, ndipo ntchivichi icho chachitikira ng’anamuro la lizgu lakuti “chitemwa”?

      10 Kasi lizgu lakuti “chitemwa” likung’anamurachi? Chitemwa ni mukhaliro uwo ŵanthu ŵanandi ŵakusoŵa mu umoyo wawo. Kwambira waka pa zuŵa ilo wababikira m’paka la kufwira, ŵanthu ŵakupenja chitemwa, ŵakukondwa chifukwa chakuti chitemwa chikunozga, kweni nyengo zinyake ŵakughanda na kufwa chifukwa cha kusoŵa chitemwa. Nangauli vili nthena, ntchakuzizika chomene kuti chitemwa ntchakusuzga kuchilongosora makora. Mbunenesko kuti ŵanthu ŵakuyowoya vinthu vinandi vyakukhwaskana na chitemwa. Pali mabuku, sumu, na vidokoni vinandi vyakukhwaskana na chitemwa. Kweni vyose ivi vikulongosora makora yayi ng’anamuro la chitemwa. Panji lizgu ili likugwiliskirika ntchito pa vinthu vinandi chomene lekani ng’anamuro lake likumanyikwa makora yayi.

      11, 12. (a) Kasi ni nkhu uko tingasambira vinthu vinandi vyakukhwaskana na chitemwa, ndipo chifukwa wuli tingasambirako vinandi? (b) Kasi ni viyelezgero wuli vya chitemwa ivyo vikalongosoreka mu Chigiriki chakale? (Wonani mazgu ghamusi.) (c) Kasi mazgu ghakuti a·gaʹpe ghakung’anamura vichi mu Malemba?

      11 Ndipouli, Baibolo likutisambizga mwakupulikikwa makora nkhani ya chitemwa. Buku linyake ilo likalembeka na Vine lakumanyikwa na zina lakuti Expository Dictionary of New Testament Words likuyowoya kuti: “Chitemwa chingamanyikwa kwizira mu vyakuchita mbwenu.” Nkhani za mu Baibolo zakukhwaskana na vinthu ivyo Yehova wakachita zikutisambizga vinandi vya chitemwa chake, chitemwa icho wali nacho ku vilengiwa vyake. Mwachiyelezgero, kasi ntchivichi icho chingalongora makora mukhaliro uwu kuluska milimo ya Yehova iyo tasambira? Mu mitu yakulondezgapo, tiwonenge viyelezgero vinyake vya umo chitemwa cha Yehova chikugwilira ntchito. Nakuti tingamanya vinandi kufuma ku lizgu lakuti “chitemwa” ilo lagwiliskirika ntchito mu Baibolo. Mu chiyowoyero cha Chigiriki chakale, pakaŵa mazgu ghanayi ghakulongosora “chitemwa.”a Pa mazgu agha, agho ghakugwiliskirika ntchito kanandi mu Malemba gha Chigiriki gha Chikhristu ni a·gaʹpe. Buku linyake ilo likupeleka mang’anamuro gha mazgu gha mu Baibolo likuyowoya kuti, agha ni “mazgu ghankhongono chomene kuluska mazgu ghose agho ghakuyowoya za chitemwa, agho ŵanthu ŵangaghanaghanira.” Chifukwa wuli?

      12 Mu Baibolo lizgu lakuti a·gaʹpe likuyowoya za chitemwa icho munthu wakulongora chifukwa cha kughanaghanira za fundo ya makhaliro ghawemi. Ntheura chikung’anamura kuchitira munthu vinthu mwakuyeyeka waka maghanoghano yayi chifukwa cha ivyo wayowoya panji kuchita. Ŵakhristu ŵakwenera kuŵa na chitemwa chambura uryezi panji kujighanaghanira ŵekha. Mwachiyelezgero, ŵazganiso lemba la Yohane 3:16. Kasi ni “charu” wuli icho Chiuta wakatemwa mwakuti wapeleke Mwana wake wapadera? Ni ŵanthu awo ŵangawomboleka. Ichi chikusazgapo ŵanthu ŵanandi awo ŵakwenda mu nthowa ziheni. Kasi Yehova wakutemwa waliyose wa ise kuŵa mubwezi wake nga umo wakatemwera Abrahamu uyo wakaŵa wakugomezgeka? (Yakobe 2:23) Yayi, kweni Yehova wakuchitira uwemi ŵanthu wose, nanga ni apo wakujikomora. Iyo wakukhumba kuti ŵanthu wose ŵang’anamuke mtima na kuleka nthowa zawo ziheni. (2 Petrosi 3:9) Ŵanandi ŵakung’anamuka mtima, ndipo iyo wakuŵapokelera kuŵa ŵabwezi ŵake.

      13, 14. Kasi ntchivichi icho chikulongora kuti chitemwa cha Ŵakhristu chikusazgapo kuŵa waubwezi?

      13 Ŵanthu ŵanyake ŵali na maghanoghano ghakubudika ghakukhwaskana na chitemwa cha a·gaʹpe. Ŵakughanaghana kuti ntchitemwa icho ŵanthu ŵakuŵa nacho mu maghanoghano, ndipo chikupangiska munthu kuŵa waubwezi yayi. Kweni fundo njakuti chitemwa cha a·gaʹpe kanandi chikusazgapo kuŵa waubwezi. Mwachiyelezgero, apo Yohane wakalembanga kuti “Awiske ŵakutemwa Mwana,” wakagwiliskira ntchito mazgu agho ghakufuma ku lizgu lakuti a·gaʹpe. (Yohane 3:35; 5:20) Kasi “Awiske ŵakutemwa Mwana,” kweni ŵakukondwa nayo yayi? Yesu wakayowoya mazgu ghakuyana waka ghakuti, “Awiske ŵakutemwa Mwana,” kweni wakagwiliskira ntchito mazgu agho ghakufuma ku lizgu lakuti phi·leʹo. Ntheura chitemwa cha Yehova nyengo zinandi chikusazgapo kuŵa pa ubwezi na ŵanji. Kweni wakulongora chitemwa chifukwa cha kuyeyeka waka maghanoghano yayi. Nyengo zose chitemwa chake chikulongozgeka na fundo za mahara ndiposo zakunyoloka za makhaliro ghawemi.

      14 Nga umo tawonera, mikhaliro yose ya Yehova njapachanya, njakunyoloka, ndiposo njakukondweska. Kweni chitemwa ni mukhaliro wakukondweska chomene kuluska yose. Ndipo palije icho chingatipangiska kusendelera kwa Yehova icho chingayana na chitemwa. Chakukondweska ntchakuti, chitemwa ni mukhaliro ukuru wa Chiuta. Kasi tikumanya wuli?

      “Chiuta Ntchitemwa”

      15. Kasi Baibolo likuyowoya vichi za chitemwa cha Yehova, kasi mazgu agha ngapadera wuli? (Wonaniso mazgu ghamusi.)

      15 Baibolo likuyowoya chinthu chinyake chakukhwaskana na chitemwa icho chikuyowoyeka yayi pa mikhaliro yinyake yikuru ya Yehova. Malemba ghakuyowoyapo yayi kuti Chiuta ni nkhongono, Chiuta ni urunji panji kuti Chiuta ni vinjeru. Iyo wali na mikhaliro iyi, nakuti iyo ni jando leneko la mikhaliro iyi, mwakuti tingamuyelezgera yayi na mikhaliro yitatu iyi. Pakuyowoya za mukhaliro wachinayi, pakuyowoyeka za chinthu chinyake chakuzirwa: “Chiuta ntchitemwa.”b (1 Yohane 4:8) Kasi chikung’anamura vichi?

      16-18. (a) Chifukwa wuli Baibolo likuyowoya kuti “Chiuta ntchitemwa”? (b) Pa vilengiwa vyose vya pa charu chapasi, chifukwa wuli munthu ngwakwenelera nadi kwimira mukhaliro wa Yehova wa chitemwa?

      16 Mazgu ghakuti “Chiuta ntchitemwa,” yakuyana yayi na mazgu ghakuti “Chiuta wakuyana na chitemwa.” Tingabudiska usange tingasintha mazgu agha na kuyowoya kuti “chitemwa ni Chiuta.” Yehova ni mukhaliro wambura kuwoneka yayi, iyo ngwa nadi. Ni Munthu uyo wali na maghanoghano ghakupambanapambana ndiposo mikhaliro, kusazgirapo pa chitemwa. Kweni chitemwa ndiwo ni mukhaliro wake ukuru. Buku linyake likuyowoya za vesi ili kuti: “Chitemwa ni mukhaliro wa Chiuta.” Tingaghanaghanira nkhani iyi mu nthowa iyi: Nkhongono za Yehova zikupangiska kuti wachitenge vinthu. Urunji na vinjeru vyake vikulongozga kachitiro kake. Kweni chitemwa cha Yehova chikumuchiska kuchita vinthu. Ndipo chitemwa chake chikuŵapo nyengo zose para wakugwiliskira ntchito mikhaliro yake yinyake.

      17 Nyengo zinandi ŵanthu ŵakuyowoya kuti Yehova ntchiyelezgero cheneko cha chitemwa. Ntheura usange tikukhumba kusambira za chitemwa cha agape, tikwenera kusambira za Yehova. Ŵanthu nawo ŵangalongora mukhaliro wakutowa uwu. Kweni chifukwa wuli ŵanthu ŵali na mukhaliro uwemi uwu? Pa nyengo iyo wakalenganga vinthu, Yehova wakayowoya mazgu agha, mwambura kukayika, wakayowoya kwa Mwana wake, wakati: “Tipange munthu mu chikozgo chithu, wakuŵa nga ndise.” (Genizesi 1:26) Pa vilengiwa vyose ivyo vili pa charu, ni ŵanthu pera awo ŵangalongora chitemwa ku ŵanji, ndipo para ŵakuchita nthena ŵakulondezga Adada ŵawo ŵakuchanya. Kumbukani kuti Yehova wakugwiliskira ntchito vilengiwa vyakupambanapambana kwimira mikhaliro yake yapachanya. Ndipouli, Yehova wakasankha pa charu chapasi chilengiwa cha pachanya chomene, munthu, kuti wayimire mukhaliro wake ukuru uwo ntchitemwa.—Ezekiyeli 1:10.

      18 Apo tikutemwa ŵanji mwambura uryezi, mwakughanaghanira fundo za makhaliro, tikulongora mukhaliro ukuru wa Yehova. Vili nga ni umo mpositole Yohane wakalembera kuti: “Ise tili na chitemwa chifukwa ndiyo wakamba kutitemwa.” (1 Yohane 4:19) Kweni kasi Yehova wakadankha kutitemwa ise mu nthowa wuli?

      Yehova Ndiyo Wakamba Kuchitapo Kanthu

      19. Chifukwa wuli tingayowoya kuti chitemwa ndicho ntchinthu chikuru icho chikapangiska Yehova kuti walenge vinthu?

      19 Chitemwa chikamba ni kale chomene. Nakuti kasi ntchivichi chikamupangiska Yehova kuti walenge vinthu? Kasi chikaŵa chifukwa chakuti wakaŵa yekha ndipo wakakhumbanga wakukhala nayo? Napachoko pose, Yehova ngwakukwana nkhanira ndipo palije icho wakusoŵa, wakukhumbikwira wovwiri kufuma ku chinthu chilichose yayi. Kweni chitemwa chake, chikamupangiska kugaŵana vinthu viwemi na vilengiwa vya mahara, vilengiwa ivyo vingawongera chawanangwa. “Chiuta wakamba kulenga” Mwana wake pambere wandalenge vinthu vyose. (Chivumbuzi 3:14) Pamanyuma Yehova wakagwiliskira ntchito Mwana wake uyu, panji kuti Misiri, kulenga vinthu vyose kwambira ŵangelo. (Yobu 38:4, 7; Ŵakolose 1:16) Chifukwa chakuti vikatumbikika na wanangwa, mahara, na maghanoghano, vilengiwa vya nkhongono ivi vikaŵa na mwaŵi wakutemwa ŵanji, na kutemwana vyekhavyekha kweniso kuluska vyose kutemwa Yehova Chiuta. (2 Ŵakorinte 3:17) Ntheura iwo ŵakutemwa ŵanji chifukwa iwo ndiwo ŵakadanga kutemweka.

      20, 21. Kasi Adamu na Eva ŵakawona wuli ukaboni wakuti Yehova wakaŵatemwanga, ndipo iwo ŵakachita wuli?

      20 Ndimoso vikaŵira na ŵanthu. Kwambira pakwamba, Adamu na Eva ŵakavungika mu chitemwa cha Yehova. Malo ghalighose mu chikaya chawo cha Paradiso mu Edeni, ghakalongoranga ukaboni wakuti Chiuta wakaŵatemwanga. Wonani ivyo Baibolo likuyowoya: “Yehova Chiuta wakapanda munda mu Edeni kumafumiro gha dazi, ndipo wakaŵikamo munthu uyo wakawumba.” (Genizesi 2:8) Kasi muli kulutapo ku munda wakutowa chomene panji kuti paki? Kasi ntchivichi icho chikamukondweskani chomene? Kasi ukaŵa ungweru uwo ukawonekanga mu mahamba apo imwe mukaŵa pa mfwiri pa malo gha yiii? Kasi kukaŵa kutowa kwa maluŵa ghakupambanapambana? Kasi chikaŵa chongo cha kwenda kwa maji mu mlonga icho chikapulikikwanga chapasipasi, panji kulira kwa tuyuni na tuvibenene? Wuli pakuyowoya za sungu liwemi la makuni, vipambi, na maluŵa? Mulimose umo vingaŵira, palije paki iyo tingayelezgera na munda wa Edeni mazuŵa ghano. Chifukwa wuli?

      21 Chifukwa ntchakuti Yehova ndiyo wakapanda munda wa Edeni! Ukwenera kuti ukaŵa wakutowa chomene. Mukaŵa makuni ghose ghakutowa ndipo ghakapambikanga vipambi vyakunowa chomene. Munda uwu ukaŵa na maji ghakukwana, malo ghanandi, nakuti mukaŵaso vinyama vya mitundu yakupambanapambana. Adamu na Eva ŵakaŵa na chinthu chilichose kuti ŵaŵe na chimwemwe, kusazgapo ntchito yiwemi. Yehova ndiyo wakamba kuŵatemwa, ndipo iwo ŵakaŵa na vifukwa vyakupulikikwa vyakuti nawo ŵamutemwenge. Kweni iwo ŵakatondeka kuchita nthena. M’malo mwa kupulikira Adada ŵawo ŵakuchanya, iwo ŵakaŵagalukira dala.—Genizesi, chaputara 2.

      22. Kasi ivyo Yehova wakachita chifukwa cha kugaluka kwa Adamu na Eva mu munda wa Edeni vikulongora wuli “chitemwa chake chakugomezgeka”?

      22 Ivi vikwenera kuti vikamupweteka chomene Yehova. Kweni kasi kugaluka uku kukapangiska kuti Yehova waŵe wa nkhaza? Yayi! ‘Chitemwa chake chakugomezgeka chikukhalilira muyirayira.’ (Salimo 136:1, mazgu ghamusi) Lekani wakanozga kuti wawombore ŵana ŵa Adamu na Eva ŵa mtima wakunyoloka. Nga umo tawonera, ivyo wakapanga vikusazgapo sembe ya kuwombora ya Mwana wake wakutemweka.—1 Yohane 4:10.

      23. Chifukwa wuli tikuti Yehova ni “Chiuta wakukondwa,” ndipo kasi mu mutu wakulondezgapo tizgorenge fumbo wuli?

      23 Kwamba kale Yehova ndiyo wakwamba kuchitapo kanthu kulongora chitemwa ku ŵanthu. “Ndiyo wakamba kutitemwa” munthowa zinandi chomene. Chitemwa chikupangiska kuti tikondwenge, lekani Yehova wakuchemeka kuti “Chiuta wakukondwa.” (1 Timote 1:11) Ndipouli pali fumbo lakuzirwa chomene lakuti: Kasi Yehova wakutemwa waliyose wa ise payekha? Mutu wakulondezgapo uzgorenge fumbo ili.

      a Lizgu lakuti phi·leʹo ilo likuyowoya za “kutemwa munthu (uyo ukukolerana nayo panji mubali wako),” likugwiliskirika ntchito kanandi waka mu Malemba gha Chigiriki gha Chikhristu. Lizgu lakuti stor·ge,ʹ panji kuti kutemwa ŵanthu ŵa mu mbumba yako, ilo likugwiliskirika ntchito pa lemba la 2 Timote 3:3, likulongora kuti chitemwa nga ichi chizizimenge mu mazuŵa gha umaliro. Lizgu linyake lakuti eʹros, panji kuti chitemwa cha pakati pa mwanalume na mwanakazi, lindagwiliskikepo ntchito mu Malemba gha Chigiriki gha Chikhristu, nangauli mtundu uwu wa chitemwa ukulongosoleka mu Baibolo.—Zintharika 5:15-20.

      b Mazgu ghanyake mu Malemba ghakalembeka mwakuyana. Mwachiyelezgero, “Chiuta mbungweru” kweniso “ni moto wakumyangura.” (1 Yohane 1:5; Ŵahebere 12:29) Kweni tikwenera kumanya kuti Malemba agha ni viyelezgero waka, chifukwa ghakuyelezgera Yehova na vinthu ivyo tikuviwona. Yehova wali nga ungweru, chifukwa iyo ni mutuŵa ndiposo murunji. Mwa iyo mulije “mdima,” panji ukazuzi. Ndipo tingamuyelezgeraso na moto chifukwa cha umo wakugwiliskilira ntchito nkhongono zake za kuparanya.

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • Salimo 63:1-11 Kasi chitemwa cha Yehova ntchakuzirwa wuli kwa ise, ndipo chingatikhozga wuli?

      • Hoseya 11:1-4; 14:4-8 Kasi Yehova wakalongora wuli chitemwa cha dada ku Ŵaisrayeli (panji kuti Efurayimu), nangauli ŵakamupulikiranga yayi?

      • Mateyu 5:43-48 Kasi Yehova wakulongora wuli chitemwa cha dada ku ŵanthu wose?

      • Yohane 17:15-26 Kasi lurombo lwa Yesu ulo wakalombera ŵalondezgi ŵake likutisimikizgira wuli kuti Yehova wakutitemwa?

  • Palije Icho ‘Chingatipatula ku Chitemwa cha Chiuta’
    Sendelerani kwa Yehova
    • Mwanakazi wali na chitima ndipo wakulira.

      MUTU 24

      Palije Icho ‘Chingatipatura ku Chitemwa cha Chiuta’

      1. Kasi ni maghanoghano wuli agho ŵanthu ŵanandi, kusazgapo Ŵakhristu ŵanyake ŵaunenesko ŵakuŵa nagho?

      KASI Yehova Chiuta wakumutemwani imwe pamwekha? Ŵanyake ŵakuzomerezga kuti Chiuta wakutemwa ŵanthu, nga umo pakuyowoyera pa Yohane 3:16. Kweni iwo ŵakuti: ‘Yehova wanganitemwa yayi ine panekha.’ Nanga Mbakhristu ŵaunenesko nawo nyengo zinyake ŵangaghanaghana nthena. Chifukwa cha kugongowa, mwanalume munyake wakati: “Ntchakusuzga chomene kwa ine kugomezga kuti Chiuta wakupwelelerako za ine.” Kasi namwe nyengo zinyake mukuŵa na maghanoghano agha?

      2, 3. Kasi ni njani uyo wakukhumba kuti tigomezgenge kuti ndise ŵambura ntchito kweniso kuti Yehova wakutitemwa yayi, ndipo kasi tingamazga wuli suzgo ili?

      2 Satana ngwakukhumbisiska chomene kuti wapangiske ise kugomezga kuti Yehova Chiuta wakutitemwa yayi kweniso kujiwona kuti ndise ŵambura kuzirwa. Mbunenesko kuti nyengo zinyake Satana wakunyenga ŵanthu kuti ŵajiwonenge nga mbapachanya chomene panji kujikuzga. (2 Ŵakorinte 11:3) Kweniso wakupangiska ŵanthu kujiwona kuti mbambura ntchito. (Yohane 7:47-49; 8:13, 44) Nakuti ivi vilutilirenge kuchitika “mu mazuŵa ghaumaliro” agha. Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakukulira mu mbumba izo ‘mulije chitemwa.’ Ŵanandi ŵakukumana na ŵanthu awo mbakali, ŵambura kughanaghanira ŵanyawo, ndiposo ŵakajilangi. (2 Timote 3:1-5) Chifukwa chakuti wakukumana na vinthu vyambura urunji, nkhaza, kweniso kusankhana mitundu kwa vyaka vinandi, vyapangiska kuti ŵajiwonenge nga kuti palije uyo wakuŵatemwa.

      3 Usange muli na maghanoghano agha, lekani kutaya mtima. Nakuti taŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano tikutemwa kujiyimba mulandu nanga mpha vinthu ivyo tachita makora waka. Kweni kumbukani kuti Mazgu gha Chiuta ghali kulembekera “kunyoloska vinthu,” na kugadabura “vinthu vyakukhora chomene.” (2 Timote 3:16; 2 Ŵakorinte 10:4) Baibolo likuti: “Tipanikizgirenge mitima yithu panthazi pake pa chilichose icho mitima yithu yingatisuska, chifukwa Chiuta ni mukuru kuluska mitima yithu ndipo wakumanya vinthu vyose” (1 Yohane 3:19, 20) Tiyeni tidumbiskane nthowa zinayi izo Malemba ghakutovwilira kuti “tipanikizgirenge mitima yithu” kuti Yehova wakutitemwa.

      Yehova Wakumuwonani Kuti Ndimwe Ŵakuzirwa

      4, 5. Kasi chiyelezgero cha Yesu cha mpheta chikulongora wuli kuti ndise ŵakuzirwa kwa Yehova?

      4 Chakwamba, Baibolo likutisambizga mwambura kubisa kuti Chiuta wakuwona muteŵeti wake waliyose kuŵa wakukhumbikwa. Mwachiyelezgero, Yesu wakati: “Asi mpheta ziŵiri zikugulika na kanjawala kakuzirwa pachoko? Kweni palije nanga njimoza iyo yikuwa pasi kwambura Awiskemwe kumanya. Kweni nanga ni masisi gha ku mutu kwinu ghose ghali kupendeka. Ntheura kopa chara, imwe muli ŵakuzirwa kuluska mpheta zinandi.” (Mateyu 10:29-31) Ghanaghanirani waka ivyo mazgu agha ghakang’anamura ku ŵategherezgi ŵa Yesu.

      Mpheta yikuryeska tuŵana.

      “Muli ŵakuzirwa kuluska mpheta zinandi”

      5 Tingazizwa chifukwa icho munthu wangagulira mpheta. Mu nyengo ya Yesu mpheta kakaŵa kayuni kakutchipa chomene pa viyuni vyose ivyo ŵanthu ŵakaryanga. Wonani kuti munthu wakagulanga mpheta ziŵiri na kandalama kamoza. Kweni pamanyuma pake Yesu wakati usange munthu wali na tundalama tuŵiri, wakaguranga mpheta zinayi pera yayi, kweni zinkhondi. Kayuni kanyake kakaŵanga nga nkhabashera. Panji tuyuni utu tukaŵa twambura kuzirwa mu maso gha ŵanthu, kweni kasi Mlengi wakatuwonanga wuli? Yesu wakati: “Palije nanga njimoza iyo Chiuta wakuyiluwa.” (Luka 12:6, 7) Sono tingamba kupulikiska fundo ya Yesu. Usange Yehova wakuzirwiska kampheta kamoza, kasi munthu wangamuzirwiska wuli? Nga umo Yesu wakalongosolera, Yehova wakumanya chilichose chakukhwaskana na ise. Nakuti wakupenda na masisi gha ku mitu yithu.

      6. Chifukwa wuli tikugomezga kuti Yesu wakayowoyanga chinthu icho chingachitika apo wakayowoya za kupendeka kwa masisi gha ku mutu withu?

      6 Kasi masisi gha ku mutu withu ghakupendeka? Ŵanyake ŵangaghanaghana kuti apa Yesu wakayowoyanga vinthu ivyo vingachitika yayi. Ndipouli, ghanaghanirani waka za chilindizga cha chiwuka. Yehova wakwenera kuti wakutimanya makora nadi kuti wazakatilengeso kachiŵiri! Wakutiwona kuŵa ŵakuzirwa chomene mwakuti wakukumbukira chilichose chakukhwaskana na umo tikapangikira, kusazgapo majini ghithu na vinthu vyose ivyo tikakumbukiranga apo tikaŵa ŵamoyo ndiposo ivyo tikakumana navyo.a Ntheura kupenda masisi ghithu, agho kanandi ghakuŵa pafupifupi 100,000, ungaŵa mulimo uchoko chomene kuyaniska na kuwuska munthu.

      Kasi Yehova Wakuwona Vichi mwa Ise?

      7, 8. (a) Kasi ni mikhaliro wuli yinyake yiwemi iyo Yehova wakukondwa nayo apo wakusanda mitima ya ŵanthu? (b) Kasi tikuchitaso milimo wuli yinyake iyo Yehova wakukondwa nayo?

      7 Chachiŵiri, Baibolo likutisambizga ivyo Yehova wakuwona mu ŵateŵeti ŵake. Kuyowoya mwakudumura, iyo wakukondwa na mikhaliro yithu yiwemi na kuyezgayezga uko tikuchita. Themba Davide likaphalira mwana wake Solomoni kuti: “Yehova wakusanda mitima yose, ndipo wakumanya chilichose icho munthu wakughanaghana” (1 Midauko 28:9) Apo Chiuta wakusanda mitima ya ŵanthu mabiliyoni ghanandi mu charu cha chiwawa na thinkho ichi, iyo wakwenera kuti wakukondwa chomene para wasanga mtima uwo ukutemwa mtende, unenesko, na urunji! Kasi ntchivichi icho Chiuta wakuchita para wasanga mtima uwo ukumutemwa, uwo ukupenja kusambira za iyo na kuphalirako ŵanji ivyo ukusambira? Yehova wakuti wakuŵawona ŵanthu awo ŵakuphalirako ŵanji za iyo. Nakuti wali na “buku la chikumbusko la awo ŵakopa Yehova na awo ŵakughanaghanira zina lake.” (Malaki 3:16) Mikhaliro nga iyi njakuzirwa chomene kwa iyo.

      8 Kasi ni milimo wuli yinyake yiwemi iyo Yehova wakukondwa nayo? Tikukayika yayi kuti wakukondwa chomene para tikuyezgayezga kulondezga Mwana wake, Yesu Khristu. (1 Petrosi 2:21) Mulimo umoza wakukhumbikwa chomene uwo Chiuta wakukondwa nawo nkhupharazga makani ghawemi gha Ufumu wake. Pa Ŵaroma 10:15, tikuŵazga kuti: “Ngakutowa nadi malundi gha awo ŵakupharazga makani ghawemi gha vinthu viwemi.” Mwakawiro, malundi ghithu tingaghawona kuŵa ‘ghakutowa’ yayi. Kweni pa lemba ili ghakwimira kuyezgayezga uko ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuchita pa kupharazga makani ghawemi. Kuyezgayezga kose uku nkhwakutowa ndiposo nkhwakuzirwa mu maso ghake.—Mateyu 24:14; 28:19, 20.

      9, 10. (a) Chifukwa wuli tikugomezga kuti Yehova wakuzirwiska kuzizipizga kwithu nangauli tikusangana na masuzgo? (b) Kasi Yehova wakuleka kukhazga vichi ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka?

      9 Yehova wakukondwaso chomene para tikuzizipizga. (Mateyu 24:13) Kumbukani kuti Satana wakukhumba kuti imwe mukane Yehova. Zuŵa lililose ilo mukuŵira ŵakugomezgeka kwa Yehova, ndikuti mukovwira Yehova kuti wazgore mautesi gha Satana. (Zintharika 27:11) Nyengo zinyake chikuŵa chakusuzga chomene kuzizipizga. Matenda, ukavu, kwenjerwa na masuzgo ghanyake, vingaŵa viyezgo vya zuŵa na zuŵa. Tingagongowaso chomene usange ivyo tikukhazga vikuchitika yayi. (Zintharika 13:12) Kweni Yehova wakukondwa chomene para tikuzizipizga masuzgo ghose agha. Lekani Themba Davide likalomba Yehova kuti wasunge masozi ghake ‘mu thumba lachikumba,’ kufuma apo wakasazgirapo kuti: “Asi ghali kulembeka mu buku linu?” (Salimo 56:8) Yehova wakusunga na kukumbuka masozi na masuzgo ghose agho tikuzizipizga na kulutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa iyo. Masozi na masuzgo agha nagho ngakuzirwa mu maso ghake.

      Yehova wakukondwa chomene para tikuzizipizga viyezgo

      10 Kweni nyengo zinyake mtima withu ungatipusika na kujiwona kuti ndise ŵambura kuzirwa kwa Chiuta nangauli tikuwona maukaboni ghakukhorweska ghakuti Chiuta wakuwona kuti ndise ŵakuzirwa. Ivi vingapangiska kughanaghana kuti: ‘Kweni pali ŵanthu ŵanandi chomene awo mbawemi kuluska ine. Yehova wakwenera kuti wakukhuŵara chomene para wakuniyaniska na ŵanthu ŵawemi aŵa.’ Yehova wakutiyaniska na ŵanji yayi; panji kugwamira pa chinthu chimoza panji kughanaghana mwankhaza. (Ŵagalatiya 6:4) Iyo wakusanda mitima yithu mwakupwelelera chomene, ndipo wakuzirwiska uwemi uwo wasanga, nanga ungaŵa uchoko wuli.

      Yehova Wakusora Viwemi ku Viheni

      11. Kasi tingasambirako vichi na umo Yehova wakachitira na nkhani ya Abija?

      11 Chachitatu, para Yehova wakutisanda, wakuchita mwakupwelelera chomene kuti wasangemo viwemi. Mwachiyelezgero, apo wakadumura kuti mwanalume waliyose wa mu mbumba yachigaluka ya Themba Yerobowamu wakomeke, wakadumuraso kuti mwana yumoza wa Yerobowamu, zina lake Abiya, wasungike mwantchindi. Chifukwa wuli? ‘Yehova Chiuta wa Israyeli wakasangamo kauwemi mwa iyo.’ (1 Mathemba 14:1, 10-13) Yehova wakasanda mtima wa munyamata yura ndipo ‘wakasangamo kanthu kawemi.’ Kwali uwemi uwo wakasanga ukaŵa uchoko chomene, kweni Yehova wakawuwona kuŵa wakwenelera kulembeka mu Mazgu ghake. Ndiposo wakamutumbika chifukwa cha uwemi uwu, wakalongora lusungu lwakuyana na uwemi uwo ukasangika mwa mwana yumoza yura wa mu mbumba yachigaluka.

      12, 13. (a) Kasi nkhani ya Themba Yehoshafati yikulongora wuli kuti Yehova wakuwonamo viwemi mwa ise nanga tingananga? (b) Kasi Yehova wakuyana wuli na mupapi pa nkhani ya kuwona mikhaliro yithu yiwemi?

      12 Chiyelezgero chiwemi chomene chingaŵa cha Themba liwemi Yehoshafati. Themba ili likati lachita chinthu cha uchindere, ntchimi ya Yehova yikamuphalira kuti: “Pa chifukwa ichi ukali wa Yehova uli pa iwe.” Mazgu agha ngakofya nadi! Kweni uthenga wa Yehova ukamalira papa yayi. Ukalutilira kuti: “Kweni pali vinthu vinyake viwemi ivyo vyasangika mwa iwe.” (2 Midauko 19:1-3) Ukali wa Yehova ukamujara ku maso kuti waleke kuwona uwemi mwa Yehoshafati yayi. Iyi ni mphambano yikuru chomene pakuyelezgera na umo ŵanthu ŵambura urunji ŵakuchitira! Para ŵanyithu ŵatikwiyiska, tingaleka kuwona viwemi mwa iwo. Ndipo para tananga, chifukwa cha kukhuŵara, soni, na kujiyimba mulandu, tingamba kujiwona nga palije chiwemi chilichose icho tikuchita. Ndipouli, kumbukani kuti usange talapa zakwananga zithu na kuyezgayezga chomene kuti tileke kuziwelezgaso, Yehova wakutigowokera.

      13 Apo Yehova wakusanda mitima yithu, wakuwuskamo zakwananga izi na kuzitaya, nga ni umo munthu uyo wakusora ngoma wakutayira zakuvunda na kuleka ziwemi. Wuli pakuyowoya za mikhaliro na milimo yinu yiwemi. Ivi vili nga ni “golide liwemi” ilo wakusunga! Kasi muli kuwonapo ŵapapi awo ŵakusunga ivyo ŵana ŵawo ŵakalemba ku sukulu, nyengo zinyake kwa vyaka vinandi pamanyuma pakuti ŵana ŵawo ŵaluwa? Yehova ni Mupapi uyo wakutemwa chomene ŵana ŵake. Chikuru tikulutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa iyo, wazamuluwapo yayi mikhaliro na milimo yithu yiwemi. Nakuti wazamuwona nga nkhwananga kuluwa mikhaliro na milimo iyi, chifukwa iyo ngwambura urunji yayi. (Ŵahebere 6:10) Iyo wakutisandaso mu nthowa yinyake.

      14, 15. (a) Chifukwa wuli zakwananga zithu zikumujara kumaso yayi Yehova kuti waleke kuwona uwemi mwa ise? Pelekani chiyelezgero. (b) Kasi Yehova wazamuchitachi na vinthu viwemi ivyo wakuwona mwa ise, ndipo wakuŵawona wuli ŵanthu ŵake ŵakugomezgeka?

      14 Yehova wakulaŵiska zakwananga zithu pera yayi, kweni wakuwonaso vinthu ivyo tingachita makora. Tingayelezgera nthena: Ŵanthu awo ŵakutemwa vithuzi ŵakuyezgayezga chomene kuti ŵanozge chithuzi icho chanangika. Mwachiyelezgero, apo munthu munyake wakananga chithuzi cha Leonardo da Vinci na futi mu nyumba yinyake yakusungiramo vinthu vyakale ya National Gallery ku London, England, cha ndalama zakukwana madola 30 miliyoni gha ku United States, palije munthu uyo wakaghanaghanapo kuti chithuzi ichi chitayike waka chifukwa chakuti chanangika. Nyengo yeneyiyo ŵakambapo kunozgaso chithuzi cha vyaka pafupifupi 500 ichi. Chifukwa wuli? Chifukwa chikaŵa chakuzirwa chomene mu maso gha ŵanthu awo ŵakutemwa vithuzi. Kasi imwe ndimwe ŵakuzirwa chomene yayi kuluska vithuzi vyakujamburika na penti panji phesulu? Mwambura kukayika, ndimo muliri mu maso gha Chiuta, kwali mungaŵa ŵakunangika wuli na zakwananga zakubabika nazo. (Salimo 72:12-14) Yehova Chiuta uyo ni Mlengi waluso, wazamuchita vyose vyakukhumbika kuti wose awo ŵakuzomera chitemwa chake na kuchitapo kanthu ŵaŵeso ŵarunji.—Milimo 3:21; Ŵaroma 8:20-22.

      15 Yehova wakuwona viwemi mwa ise ivyo ise taŵene tingaviwona yayi. Ndipo apo tikumuteŵetera, wapangiskenge viwemi ivi kukura m’paka paumaliro tizakaŵe ŵarunji. Mwambura kupwelerako kanthu za ivyo charu cha Satana chikutichitira, Yehova wakuwona ŵateŵeti ŵake kuti ni vyuma.—Hagayi 2:7.

      Yehova Wakulongora muVyakuchita Kuti Wakutitemwa

      16. Kasi pali ukaboni wuli ukuru uwo ukulongora kuti Yehova wakutitemwa, ndipo tikumanya wuli kuti chawanangwa ichi chikapelekeka chifukwa cha waliyose wa ise payekha?

      16 Chachinayi, Yehova wakuchita vinandi kuti walongore kuti wakutitemwa. Kwambura kukayika, sembe ya kuwombora ya Yesu ni zgoro lakukwana la utesi wa Satana wakuti Yehova wakutitemwa yayi kweniso kuti wakuwona ndise ŵambura ntchito. Tikwenera yayi kuluwa kuti nyifwa yakupweteka iyo Yesu wakafwa pa khuni lakusuzgirapo ndiposo ulwilwi ukuru uwo Yehova wakazizipizga apo wakawonanga Mwana wake wakutemweka wakufwa, mbukaboni wakuti ŵakutitemwa. Ntchachitima kuti ŵanthu ŵanandi ŵakutondeka kugomezga kuti chawanangwa ichi chikapelekeka chifukwa cha iwo paŵekha. Ŵakughanaghana kuti mbambura kwenelera. Kweni, kumbukani kuti mpositole Paulosi pakwamba wakasuzganga ŵalondezgi ŵa Khristu. Ndipouli, iyo wakalemba kuti: “Mwana wa Chiuta . . . wakanitemwa ndipo wakajipeleka chifukwa cha ine.”—Ŵagalatiya 1:13, 2:20.

      17. Kasi Yehova wakutiguza wuli kuti tisendelere kwa iyo na kwa Mwana wake?

      17 Yehova wakupeleka ukaboni wakuti wakutitemwa. Iyo wakutovwira kuti waliyose payekha wasange chandulo na sembe ya Yesu. Yesu wakati: “Palije munthu uyo wangiza kwa ine kwambura kuti Adada awo ŵakanituma ŵamuguza.” (Yohane 6:44) Yehova ndiyo wakutiguzira kwa Mwana wake na chilindizga cha umoyo wamuyirayira. Mu nthowa wuli? Kwizira mu ntchito yakupharazga, iyo yikupharazgika kwa ise waliyose payekha, kweniso kwizira mu mzimu utuŵa, uwo Yehova wakugwiliskira ntchito kuti tipulikiske unenesko nangauli ndise ŵambura urunji ndiposo tikutondeka kufiska vinthu vinyake. Lekani Yehova wakutisimikizgira kuti: “Nakutemwa na chitemwa chamuyirayira. Lekani na kuguza na lusungu.”—Yeremiya 31:3.

      18, 19. (a) Kasi ni nthowa wuli yikuru iyo Yehova wakulongolera kuti wakutitemwa, ndipo ntchivichi chikulongora kuti wandapeleke udindo uwu kwa munthu munyake? (b) Kasi Mazgu gha Chiuta ghakutisimikizgira wuli kuti Yehova ni mutegherezgi uyo wakuchitira chitima ŵanji?

      18 Para tikulomba, ndipo tikuwona nadi kuti Yehova wakutitemwa chomene. Baibolo likutipempha kuti ‘nyengo zose tilombenge’ kwa Chiuta. (1 Ŵatesalonika 5:17) Iyo wakutegherezga. Nakuti wakuchemeka kuti “ŵakupulika malurombo.” (Salimo 65:2) Wandapeleke kwa munthu munyake waliyose udindo wakupulika malurombo, nanga kungaŵa kwa Mwana wake. Ghanaghanirani waka: Mlengi wa chilengiwa chose wakutipempha kuti tifikenge kwa iyo mu lurombo mwakufwatuka. Kasi ni mutegherezgi wa mtundu wuli? Kasi ni mutegherezgi wambura chimwemwe, wambura kughanaghanira ŵanji, panji wambura lusungu? Napachoko pose.

      19 Yehova wakuchitira chitima ŵanji. Kasi kuchitira ŵanji chitima chikung’anamura vichi? Mkhristu munyake muchekuru wakugomezgeka wakati: “Kuchitira ŵanji chitima ni para munthu ukujipulika nga umo ŵanthu awo ŵakujipulikira.” Kasi Yehova wakukhwaskika nadi para ise tikupulika vyakuŵinya? Pakuyowoya za masuzgo gha Ŵaisrayeli tikuŵazga kuti: “Mu visuzgo vyawo vyose, nayo wakasuzgikanga.” (Yesaya 63:9) Yehova wakawona waka masuzgo ghawo yayi; kweni wakaŵachitira chitima ŵanthu ŵake. Ivyo Yehova wakaphalira ŵateŵeti ŵake ndivyo vikulongora kuti wakaŵa na chitima nadi. Iyo wakati: “Waliyose uyo wakukhwaska imwe, wakukhwaska mboni ya jiso lane.”b (Zekariya 2:8) Kukhwaska mboni ya jiso chingaŵa chakupweteka nadi! Yehova wakutichitira chitima. Para ise tapwetekeka, nayo vikumupweteka.

      20. Kasi ni maghanoghano wuli ghambura kwenelera agho tikwenera kugega kuti tipulikire ulongozgi wa pa Ŵaroma 12:3?

      20 Palije Mkhristu wakughanaghana makora uyo wangamba kujitemwa panji kujikuzga chifukwa chakuti Chiuta wakutemwa na kuzirwiska ŵateŵeti ŵake. Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Kwizira mu lusungu lukuru ulo lukapika kwa ine, nkhuphalira waliyose wa imwe kuti waleke kujighanaghanira mwakujumphizga kuluska umo wakwenera kughanaghanira. Kweni waghanaghanenge mwakwenelera, kuyana na chipulikano icho Chiuta wamupa.” (Ŵaroma 12:3) Pa lemba ili, Baibolo linyake likuti: ‘Nkhumuphalirani imwe mose kuti muleke kujiwona nga ndimwe ŵapachanya chomene kuluska umo muliri, kweni muŵe ŵamahara mukaghanaghaniro.’ (A Translation in the Language of the People, lakung’anamurika na Charles B. Williams) Ntheura apo tikukondwa na chitemwa icho Adada ŵithu ŵakuchanya ŵakutilongora, tikwenera kukumbuka kuti ŵakutitemwa chifukwa cha lusungu lwawo lukuru.—Luka 17:10.

      21. Kasi ni mautesi wuli gha Satana agho tikwenera kulutilira kukana, ndipo tikwenera kusimikizga vichi?

      21 Tiyeni tose tichite chilichose icho tingafiska kuti tikane mautesi ghose gha Satana, kusazgapo utesi wakuti ndise ŵambura kuzirwa kwa Yehova. Usange ivyo mwakumana navyo mu umoyo vyamupangiskani kwamba kujiwona ŵambura kwenelera kweniso kuti Chiuta wakumutemwani yayi, walije navyo ntchito vyose ivyo mukumuchitira, kweniso kuti wangamugowokerani yayi zakwananga zinu, mbwenu sinthani kaghanaghaniro aka, na kwamba kujiwona kuti ndimwe wakuzirwa chomene kwa Yehova. Tiyeni tilutilire kusimikizgira mitima yithu kuti Chiuta wakutitemwa na unenesko uwo ukusangika mu mazgu agho Paulosi wakayowoya. Iyo wakati: “Nakhorwa ine kuti nanga ni nyifwa, umoyo, ŵangelo, maboma, vinthu ivyo viliko sono, vinthu ivyo vikwiza, nkhongono, kutumphuka, kunyang’amira, panji chilengiwa chinyake chilichose, vitipaturenge yayi ku chitemwa cha Chiuta icho chili mwa Khristu Yesu Fumu yithu.”—Ŵaroma 8:38, 39.

      a Kanandi Baibolo likuyaniska chilindizga cha chiwuka na luso lwa kukumbukira vinthu ulo Yehova wali nalo. Yobu, mwanalume wakugomezgeka wakaphalira Yehova kuti: “Okwe, . . . munibise m’paka ukali winu ujumphe, muniŵikire nyengo yakwimikika na kunikumbuka!” (Yobu 14:13) Yesu wakayowoyapo za chiwuka cha ‘wose awo ŵali mu madindi ghachikumbusko.’ Uwu mbunenesko nadi chifukwa Yehova wakukumbukira makora ŵakufwa awo wakukhumba kuzakaŵawuska.—Yohane 5:28, 29.

      b Pa vesi ili, Mabaibolo ghanyake ghakulongora nga kuti uyo wakukhwaska ŵanthu ŵa Chiuta wakukhwaska mboni ya jiso la Muisrayeli mweneko, la Chiuta yayi. Ŵanthu ŵanyake awo ŵakang’anamurako Baibolo ŵakawona kuti vesi ili likupeleka ntchindi yayi kwa Chiuta, lekani ŵakalisintha. Ivyo ŵakachita vikapangiska kuti ŵanthu ŵambe kuwona kuti Yehova wakuŵachitira chitima yayi ŵanthu.

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • Salimo 139:1-24 Kasi Mazgu gha Themba Davide ghakulongora wuli kuti Yehova ngwakunweka chomene na waliyose wa ise payekha?

      • Yesaya 43:3, 4, 10-13 Kasi Yehova wakujipulika wuli na awo ŵakuteŵetera nga Mbakaboni ŵake, ndipo wakuchita vichi kuti walongore umo wakujipulikira?

      • Ŵaroma 5:6-8 Kasi tikumanya wuli kuti zakwananga zithu zikupangiska kuti tileke kutemweka na Yehova yayi na kusanga chandulo na chitemwa chake?

      • Yuda 17-25 Kasi tingachita wuli kuti tikhalilire mu chitemwa cha Chiuta, ndipo ni vichi ivyo vingatitondeska kuchita nthena?

  • ‘Lusungu lwa Chiuta Withu’
    Sendelerani kwa Yehova
    • Mama wakulongora nkhope ya chitemwa.

      MUTU 25

      ‘Lusungu lwa Chiuta Withu’

      1, 2. (a) Kasi mama wakuchita wuli para mwana wake wakulira? (b) Kasi ni lusungu wuli ulo ndukuru chomene kuluska lwa mama?

      MWANA wakulira pakati pa usiku. Mwaluŵiro mama wakuwuka. Kufuma waka apo mwana wakababikira, mama wakugona mwakukwana yayi nga umo wakachitiranga. Iyo wasambira kupambaniska kulira kwakupambanapambana kwa mwana wake. Ivi vikumovwira kumanya usange mwana wake wakulira chifukwa chakuti wakukhumba kurya, kumufukatira, kumusintha theŵera panji kumupwelelera mu nthowa zinyake. Ndipo wakuchitapo kanthu pa nyengo yakwenelera. Iyo wakutondeka kuzerezga ivyo mwana wake wakukhumba chifukwa wakumutemwa chomene.

      2 Palije lusungu ulo ŵanthu ŵakulongora kuluska ulo mama wakulongora mwana wa mu nthumbo yake. Kweni, pali lusungu lunyake ulo ndikuru chomene kuluska ulu, lusungu lwa Chiuta withu, Yehova. Kudumbiskana mukhaliro wakukondweska uwu kungatovwira kuti tisendelere kwa Yehova. Tiyeni tidumbiskane icho lusungu lukung’anamura na umo Chiuta wakulilongolera.

      Kasi Lusungu Ni Vichi?

      3. Kasi lizgu la Chihebere ilo likung’anamurika kuti “kulongora lusungu” panji ‘kuŵa na lusungu’ likung’anamura vichi?

      3 Mu Baibolo, pali kukolerana pakati pa kulongora munthu lusungu na kumuchitira chitima. Mazgu ghanandi gha Chihebere na Chigiriki ghakwimira lusungu lwakufumira mu mtima. Mwachiyelezgero, wonani lizgu la Chihebere lakuti ra·chamʹ, ilo nyengo zinandi likung’anamurika kuti “kulongora lusungu” panji ‘kuŵa na lusungu.’ Buku linyake likulongosora kuti lizgu lakuti ra·chamʹ “likuyowoya za lusungu lwakufumira pasi pa mtima, nga ni ulo tikuwona kuti ŵanthu awo tikuŵatemwa ŵakusuzgika.” Lizgu la Chihebere ili, ilo Yehova wakugwiliskira ntchito pakuyowoya za iyo mwene, likuyana na lizgu ilo likung’anamurika kuti “nthumbo panji kuti chibabiro” ndipo lingalongosoleka kuti ni “lusungu lwa mama.”a—Ekisodo 33:19; Yeremiya 33:26.

      Mama wakolera mwana ndipo wakumudaŵira mwachitemwa.

      “Can a woman forget . . . the son of her womb?”

      4, 5. Kasi Baibolo likugwiliskira wuli ntchito lusungu ulo mama wakulongora mwana wake kuti litisambizge lusungu lwa Yehova?

      4 Baibolo likugwiliskira ntchito lusungu ulo mama wakulongora mwana wake kuti litisambizge icho lusungu lwa Yehova likung’anamura. Pa Yesaya 49:15, tikuŵazga kuti: “Kasi mama wangaluwa mwana wake wakonkha panji kuŵavya chiwuravi [ra·chamʹ] na mwana wa mu nthumbo yake? Nanga ŵanakazi aŵa ŵangaluwa, kweni ine nikuluwengepo chara.” Kasi mazgu agha ghakulongora wuli kuti Yehova wakulongora chiwuravi ŵanthu ŵake?

      5 Palije uyo wangaghanaghana kuti mama wangaluwa konkheska na kupwelelera mwana wake. Nakuti palije icho bonda wangachita pa yekha, iyo wakukhumbikwira kuti amama ŵake wamupwelelerenge usiku na muhanya. Kweni ntchachilendo yayi kupulika kuti mama waleka mwana wake, chomenechomene mu “nyengo zinonono” izi zakuzura na ŵanthu ŵambura ‘chitemwa chakawiro.’ (2 Timote 3:1, 3) Yehova wakuti, “ine nikuluwengepo chara.” Yehova wakuleka yayi kuchitira lusungu ŵanthu ŵake. Ni lusungu lukuru chomene kuluska ulo mama wakulongora mwana wake. Pakulongosora ivyo lemba la Yesaya 49:15 likuyowoya, munthu munyake wakati: “Agha ngamoza mwa mazgu ghankhongono chomene, panji niti waka ngankhongono chomene kuluska mazgu ghose agho ghakulongosora chitemwa cha Chiuta mu Tesitamenti Lakale lose.”

      6. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵambura urunji ŵakuluwona wuli lusungu, kweni kasi Yehova wakutisimikizgira vichi?

      6 Kasi usange munthu ngwalusungu chikung’anamura kuti ngwambura kukhwima maghanoghano? Ŵanthu ŵanandi ŵambura urunji ndimo ŵakughanaghanira. Mwachiyelezgero, nkhwantha yinyake ya Chiroma zina lake Seneca, iyo yikaŵako mu nyengo ya Yesu, yikasambizganga kuti “lusungu nkhulopwa mu maghanoghano.” Seneca wakalimbikiskanga chisambizgo cha Ŵastoyiki icho chikatenge munthu wakwenera yayi kuchitira lusungu ŵanthu. Seneca wakati munthu wamahara wangawovwira awo ŵali mu masuzgo, kweni wakwenera kuŵalengera lusungu yayi, chifukwa kuchita nthena kungaŵapangiska kuti ŵaŵe ŵakata. Munthu uyo wali na maghanoghano agha wangachitira lusungu ŵanthu kufumira pasi pa mtima yayi. Kweni ndimo Yehova waliri yayi! Mu Mazgu ghake, Yehova wakutisimikizgira kuti “ngwachitemwa chomene ndiposo ngwalusungu.” (Yakobe 5:11) Nga umo tiwonerenge, lusungu nkhulopwa yayi kweni ni mukhaliro wankhongono uwo ngwakuzirwa chomene. Tiyeni tiwone umo Yehova wakulongolera mukhaliro uwu, nga umo mupapi wachitemwa wakuchitira.

      Apo Yehova Wakachitira Lusungu Mtundu

      7, 8. Kasi Ŵaisrayeli ŵakasuzgika wuli mu Eguputo, ndipo Yehova wakachitapo vichi pa masuzgo ghawo?

      7 Lusungu lwa Yehova lukuwoneka na umo wakachitira na mtundu wa Israyeli. Kuumaliro kwa 1500 B.C.E., Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakaŵa ŵazga ku Eguputo, uko ŵakatambuzgikanga chomene. Ŵaeguputo “ŵakaŵinyiska umoyo wawo pakuŵagwiliska ntchito yinonono ya kukanda dongo na kuwumba njerwa, ndiposo ntchito za wuzga zakupambanapambana.” (Ekisodo 1:11, 14) Apo Ŵaisrayeli ŵakasuzgikanga, ŵakalomba kwa Yehova kuti waŵawovwire. Kasi Chiuta walusungu wakachitapo vichi?

      8 Yehova vikamukhwaska chomene. Wakati: “Nawona nadi visuzgo vya ŵanthu ŵane awo ŵali mu Eguputo, napulika kulira kwawo chifukwa cha awo ŵakuŵagwiliska ntchito mwankhaza. Nkhumanya makora vyakuŵinya vyawo.” (Ekisodo 3:7) Yehova wakakhalapo waka chete yayi apo ŵanthu ŵake ŵakasuzgikanga, wakachitapo kanthu. Nga ni umo tikawonera mu Mutu 24 wa buku ili, Yehova ni Chiuta uyo wakuchitira ŵanthu chitima. Ndipo kuchitira ŵanji chitima, uko chikung’anamura kupulika umo ŵanthu ŵakujipulikira, kukuyana chomene na lusungu. Kweni Yehova wakachitira waka lusungu ŵanthu ŵake yayi; wakachitapo kanthu kuti waŵawovwire. Pa Yesaya 63:9 pakuti: “Mu chitemwa na chiwuravi chake wakaŵawombora.” Na “woko la nkhongono,” Yehova wakawombora Ŵaisrayeli ku Eguputo. (Dotoronome 4:34) Pamanyuma wakaŵapa chakurya mwa munthondwe na kuluta nawo ku charu chawo cha layizgano, charu cha vundira.

      9, 10. (a) Ntchifukwa wuli Yehova wakathaskanga Ŵaisrayeli kanandi waka apo ŵakaŵa mu Charu cha Layizgano? (b) Mu nyengo ya Yefita, kasi Yehova wakawombora Ŵaisrayeli ku ŵalwani mba, ndipo ntchivichi icho chikamupangiska kuti wachite nthena?

      9 Lusungu lwa Yehova lukamalira penepapa yayi. Ŵakati ŵakhazikika mu Charu cha Layizgano, Ŵaisrayeli ŵakachitanga vinthu mwambura kugomezgeka kanandi waka lekani nyengo zinyake ŵakasuzgikanga chomene. Kweni iwo ŵakamanyanga kwananga kwawo ndipo ŵakalombanga wovwiri kwa Yehova. Ndipo iyo wakaŵathaskanga kanandi waka. Chifukwa wuli? “Wakachitiranga chiwuravi ŵanthu ŵake.”—2 Midauko 36:15; Ŵeruzgi 2:11-16.

      10 Wonani ivyo vikachitika mu nyengo ya Yefita. Chifukwa chakuti Ŵaisrayeli ŵakamba kuteŵetera ŵachiuta ŵatesi, Yehova wakazomerezga kuti Ŵaamoni ŵaŵasuzge kwa vyaka 18. Paumaliro, Ŵaisrayeli ŵakalapa. Baibolo likutiphalira kuti: “Ŵakawuskamo mukati mwawo ŵachiuta ŵachilendo na kwamba kuteŵetera Yehova, mwakuti wakatondeka kujikora kuwona kuti Israyeli wakusuzgika.”b (Ŵeruzgi 10:6-16) Para ŵanthu ŵake ŵalapa nadi na mtima wose, Yehova wakachitangapo kanthu na kuŵawovwira. Chiuta walusungu wakapa nkhongono Yefita kuti waŵawombore mu mawoko gha ŵalwani ŵawo.—Ŵeruzgi 11:30-33.

      11. Kasi umo Yehova wakachitira na vinthu na Ŵaisrayeli vikutisambizga vichi pakuyowoya za lusungu?

      11 Kasi umo Yehova wakachitira na mtundu wa Israyeli vikutisambizga vichi pakuyowoya za lusungu? Chinthu chimoza icho tikusambirapo ntchakuti lusungu lwa Yehova likung’anamura kumanya waka na kuchitira chitima masuzgo agho ŵanthu ŵakukumana nayo yayi. Kumbukani chiyelezgero cha mama uyo lusungu lwake lukumutuma kuti wachitepo kanthu para mwana wake wayamba kulira. Mwakuyana waka, Yehova wakuzerezga waka yayi para ŵanthu ŵake ŵakulira. Lusungu lwake lukumutuma kuti waŵafwature ku masuzgo ghawo. Kweniso umo Yehova wakachitira na Ŵaisrayeli vikutisambizga kuti lusungu nkhulopwa maghanoghano yayi, kweni ni mukhaliro uwo ukamupangiska kuchitapo kanthu kuti wawovwire ŵanthu ŵake. Kweni kasi Yehova wakulongora lusungu ku ŵateŵeti ŵake nga ni gulu pera?

      Yehova Wakulongora Lusungu Munthu Waliyose Payekha

      12. Kasi Dango likalongoranga wuli kuti Yehova wakachitiranga lusungu munthu waliyose payekha?

      12 Dango ilo Chiuta wakapeleka ku mtundu wa Israyeli likalongoranga lusungu lwake pa munthu waliyose payekha. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani umo wakafipiranga mtima ŵakavu. Yehova wakamanya kuti pangachitika vinthu vyamabuchi ivyo vingapangiska Muisrayeli kuŵa mukavu. Kasi ŵakavu ŵakeneranga kuchita nawo wuli? Yehova wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Unganonopeskanga yayi mtima wako panji kuŵa mukaka kwa mubali wako mukavu. Umupeko kanthu mwawanangwa, ndipo ungamupanga mwakukwenyelera yayi. Pa chifukwa ichi lekani Yehova Chiuta wako wamukutumbika mu milimo yose na pa vyose ivyo ukuchita” (Dotoronome 15:7, 10) Yehova wakaphaliraso Ŵaisrayeli kuti ŵaleke kuvuna vyose vya mu mphepete mwa minda yawo panji kutora ivyo vyakhalako. Ŵakavu ndiwo ŵakeneranga kutora vinthu ivi. (Levitiko 23:22; Rute 2:2-7) Para Ŵaisrayeli ŵalondezga dango lakughanaghanira ŵakavu awo ŵakaŵa mukati mwawo, ŵanthu ŵakusoŵerwa ŵakakhumbikwiranga kupempheska vyakurya yayi. Ichi chikalongoranga lusungu lwa Yehova nadi, imwe mukuwona wuli?

      13, 14. (a) Kasi mazgu gha Davide ghakutisimikizgira wuli kuti Yehova wakufipira mtima chomene waliyose wa ise payekha? (b) Kasi ntchiyelezgero wuli icho chikulongora kuti Yehova wali pafupi na wose “ŵakusweka mu mtima” panji “awo mzimu wawo wateketeka”?

      13 Mazuŵa ghano napo, Chiuta wakufipira mtima waliyose wa ise payekha. Tikugomezga kuti wakumanya makora suzgo yiliyose iyo tingakumana nayo. Wamasalimo Davide wakalemba kuti: “Maso gha Yehova ghali pa ŵarunji, Makutu ghake ghakupulika para ŵakulira kuti waŵawovwire. Yehova wali pafupi na ŵakusweka mu mtima. Wakuponoska awo mzimu wawo wateketeka.” (Salimo 34:15, 18) Pakuyowoya za ŵanthu awo ŵakuyowoyeka mu mavesi agha, mwanalume munyake wakusanda Baibolo wakati: “Mbanthu awo mbakusweka mtima na kuchita chitima chifukwa cha zakwananga, ndipo ŵakujiwona nga mbambura kwenelera; nga mbambura ntchito, ndiposo ŵakughanaghana kuti palije chinthu chiwemi chilichose icho ŵangachita.” Ŵanthu ŵanthena aŵa ŵangaghanaghana kuti Yehova wali nawo kutali chomene ndiposo kuti mbambura ntchito chomene kuti iyo waŵapwelelere. Kweni ndimo viliri yayi. Mazgu gha Davide ghakutisimikizgira kuti Yehova wakuŵaleka yayi ŵanthu awo ‘ŵakujiwona nga mbambura ntchito.’ Chiuta withu walusungu wakumanya kuti mpha nyengo iyi apo tikukhumbikwira chomene iyo, ndipo wali pafupi.

      14 Wonani chakuchitika ichi. Mama munyake ku United States wakachimbilira mwaluŵiro ku chipatala na mwana wake mwanalume wa vyaka viŵiri chifukwa wakatondekanga kuthuta ndiposo wakakhosomoranga chomene. Madokotala ghakati ghamupima mwana, ghakaphalira mama wake kuti mwana uyu wagonenge ku chipatala usiku wose. Kasi mama uyu wakagona nkhu? Wakagona pa mpando ku chipatala kwenekuko, pafupi na bedi la mwana wake! Mwana wake wakalwara, ntheura wakeneranga kukhala nayo pafupi. Kweni ise tikukayika yayi kuti tikukhazga vinandi kufuma kwa Dada withu wachitemwa wakuchanya! Nakuti tili kulengeka mu chikozgo chake. (Genizesi 1:26) Mazgu ghakufika pa mtima agho ghali pa Salimo 34:18 ghakutiphalira kuti nga ni mupapi wachitemwa, Yehova wakuŵa pafupi na “ŵakusweka mu mtima” panji “awo mzimu wawo wateketeka,” wakuŵachitira lusungu nyengo zose ndipo wakuŵa wakunozgeka kuŵawovwira.

      15. Kasi Yehova wakovwira wuli waliyose wa ise payekha?

      15 Kasi Yehova wakovwira wuli waliyose wa ise payekha? Iyo wakuwuskapo icho chikupangiska masuzgo yayi. Kweni Yehova wapeleka wovwiri kwa awo ŵakumulomba. Mazgu ghake, Baibolo, ghakupeleka wovwiri uwemi uwo ungawovwira kuti vinthu visinthe. Mu mpingo, Yehova wapeleka ŵalaŵiliri ŵauzimu, awo ŵakuyezgayezga kulongora lusungu lwake pakovwira ŵasopi ŵanyawo. (Yakobe 5:14, 15) Pakuŵa “ŵakupulika malurombo” ŵakupeleka “mzimu utuŵa ku awo ŵakuŵalomba.” (Salimo 65:2; Luka 11:13) Mzimu uwu ungatipa nkhongono za kuluska zakawiro kuti tizizipizge mpaka apo Ufumu wa Chiuta uzamuwuskirapo masuzgo ghose. (2 Ŵakorinte 4:7) Kasi tikuwonga yayi wovwiri wose uwu? Tingaluwanga yayi kuti wovwiri wose uwu ukulongora lusungu lwa Yehova.

      16. Kasi ntchiyelezgero wuli icho chikulongora lusungu lukuru lwa Yehova, ndipo chikutikhwaska wuli ise waliyose payekha?

      16 Kupeleka Mwana wake wakutemweka kuŵa sembe ya kuwombora ndicho ntchiyelezgero chikuru cha lusungu lwa Yehova. Yehova wakajikomora chomene kuti wapeleke sembe ya kuwombora iyi, ndipo yikajura nthowa ya chiponosko chithu. Kumbukani kuti sembe iyi yikapelekeka chifukwa cha waliyose wa ise payekha. Zekariya wiske wa Yohane Mubatizi, wakayowoyerathu kuti chawanangwa ichi chikulongora ‘lusungu lwa Chiuta withu.’—Luka 1:78.

      Apo Yehova Wakuleka Kulongora Lusungu

      17-19. (a) Kasi Baibolo likulongora wuli kuti lusungu lwa Yehova luli na mphaka? (b) Kasi ntchivichi icho chikapangiska kuti Yehova waleke kulongora lusungu ŵanthu ŵake?

      17 Kasi tikwenera kughanaghana kuti lusungu lwa Yehova lulije mphaka? Yayi. Baibolo likulongora pakweru kuti Yehova wakuchitira lusungu yayi ŵanthu awo ŵakususka nthowa zake zaurunji. (Ŵahebere 10:28) Kuti tipulikiske chifukwa icho wakuchitira nthena, kumbukani chiyelezgero cha mtundu wa Israyeli.

      18 Nangauli Yehova wakathaskanga Ŵaisrayeli ku ŵalwani ŵawo mwakuwerezgawerezga, kweni paumaliro wakaleka kuŵachitira lusungu. Ŵanthu ŵanonono mtima aŵa ŵakasopanga vikozgo, ndipo ŵakaŵikanga vikozgo vyakuseluska ivi na mu tempile la Yehova wuwo! (Ezekiyeli 5:11; 8:17, 18) Baibolo likuti: “Kweni ŵakagoskanga mathenga gha Chiuta waunenesko, kupepura mazgu ghake, na kuhoya ntchimi zake, m’paka ukali wa Yehova ukiza pa ŵanthu, ŵakafika pakuti ŵangachizgikaso chara.” (2 Midauko 36:16) Ŵaisrayeli ŵakafika pakuti pakaŵavya chifukwa chakwenelera chakuti ŵagowokeleke, ndipo ŵakamukwiyiska chomene Yehova. Kasi chikachitika ntchivichi paumaliro?

      19 Yehova wakaleka kuŵachitira lusungu ŵanthu ŵake. Wakati: “Niŵachitirenge chiwuravi yayi, chitima nesi lusungu. Palije icho chinitondeskenge kuŵaparanya.” (Yeremiya 13:14) Ntheura Yerusalemu na tempile lake vikabwangandurika, ndipo Ŵaisrayeli ŵakatolekera ku wuzga ku Babuloni. Ivi ndivyo vikuchitika usange ŵanthu ŵambura urunji ŵagalukira Chiuta mwakuti wangaŵachitiraso lusungu yayi.—Chitengero cha Yeremiya 2:21.

      20, 21. (a) Kasi chizamuchitika ntchivichi para nyengo ya Chiuta yakulongora lusungu yafika paumaliro? (b) Kasi ntchawanangwa wuli cha lusungu lwa Yehova icho tidumbiskanenge mu mutu wakulondezgapo?

      20 Wuli mazuŵa ghano? Yehova wandasinthe. Chifukwa cha lusungu, Chiuta watuma Ŵakaboni ŵake kuti ŵapharazge “makani ghawemi gha Ufumu” pa charu chapasi. (Mateyu 24:14) Para ŵanthu ŵa mtima uwemi ŵazomera uthenga wa Ufumu, Yehova wakuŵawovwira kuti ŵapulikiske. (Milimo 16:14) Kweni mulimo uwu uchitikenge kwamuyirayira yayi. Yehova, Chiuta walusungu, wangazomerezga yayi kuti charu chiheni ichi kweniso masuzgo agho ghali mu charu, ghalutilire kuŵapo kwamuyirayira. Para nyengo ya kulongora lusungu yamara, Yehova wazamweruzga charu chiheni ichi. Pa zuŵa la cheruzgo napo wazamweruzga ŵanthu chifukwa cha kulongora lusungu ŵanthu ŵake kweniso ‘zina lake lituŵa’ na ŵateŵeti ŵake ŵakujipeleka. (Ezekiyeli 36:20-23) Yehova wazamuwuskapo uheni na kunjizgapo charu chiphya cha urunji. Pakuyowoya za ŵaheni, Yehova wakuti: “Jiso lane lichitenge chitima chara, ndipo niŵachitirenge chiwuravi yayi. Njombe ya mendero ghawo nikhizgirenge pa mitu yawo.”—Ezekiyeli 9:10.

      21 Pa nyengo yasono, pambere nyengo iyi yindafike, Yehova walutilirenge kuchitira lusungu ŵanthu ŵake, nanga ni awo ŵazamuparanyika. Ŵanthu ŵakwananga awo ŵalapa na mtima wose ŵangasanga chandulo na chawanangwa chikuru cha lusungu lwa Yehova, uko nkhugowokereka. Mu mutu wakulondezgapo, tizamudumbiskana viyelezgero vinyake vya mu Baibolo ivyo vikulongora kuti Yehova wakugowokera mwakufikapo.

      a Kweni chakukondweska ntchakuti pa Salimo 103:13, lizgu la Chihebere lakuti ra·chamʹ likuyowoya za lusungu ulo dada wakulongora ku ŵana ŵake.

      b Mazgu ghakuti “wakatondeka kujikora” ghakung’anamura kuti “mtima wake ukaŵinya chomene; wakavuka na kuzizipizga.” Tumbuka Bible likuti: “Mtima wake ukakoleka na chitima chifukwa cha kukweŵeka kwa Israyeli.”

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • Yeremiya 31:20 Kasi ni lusungu wuli ulo Yehova wakulongora ŵanthu ŵake, ndipo kasi ichi chikumupangiskani kumuwona wuli?

      • Joyeli 2:12-14, 17-19 Kasi ŵanthu ŵa Yehova ŵakeneranga kuchita vichi kuti waŵalongore lusungu, ndipo tikusambirapo vichi?

      • Yona 4:1-11 Kasi Yehova wakamusambizga wuli Yona kuzirwa kwa kuŵa walusungu?

      • Ŵahebere 10:26-31 Chifukwa wuli tikwenera yayi kusangirapo mwaŵi pa lusungu lwa Yehova?

  • Chiuta Uyo ‘Ngwakunozgeka Kugowokera’
    Sendelerani kwa Yehova
    • Mwanalume wakulomba.

      MUTU 26

      Chiuta Uyo ‘Ngwakunozgeka Kugowokera’

      1-3. (a) Kasi ni katundu wuli muzito uyo wamasalimo Davide wakayeya, ndipo wakasanga wuli chisangulusko? (b) Para tananga kasi tikusuzgika na vichi, ndipo Yehova wakutisimikizgira vichi?

      DAVIDE wakalemba kuti: “Mphuvya zane zabizga mutu wane. Zikunitonda kunyamura nga ni katundu muzito. Nazilirika na kuteketeka chomene.” (Salimo 38:4, 8) Davide wakamanya uzito wa kuŵa na njuŵi yiheni. Kweni wakapembuzgika. Wakapulikiska kuti nangauli Yehova wakutinkha kwananga, kweni wakutinkha yayi munthu wakwananga uyo walapa na kulekerathu nthowa zake ziheni. Chifukwa chakuti wakaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova ngwakunozgeka kulongora lusungu ku ŵanthu ŵakulapa, Davide wakayowoya kuti: “Imwe, A Yehova, ndimwe, . . . wakunozgeka kugowokera.”—Salimo 86:5.

      2 Para tananga, tingasuzgika chomene na njuŵi yithu. Nakuti ntchiwemi waka kujipulika nthena. Chifukwa kungapangiska kuti tinyololere zakwananga zithu. Ndipouli, ntchiwemi yayi kudandawura mwakujumphizga para tananga. Kuchita nthena kungatipangiska kughanaghana kuti Yehova watigowokerenge yayi nanga tingalapa. Usange tili na “chitima chikuru” chifukwa cha viheni ivyo tikachita, Satana wangayezgayezga kutipangiska kuti tithere, kutipa maghanoghano ghakuti Yehova wakutiwona kuŵa ŵanthu ŵawakawaka, ŵakwenelera yayi kumuteŵetera.—2 Ŵakorinte 2:5-11.

      3 Kasi Yehova wakutiwona nadi kuŵa ŵanthu ŵa wakawaka? Napachoko pose! Kugowokera ntchigaŵa chikuru cha chitemwa cha Yehova. Iyo wakutisimikizgira mu Mazgu ghake kuti, para talapa na kulekerathu kwananga, wakutigowokera. (Zintharika 28:13) Tiyeni tiwone chifukwa icho chikupangiska kuti watigowokere kweniso umo wakugowokelera.

      Chifukwa Wuli Yehova ‘Ngwakunozgeka Kugowokera’?

      4. Kasi Yehova wakukumbuka vichi za umo tili kulengekera, ndipo ichi chikukhwaska wuli umo iyo wakuchitira na ise?

      4 Yehova wakumanya vinthu ivyo tingatondeka kuchita. Lemba la Salimo 103:14 likuti: “Wakumanya makora umo tili kupangikira, wakukumbuka kuti tili fuvu.” Iyo wakukumbuka kuti tili kulengeka kufuma ku fuvu, ndipo tili ŵambura nkhongono, panji ŵakulopwa chifukwa cha kuŵa ŵambura urunji. Mazgu ghakuti “wakumanya makora umo tili kupangikira” ghakutikumbuska kuti Baibolo likuyaniska Yehova na muwuvi ndiposo ise taŵanthu na chiŵiya icho wakuwumba. (Yeremiya 18:2-6) Yehova, Muwuvi Waluso wakuchita vinthu mwakuyana na kulopwa kwithu chifukwa wakumanya kuti tikababika ŵakwananga, kweniso kuti nyengo zinyake tikutondeka kulondezga ulongozgi wake.

      5. Kasi buku la Ŵaroma likulongosora wuli umo kwananga kwakakira ŵanthu mwankhongono?

      5 Yehova wakumanya makora kuti kwananga kuli na nkhongono. Mazgu ghake ghakulongosora kuti kwananga ntchinthu cha nkhongono icho chakaka ŵanthu. Kasi kwananga nkhwankhongono wuli? Mu buku la Ŵaroma, mpositole Paulosi wakalongosora kuti: Tili “pasi pa kwananga,” nga umo msilikari wakuŵira pasi pa mulongozgi wake (Ŵaroma 3:9); kwananga ‘kukuwusa’ ŵanthu nga ni themba (Ŵaroma 5:21); ‘kuli mwa ise’ panji kuti ‘kukukhala mwa ise’ (Ŵaroma 7:17, 20); “dango” lake nyengo zose likugwira ntchito mwa ise, ndipo likuyezgayezga kulongozga umo tikuchitira vinthu. (Ŵaroma 7:23, 25) Ipo kwananga kwakaka nadi mwankhongono mathupi ghithu ghambura urunji!—Ŵaroma 7:21, 24.

      6, 7. (a) Kasi Yehova wakuwona wuli ŵanthu awo ŵakupenja lusungu lwake na mtima wa kulapa? (b) Chifukwa wuli tikwenera yayi kughanaghana kuti nanga tinganangira dala mbwenu Chiuta wa lusungu watigowokerenge?

      6 Yehova wakumanya kuti ntchambura machitiko kwa ise kumupulikira mwakufikapo, nanga tingayezgayezga wuli. Iyo wakutisimikizgira mwachitemwa kuti para tikupenja lusungu lwake na mtima wakulapa, mbwenu watigowokerenge. Lemba la Salimo 51:17 likuyowoya kuti: “Sembe zakukondweska kwa Chiuta ni mzimu wakuphyoka. Mtima wakuphyoka na kuteketeka, A Chiuta, muwukanenge chara.” Yehova wazamukanapo yayi, panji kuleka kutegherezga kwa munthu wa “mtima wakuphyoka na kupera” chifukwa cha kwananga kwake.

      7 Kasi ichi chikung’anamura kuti chifukwa chakuti tili kubabika ŵakwananga, mbwenu tinangirenge dala na kughanaghana kuti Chiuta walusungu watigowokerenge? Chara! Yehova wakuchita vinthu mwakuyeyeka waka maghanoghano yayi. Lusungu lwake luli na mphaka. Visuzge viti wuli iyo wazamugowokera chara ŵanthu ŵambura kulapa awo ŵakunangira dala. (Ŵahebere 10:26) Kweni para munthu walapa, iyo wakumugowokera. Sono tiyeni tiwone mazgu ghanyake ghawemi agho ghagwiliskirika ntchito mu Baibolo kulongosora chigaŵa chiwemi ichi cha chitemwa cha Yehova.

      Kasi Yehova Wakugowokera M’paka Mphani?

      8. Kasi Yehova wakuchita vichi para watigowokera zakwananga zithu, ndipo ichi chikutipa chigomezgo wuli?

      8 Davide wakati walapa wakayowoya kuti: “Paumaliro nkhaphara kwananga kwane kwa imwe, nkhabisa chara mphuvya zane . . . ndipo mukanigowokera mphuvya zane na zakwananga zane.” (Salimo 32:5) Lizgu lakuti ‘kugowokera’ ndakufumira ku lizgu la Chihebere ilo likung’anamura “kuwuskapo” panji “kunyamura.” Apa lagwiliskirika ntchito kung’anamura kuwuskapo “ubudi, ubendezi, na kwananga.” Yehova wakawuskapo zakwananga za Davide na kuzinyamulira kutali. Tikukayika yayi kuti ivi vikapangiska kuti Davide waleke kujiwona kuti ngwawakawaka. (Salimo 32:3) Nase tingaŵa na chigomezgo chakukhora mwa Chiuta uyo wakunyamulira kutali zakwananga za awo ŵakupenja chigowokero kwizira mu sembe ya kuwombora ya Yesu.—Mateyu 20:28.

      9. Kasi pali utali wuli pakati pa ise na uko Yehova wakunyamulira zakwananga zithu?

      9 Davide wakagwiliskira ntchito mazgu ghakupulikikwa makora kulongosora umo Yehova wakugowokelera ŵanthu, wakati: “Umo uliri utali kufuma kumafumiro gha dazi kuya kumanjiliro gha dazi, ndimo waŵikira maubudi ghithu kutali na ise.” (Salimo 103:12) Dazi likufuma cha kuvuma na kunjira cha kuzambwe. Kasi kuvuma na kuzambwe nkhwakutalikirana wuli? Kuyowoya unenesko, kuvuma nkhwakutalikirana chomene na kuzambwe ndipo malo agha ghazamukumanapo chara visuzge viti wuli. Munthu munyake wakusanda Baibolo wakati; mazgu agha ghakung’anamura kuti vigaŵa ivi “ni vyakutalikirana chomene, kutalikirana kwake tingayaniska na chinthu chilichose yayi.” Mazgu agho Davide wakalemba mwakukhuŵirizgika na mzimu wa Chiuta ghakutiphalira kuti para Yehova watigowokera, wakunyamulira kutali chomene zakwananga zithu.

      Mu phiri muli chiwuvi.

      “Zakwananga zinu . . . zizgokenge zituŵa nga ntchiwuvi chakukhoma”

      10. Para Yehova watigowokera zakwananga zithu, chifukwa wuli tikwenera chara kughanaghana kuti tiŵenge na kabanga ka zakwananga mu umoyo withu wose?

      10 Kasi muli kuyezgapo kuwuskapo kabanga pa chakuvwara chituŵa? Panji mukachita vyose ivyo mungafiska, kweni nipera kakafumapo yayi. Wonani umo Yehova wakulongosolera umo wakuchitira para wagowokera munthu zakwananga, wakuti: “Nanga zakwananga zinu ziŵe nga ntchinthu chiswesi, zizgokenge zituŵa nga ntchiwuvi chakukhoma. Nanga ziŵe chee, nga ni salu yiswesi, ziŵenge tututu, nga ni weya utuŵa.” (Yesaya 1:18) Mtundu ‘uswesi’a ngumoza mwa mitundu yakuŵala chomene. (Nahumu 2:3) Tingawuskapo yayi kabanga ka kwananga pa tekha. Kweni Yehova wangawuskapo zakwananga izo zikuwoneka nga ni ziswesi na zitchesamu na kuzipanga kuŵa zituŵa nga chiwuvi panji thonje. Para Yehova watigowokera zakwananga zithu, tikwenera chara kughanaghana kuti tiŵenge na kabanga ka zakwananga mu umoyo withu wose.

      11. Kasi Yehova wakutaya wuli kumanyuma zakwananga zithu?

      11 Mu sumu yakunozga iyo Hezekiya wakimba pamanyuma pa kuthaskika ku nthenda iyo yikatenge yimukomenge, iye wakati kwa Yehova: “Mwaponya zakwananga zane zose ku msana winu.” (Yesaya 38:17) Mu lemba ili Yehova wakuyowoyeka kuti ni munthu uyo wakutora zakwananga za munthu wakulapa na kuzitaya kumanyuma kwake uko wazamuziwonaso yayi panji kuzikumbuka. Buku linyake likulongosora kuti vesi ili likung’anamura kuti: “Mwachitiska [kwananga kwane] kuŵa nga ni para kukaŵako yayi.” Kasi ichi ntchakukhozga yayi?

      12. Kasi ntchimi Mika yikalongora wuli kuti para Yehova watigowokera, wakuwuskirapothu zakwananga zithu kwamuyirayira?

      12 Mu layizgo la kuwezgeraposo vinthu, ntchimi Mika yikayowoya chigomezgo chake kuti Yehova wagowokerenge ŵanthu ŵake ŵakupera, yikati: “Ni Chiuta nju uyo wali nga ndimwe, uyo . . . [wakujumphapo] waka pa kwananga kwa ŵakukhalapo ŵa chiharo chake? . . . Zakwananga zawo zose muzamuziponya pasi pa nyanja.” (Mika 7:18, 19) Ghanaghanirani icho mazgu agha ghakang’anamuranga ku ŵanthu awo ŵakakhalanga mu nyengo iyo. Kasi pakaŵa mwaŵi wa kukatora chinthu icho chawira “pasi pa nyanja”? Mazgu gha Mika ghakulongora kuti para Yehova watigowokera, iyo wakuwuskirapothu zakwananga zithu kwamuyirayira.

      13. Kasi mazgu gha Yesu ghakuti “mutigowokere zakwananga zithu” ghakung’anamura vichi?

      13 Yesu wakagwiliskira ntchito ivyo vikuchitika pakati pa ŵanthu awo ŵakukongozga ŵanyawo vinthu na awo ŵakukongora kuti walongosore umo Yehova wakugowokelera ŵanthu. Yesu wakutichiska kuti tilombenge kuti: “Mutigowokere zakwananga zithu.” (Mateyu 6:12) Yesu wakayaniska zakwananga na ngongoli. (Luka 11:4) Para tananga, tikuŵa na ngongoli kwa Yehova. Pakuyowoya za lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “kugowokera,” buku linyake likuyowoya kuti: ‘Kumulekera panji kuleka kumufumba kuti wawezge.’ Munthowa yakuyana waka, para Yehova watigowokera, wakusisitirathu ngongoli iyo tikeneranga kupeleka kwa iyo. Ntheura munthu wakwananga uyo walapa wakupembuzgika. Yehova wazamufumbaso yayi ngongoli iyo wali kusisita panji kugowokera munthu.—Salimo 32:1, 2.

      14. Kasi mazgu ghakuti “zakwananga zinu zisisitike” ghakumukumbuskani vichi?

      14 Pa lemba la Milimo 3:19, pakulongosora makora umo Yehova wakugowokelera ŵanthu, pakuti: “Ng’anamukani mtima ndipo muwelere mwakuti zakwananga zinu zisisitike.” Lizgu lakuti “zisisitike” lili kufuma ku lizgu la Chigiriki ilo likung’anamura “kupuputa, . . . panji kuparanya.” Mwakuyana na umo ŵanthu ŵanyake awo ŵakusanda Baibolo ŵakuyowoyera, mazgu agha chomenechomene ghakung’anamura kuzimwa vinthu ivyo vikalembeka. Kasi ichi chikachitikanga wuli? Inki iyo ŵakagwiliskiranga ntchito pakulemba mu nyengo zakale yikapangikanga mwakusazga makala, maji na mafira gha makuni. Para ŵamara kulemba mwakugwiliskira ntchito inki iyi, ŵakatoranga kasalu na kupuputa, kuwuskapo vyose ivyo ŵangulemba. Ichi chikutisambizga za lusungu lwa Yehova. Para watigowokera zakwananga zithu, chikuŵa nga watora kasalu na kupuputa, kuwuskapo zakwananga zose.

      15. Kasi Yehova wakukhumba kuti timanye vichi vyakukhwaskana na iyo?

      15 Apo tikughanaghanira za viyelezgero ivi, kasi ntchakuwonekerathu yayi kuti Yehova wakukhumba kuti timanye kuti iyo wakutigowokera nadi zakwananga zithu usange talapa? Tikwenera kopa yayi kuti panji iyo wazamuteruzga munthazi. Baibolo likuvumburaso chinthu chinyake chakukhwaskana na lusungu lukuru lwa Yehova: Para iyo watigowokera, wakuluwa.

      Yehova wakukhumba timanye kuti iye ‘ngwakunozgeka kugowokera’

      “Nizamukumbukaso Chara Kwananga Kwawo”

      16, 17. Kasi Baibolo likung’anamurachi para likuti Yehova wakuluwa zakwananga zithu? Chifukwa wuli mwazgora nthena?

      16 Yehova wakalayizga ŵanthu awo wakapangana nawo phangano liphya kuti: “Nizamuŵagowokera maubudi ghawo ndipo nizamukumbukaso chara kwananga kwawo.” (Yeremiya 31:34) Kasi ichi chikung’anamura kuti para Yehova watigowokera ndikuti wakuluwirathu zakwananga zithu kwamuyirayira? Napachoko pose! Baibolo likutiphalira za zakwananga za ŵanthu ŵanandi awo Yehova wakaŵagowokera, kusazgapo Davide. (2 Samuyeli 11:1-17; 12:13) Tikukayika yayi kuti Yehova wachali kukumbuka zakwananga zawo. Zakwananga na kulapa uko ŵakachita kweniso umo Yehova wakaŵagowokelera, vili kulembeka kuti nase tisambirepo kanthu. (Ŵaroma 15:4) Sono Baibolo likung’anamurachi pera, para likuti Yehova ‘wakukumbuka’ yayi zakwananga za ŵanthu awo wakaŵagowokera?

      17 Lizgu la Chihebere lakuti “nizamukumbukaso chara” likung’anamura vinandi kuluska kukumbukira waka vinthu ivyo vikachitika kale. Buku la Theological Wordbook of the Old Testament likuyowoya kuti mazgu agha ghakusazgapo “kuchita vinthu mwakwenelera.” Ntheura pa nkhani iyi, ‘kukumbuka’ zakwananga kukusazgapo kulanga ŵanthu ŵakwananga. (Hoseya 9:9) Kweni para Baibolo likuyowoya kuti, “nikumbukengeso zakwananga zawo chara” likutisimikizgira kuti, para Yehova wagowokera ŵanthu ŵakwananga awo ŵalapa, iyo wazamuŵalangaso yayi munthazi chifukwa cha zakwananga zawo zakale izo wali kuŵagowokera. (Ezekiyeli 18:21, 22) Ntheura fundo yakuti Yehova wakuluwa zakwananga zithu yikung’anamura kuti wakukumbukira yayi zakwananga zithu nyengo zose na kutilanga nyengo na nyengo. Kasi ntchakukondweska yayi kumanya kuti Chiuta withu wakutigowokera na kuluwa?

      Wuli Pakuyowoya za Vyakufumapo vya Kwananga?

      18. Chifukwa wuli kugowokera kukung’anamura kuti munthu wakwananga uyo walapa wafwatuka yayi ku vyafumapo vya zakwananga izo wakachita?

      18 Para Yehova wagowokera munthu wakwananga kasi chikung’anamura kuti munthu uyo wafwatuka ku vyakufumapo vyake? Yayi. Para tananga tileke kughanaghana kuti palije icho chitichitikirenge. Paulosi wakalemba kuti: “Icho munthu wakuseŵa, ndicho wazamuvuna.” (Ŵagalatiya 6:7) Tingakumana na masuzgo chifukwa cha kwananga kwithu. Ichi chikung’anamura kuti para Yehova watigowokera ndikuti tapona ku vyakufumapo vya ivyo tikabuda yayi. Para Mkhristu wakumana na masuzgo, wakwenera yayi kughanaghana kuti, ‘Yehova ndiyo wakutilanga chifukwa cha zakwananga izo tikachita kumasinda.’ (Yakobe 1:13) Yehova wakutivikilira yayi ku vyakufumapo vya zakwananga zithu. Kupatana, nthumbo za pathengere, matenda agho ghakuthandazgika chifukwa cha kugonana, kuleka kuchindikika, vyose ivi vingaŵa vyakufumapo vyakuchitiska chitima ivyo tingavigwentha yayi. Kumbukani ivyo vikachitika pamanyuma pakuti Chiuta wagowokera Davide chifukwa cha zakwananga izo wakachita zakukhwaskana na Batisheba na Uriya. Nangauli Yehova wakamugowokera Davide, kweni wakamuvikilira yayi kuti waleke kusangana na masuzgo chifukwa cha kwananga uko wakachita.—2 Samuyeli 12:9-12.

      19-21. (a) Kasi dango ilo lili pa Levitiko 6:1-7 likovwira wuli munthu wakwananga na uyo wamunangira? (b) Kasi tikwenera kuchita vichi para ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita, ndipo Yehova wakujipulika wuli?

      19 Tingasanganaso na masuzgo ghanyake chifukwa cha zakwananga izo tachita, chomene usange ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani nkhani iyo yikusangika pa Levitiko chaputara 6. Mu chaputara ichi, Dango la Mozesi likuyowoya za munthu uyo wachita kwananga kukuru, kwiba katundu wa Muisrayeli munyake mwa kumofya panji kumupusika. Pamanyuma pake munthu wakwananga uyo wakanirathu kuti wandanange, mpaka kulapa utesi. Chakuchitika ichi ntchakuti ŵanthu ŵaŵiri ŵakususkana. Kweni mukuluta kwa nyengo, munthu wakwananga yura wakusuzgika maghanoghano na kuzomera kwananga kwake. Kuti Chiuta wamugowokere, iyo wakeneranga kuchita vinthu vitatu: kuwezga ivyo wakatora, kupeleka ndalama zapachanya kwa mweneko wa katundu mwakuyana na katundu uyo wakiba nga ntchilango, na kupeleka mberere yanalume nga ni sembe yakwananga. Pamanyuma dango likayowoyanga kuti: “Wasembe wamuphepiskire pamaso pa Yehova, ndipo wagowokerekenge.”—Levitiko 6:1-7.

      20 Chiuta wakapeleka dango ili chifukwa cha lusungu. Likawovwiranga munthu uyo wabudilika ndipo katundu wake wakasangikanga. Tikukayika yayi kuti Yehova wakakondwanga chomene chifukwa chakuti munthu wakwananga wazomerezga kwananga kwake. Pa nyengo yeneyiyo, dango likawovwirangaso munthu uyo njuŵi yake yamususka kuti wazomere kwananga kwake na kuchitapo kanthu kuti wasinthe. Kweni usange munthu uyu wakana kuchita nthena, Chiuta wakamugowokeranga yayi.

      21 Nangauli tili pasi pa Dango la Mozesi yayi, kweni Dango ili likutovwira kumanya maghanoghano gha Yehova, kusazgapo ivyo iyo wakughanaghana pa nkhani ya kugowokera. (Ŵakolose 2:13, 14) Usange ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita, tingachita makora kuchitapo kanthu kuti tisinthe, ndipo Yehova wakondwenge chomene. (Mateyu 5:23, 24) Ichi chikusazgapo kuzomerezga kwananga kwithu, ndiposo kuphepiska kwa munthu uyo tamunangira. Kufuma apo tingaŵeyelera Yehova kuti watigowokere pasi pa sembe ya Yesu. Usange tachita nthena tigomezgenge na mtima wose kuti Chiuta watigowokerenge nadi.—Ŵahebere 10:21, 22.

      22. Nangauli Yehova wangatigowokera, kweni kasi ntchinthu wuli chinyake icho chingachitika?

      22 Nga mupapi wachitemwa, Yehova wakutigowokera kweniso wakutichenya. (Zintharika 3:11, 12) Para Mkhristu wabuda ndipo walapa kufumira pasi pa mtima, wangalekeskeka dankha mauteŵeti ghanyake, nga ulara, uteŵeti wakovwira kweniso upayiniya. Chingaŵa chakuŵinya nadi kwa Mkhristu kuluza kwa kanyengo maudindo agho ghakaŵa ghakuzirwa chomene kwa iyo. Kweni chilango ichi chikung’anamura kuti Yehova wandamugowokere yayi. Tikwenera kumanya kuti ntchenyo mbukaboni wakuti Yehova wakutitemwa. Tikutumbikika chomene para tikuzomera ntchenyo.—Ŵahebere 12:5-11.

      23. Chifukwa wuli tikwenera yayi kughanaghana kuti Yehova wangatilengera yayi lusungu, ndipo chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kugowokera ŵanyithu?

      23 Ntchakukhozga chomene kumanya kuti Chiuta withu ‘ngwakunozgeka kugowokera’! Nangauli ndise ŵakwananga, kweni tikwenera yayi kughanaghana kuti Yehova wangatilengera yayi lusungu. Usange talapa nadi na kusintha, kuŵeyelera Yehova kuti watigowokere, tingagomezga na mtima wose kuti watigowokerenge nadi. (1 Yohane 1:9) Tiyeni nase tigowokerenge ŵanyithu na mtima wose nga umo wakuchitira Yehova. Usange Yehova, uyo ni murunji, wakutigowokera mwachitemwa, ipo nase tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tigowokerenge ŵanyithu na mtima wose.

      a Munthu munyake wakusanda Baibolo wakati, mtundu “uswesi ukatchujukanga yayi. Mtundu uwu ukatchujukanga yayi na jumi, vula, kuchapa, panji kukhala nyengo yitali.”

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • 2 Midauko 33:1-13 Chifukwa wuli Yehova wakamugowokera Manase, ndipo vikutisambizga vichi za lusungu lwake?

      • Mateyu 6:12, 14, 15 Chifukwa wuli tikwenera kugowokera ŵanyithu usange pali chifukwa chakupulikikwa?

      • Luka 15:11-32 Kasi ntharika iyi yikutisambizga vichi za kukhumbisiska kwa Yehova kugowokera ŵanthu, ndipo imwe mukujipulika wuli na umo Yehova wakuchitira?

      • 2 Ŵakorinte 7:8-11 Kasi tikwenera kuchita vichi kuti Chiuta watigowokere?

  • “Nawo Mbukuru wa Uwemi Wake!”
    Sendelerani kwa Yehova
    • Mpheska zakuphya.

      MUTU 27

      “Nawo Mbukuru wa Uwemi Wake!”

      1, 2. Kasi uwemi wa Chiuta ngukuru wuli, ndipo Baibolo likukhozgera wuli fundo iyi?

      ŴANTHU awo ŵaŵa paubwezi kwa nyengo yitali ŵakusangwa na chakurya kuwaro kwa nyumba, uku ŵakothera kazuŵa kanamise. Ŵakuchezga na kuseka ndipo ŵakukondwa na malo agho ŵalipo. Ku malo ghanyake, mulimi wakulaŵiska munda wake mwachimwemwe chifukwa kuchanya kuli mabingu ndipo vula yikwamba kuwa pa mbuto izo zambanga kufota. Ku malo ghanyakeso, mwanalume na muwoli wake ŵakukondwa apo ŵakuwona mwana wawo wayamba kwenda.

      2 Kwali ŵakumanya, kwali yayi, kweni ŵanthu wose aŵa, ŵakusanga chandulo na chinthu chimoza—uwemi wa Yehova Chiuta. Ŵanthu awo ŵakusopa, kanandi ŵakutemwa kuyowoya kuti “Chiuta ni muwemi.” Baibolo nalo likukhozgera fundo iyi. Likuti: “Nawo mbukuru wa uwemi wake!” (Zekariya 9:17) Kweni vikuwoneka kuti mbanthu ŵachoko waka awo mazuŵa ghano ŵakumanya icho mazgu agha ghakung’anamura. Kasi uwemi wa Yehova Chiuta ukusazgapo vichi chomene, ndipo mukhaliro uwu ukukhwaska wuli waliyose wa ise?

      Chigaŵa Chapadera cha Chitemwa cha Chiuta

      3, 4. Kasi uwemi ni vichi, ndipo chifukwa wuli tingayowoya kuti uwemi wa Yehova mbukaboni wakuti wakutitemwa chomene?

      3 Mu viyowoyero vinandi vya mazuŵa ghano, “uwemi” ni lizgu ilo likugwira ntchito panandi. Kweni mu Baibolo, lizgu lakuti uwemi likugwira ntchito panandi yayi. Chomene lizgu ili likung’anamura kuŵa na mukhaliro wakukondweska ndiposo wapachanya. Ipo tingayowoya kuti uwemi ndiwo wuli kuzura mwa Yehova. Mikhaliro yake yose, kusazgapo nkhongono zake, urunji wake, na vinjeru vyake, njiwemi pera. Tingayowoya kuti uwemi wa Yehova mbukaboni wakuti wakutitemwa chomene. Chifukwa wuli?

      4 Uwemi ni mukhaliro uwo ukulongoreka na umo tikuchitira vinthu na ŵanyithu. Mpositole Paulosi wakalongosora kuti ŵanthu ŵakukondwa chomene na mukhaliro uwu kuluska urunji. (Ŵaroma 5:7) Kanandi munthu murunji wangendera waka malango, kweni munthu muwemi wakuchita vinandi padera pakulondezga waka malango. Ndiyo wakwamba kuchitapo kanthu, wakupenja nthowa izo ŵanji ŵangasanga nazo chandulo. Nga ni umo tiwonerenge, Yehova ni muwemi chomene. Yehova ni muwemi chifukwa cha chitemwa chikuru icho wali nacho.

      5-7. Chifukwa wuli Yesu wakakana kuchemeka kuti “Msambizgi Muwemi,” ndipo wakakhozgera unenesko wuli?

      5 Kweniso Yehova ni muwemi mu nthowa yapadera chomene. Yesu wakati wakhala pachoko waka kufwa, mwanalume munyake wakiza kuti wamufumbe fumbo, ndipo wakamuchema kuti “Msambizgi Muwemi.” Yesu wakazgora kuti: “Chifukwa wuli ukunichema muwemi? Palije uyo ni muwemi, kweni Chiuta pera ndiyo ni muwemi.” (Mariko 10:17, 18) Panji mungazizwa chomene na zgoro ili. Chifukwa wuli Yesu wakamuzgora nthena munthu uyu? Kasi ndikuti Yesu wakaŵa “Msambizgi Muwemi” yayi?

      6 Ntchakuwonekerathu kuti munthu uyu wakagwiliskira ntchito mazgu ghakuti “Msambizgi Muwemi” kuti wapeleke waka ntchindi zautesi. Mwakujiyuyura, Yesu wakati ntchindi izi zikwenera kuluta kwa Awiske ŵa kuchanya, awo mbawemi kuluska waliyose. (Zintharika 11:2) Kweniso Yesu wakakhozgeranga unenesko wakuzirwa chomene. Yehova pera ndiyo wakumanya icho ntchiwemi. Ndiyo pera wali na mazaza gha kusankha kuti ichi ntchiwemi panji yayi. Adamu na Eva ŵakati ŵarya khuni la kumanyiska uwemi na uheni, ŵakalongora kuti ŵakukhumba kujisankhira ŵekha icho ntchiwemi. Kweni Yesu wakapambana chomene na Adamu na Eva, iyo wakalekera Awiske mazaza gha kusankha icho ntchiwemi panji chiheni.

      7 Yesu wakamanya kuti Yehova ndiyo wali kupanga chilichose icho ntchiwemi. Ndiyo wakupeleka “Chawanangwa chilichose chiwemi na chawanangwa chilichose chakufikapo.” (Yakobe 1:17) Tiyeni tiwone umo uwemi wa Yehova ukuwonekera pa nkhani ya kupa.

      Ukaboni Wakuti Yehova Ni Muwemi Chomene

      8. Kasi Yehova walongora wuli uwemi pa ŵanthu wose?

      8 Munthu waliyose uyo wali kuŵapo na umoyo, wali kusangapo chandulo na uwemi wa Yehova. Pa Salimo 145:9 pakuyowoya kuti: “Yehova ni muwemi ku wose.” Kasi viyelezgero vinyake vya uwemi wake ni vichi? Baibolo likuti: “Nyengo zose wakuchita vinthu viwemi, ndipo uwu mbukaboni wakuti iyo waliko. Wakumupani vula kufuma kuchanya na nyengo za vipambi, wakumupani vyakurya na kuzuzga mitima yinu na chimwemwe.” (Milimo 14:17) Kasi muli kuryapo chakurya chakunowa chomene mwakuti apo mukaryanga kamtima kakati waka myaa? Yehova walekenge kuŵa muwemi na kupanga charu ichi kuti chileke kuŵa na maji ghawemi, na “nyengo za vipambi” kuti paŵe vyakurya, mphanyi kurya kulije. Yehova wali kulongora uwemi uwu kwa ŵanthu awo ŵakumutemwa pera yayi kweni kwa waliyose. Yesu wakayowoya kuti Adada ŵake ŵakufumiska “dazi lawo pa ŵanthu ŵaheni na ŵawemi. Ndipo ŵakulokweska vula pa ŵanthu ŵarunji na ŵambura urunji.”—Mateyu 5:45.

      9. Kasi chipambi cha apulo chikulongora wuli uwemi wa Yehova?

      9 Chifukwa chakuti nyengo zose zuŵa likuŵala, vula yikulokwa, ndipo vipambi vikupambika, ŵanthu ŵanandi ŵakuvitolera maseŵera vinthu ivyo Chiuta wali kutipa. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani waka za chipambi icho chikuchemeka kuti apulo. Chipambi ichi chikusangika chomene yayi mu vyaru ivyo vikotcha chomene. Kweni ntchakutowa, chikunowa chomene kweniso ntchakurya chakukhumbikwa mu thupi la munthu. Kasi mukumanya kuti pa charu chose chapasi pali mitundu yakukwana 7,500 ya maapulo, gha kawonekero kakupambanapambana, ghanyake ghaswesi, ghanyake ghayelo, ghanyake ghagirini, ndiposo ghakupambana sayizi, ghanyake ukuru wake ukuyana na mpheska, ghanyake ngakuru chomene nga ni olenji likuru? Para mwakolera kanjere ka apulo, kakuwoneka kambura kuzirwa. Kweni kakukura na kuŵa khuni lakukondweska chomene, “khuni la maapulo.” (Sumu ya Solomoni 2:3) Kwambira mu mwezi wa Malichi m’paka Juni, khuni la maapulo likuzota maluŵa ghakutowa chomene, ndipo kwamba mu Seputembala m’paka Disembala, likupambika vipambi. Kwa vyaka 75, khuni la apulo, chaka chilichose likupambika vipambi vyakuti vingazura vidunga 20 ivyo uzito wake ni makilogiramu 19 chidunga chilichose!

      Yehova “wakumupani vula kufuma kuchanya na nyengo za vipambi”

      Munda wa maapulo. Chithuzi chikulongora munthu wakolera njere ya maapulo.

      Kanjere kachoko nga aka, kakumera na kuŵa khuni likuru ilo lingaryeska na kukondweska ŵanthu kwa vyaka vinandi

      10, 11. Kasi viŵaro ivyo vikutovwira kumanya vinthu vikulongora wuli uwemi wa Chiuta?

      10 Chifukwa cha uwemi wake, Yehova wali kutipa thupi ilo lili kulengeka “mwakuzizwiska,” na viŵaro ivyo vikovwira kuti tikondwe na milimo yake. (Salimo 139:14) Ghanaghaniraniso vyakuchitika ivyo vyayowoyeka mu ndime yakwamba ya mutu uwu. Kasi ni vinthu wuli ivyo vikukondweska kuviwona pa nyengo ya nthena iyi? Kumwemwetera kwa mwana uyo wakondwa. Vula iyo yikulokwera pa mbuto. Mitundu yakukondweska iyo zuŵa likuŵa nayo para lili pafupi kunjira. Jiso la munthu lili kupangika kuti limanyenge mitundu yinandi chomene. Ndipo makutu ghithu ghakupulika makora chomene na kupambaniska chongo cha mtundu uliwose, kwali ntcha mphepo iyo yikusunkhunya makuni, panji cha mwana uyo wakuseka. Chifukwa wuli tikukondwa na maso na makutu? Baibolo likuti: “Khutu ilo likupulika na jiso ilo likulaŵiska vyose viŵiri wali kuvipanga ni Yehova.” (Zintharika 20:12) Kweni ivi ni viŵiri waka mwa viŵaro ivyo vikutovwira kumanya vinthu.

      11 Kupulika sungu nako ntchilongolero chinyake cha uwemi wa Yehova. Mphuno ya munthu yingapambaniska mitundu ya sungu lakupambanapambana. Ghanaghanirani sungu la vinthu vichoko waka: chakurya icho mukutemwa, maluŵa, mahamba agho ghalakata, na kajosi ako kakufuma ku moto uwo ukunyeka. Thupi linu likumanya usange lakhwaska chithu chinyake, ndipo likumanya usange kamphepo kawemi kakuputa kumaso kwithu. Mukumanya para wakutemweka winu wamuvumbatirani, ndiposo kunyilirika kwa chipambi icho mwakolera. Para mwajemura chipambi ichi, mulomo ukugwira ntchito, ndipo mukumanya kunowa kwake. Chikunowa chomene mwakuti mata ghakuti lyokolyoko, chifukwa cha maji ghawemi agho chili nagho. Tili na vifukwa vyose vya kuchemerezgera kwa Yehova kuti: “Uwemi winu ngukuru nadi! Mwaŵasungira awo ŵakumopani.” (Salimo 31:19) Kweni kasi Yehova wakulongora wuli uwemi ku awo ŵakumopa?

      Uwemi Uwo Wuli na Vitumbiko Vyamuyirayira

      12. Kasi ni vinthu wuli ivyo Yehova wakutipa ivyo ni vyakuzirwa chomene, ndipo chifukwa wuli?

      12 Yesu wakayowoya kuti: “Kuli kulembeka, ‘munthu wakhalenge wamoyo na chingwa pera chara, kweni na lizgu lililose ilo likufuma mu mulomo wa Yehova.’” (Mateyu 4:4) Vinthu vyauzimu ivyo Yehova wakutipa vingatovwira chomene kuluska vinthu vyakuthupi chifukwa vinthu vyauzimu vikulongozgera ku umoyo wamuyirayira. Mu mutu 8 wa buku ili, tikawona kuti mu mazuŵa ghaumaliro agha, Yehova wagwiliskira ntchito nkhongono zake zakuwezgerapo vinthu kuti paŵe paradiso wauzimu. Chinthu chikuru chomene mu paradiso uyu ntchakurya chinandi chauzimu.

      13, 14. (a) Kasi ntchimi Ezekiyeli yikawona vichi mu mboniwoni, ndipo vili na ng’anamuro wuli kwa ise mazuŵa ghano? (b) Kasi ni vyawanangwa wuli vyakupeleka umoyo ivyo Yehova wakupeleka ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka?

      13 Umoza mwa mauchimi ghakurughakuru gha mu Baibolo agho ghakuyowoya za kuwezgerapo vinthu, ni mboniwoni ya tempile la uchindami lakuzengekaso iyo ntchimi Ezekiyeli yikawona. Mu tempile ili mukafumanga mugelo wa maji, ndipo kulikose uko ukalutanga, ukasanuzgikanga na kunjira chomene pasi m’paka ukazgoka mlonga ukuru. Kulikose uko mlonga uwu ukalutanga, ŵanthu ŵakasanganga vitumbiko. Mumphepete mwa mlonga uwu mukamera makuni agho ghakaŵa chakurya na munkhwala. Ndipo mlonga uwu ukapangiskangaso kuti mu nyanja ya mchere, iyo ni Nyanja Yakufwa, muŵe vyamoyo. (Ezekiyeli 47:1-12) Kweni kasi vyose ivi vikang’anamuranga vichi?

      14 Mboniwoni ya tempile iyi yikang’anamuranga kuti Yehova wazamuwezgeraposo kusopa kutuŵa, ndipo urunji uzamuŵa palipose nga umo Chiuta wakakhumbiranga. Nga umo vikaŵira na mlonga wa mu mboniwoni iyi, Chiuta wazamupa ŵanthu ŵake vinthu vinandi vyakuti viŵape umoyo. Kufumira apo wakawezgerapo kusopa kutuŵa mu 1919, Yehova watumbika ŵanthu ŵake mwa kuŵapa vyawanangwa vyakupeleka umoyo. Munthowa wuli? Mabaibolo, mabuku ghakulongosora Baibolo, maungano gha mpingo, na maungano ghakurughakuru, vyose ivi vyawovwira kuti ŵanthu ŵanandi ŵamanye unenesko. Mwakugwiliskira ntchito vinthu ivi, Yehova wasambizga ŵanthu za chawanangwa chikuru icho wapeleka kuti ŵanthu ŵasange umoyo, Sembe ya kuwombora ya Khristu, iyo yikovwira kuti tiŵe ŵatuŵa pamaso pa Yehova, nakuti wose awo ŵakutemwa nadi Chiuta na kumopa, ŵazakasange umoyo wamuyirayira.a Ntheura mu mazuŵa ghaumaliro agha, nangauli ŵanthu ŵanandi ŵakufwa na njara yauzimu, kweni ŵanthu ŵa Yehova ŵali na chakurya chinandi chauzimu.—Yesaya 65:13.

      15. Kasi uwemi wa Yehova uzamuthandazgika pa ŵanthu ŵakugomezgeka munthowa wuli mu muwuso wa Khristu wa Vyaka 1,000?

      15 Kweni mlonga wa mu mboniwoni ya Ezekiyeli ukuleka yayi kwenda apo charu ichi chikumara. M’malo mwake, uzamulutilira kwenda chomene mu Muwuso wa Khristu wa Vyaka 1,000. Pa nyengo iyo, kwizira mu Ufumu wakuwusika na Mesiya, Yehova wazamugwiliskira ntchito mwakufikapo sembe ya Yesu kuti ŵanthu ŵakugomezgeka ŵaŵeso ŵarunji. Kuyowoya unenesko, tizamukondwa na uwemi wa Yehova.

      Vinthu Vinyake Ivyo Vikulongora Uwemi wa Yehova

      16. Kasi Baibolo likulongora wuli kuti uwemi wa Yehova ukusazgapo mikhaliro yinandi, ndipo yinyake mwa iyo ni nji?

      16 Uwemi wa Yehova ukusazgapo vinandi kuluska kupasa waka vinthu ŵanthu. Chiuta wakaphalira Mozesi kuti: “Nendeskenge uwemi wane wose pamaso pako, ndipo nipharazgenge zina la Yehova panthazi pako.” Pamanyuma pake, nkhani iyi yikuyowoya kuti: “Yehova wakajumpha panthazi pake na kupharazga kuti: ‘Yehova, Yehova, Chiuta walusungu na muwemi, wakukalipa luŵiro chara, wakuzara na chitemwa chakugomezgeka, na unenesko.’” (Ekisodo 33:19; 34:6, mazgu ghamusi) Uwemi wa Yehova ukusazgapo mikhaliro yiwemi yinandi. Tiyeni tiwone waka yiŵiri mwa mikhaliro iyi.

      17. Kasi uwemi ni vichi, ndipo Yehova walongora wuli mukhaliro uwu ku ŵanthu ŵambura urunji?

      17 “Muwemi.” Mazgu agha ghali kufuma ku mazgu agho ghakung’anamuraso kuti “chiwuravi,” ndipo ghakutikumbuska waka umo Yehova wakuchitira na vilengiwa vyake. M’malo mwa kuŵa mukali, wambura kughanaghanira ŵanji, panji wankhaza, nga umo kanandi ŵakuchitira ŵanthu awo ŵali na mazaza, Yehova ngwakuzika ndiposo walusungu. Mwachiyelezgero, Yehova wakaphalira Abrahamu kuti: “Inuska maso ghako naŵeya, ndipo kufuma apo uli, ulaŵiske kumpoto, kumwera, kumafumiro gha dazi, na kumanjiliro gha dazi.” (Genizesi 13:14) Mu mabaibolo ghanandi ŵawuskamo mazgu ghakuti “naŵeya.” Kweni ŵanthu ŵakusanda Baibolo ŵakuyowoya kuti mazgu ghakwamba gha Chihebere ghakaŵa na mazgu ghanyake agho ghakasinthanga mazgu agha kuti ghaleke kuŵa dango kweni ghaŵe pempho. Paliso malemba ghanyake agho mukaŵaso mazgu ghakuti “naŵeya.” (Genizesi 31:12; Ezekiyeli 8:5) Ghanaghanani waka, Fumu ya chilengiwa chose yikuyowoya mazgu ghakuti “naŵeya” kwa munthu! Mu charu icho nkhaza, msinjiro, na kujitemwa vyazara, kasi ntchakukondweska yayi kuti Chiuta withu Yehova ni muwemi?

      18. Kasi Yehova ‘ngwakuzara na unenesko’ mu nthowa wuli ndipo chifukwa wuli mazgu agha ngakukhozga?

      18 “Wakuzara . . . na unenesko.” Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano mbambura kugomezgeka. Kweni Baibolo likutikumbuska kuti: “Chiuta wali nga ni munthu yayi, kuti watete utesi.” (Maŵazgo 23:19) Nakuti lemba la Tito 1:2 likuyowoya kuti “Chiuta . . . wakuteta yayi.” Iyo ni muwemi chomene mwakuti wangachita ichi yayi. Lekani ivyo Yehova walayizga ni vyakugomezgeka chomene, ndipo mazgu ghake ghakufiskika nyengo zose. Yehova wakuchemekaso na zina lakuti “Chiuta waunenesko.” (Salimo 31:5) Yehova wakuleka waka kuteta yayi, kweni wakuvumburaso unenesko unandi. Iyo wakubisa, kukanilira vinthu, panji kuchita vithu mwachisisi yayi, m’malo mwake, wakugwiliskira ntchito vinjeru vyake vyapachanya kuti wangweruske ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka.b Wakuŵasambizgaso umo ŵangakhalira mu unenesko uwo iyo wakuŵaphalira mwakuti ŵalutilire “kwenda mu unenesko.” (3 Yohane 3) Kasi uwemi wa Yehova ukwenera kukhwaska wuli waliyose payekha?

      “Ŵazamumwemwetera Chifukwa cha Uwemi wa Yehova”

      19, 20. (a) Kasi Satana wakachita vichi kuti wapangiske Eva kukayikira kuti Yehova ni muwemi, ndipo vinthu vikamara wuli? (b) Kasi uwemi wa Yehova ukwenera kutikhwaska wuli, ndipo chifukwa wuli?

      19 Apo Satana wakanyenganga Eva mu munda wa Edeni, wakamba dankha kupangiska Eva kukayikira kuti Yehova ni muwemi. Yehova wakaphalira Adamu kuti: “Vipambi vya mu makuni ghose gha mu munda uryenge umo wakhumbira.” Pa makuni ghose agho ghakatoweskanga munda wura, ni khuni limoza pera ilo Yehova wakaŵakanira kuti ŵaleke kurya. Kweni wonani umo Satana wakafumbira Eva fumbo lakwamba: “Kasi mbunenesko kuti Chiuta wati mungaryanga yayi vipambi vya makuni ghose gha mu munda?” (Genizesi 2:9, 16; 3:1) Satana wakabendezga mazgu agho Yehova wakaŵaphalira, mwakuti Eva waghanaghane kuti Yehova wakaŵanoranga vinthu vinyake viwemi. Chachitima ntchakuti pulani ya Satana yikagwira ntchito. Mwakuyana waka ŵanalume na ŵanakazi ŵanandi awo ŵakababika pamanyuma pa Eva nawo wakamba kukayikira uwemi wa Chiuta, uyo wakaŵapa chilichose.

      20 Tikumanya chitima na masuzgo ghanandi agho ghaŵapo chifukwa cha kukayikira Chiuta. Pa lemba la Yeremiya 31:12 pakuti: “Ŵizenge . . . ŵazamumwemwetera chifukwa cha uwemi wa Yehova.” Uwemi wa Yehova ukwenera nadi kutipangiska kumwemwetera na chimwemwe. Tileke kukayikira vyakuchita vya Chiuta withu, uyo ni muwemi chomene. Tingamugomezga na mtima withu wose, pakuti wakukhumbira viwemi awo ŵakumutemwa.

      21, 22. (a) Kasi ni nthowa wuli zinyake izo mungalongolera kuti mukuwonga uwemi wa Yehova? (b) Kasi ni mukhaliro wuli uwo tizamudumbiskana mu mutu wakulondezgapo, ndipo ukupambana wuli na uwemi?

      21 Kweniso, tikukondwa para tasanga m’pata wa kuphalirako ŵanji za uwemi wa Chiuta. Pakuyowoya za ŵanthu ŵa Yehova, lemba la Salimo 145:7 likuti: “Ŵayowoyenge chomene uku ŵakukumbuka uwemi winu ukuru, ŵachemerezgenge mwachimwemwe chifukwa cha urunji winu.” Zuŵa lililose tikutumbikika na uwemi wa Yehova. Mwalekerachi kuti zuŵa lililose muŵe na chizgoŵi cha kuwonga Yehova chifukwa cha uwemi wake, kuyowoya mwakudunjika vinthu ivyo wakumuchitirani usange nkhwakwenelera? Kughanaghanira za uwemi wa Yehova, kumuwonga chifukwa cha mukhaliro uwu zuŵa lililose, na kuphalirako ŵanji za uwemi wake kuzamutovwira kuti tilondezge Chiuta withu muwemi. Apo tikupenjerezga nthowa za umo tingachitira uwemi nga ni Yehova, tisendelerenge chomene kwa iyo. Mpositole Yohane wakati wachekura wakalemba kuti: “Wakutemweka, ungalondezganga icho ntchiheni yayi kweni ulondezgenge icho ntchiwemi. Uyo wakuchita viwemi ngwakufuma kwa Chiuta.”—3 Yohane 11.

      22 Paliso mikhaliro yinyake iyo yikwendera lumoza na uwemi wa Yehova. Mwachiyelezgero, Chiuta ‘ngwakuzara na chitemwa chakugomezgeka.’ (Ekisodo 34:6, mazgu ghamusi) Mukhaliro uwu ngwapadera chomene kuluska uwemi chifukwa Yehova wakuwulongora pa munthu waliyose yayi, kweni pa ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka pera. Mu mutu wakulondezgapo tisambirenge umo wakuchitira.

      a Palije chinthu chinyakeso icho chingalongora uwemi wa Yehova kuluska sembe ya kuwombora. Pa vilengiwa vyake vyose vyauzimu, Yehova wakasankha Mwana wake wakutemweka yumoza pera kuti wazakatifwire.

      b Baibolo likuyaniska unenesko na ungweru. Wamasalimo wakimba kuti: “Tumani ungweru winu na unenesko winu.” (Salimo 43:3) Yehova wakutumizga ungweru unandi wauzimu pa ŵanthu awo ŵakukhumba kusambizgika, panji kungweruskika na iyo.—2 Ŵakorinte 4:6; 1 Yohane 1:5.

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • 1 Mathemba 8:54-61, 66 Kasi Solomoni wakawonga wuli uwemi wa Yehova, ndipo Ŵaisrayeli vikaŵakhwaska wuli?

      • Salimo 119:66, 68 Kasi malurombo ghithu ghangalongora wuli kuti tikukhumba kulondezga uwemi wa Yehova?

      • Luka 6:32-38 Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tiŵe na mtima wa kupa nga Yehova?

      • Ŵaroma 12:2, 9, 17-21 Kasi tingalongora wuli uwemi zuŵa lililose?

  • “Ŵakugomezgeka Ndimwe Pera”
    Sendelerani kwa Yehova
    • Mwezi ukuŵala kuchanya.

      MUTU 28

      “Ŵakugomezgeka Ndimwe Pera”

      1, 2. Chifukwa wuli tingayowoya kuti Themba Davide likamanyanga makora umo munthu waliri wambura kugomezgeka?

      THEMBA DAVIDE likamanyanga makora umo munthu waliri wambura kugomezgeka. Pa nyengo yinyake, ŵanthu ŵa mtundu wake ŵakamwenderanga mphiska apo muwuso wake ukazura kale na masuzgo ghanandi. Nakuti ŵabwezi ŵake ndiwo ŵakamwenderanga mphiska. Ghanaghanirani waka za Mikala, muwoli wakwamba wa Davide. Kukwambilira, “wakamutemwa Davide,” ndipo tikukayika yayi kuti wakamovwirangako milimo yake ya uthemba. Ndipouli, mukuluta kwa nyengo, ‘wakamba kumuyuyura mu mtima wake,’ na kumuwona Davide nga ni “munthu wambura mahara.”—1 Samuyeli 18:20; 2 Samuyeli 6:16, 20.

      2 Munyake wakaŵaso Ahitofeli, uyo ntchito yake yikaŵa ya kupeleka ulongozgi kwa Davide. Fundo izo wakayowoyanga zikawonekanga nga ni Yehova wayowoya. (2 Samuyeli 16:23) Kweni nyengo yikati yajumphapo, munthu wakugomezgeka uyu wakazgoka muryarya ndipo nayo wakaŵa mu gulu la ŵanthu awo ŵakagalukira Davide. Kasi ninjani wakayambiska chiŵembu ichi? Abisalomu, mwana wake dininini wa Davide! Mwana uyu, uyo wakenderanga mphiska awiske, “wakalutilira kwiba mitima ya Ŵaisrayeli,” kujizgora yekha kuŵa themba lakulimbana na uthemba wa awiske. Kuwukira kwa Abisalomu kukafika paheni chomene mwakuti Davide wakachichizgika kuchimbira kuti waponoske umoyo wake.—2 Samuyeli 15:1-6, 12-17.

      3. Kasi Davide wakagomezganga vichi?

      3 Kasi pakaŵavya waliyose uyo wakalutilira kugomezgeka kwa Davide? Mu masuzgo ghake ghose, Davide wakamanya kuti pakaŵa munyake uyo wakalutilira kugomezgeka kwa iyo. Ni njani? Munthu munyakeso yayi, kweni Yehova Chiuta. Davide wakati: “Uyo ngwakugomezgeka mukuchita nayo mwakugomezgeka.” (2 Samuyeli 22:26) Kasi kugomezgeka kukung’anamura vichi, ndipo Yehova wakulongora wuli chiyelezgero chiwemi pa nkhani iyi?

      Kasi Kugomezgeka Kukung’anamura Vichi?

      4, 5. (a) Kasi “kugomezgeka” ni vichi? (b) Kasi kugomezgeka kwa vinthu vyambura umoyo kukupambana wuli na kwa munthu?

      4 Mu Malemba gha Chihebere, lizgu lakuti “kugomezgeka” likung’anamura lusungu ulo munthu wakuŵa nalo pa chinthu icho wakuchitemwa, ndipo lukumara yayi m’paka chilato chake chifiskike. Munthu wakugomezgeka ngwachitemwa.a Wamasalimo wakati mwezi “ni kaboni wakugomezgeka mu mlengalenga” chifukwa chakuti ukufuma usiku uliwose. (Salimo 89:37) Fundo iyi yikutovwira kumanya kuti mwezi ngwakugomezgeka. Kweni mwezi ungaŵa wakugomezgeka nga umo munthu wakuchitira yayi. Chifukwa wuli? Chifukwa kugomezgeka kwa munthu kukulongora kuti wali na chitemwa—chinthu icho vinthu vyambura umoyo vingachita yayi.

      Mwezi ukuchemeka kuti kaboni wakugomezgeka, kweni ni vilengiwa vyamahara na vyamoyo pera ivyo vingalondezga kugomezgeka kwa Yehova

      5 Malemba ghakulongora kuti munthu wakugomezgeka ngwaubwezi. Para munthu wakugomezgeka ku munyake, chikulongora kuti pali ubali panji ubwezi unyake pakati pa munthu uyo wakugomezgeka, na uyo wakumulongora kugomezgeka. Kugomezgeka uku nkhwa kanyengo waka yayi. Kuli nga ni majigha gha nyanja yayi agho ghakututuzgika na mphepo iyo yikusinthasintha. M’malo mwake, munthu wakugomezgeka, panji wachitemwa chakugomezgeka wakuŵa wambura kusunkhunyika ndiposo wankhongono zakulimbana na masuzgo ghakuru agho ghangaŵapo.

      6. (a) Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakuwona wuli nkhani yakugomezgeka, ndipo Baibolo likuti wuli pa nkhani iyi? (b) Kasi nthowa yiwemi ya kumanyira ng’anamuro la kugomezgeka ni nji, ndipo chifukwa wuli?

      6 Kuyowoya unenesko, kugomezgeka uko tikuyowoya apa nkhwakusoŵa chomene mazuŵa ghano. Kanandi, ŵanthu awo ŵanguŵa paubwezi paumaliro ‘ŵakupwetekana.’ Nyengo na nyengo tikupulika za ŵafumu panji ŵawoli awo ŵakuleka munyawo wa mu nthengwa. (Zintharika 18:24; Malaki 2:14-16) Uryarya wazara chomene, mwakuti nase tingayowoya mazgu agho ntchimi Mika yikayowoya kuti: “Ŵakugomezgeka ŵamara pa charu chapasi.” (Mika 7:2) Nangauli ŵanthu kanandi ŵakutondeka kugomezgeka, kweni Yehova wakuwona kuti kugomezgeka nkhwakuzirwa chomene. Nakuti nthowa yiwemi ya kumanyira ng’anamuro la kugomezgeka nkhuwona umo Yehova wakulongolera mukhaliro uwu, uwo ukulongora chitemwa chake.

      Yehova Ngwakugomezgeka Kuluska Waliyose

      7, 8. Chifukwa wuli tikuti Yehova pera ndiyo ngwakugomezgeka chomene?

      7 Pakuyowoya za Yehova, Baibolo likuti: “Ŵakugomezgeka ndimwe pera?” (Chivumbuzi 15:4) Chifukwa wuli Yehova pera ndiyo ngwakugomezgeka kuluska waliyose? Kasi ŵanthu na ŵangelo pa nyengo yinyake ŵandagomezgekepo? (Yobu 1:1; Chivumbuzi 4:8) Wuli pakuyowoya za Yesu Khristu? Asi iyo ‘ngwakugomezgeka’ wa Chiuta? (Salimo 16:10) Chifukwa wuli pera tingayowoya kuti Yehova pera ndiyo ngwakugomezgeka?

      8 Chakwamba, kumbukani kuti kugomezgeka kukwendezgana na chitemwa. Pakuti “Chiuta ntchitemwa,” ndipo uwu ndiwo ni wunthu wake, ipo ni njani uyo wangaŵa wakugomezgeka chomene kuluska Yehova? (1 Yohane 4:8) Mbunenesko kuti ŵangelo na ŵanthu ŵangalondezga mikhaliro ya Chiuta, kweni ni Yehova pera uyo ngwakugomezgeka kuluska waliyose. Pakuti ni “Mulara wa Mwaka,” iyo wakulongora chitemwa kwanyengo yitali kuluska chilengiwa chilichose pa charu chapasi panji kuchanya. (Daniyeli 7:9) Ntheura Yehova pera ndiyo ngwakugomezgeka chomene. Palije chilengiwa chilichose icho chingayana na Yehova pa nkhani ya kugomezgeka. Wonani viyelezgero vinyake.

      9. Kasi Yehova wakulongora wuli ‘kugomezgeka mu vyose ivyo wakuchita’?

      9 Yehova “ngwakugomezgeka mu vyose ivyo wakuchita.” (Salimo 145:17) Munthowa wuli? Zgoro tikulisanga mu Chaputara 136 cha buku la Salimo. Mu chaputara ichi, muli milimo yinandi ya kuponoska ya Yehova, kusazgapo nkhani ya umo wakaponoskera Ŵaisrayeli pa Nyanja Yiswesi. Chinthu chapadera ntchakuti vesi lililose mu Salimo ili, likumalizga na mazgu ghakuti: “Pakuti lusungu lwake lukukhalilira muyirayira.” Salimo ili liliso pa “Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo” pa peji 289. Apo mukuŵazga mavesi agha, mukondwenge chomene kuwona umo Yehova wakalongolera lusungu ku ŵanthu ŵake. Yehova wakulongora kugomezgeka ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka para wakupulika kulira kwawo na kuchitapo kanthu pa nyengo iyo waŵika. (Salimo 34:6) Chitemwa chakugomezgeka cha Yehova chikusintha yayi usange ŵateŵeti ŵake ŵakulutilira kugomezgeka kwa iyo.

      10. Kasi Yehova wakulongora wuli kugomezgeka ku fundo zake?

      10 Yehova wakulongoraso kugomezgeka ku ŵateŵeti ŵake para ŵakulondezga fundo izo wali kuŵika. Yehova wakusintha yayi umo wakuwonera icho ntchiwemi na chiheni, iyo wakupambana chomene na ŵanthu awo ŵakuyeyeka waka maghanoghano. Nangauli pajumpha vyaka vinandi, kweni wandasinthe umo wakuwonera kugomezga mizimu, kusopa vikozgo, na kukoma munthu. Kwizira mwa ntchimi yake Yesaya, Yehova wakayowoya kuti: “M’paka muchekure, ine niŵenge mweneyura.” (Yesaya 46:4) Lekani tikugomezga kuti titumbikikenge nadi para tikulondezga ulongozgi uwo uli kulembeka mwakupulikikwa makora mu Mazgu gha Chiuta.—Yesaya 48:17-19.

      11. Pelekani viyelezgero ivyo vikulongora kuti Yehova ngwakugomezgeka ku ivyo walayizga.

      11 Yehova wakulongoraso kugomezgeka para wakufiska ivyo walayizga. Para walayizga chinthu, wakufiska nadi. Yehova wakati: “Mazgu ghane agho ghafuma mu mulomo wane. Ghawelerenge waka chara kwa ine, kweni ghafiskenge nadi icho nkhukondwa nacho, ndipo icho naghatumira chichitikenge.” (Yesaya 55:11) Yehova wakulongora kugomezgeka ku ŵanthu ŵake para wakufiska ivyo wayowoya. Yehova wali na mbiri yiwemi chomene pa nkhani iyi, lekani Joshuwa wakati: “Pa malayizgo ghose ghawemi agho Yehova wakapeleka ku nyumba ya Israyeli, pakaŵavya nanga ni layizgo limoza ilo likatondekapo, ghose ghakafiskika.” (Joshuwa 21:45) Tikugomezga na mtima wose kuti tizamukhuŵarapo yayi chifukwa chakuti Yehova watondeka kufiska ivyo wakalayizga.—Yesaya 49:23; Ŵaroma 5:5.

      12, 13. Kasi chitemwa chakugomezgeka cha Yehova chikukhalilira wuli muyirayira?

      12 Nga umo tawonera kale, Baibolo likutiphalira kuti “Chitemwa chakugomezgeka” cha Yehova chikukhalilira muyirayira. (Salimo 136:1, mazgu ghamusi) Chifukwa wuli tikugomezga fundo iyi? Chifukwa chimoza ntchakuti Yehova wakugowokera zakwananga kwamuyirayira. Nga umo Mutu 26 ukayowoyera, Yehova wakusokotoraso zakwananga zakumanyuma izo munthu wakamugowokera kale yayi. Pakuti ‘tose tili ŵakwananga, ndipo tikupeleŵera pa uchindami wa Chiuta,’ ntheura waliyose wa ise wakwenera kuwonga kuti chitemwa chakugomezgeka cha Yehova chikukhalilira muyirayira.—Ŵaroma 3:23.

      13 Kweni chitemwa chakugomezgeka cha Yehova chikukhalira muyirayira mu nthowa yinyakeso. Mazgu ghake ghakuti murunji “waŵenge nga ni khuni ilo lapandika musi mwa tumilonga twa maji, khuni ilo likupambika vipambi mu nyengo yake, ilo mahamba ghake ghakufota chara. Ndipo chilichose icho wakuchita chendenge makora.” (Salimo 1:3) Ghanaghanani waka za khuni lakutikitira makora, ilo mahamba ghake ghakufota yayi! Ntheura para nase tikukondwa na Mazgu gha Chiuta, umoyo withu uŵenge utali, wamtende, ndiposo wachandulo. Vitumbiko ivyo Yehova wakupeleka ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka ni vyamuyirayira. Mu charu chiphya chaurunji cha Yehova, ŵanthu ŵakupulikira ŵazamukondwa muyirayira na chitemwa chakugomezgeka cha Yehova.—Chivumbuzi 21:3, 4.

      Yehova “Waŵasidenge Yayi Ŵakugomezgeka Ŵake”

      14. Kasi Yehova wakulongora wuli kuti wakuwonga kugomezgeka kwa ŵateŵeti ŵake?

      14 Yehova walongora mwakuwerezgawerezga kuti ngwakugomezgeka. Pakuti Yehova wakusintha yayi, kugomezgeka uko wakulongora ŵateŵeti ŵake kukumara yayi. Wamasalimo wakalemba kuti: “Nkhaŵa mwana, sono nili muchekuru, kweni nindawonepo kuti murunji wasidika, panji ŵana ŵake kupempheska chingwa. Pakuti Yehova wakutemwa urunji, ndipo waŵasidenge yayi ŵakugomezgeka ŵake.” (Salimo 37:25, 28) Pakuŵa Mlengi, Yehova ndiyo ngwakwenelera nadi kuti timusopenge. (Chivumbuzi 4:11) Pakuti ngwakugomezgeka, Yehova wakuzirwiska chomene kugomezgeka kwithu.—Malaki 3:16, 17.

      15. Kasi Yehova wakalongora wuli kugomezgeka na umo wakachitira vinthu na Ŵaisrayeli?

      15 Chifukwa cha chitemwa chake chakugomezgeka, nyengo zose Yehova wakovwira ŵanthu ŵake para ŵali mu suzgo. Wamasalimo wakutiphalira kuti: “Iyo wakusunga umoyo wa ŵakugomezgeka ŵake. Wakuŵathaska mu woko la muheni.” (Salimo 97:10) Ghanaghanani waka umo wakachitira na mtundu wa Israyeli. Wakati waŵathaska mwakuzizwiska pa Nyanja Yiswesi, Ŵaisrayeli ŵakimba mwakuchemerezga kwa Yehova kuti: “Na chitemwa chakugomezgeka, mwalongozga ŵanthu awo mwaŵawombora.” (Ekisodo 15:13, mazgu ghamusi) Yehova wakalongora nadi chitemwa chakugomezgeka apo wakathaska Ŵaisrayeli pa Nyanja Yiswesi. Mozesi wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Yehova wakamutemwani na kumusorani chifukwa chakuti mukaŵa ŵanandi kuluska ŵanthu wose chara, pakuti mukaŵa ŵachoko chomene pa ŵanthu wose. Kweni Yehova wakamufumiskani na woko lankhongono, kumuwomborani ku nyumba ya wuzga, kufuma mu woko la Farawo, themba la Eguputo chifukwa chakuti Yehova wakumutemwani ndiposo chifukwa cha chilapo icho wakalapa ku ŵasekuru ŵinu.”—Dotoronome 7:7, 8.

      16, 17. (a) Kasi Ŵaisrayeli ŵakalongora wuli kuti mbambura kuwonga, kweni Yehova wakaŵalongora wuli lusungu? (b) Kasi Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakalongora wuli kuti “ŵangachizgikaso chara” ku ukali wa Chiuta ndipo ichi chikutipa chenjezgo wuli?

      16 Kweni mtundu wa Israyeli ukatondeka kulongora kuwonga lusungu lwa Yehova, chifukwa ŵakati ŵawomboreka, “ŵakalutilira kumunangira [Yehova] ŵakagalukiranga Wapachanya Nkhanira.” (Salimo 78:17) Kwa vyaka vinandi, ŵakagalukiranga Yehova mwakuwerezgawerezga, kumuleka na kwamba kusopa ŵachiuta ŵatesi na kuchita vinthu ivyo ŵanthu ŵambura kusopa Chiuta ŵakachitanga, ivyo vikaŵabinkhiskanga waka. Nangauli vikaŵa nthena, kweni Yehova wakaswa yayi phangano lake. M’malo mwake, kwizira mwa ntchimi Yeremiya, Yehova wakaŵeyelera ŵanthu ŵake kuti: “Welera, iwe Israyeli wakugaluka . . . nikulaŵiskenge na chisko chaukali yayi, pakuti ndine wakugomezgeka.” (Yeremiya 3:12) Ndipouli, nga umo tikawonera mu Mutu 25, Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakasintha yayi. Enya, “ŵakagoskanga mathenga gha Chiuta waunenesko, kupepura mazgu ghake, na kuhoya ntchimi zake.” Kasi ntchivichi chikachitika paumaliro? “Ukali wa Yehova ukiza pa ŵanthu, ŵakafika pakuti ŵangachizgikaso chara.”—2 Midauko 36:15, 16.

      17 Kasi tikusambirapo vichi pa nkhani iyi? Tikusambirapo kuti nangauli Yehova ngwakugomezgeka, kweni wakuleka kuwona viheni panji kunyengeka yayi. Mbunenesko kuti Yehova “ngwakuzara na chitemwa chakugomezgeka,” ndipo wakulongora lusungu usange pali vifukwa vyakupulikikwa. Kweni kasi wakuchita wuli usange munthu wakulapa yayi na kusintha nkharo yake? Para ndimo vyaŵira, Yehova wakulondezga chomene fundo zake zaurunji na kupeleka cheruzgo. Kuyana na mazgu agho Mozesi wakaphalirika, yose uyo wali na mulandu, Yehova “wamulekenge waka yayi kwambura kumulanga.”—Ekisodo 34:6, 7.

      18, 19. (a) Kasi Yehova wakulongora wuli kuti ngwakugomezgeka para wakulanga ŵanthu ŵaheni? (b) Kasi Yehova wazamulongora wuli kugomezgeka ku ŵateŵeti ŵake awo ŵakutambuzgika m’paka kukomeka?

      18 Para Yehova wakulanga ŵanthu ŵaheni napo, mbukaboni wakuti ngwakugomezgeka. Munthowa wuli? Ukaboni umoza ukusangika mu buku la Chivumbuzi, mu dango ilo Yehova wakapeleka ku ŵangelo 7 kuti: “Lutani ndipo mukapungulire ŵabakule 7 ŵa ukali wa Chiuta mu charu chapasi.” Mungelo wachitatu wati wapungulira “bakule wake mu milonga na visimi vya maji,” ghakazgoka ndopa. Ndipo mungelo uyu wakayowoya kwa Yehova kuti: “Imwe muliko ndipo mukaŵako, muli ŵakugomezgeka, kweniso muli ŵarunji, chifukwa mwapeleka vyeruzgo ivi. Pakuti ŵakathiska ndopa za ŵatuŵa ndiposo za ntchimi, ndipo mwaŵapa ndopa kuti ŵamwe. Ichi chikuŵenelera nadi.”—Chivumbuzi 16:1-6.

      19 Wonani kuti apo wakapelekanga uthenga uwu wa cheruzgo, mungelo wakuyowoya za Yehova kuti “mwa ŵakugomezgeka.” Chifukwa wuli? Chifukwa para wakuparanya ŵaheni, Yehova wakulongora kugomezgeka ku ŵateŵeti ŵake awo ŵanandi mwa iwo ŵasuzgika kwa nyengo yitali mpaka kufika na pa kukomeka. Yehova wakuŵaluwa yayi ŵanthu aŵa. Wakudokera chomene kuti wawoneso ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka awo ŵali kufwa, ndipo Baibolo likutisimikizgira kuti khumbo lake ndakuti wazakaŵawonge mwa kuŵawuska ku ŵakufwa. (Yobu 14:14, 15) Yehova wakuluwa yayi ŵateŵeti ŵake nanga ŵangaŵa kuti ŵafwa. M’malo mwake, “wose mbamoyo kwa iyo.” (Luka 20:37, 38) Chilato cha Yehova chakuti wazakawuske ŵanthu awo ŵali mu madindi gha chikumbusko mbukaboni ukuru wakuti ngwakugomezgeka.

      Yehova wazamukumbukira na kuwuska ŵanthu awo ŵakagomezgeka m’paka nyifwa

      Bernard Luimes (pachanya) na Wolfgang Kusserow (pakati) ŵakakomeka na chipani cha Nazi

      Gulu la ndyali likalasa Moses Nyamussua na mkondo mpaka kufwa

      Chitemwa Chakugomezgeka cha Yehova Chikujura Nthowa ya Chiponosko

      20. Kasi mbanjani awo ni “viŵiya vya lusungu,” ndipo Yehova wakulongora wuli kugomezgeka kwa iwo?

      20 Kwamba kale, Yehova wakugomezgeka chomene ku ŵanthu awo ŵakumupulikira. Nakuti kwa vyaka vinandi, Yehova “wakazizipizga chomene na kulekelera viŵiya ivyo vikamukwiyiska ndipo vikenera kuparanyika.” Chifukwa wuli? “Wakachita nthena kuti walongore ukuru wa uchindami wake pa viŵiya vyalusungu, ivyo wakanozgerathu kuvipa uchindami.” (Ŵaroma 9:22, 23) “Viŵiya” mbanthu ŵakusankhika, awo ŵakuphakazgika na mzimu utuŵa kuti ŵakawuse lumoza na Khristu mu Ufumu wake. (Mateyu 19:28) Apo Yehova wakajuliranga viŵiya vya lusungu nthowa ya chiponosko, Yehova wakalutilira kugomezgeka kwa Abrahamu, uyo wakapangana nayo phangano lakuti: “Kwizira mu mphapu yako, mitundu yose pa charu chapasi yizamusanga vitumbiko chifukwa wapulikira mazgu ghane.”—Genizesi 22:18.

      Ŵabali na ŵadumbu ŵakupambana misinkhu kweniso vyaru wose mbakukondwa.

      Chifukwa cha kugomezgeka kwa Yehova, ŵateŵeti ŵake wose ŵakugomezgeka ŵali na chilindizga chiwemi cha munthazi

      21. (a) Kasi Yehova wakulongora wuli kugomezgeka ku “mzinda ukuru” uwo uli na chilindizga cha kuzakafuma mu “suzgo yikuru”? (b) Kasi kugomezgeka kwa Yehova kukumupangiskani kuchita vichi?

      21 Yehova wakulongoraso kugomezgeka ku “mzinda ukuru” uwo wuli na chilindizga cha kufuma mu “suzgo yikuru” na kuzakakhala na umoyo wamuyirayira mu charu cha paradiso. (Chivumbuzi 7:9, 10, 14) Nangauli ŵateŵeti ŵake mbakwananga mwakawiro, Yehova wakuŵapa mwaŵi wakuti wazakakhale kwamuyirayira mu charu cha paradiso. Kasi wakuchita wuli ichi? Kwizira mu sembe yakuwombora ya Yesu, iyo ntchilongolero chikuru cha kugomezgeka kwa Yehova. (Yohane 3:16; Ŵaroma 5:8) Kugomezgeka kwa Yehova kukukopa ŵanthu awo mitima yawo yikukhumba urunji. (Yeremiya 31:3) Kasi mukudokera yayi kusendelera kwa Yehova chifukwa cha kugomezgeka uko walongora na uko walongorenge munthazi? Pakuti khumbo lithu ndakuti tisendelere kwa Chiuta, mphanyi tachitapo kanthu pa chitemwa icho wakutilongora na kukhozga ivyo tili kusankha kuti timuteŵetere mwakugomezgeka muyirayira swii!

      a Chakukondweska ntchakuti mazgu agho ghakung’anamurika kuti “mwakugomezgeka” pa 2 Samuyeli 22:26 mu malo ghanyake ghakung’anamurika kuti “chitemwa chakugomezgeka.”

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • 1 Samuyeli 24:1-22 Kuyana na umo Davide wakachitira na Sauli, kasi wakalongora wuli kugomezgeka uko Yehova wakukhumba?

      • Esitere 3:7-9; 4:6–5:1 Kasi Esitere wakalongora wuli kugomezgeka ku ŵanthu ŵakwake nga umo Yehova wakuchitira?

      • Salimo 136:1-26 Kasi Salimo ili likutisambizga vichi pakuyowoya za lusungu lwa Yehova na chitemwa chake chakugomezgeka?

      • Obadiya 1-4, 10-16 Kasi kugomezgeka kwa Yehova ku ŵanthu ŵake kukamupangiska wuli kuti walange Ŵaedomu chifukwa cha kuleka kugomezgeka kwawo?

  • “Mumanye Chitemwa Cha Khristu”
    Sendelerani kwa Yehova
    • Yesu wakulongora lusungu munthu.

      MUTU 29

      “Mumanye Chitemwa cha Khristu”

      1-3. (a) Kasi ntchivichi chikapangiska kuti Yesu wadokere kuŵa nga Mbawiske? (b) Kasi tisambirenge vigaŵa wuli vya chitemwa cha Yesu?

      KASI muli kuwonapo musepuka uyo wakuyezga kuŵa nga mbadada ŵake? Mwana uyu wangalondezga umo adada ŵake ŵakwendera, umo ŵakuyowoyera, panji umo ŵakuchitira vinthu. Mukuluta kwa nyengo, wangayamba kutolera mikhaliro yakuthupi na yauzimu ya awiske. Mwana wakudokera chomene mikhaliro ya awiske ŵachitemwa ndipo ichi chikumupangiska kuti wakhumbe kuŵa nga ndiwo.

      2 Wuli pakuyowoya za ubali uwo ulipo pakati pa Yesu na Awiske ŵakuchanya? Nyengo yinyake Yesu wakati: “Nkhutemwa Adada.” (Yohane 14:31) Palije waliyose uyo wangatemwa chomene Yehova kuluska Mwana wake, uyo wakamba kukhala na Awiske pambere chilichose chindalengeke. Chitemwa chikapangiska Mwana wakugomezgeka uyu kuti wadokere kuŵa nga Mbawiske.—Yohane 14:9.

      3 Mu mitu yakumanyuma ya buku ili, tikasambira umo Yesu wakalondezgera makora chomene nkhongono za Yehova, urunji wake, na vinjeru vyake. Kweni kasi Yesu wakalondezga wuli chitemwa cha Awiske? Tiyeni tiwone vigaŵa vitatu vya chitemwa cha Yesu—chitemwa chakujipata, lusungu lwake, na mtima wake wa kugowokera.

      “Palije Uyo Wali na Chitemwa Chikuru Kuluska Ichi”

      4. Kasi Yesu wakalongora wuli chiyelezgero chiwemi cha chitemwa cha kujipata?

      4 Yesu wakapeleka chiyelezgero chiwemi pa nkhani ya chitemwa chakujipata. Kujipata kukusazgapo kuŵika vyakukhumba vya ŵanji panthazi, vithu pamanyuma. Kasi Yesu wakalongora wuli chitemwa cha mtundu uwu? Wakalongosora yekha kuti: “Palije uyo wali na chitemwa chikuru kuluska ichi, chakuti munthu wapeleke umoyo wake chifukwa cha ŵabwezi ŵake.” (Yohane 15:13) Yesu wakakhumba yekha kupeleka umoyo wake wambura kwananga chifukwa cha ise. Ichi chikaŵa chitemwa chikuru icho munthu waliyose wandalongorepo. Kweni Yesu wakalongoraso chitemwa cha kujipata mu nthowa zinyakeso.

      5. Chifukwa wuli chikaŵa chitemwa chakujipata chomene kuti Mwana wa Chiuta wafumeko kuchanya?

      5 Apo wakaŵa wandize pa charu chapasi, Mwana yumoza pera wa Chiuta, wakaŵa na malo ghapachanya ndiposo ghakuzirwa chomene kuchanya. Wakachezganga na Yehova ndiposo vilengiwa vyauzimu ivyo vili kuchanya. Nangauli wakaŵa na mwaŵi wose uwu, kweni Mwana wakutemweka uyu “wakajikhutura na kuŵa nga muzga ndipo wakayana na ŵanthu.” (Ŵafilipi 2:7) Wakasankha kuzakakhala pamoza na ŵanthu ŵakwananga, mu charu icho “chikugona mu nkhongono za muheni.” (1 Yohane 5:19) Kasi apa tingati Mwana wa Chiuta wakaŵa na chitemwa chakujipata yayi?

      6, 7. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wali na chitemwa chakujipata apo wakaŵa pa charu chapasi? (b) Kasi pa lemba la Yohane 19:25-27 pakulongora wuli kuti Yesu wakaŵa na chitemwa chambura kujighanaghanira yekha?

      6 Mu uteŵeti wake wose wa pa charu chapasi, Yesu wakalongora chitemwa chakujipata mu nthowa zakupambanapambana. Wakajighanaghaniranga yekha yayi. Wakajipeleka chomene pa uteŵeti wake ndipo wakaŵavya mtima wa kukhumba vinthu viwemi chomene nga umo ŵanthu ŵakuchitira mwakawiro. Iyo wakayowoya kuti: “Ŵakambwe ŵali na michembo ndipo viyuni vyamudera vili na vivwimbo, kweni Mwana wa munthu walije malo ghakugonekapo mutu wake.” (Mateyu 8:20) Pakuti wakaŵa kalipentara waluso, Yesu wakatenge wapaturengepo nyengo, na kuzenga nyumba yiwemi chomene yakuti wakhalengemo panji kupanga vinthu vyakutowa chomene kuti waguliskenge mwakuti waŵe na ndalama zinandi. Kweni wakagwiliskira ntchito luso lake kuti wajiwunjikire katundu wakuthupi yayi.

      7 Chiyelezgero chakukondweska chomene cha chitemwa chakujipata cha Yesu chili pa Yohane 19:25-27. Ghanaghanani waka maghanoghano agho Yesu wakwenera wakasuzgika nagho mu usiku wakuti wafwenge. Apo wakasuzgikanga pa khuni ilo wakakhomekapo, wakafipira chomene mtima ŵasambiri ŵake, ntchito ya kupharazga, kweni chomene umo kugomezgeka kwake kukhwaskirenge zina la Awiske. Umoyo wa ŵanthu wose ukaŵa mu mawoko ghake! Ndipouli, apo wakakhala pachoko waka kuti wafwe, Yesu wakalongoraso kuti wakufipira mtima anyina, a Mariya, awo pa nyengo iyi ŵakuwoneka kuti ŵakaŵa chokoro. Yesu wakapempha mpositole Yohane kuti wapwelelere Mariya nga ni para ni nyina wakumubaba, ndipo pamanyuma pake mpositole uyu wakaluta na Mariya kunyumba kwake. Ivyo Yesu wakachita apa vikulongora kuti wakapweleleranga chomene anyina mwakuthupi ndiposo mwauzimu. Ichi chikalongora kuti wali na chitemwa nadi chambura kujighanaghanira yekha.

      “Wakaŵalengera Lusungu”

      8. Kasi lizgu la Chigiriki ilo Baibolo likugwiliskira ntchito pakulongosora lusungu lwa Yesu likung’anamura vichi?

      8 Yesu wakaŵa walusungu nga Mbawiske. Malemba ghakulongosora kuti Yesu wakachitanga vyose ivyo wangafiska kuti wawovwire awo ŵali mu suzgo chifukwa masuzgo ghawo ghakamukhwaskanga chomene. Pakulongosora lusungu lwa Yesu, Baibolo likugwiliskira ntchito lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti ‘kulengera lusungu.’ Munthu munyake wakusambira chomene wakati: “Lizgu ili likulongosora . . . umo munthu wakhwaskikira mu mtima wake. Ni lizgu lankhongono chomene mu Chigiriki, lakulongora kuti munthu ngwalusungu nadi.” Wonani mikhaliro yinyake iyo yikamupangiska Yesu kuŵa na lusungu na kuchitapo kanthu.

      9, 10. (a) Kasi ntchivichi chikapangiska kuti Yesu na ŵapositole ŵapenje malo gha yiii? (b) Kasi Yesu wakachita wuli apo wumba ukamutimbanizga kupumura, ndipo chifukwa wuli?

      9 Lusungu lukamupangiskanga kuti wawovwirepo mwauzimu. Nkhani ya pa Mariko 6:30-34 yikulongora chifukwa chikuru icho chikapangiskanga Yesu kuti walongore lusungu. Muŵe nga mukuwona ivyo vikuchitika. Ŵapositole ŵakaŵa na chimwemwe chifukwa ŵakaŵa kuti ŵamalizga waka kupharazga mu vigaŵa vinandi. Ŵakawelera kwa Yesu na kumuphalira vyose ivyo ŵakawona na kupulika. Kweni wumba ukuru ukawungana mwakuti Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakaŵavya na nyengo yakulyera wuwo. Pakuti nyengo zose Yesu wakaŵanga maso, wakamanya kuti ŵapositole ŵavuka. Wakaŵaphalira kuti: “Zaninge, imwe mwekha ku malo ghamayiyi na kupumulapo pachoko.” Ŵakakwera ngalaŵa na kwambukira cha ku mpoto kwa Nyanja ya Galileya, kumalo gha yiii! Kweni apo ŵakanyamukanga, wumba ukaŵawona. Ŵanyakeso ŵakapulika apo ŵakadumbiskananga. Wose ŵakachimbira mumphepete mwa Nyanja na kufika pambere ngalaŵa yindafike.

      10 Kasi Yesu wakakwiya kuti ŵanthu aŵa ŵamutimbangizga kupumura? Na pachoko pose! Wakakhwaskika chomene apo wakawona wumba uwu, uwo ukaŵa na ŵanthu masauzandi ghanandi, awo ŵakamulindiliranga. Mariko wakalemba kuti: “Wakawona mzinda ukuru, ndipo wakawulengera chitima, chifukwa ŵakaŵa nga ni mberere zambura muliska. Ndipo wakamba kuŵasambizga vinthu vinandi.” Yesu wakawona kuti ŵanthu aŵa ŵakukhumbikwira wovwiri wauzimu. Ŵakaŵa nga ni mberere izo zikupukuluka waka kwambura muliska wakuti wazilongozge panji kuzivikilira. Yesu wakamanya kuti ŵalongozgi ŵa visopo ŵambura lusungu na ŵanonono, awo ŵakeneranga kuŵa ŵaliska ŵachitemwa, ŵakaŵikangako mahara yayi ku ŵanthu. (Yohane 7:47-49) Wakachita nawo chitima ŵanthu aŵa, ndipo wakamba kuŵasambizga “vya Ufumu wa Chiuta.” (Luka 9:11) Wonani kuti Yesu wakachitira ŵanthu lusungu nangauli wakaŵa wandawone umo ŵachitirenge na ivyo wasambizgenge. Mu kayowoyero kanyake, wakaŵa na lusungu chifukwa chakuti wakasambizga ŵanthu yayi, kweni lusungu ndilo lukamutuma kuti waŵasambizge.

      Yesu wakulengera lusungu munthu wa vyoni ndipo wakumukhwaska. Ŵanthu ŵaseluka na umo munthu wa vyoni wakuwonekera.

      “Wakanyoloska woko lake na kumukhwaska”

      11, 12. (a) Kasi ŵanthu ŵakaŵawonanga wuli ŵavyoni mu nyengo yakale, kweni Yesu wakachita wuli apo “munthu wa vyoni thupi lose” wakiza kwa iyo? (b) Kasi munthu wavyoni wakwenera wakajipulika wuli apo Yesu wakamukhwaska, ndipo chiyelezgero cha dokotala munyake chikulongora wuli fundo iyi?

      11 Lusungu lukamupangiskanga kuti wawovwire ŵakusuzgika. Ŵanthu awo ŵakaŵa na matenda ghakupambanapambana ŵakamanya kuti Yesu ngwalusungu, ntheura, ŵakizanga kwa iyo. Ichi chikawoneka makora chomene apo “munthu uyo wakaŵa na vyoni thupi lose” wakiza kwa Yesu apo wumba ukuru ukamulondezganga. (Luka 5:12) Mu nyengo ya kale, ŵanthu ŵa vyoni ŵakakhalanga kwaŵekha kuti vileke kwambukira ŵanyawo. (Maŵazgo 5:1-4) Kweni mukuluta kwa nyengo, ŵarabi ŵakasambizganga ŵanthu kuti ŵatinkhenge ŵanthu ŵa vyoni, na kuŵika malango agho ghakanyozanga chomene ŵanthu aŵa.a Kweni wonani umo Yesu wakachitira na munthu wa vyoni: “Munthu wavyoni wakiza kwa Yesu, wakajikama na kumuŵeya, wakati kwa iyo: ‘Usange mukukhumba, munganitozga.’ Ntheura chitima chikamukora, ndipo wakanyoloska woko lake na kumukhwaska, wakati kwa iyo: ‘Nkhukhumba! Tozgeka.’ Nyengo yeneyiyo, vyoni vikafumako kwa iyo.” (Mariko 1:40-42) Yesu wakamanya kuti kuyana na dango, munthu wa vyoni wakeneranga yayi kusangika pa wumba wa ŵanthu. Ndipouli, m’malo mwa kumuchimbizga, Yesu wakaŵa na lusungu ndipo wakachita chinthu icho ŵanthu ŵakaghanaghanangako yayi. Wakamukhwaska.

      12 Ghanaghanirani waka umo wavyoni uyu wakajipulikira Yesu wati wamukhwaska. Wonani chakuchitika ichi: Dokotala wakumanya chomene za nthenda ya vyoni, Paul Brand, wakulongosora za munthu wavyoni uyo wakamuchizga ku India. Pa nyengo iyo wakamupimanga, wakaŵika woko lake pa chiŵeya cha mulwari uyu na kumulongosolera kwizira mwa munthu uyo wakamung’anamuliranga, za munkhwala uwo wapokerenge. Mwamabuchi, wavyoni uyu wakamba kulira. Dokotala wakafumba kuti: “Kasi nayowoya uheni chinthu chinyake?” Uyo wakamung’anamuliranga wakadumbiskana na mulwari uyu mu chiyowoyero chawo ndipo wakaphalira dokotala kuti: “Yayi a dokotala, palije chiheni icho mwayowoya. Munthu uyu wakuti wakulira chifukwa mwangukoloŵeka woko linu pa chiŵeya chake. Kwa vyaka vinandi, palije munthu uyo wali kumukhwaskapo m’paka pa nyengo iyo wiza kuno.” Kwa munthu wavyoni uyo wakiza kwa Yesu, kumukhwaska kukang’anamura chinthu chikuru chomene kwa iyo. Wakati wamukhwaska kamoza pera, vyoni vyose ivyo vikamupangiska kuŵa wakunyozeka vikawonekaso yayi uko vikanjilira!

      13, 14. (a) Kasi Yesu wakakumana na anjani apo wakaŵa pafupi kufika mu msumba wa Nayini, ndipo chifukwa wuli ŵanthu aŵa ŵakaŵa na chitima chomene? (b) Kasi lusungu lwa Yesu lukamupangiska kuti wachitire vichi chokoro cha ku Nayini?

      13 Lusungu lukamupangiskanga kuwuskapo chitima. Yesu vikamukhwaskanga chomene para ŵanji ŵali na chitima. Mwachiyelezgero, wonani nkhani iyo yili pa Luka 7:11-15. Nkhani iyi yikachitika apo Yesu wakaŵa mukati mwa uteŵeti wake ndipo wakaŵa pafupi kunjira mu msumba wa Nayini, uwo ukaŵa ku Galileya. Apo Yesu wakafika pafupi na chipata cha msumba, wakakumana na ŵanthu ŵakuluta ku mawono kukasunga nyifwa. Chikaŵa cha chitima chomene. Munyamata uyo wakaŵa mwana yumoza pera wa chokoro chinyake wakafwa. Tikukayika yayi kuti chokoro ichi kumanyuma uku chikaŵaso kale na nyifwa yinyake—ya mfumu wake. Wati wafuma pa kulira mfumu wake, mbwenu mwana uyo wakamugomezganga kuti wazamumovwira nayo wakufwaso. Pa ŵanthu awo ŵakalutanga ku mawono pakwenera kuti pakaŵa ŵanyake awo ŵakaliranga na kwimba sumu za nyifwa. (Yeremiya 9:17, 18; Mateyu 9:23) Ndipouli, maso gha Yesu ghakaŵa chomene pa anyina ŵa munyamata uyu, awo ŵakaŵa na chitima chikuru, ndipo ŵakwenera kuti ŵakendanga pafupi na ŵanthu awo ŵakayeya thupi la mwana wawo.

      14 Yesu “chitima chikamukora” ndipo wakamulengera lusungu mama uyu. Wakamuphalira kuti: “Leka kulira.” Nangauli pakaŵavya munthu uyo wakamupempha, kweni Yesu wakasendelera pafupi na kukhwaska machira. Ŵanthu awo wakanyamura machira ŵakayima, ndipo panji wumba wose ukayima na kukhala chete. Mwamazaza, Yesu wakayowoya ku chitanda kuti: “Munyamata, nkhukuphalira, Wuka!” Kasi ntchivichi chikachitika? “Munthu wakufwa yura wakawuka na kwamba kuyowoya” nga wawuskika waka mu tulo tuzito. Kufuma apo, “Yesu wakamupeleka kwa nyina.”

      15. (a) Kasi nkhani za mu Baibolo izo zikuyowoya umo Yesu wakaŵiranga na chitima zikulongora kukolerana wuli pakati pa lusungu na kuchitapo kanthu? (b) Kasi tingamulondezga wuli Yesu pa chigaŵa ichi?

      15 Kasi tikusambirapo vichi pa nkhani izi? Mu nkhani zose, wonani kukolerana uko kuli pakati pa lusungu na kuchitapo kanthu. Yesu wakawonanga waka yayi ŵanthu ŵakusuzgika kwambura kuŵachitira lusungu, ndipo lusungu lukamukoranga waka yayi kwambura kuchitapo kanthu. Kasi tingalondezga wuli chiyelezgero chake? Pakuti ndise Ŵakhristu, tili na udindo wa kupharazga makani ghawemi na kupanga ŵasambiri. Chinthu chikuru icho chikutituma kuchita nthena nkhutemwa Chiuta. Kweni tiyeni tikumbuke kuti ntchito iyi nayo yikukhumba kuŵa na lusungu. Para tikulengera ŵanthu lusungu nga ni umo Yesu wakachitiranga, mtima withu uzamutipangiska kuti tiyezge nthowa iyi na iyi mwakuti tiŵapharazgire makani ghawemi. (Mateyu 22:37-39) Wuli pakuyowoya za kulengera lusungu Ŵakhristu ŵanyithu awo ŵakusuzgika panji kulira? Tingawuskapo yayi masuzgo ghawo panji kuŵawuskira wakufwa wawo. Kweni tingalongora lusungu para tikuŵaghanaghanira na kuŵawovwira.—Ŵaefeso 4:32.

      “Adada, Muŵagowokere”

      16. Kasi Yesu wakalongora wuli mtima wakugowokera nanga ni apo wakakhomeka pa khuni lakusuzgikirapo?

      16 Yesu wakalongora chitemwa cha Awiske mu nthowa yinyakeso yakukhumbikwa chomene chifukwa wakaŵa “wakunozgeka kugowokera.” (Salimo 86:5) Wakalongora mtima wakugowokera nanga ni apo wakaŵa pa khuni la kusuzgikirapo. Kasi Yesu wakayowoya vichi apo ŵakamukomanga mwakukhozga soni, kumudolora mawoko na malundi na mizumali? Kasi wakachemerezga kwa Yehova kuti waŵalange awo ŵakamukomanga? Yayi, m’malo mwake, wakapempha Awiske kuti: “Adada, muŵagowokere, chifukwa ŵakumanya chara icho ŵakuchita.”—Luka 23:34.b

      17-19. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakagowokera mpositole Petrosi uyo wakamukana katatu?

      17 Umo Yesu wakachitira na mpositole Paulosi, ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kugowokera. Tingachita kufumba yayi kuti Petrosi wakatemwanga chomene Yesu. Pa Nisani 14, usiku waumaliro pambere Yesu wandafwe, Petrosi wakaphalira Yesu kuti: “Fumu, nili wakunozgeka kuluta namwe ku jele na ku nyifwa wuwo.” Kweni pakati pajumpha maora ghachoko waka, Petrosi wakakana Yesu katatu kuti wakuleka na kumumanya wuwo! Baibolo likutiphalira icho chikachitika apo Petrosi wakakananga kachitatu: “Fumu yikang’anamuka na kulaŵiska Petrosi.” Njuŵi yikati yamusuzga chifukwa cha kwananga kwake, “Petrosi wakaluta kuwaro na kulira chomene.” Yesu wakati wafwa pa zuŵa lira, mpositole uyu wakwenera wakajifumbanga kuti, ‘Kasi Fumu yane yikanigowokera nthena?’—Luka 22:33, 61, 62.

      18 Pakajumpha nyengo yitali yayi kuti Petrosi wasange zgoro. Yesu wakawuskika na mulenji pa Nisani 16, ndipo ntchakuwonekerathu kuti zuŵa leneliro wakendera Petrosi. (Luka 24:34; 1 Ŵakorinte 15:4-8) Chifukwa wuli Yesu wakaŵika chomene mahara kwa mpositole uyo wakamukana chikhozga soni? Yesu wakwenera kuti wakakhumbanga kuti walongore Petrosi uyo wakaŵa kuti walapa kuti Fumu yake yichali kumutemwa na kumuwona kuti ngwakuzirwa. Kweni wakachitaso chinthu chinyake kuti wasimikizgire Petrosi.

      19 Pamanyuma pa ivi, Yesu wakawonekera kwa ŵasambiri pa Nyanja ya Galileya. Pa nyengo iyi, Yesu wakafumba Petrosi katatu (uyo wakakana Fumu yake katatu) usange wakumutemwa. Wakati wamufumba kachitatu, Petrosi wakazgora kuti: “Fumu, imwe mukumanya vinthu vyose, mukumanya kuti nkhumutemwani.” Enya, Yesu, uyo wakamanyanga ivyo vili mu mtima wa munthu, wakamanya makora kuti Petrosi wakamutemwanga chomene. Kweni Yesu wakapa Petrosi mwaŵi wakuti wasimikizge za chitemwa chake. Kusazgaso apa, Yesu wakatuma Petrosi kuti ‘wapwelelere’ na ‘kuliska’ “tumberere” twake. (Yohane 21:15-17) Pambere ivi vindachitike, Petrosi wakapokera ntchito ya kupharazga. (Luka 5:10) Kweni sono, Yesu wakalongora kuti wakumugomezga chomene mwa kumupa mulimo ukuru chomene, wa kupwelelera awo ŵaŵenge ŵalondezgi ŵa Khristu. Pakati pajumpha nyengo yichoko waka, Yesu wakapa Petrosi chigaŵa chakuzirwa chomene pa mulimo wa ŵasambiri. (Milimo 2:1-41) Mtima wa Petrosi ukwenera ukakhala pasi wakati wawona kuti Yesu wali kumugowokera ndipo wachali kumugomezga.

      Kasi Mukumanya “Chitemwa cha Khristu”?

      20, 21. Kasi tingachimanya wuli “chitemwa cha Khristu”?

      20 Mazgu gha Chiuta ghakulongosora makora chitemwa cha Khristu. Kweni kasi tingachita wuli na chitemwa cha Yesu? Baibolo likutichiska kuti “mumanye chitemwa cha Khristu icho chikuluska kumanya vinthu.” (Ŵaefeso 3:19) Nga umo tawonera, Malemba agho ghakuyowoya za umoyo na uteŵeti wa Yesu ghakutisambizga vinandi pakuyowoya za chitemwa cha Khristu. Ndipouli kuti munthu wafike pa ‘kumanya makora chitemwa cha Khristu,’ wakwenera kusambira vinandi kuluska kumanya waka ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na iyo.

      21 Lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “kumanya” likung’anamura kumanya “kwizira mu vyakuchitika panji ivyo munthu vili kukuchitikirapo.” Usange tikulongora chitemwa nga ni umo Yesu wakachitira, kujipeleka taŵene m’malo mwa ŵanyithu, kuŵa na lusungu na kuŵawovwira, kuŵagowokera mwakufumira pasi pa mtima, mbwenu tipulikiskenge makora umo Yesu wakaŵira. Para tachita nthena, timanyenge makora “chitemwa cha Khristu icho chikuluska kumanya vinthu.” Ndipo tiyeni tileke kuluwa kuti para tikuyezgayezga kuchita vinthu nga ni Khristu, mbwenu tisendelerenge chomene kwa uyo Yesu wakamuyezganga—Chiuta withu wachitemwa, Yehova.

      a Malango gha Chirabi ghakayowoyanga kuti munthu wangaŵanga pafupi na munthu wavyoni yayi ndipo wakwenera kutalikirana nayo pafupifupi mamita 1.8. Kweni para mphepo yikuputa, wavyoni wakwenera kuŵa kutali chomene, pafupifupi mamita 45. Buku la Midrash Rabbah likutiphalira za rabi munyake uyo wakabisamanga para wawona ŵanthu ŵavyoni, kweniso rabi munyake uyo wakachimbizganga ŵanthu ŵavyoni mwa kuŵaswa na malibwe. Ŵanthu ŵavyoni vikaŵaŵinyanga chomene kuwona kuti ŵanthu ŵakuŵagega, ŵakuŵawona nga mbanthu yayi, ndipo ŵakuŵakhumba yayi.

      b Chigaŵa chakwamba cha lemba la Luka 23:34 mulije mu mipukutu yinyake yakale. Ndipouli, pakuti mazgu agha ghakusangika mu mipukutu yinandi yakumanyikwa makora, igho ghali kulembeka mu Baibolo la Mang’anamuliro gha Charu Chiphya na mabaibolo ghanyake ghanandi. Yesu wakayowoyanga za ŵasilikari Ŵachiroma awo ŵakamukoma. Ŵakamanyanga yayi icho ŵakuchita, chifukwa ŵakamumanyanga yayi Yesu. Panji wakaghanaghaniranga za Ŵayuda awo ŵakachochozgeranga kuti Yesu wakomeke ndipo panji paumaliro ŵangasintha na kuŵa na chipulikano mwa iyo. (Milimo 2:36-38) Kweni ŵalongozgi ŵa visopa awo ŵakasongelezga kuti Yesu wapayikike, ŵakaŵavya pakugwenthera, chifukwa ŵakachitira dala. Ŵanandi ŵakagowokereka yayi.—Yohane 11:45-53.

      Mafumbo ghakuti Tighanaghanirepo

      • Mateyu 9:35-38 Kasi ni nthowa wuli yapadera iyo Yesu wakalongolera chitima, panji lusungu, ndipo ichi chikwenera kutikhwaska wuli?

      • Yohane 13:34, 35 Chifukwa wuli ntchakuzirwa kulondezga chitemwa cha Khristu?

      • Ŵaroma 15:1-6 Kasi tingalondezga wuli mtima wa kuleka kujighanaghanira uwo Khristu wakaŵa nawo?

      • 2 Ŵakorinte 5:14, 15 Kasi kuwonga sembe ya Yesu kukukhwaska wuli umoyo withu, vilato vithu, na mikhaliro yithu?

  • “Lutilirani Kwenda mu Chitemwa”
    Sendelerani kwa Yehova
    • Ŵabali na ŵadumbu ŵakuyowoyeskana mwakukondwa mu Nyumba ya Ufumu.

      MUTU 30

      “Lutilirani Kwenda mu Chitemwa”

      1-3. Kasi pakuŵa uwemi wuli para tikumuyezga Yehova pa nkhani ya kutemwa ŵanthu?

      “UYO wakupeleka wakukondwa chomene kuluska uyo wakupokera.” (Milimo 20:35) Mazgu gha Yesu agha ghakukhozgera fundo yaunenesko nadi yakuti tikutumbikika chomene para tili na chitemwa chambura uryezi. Nangauli munthu uyo walongoreka chitemwa wakukondwa, kweni uyo wakupeleka panji kuti kulongora chitemwa ndiyo wakukondwa chomene.

      2 Adada ŵithu ŵakuchanya ndiwo ŵakuyimanya makora chomene fundo iyi. Nga umo tawonera mu mitu yakumanyuma mu chigaŵa ichi, Yehova ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya chitemwa. Palije munthu uyo wali kulongorapo chitemwa mu nthowa zinandi panji kwa nyengo yitali nga ndiyo. Lekani ntchakuzizwiska yayi kuti Yehova wakuchemeka “Chiuta wakukondwa.”—1 Timote 1:11.

      3 Chiuta withu wa chitemwa wakukhumba kuti ise tiyezgeskenge kuti tiŵe nga ndiyo, chomene pa chigaŵa cha kulongora chitemwa ku ŵanyithu. Lemba la Ŵaefeso 5:1, 2 likutiphalira kuti: “Pakuti ndimwe ŵana ŵakutemweka, yezgani Chiuta. Lutilirani kwenda mu chitemwa.” Para tikuyezga Yehova pa nkhani ya kutemwa ŵanthu, tikusanga chimwemwe icho chikwiza chifukwa cha kupa. Tikuŵa ŵakukhorwa chifukwa cha kumanya kuti tikukondweska Yehova, ndipo Mazgu ghake ghakutichiska kuti ‘titemwanenge.’ (Ŵaroma 13:8) Kweni pali vifukwa vinyake ivyo vikutipangiska kuti tilutilire “kwenda mu chitemwa.”

      Chifukwa Wuli Chitemwa Ntchakuzirwa?

      Mubali muchekuru wakulongora kuti wakugomezga mubali wachinyamata ndipo wakumukora pachiŵegha.

      Chitemwa chikutovwira kuti tigomezgenge ŵabali ŵithu

      4, 5. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kulongora chitemwa chakujipata ku ŵasopi ŵanyithu?

      4 Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti tilongorenge chitemwa ku ŵasopi ŵanyithu? Kuyowoya mwakudumura, chitemwa ndicho ni mukhaliro ukuru wa Ŵakhristu ŵaunenesko. Kwambura chitemwa tingaŵa yayi paubwezi wenecho na Ŵakhristu ŵanyithu, nakuti tingaŵa ŵanthu ŵa wakawaka pamaso pa Yehova. Wonani umo Mazgu gha Chiuta ghakukhozgera unenesko uwu.

      5 Pa usiku waumaliro wa uteŵeti wake, Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti: “Nkhumupani dango liphya, lakuti mutemwanenge, nga umo ine namutemwerani, ndimo namwe mutemweranenge. Usange mukutemwana, wose ŵamanyenge kuti ndimwe ŵasambiri ŵane.” (Yohane 13:34, 35) Mazgu ghakuti “nga umo ine namutemwerani,” ghakutichiska kuti nase tilongorenge mtundu wa chitemwa uwo Yesu wakalongoranga. Mu Mutu 29, tikasambira kuti Yesu wakapeleka chiyelezgero chiwemi chomene pa kulongora chitemwa chakujipata, na kudangizga vyakukhumba vya ŵanji. Nase tikukhumbikwira kuti tiŵe na chitemwa chambura uryezi, ndipo tikwenera kulongora mwambura kutemwera mwakuti ŵanthu awo Mbakaboni yayi ŵamanyenge za chitemwa chithu. Kuyowoya unenesko, Chitemwa chambura upusikizgi, ntchimanyikwiro cha ŵalondezgi ŵaunenesko ŵa Khristu.

      6, 7. (a) Kasi tikumanya wuli kuti Mazgu gha Yehova ghakutichiska kuti tilongorenge chitemwa? (b) Kasi mazgu gha Paulosi agho ghali kulembeka pa 1 Ŵakorinte 13:4-8 ghakudidimizga chigaŵa wuli cha chitemwa?

      6 Wuli usange tilije chitemwa? Mpositole Paulosi wakati: “Usange . . . nilije chitemwa, nazgoka belu ilo likulira waka panji chibekete chakuchita waka chiwawa.” (1 Ŵakorinte 13:1) Belu ilo likulira waka, likupoma chiwawa chikuru chomene. Wuli chibekete chakuchita chiwawa? Ichi ntchiyelezgero chakwenelera nadi! Munthu wambura chitemwa wali nga ntchakwimbira icho chikupoma waka chongo ndipo chikukondweska yayi. Kasi munthu wa nga ni uyu wangaŵa wuli paubwezi na ŵanji? Paulosi wakayowoyaso kuti: “Usange . . . nili na chipulikano mwakuti ningasezga mapiri, kweni nilije chitemwa, vyose ivi vilije ntchito.” (1 Ŵakorinte 13:2) Munthu wambura chitemwa ni ‘munthu wa wakawaka,’ vilije kanthu kuti kwali wali na milimo wuli! Apa ntchakuwonekerathu kuti Mazgu gha Yehova ghakutichiska kuti tilongorenge chitemwa.

      7 Kweni kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa ŵanyithu? Kuti tizgore fumbo ili, tiyeni tisande mazgu gha Paulosi agho ghakusangika pa 1 Ŵakorinte 13:4-8. Mavesi agha ghakuyowoya za umo Chiuta wakutitemwera yayi nesi umo ise tikutemwera Chiuta. M’malo mwake, Paulosi wakudidimizga umo tingalongolera chitemwa ku ŵanyithu. Wakalongosora vinthu vinyake ivyo chitemwa chikuchita na ivyo chikuchita yayi.

      Ivyo Chitemwa Chikuchita

      8. Kasi kuzikira kungatovwira wuli pakuchita vinthu na ŵanyithu?

      8 “Chitemwa chikuzikira.” Fundo iyi yikung’anamura kuti munthu uyo wali na chitemwa wakuzikira na kugowokera munyake. (Ŵakolose 3:13) Kasi tikukhumbikwira nadi kuzikira? Enya! Chifukwa chakuti tili ŵanthu ŵambura urunji ndipo tikuteŵetera pamoza, ntchakuwonekerathu kuti nyengo zinyake tingakhuŵazgana na ŵabali withu Ŵachikhristu. Kweni kuzika kungatovwira kuti tizizipizgenge para tapambana maghanoghano na ŵanyithu, kwambura kutimbanizga mtende mu mpingo.

      9. Kasi tingalongora wuli lusungu ku ŵanyithu?

      9 “Chitemwa . . . ntchalusungu.” Lusungu lukulongoreka kwizira mu milimo ndiposo mu kayowoyero kawemi. Chitemwa chikutipangiska kuti tipenjerezgenge nthowa zakulongolera lusungu, chomene ku ŵanthu awo mbakusuzgika. Mwachiyelezgero, musopi munyithu muchekuru uyo wakukhala yekha wangaŵa na phukwa ndiposo wanganweka kuti ŵanji ŵamuchezgerenge na kumukhozga. Mama uyo walije mfumu wake panji mudumbu uyo wakukhala mu mbumba yakugaŵikana wangakhumbikwira wovwiri. Munthu uyo wakulwara panji wali na masuzgo wangakhumbikwira mazgu ghakukhozga kufuma kwa mubwezi wakugomezgeka. (Zintharika 12:25; 17:17) Para tikuyezgayezga kulongora lusungu mu nthowa za nga ni izi, ndikuti tikulongora chitemwa cheneko.—2 Ŵakorinte 8:8.

      10. Kasi chitemwa chikutovwira wuli kukhozgera na kuyowoya unenesko, nanga chingaŵa chakusuzga kuchita nthena?

      10 “Chitemwa . . . chikusekelera na unenesko.” Baibolo linyake likuyowoya kuti: “Chitemwa chikusekelera na kuvikilira unenesko.” Chitemwa chikutichiska kukhozgera unenesko ndiposo kuti ‘tiyowoyenge unenesko na ŵanyithu.’ (Zekariya 8:16) Mwachiyelezgero, para munthu uyo tikumutemwa wachita kwananga kukuru, kutemwa Yehova kweniso munthu uyo wachita kwananga, kuzamutovwira kuti tilondezge malango gha Chiuta m’malo mwa kubisa kwananga panji kusanga vifukwa vya kuvikilira kwananga, panji kuyowoya utesi wakukhwaskana na kwananga uko kwachitika. Mbunenesko kuti chingaŵa chakusuzga kuzomera ivyo vikachitika. Kweni usange tikumukhumbira viwemi munthu wakwananga uyo tikumutemwa, tizamuzomerezga kuti wapokere na kukolerana na chilango cha chitemwa cha Chiuta. (Zintharika 3:11, 12) Nga Mbakhristu ŵachitemwa, tikwenera “kuŵa ŵakugomezgeka mu vinthu vyose.”—Ŵahebere 13:18.

      11. Pakuti chitemwa “chikubenekelera vinthu vyose,“ kasi tikwenera kuchita wuli na maubudi gha ŵasopi ŵanyithu?

      11 “Chitemwa . . . chikubenekelera vinthu vyose.” Lemba la 1 Petrosi 4:8 likuti: “Chitemwa chikubenekelera zakwananga zinandi.” Mkhristu uyo wakuchita vinthu mwachitemwa kuti wakutangwanika na kuvumbura maubudi gha ŵabali ŵake ŵa Chikhristu chara. Nyengo zinandi ŵasopi ŵanyithu ŵakuchita maubudi ghachokoghachoko ghakuti chitemwa chingaghabenekelera.—Zintharika 10:12; 17:9.

      12. Kasi Paulosi wakalongora wuli kuti wakamugomezganga Filimoni, ndipo tingasambirako vichi?

      12 “Chitemwa . . . chikupulikana vinthu vyose.” Baibolo ilo wakang’anamura Moffatt likuyowoya kuti chitemwa “nyengo zose chikukhumbisiska kugomezga vinthu viwemi.” Tikuŵakayikira mwakujumphizga yayi ŵasopi ŵanyithu, kukayikira chilichose icho ŵakuchita. Chitemwa chikutovwira kugomezga chomene ŵabali ŵithu kuti ŵakuchita “vinthu viwemi.”a Wonani chiyelezgero icho chili mu kalata iyo Paulosi wakalembera Filimoni. Paulosi wakalemba kalata iyi kumukhozga Filimoni kuti wamupokelere makora Onesimo muzga wake uyo wakachimbira, uyo wakazgoka Mkhristu. M’malo mwa kumuchichizga Filimoni, Paulosi wakamupempha mwachitemwa. Wakalongosora kuti wali na chigomezgo chose kuti Filimoni wakhalenge nayo makora, wakati: “Nili na chigomezgo kuti upulikirenge, ntheura nkhukulembera ivi pakumanya kuti uchitenge vinandi kuluska ivyo nayowoya.” (Vesi 21) Para chitemwa ndicho chikutichiska kuti tiŵenge na chigomezgo cha nga ichi mu ŵabali ŵithu, mbwenu nyengo zose tiyowoyenge viwemi vyakukhwaskana na iwo.

      13. Kasi tingalongora wuli kuti tikuŵakhumbira viwemi ŵabali ŵithu?

      13 “Chitemwa . . . chikugomezga vinthu vyose.” Nga umo munthu wachitemwa wakugomezgera ŵanji, wakulindiliraso viwemi. Tikuŵakhumbira viwemi ŵabali ŵithu chifukwa chakuti tikuŵatemwa. Mwachiyelezgero, usange mubali “wapuluka kwambura kumanya,” tili na chigomezgo kuti wazamupulikira kuyezgayezga kwithu kwa chitemwa kuti timovwire wasinthe. (Ŵagalatiya 6:1) Tikuŵaso na chigomezgo kuti awo ŵalopwa mu chipulikano ŵazamuŵaso ŵankhongono. Tikuzizipizga na ŵanthu aŵa, kuchita ivyo tingakwaniska kuti tiŵawovwire kuti ŵaŵeso ŵakukhora mu chipulikano. (Ŵaroma 15:1; 1 Ŵatesalonika 5:14) Nanga ni apo wakutemweka withu waleka unenesko, tikutayirathu mtima yayi kweni tikuŵa na chigomezgo kuti zuŵa linyake wazamumanya kuti wali kubuda na kuweleraso kwa Yehova, nga umo wakachitira mwana wakuzgeŵa uyo wakuyowoyeka mu ntharika ya Yesu.—Luka 15:17, 18.

      14. Kasi kuzizipizga kwithu kungayezgeka wuli mu mpingo, ndipo chitemwa chizamutovwira kuchita vichi?

      14 “Chitemwa . . . chikuzizipizga vinthu vyose.” Kuzizipizga kukutovwira kuti tikhwime mtima para tikukumana na masuzgo. Viyezgo vikufumira kuwaro kwa mpingo pera yayi. Nyengo zinyake tingakumana na viyezgo mu mpingo. Chifukwa chakuti ndise ŵambura urunji, nyengo zinyake ŵabali ŵithu ŵangatikhuŵazga. Mazgu ghakuŵinya agho ŵangayowoya ghangatipweteka chomene. (Zintharika 12:18) Nyengo zinyake pa mpingo pangachitika vinthu mu nthowa iyo ise taghanaghaniranga yayi. Tingakhuŵara na umo mubali uyo wali na udindo wangachitira vinthu vinyake, na kughanaghana kuti, ‘Kasi ndimo Mkhristu wangachitira nthena?’ Para takumana na vinthu vyanthena, kasi tizamuleka kuwungana na mpingo na kuteŵetera Yehova? Usange tili na chitemwa tingachita nthena yayi! Chitemwa chizamutivikilira kuti tileke kuŵika mtima pa maubudi gha mubali na kuleka kuwona vinthu viwemi ivyo wakuchita panji vya mpingo wose. Chitemwa chizamutipangiska kuti tilutilire kuŵa ŵakugomezgeka kwa Chiuta na kovwira mpingo, mwambura kupwelerako kanthu ivyo munthu wambura urunji wangayowoya panji kuchita.—Salimo 119:165.

      Ivyo Chitemwa Chikuchita Yayi

      15. Kasi sanji ni vichi, ndipo kasi chitemwa chingatovwira wuli kuti tileke kuchita sanji?

      15 “Chitemwa chilije sanji.” Sanji yingapangiska kuti tileke kukondwa na vinthu ivyo ŵanyithu wali navyo. Sanji yanthena njiheni chomene ndipo usange tayilekelera yingatimbanizga mtende wa mpingo. Kasi ntchivichi icho chingatovwira kugega mtima wa sanji? (Yakobe 4:5) Zgoro ndakuti, chitemwa. Uwu ni ukhaliro wakuzirwa chomene ndipo ungapangiska kuti tikondwenge na ŵanthu awo vinthu vikuŵayendera makora kuluska ise. (Ŵaroma 12:15) Chitemwa chikutovwira kuti tileke kujiwona nga ŵanthu ŵakutiyuyura para ŵanyake ŵakulumba munthu uyo wali na luso lwapadera panji chifukwa cha vinthu ivyo wachita makora.

      16. Usange tikutemwa nadi ŵabali ŵithu, chifukwa wuli tikwenera yayi kujilumba chifukwa cha ivyo tikuchita mu uteŵeti wa Yehova?

      16 “Chitemwa . . . chikujilumba yayi, chikujitukumura yayi.” Chitemwa chikutizomerezga yayi kulongora maluso ghithu panji vinthu ivyo tachita kuti tijilongore waka ku ŵanyithu. Usange tikuŵatemwa nadi ŵabali ŵithu, kasi pali chifukwa cha kujilongora chifukwa cha vinthu ivyo tachita mu uteŵeti panji chifukwa cha maudindo agho tili nagho mu mpingo? Kuchita nthena kungagongoweska waka ŵanji, kupangiska kuti ŵajiwonenge kuŵa ŵanthu ŵapasi chomene. Chitemwa chikupangiska kuti tileke kujikuzga chifukwa cha ivyo tikuchita pakuteŵetera Chiuta. (1 Ŵakorinte 3:5-9) Chitemwa “chikujilumba yayi.” Baibolo linyake likuyowoya kuti, chitemwa chikukondwa na “maghanoghano gha kujithemba chara.” Chitemwa chikutivikilira kuti tileke kujiwona nga tili ŵapachanya chomene kuluska ŵanyithu.—Ŵaroma 12:3.

      17. Kasi chitemwa chikutichiska kulongora vichi para tikughanaghanira ŵanji, ndipo tingagega mukhaliro wuli?

      17 “Chitemwa . . . chikuchita mwambura kwenelera yayi.” Munthu uyo wakuchita nkhaza wakuchita vinthu mu nthowa yambura kwenelera panji yakukhuŵazga ŵanji. Kachitiro aka nkhambura chitemwa, chifukwa kakulongora kuti wakupwelelera yayi maghanoghano na umoyo wa ŵanji. Kweni tikulongora mtima uwemi para tikughanaghanira ŵanji mwachitemwa. Chitemwa chikutipangiska kuti tiŵe na makhaliro ghawemi, kuchita vinthu ivyo Chiuta wakuzomerezga, na kuchindika ŵasopi ŵanyithu. Ntheura tizamuchita yayi vinthu vya “ukazuzi wa mtundu uliwose” usange tili na chitemwa, panji ukhaliro uliwose uwo ungakhuŵazga ŵabali ŵithu ŵa Chikhristu.—Ŵaefeso 5:3, 4.

      18. Chifukwa wuli munthu wa chitemwa wakukosera waka kuti vinthu vyose vichitikenge nga umo iye wakukhumbira pera yayi?

      18 “Chitemwa chikupenja vyake pera yayi.” Baibolo linyake likuyowoya kuti: “Chitemwa chikukosera nthowa yake pera chara.” Munthu wachitemwa wakugwamira waka kuti vinthu vichitikenge umo iyo wakukhumbira yayi, nga kuti maghanoghano ghake pera ndiyo ghakuŵa ghaunenesko nyengo zose. Iyo wakunyengelera ŵanji yayi na kugongoweska ŵanthu awo ŵali na maghanoghano ghakupambana na ghake, kuti ŵendere waka ivyo iyo wakhumba. Munthu uyo wakuchita nthena wakulongora kuti ngwakujikuzga, ndipo Baibolo likuyowoya kuti: “Para munthu wakujikuzga ndikuti wali pafupi kuparanyika.” (Zintharika 16:18) Usange tikuŵatemwa nadi ŵabali ŵithu, tichindikenge maghanoghano ghawo, ndipo tikoleranenge nawo apo mphakwenelera. Munthu uyo wakupulikira vya ŵanji wakukolerana na mazgu gha Paulosi ghakuti: “Waliyose waleke kupenja icho ntchachandulo kwa iyo, kweni icho ntchachandulo kwa munthu munyake.”—1 Ŵakorinte 10:24.

      19. Kasi chitemwa chikutovwira kuchita vichi para ŵanji ŵatikhuŵazga?

      19 “Chitemwa . . . chikukwiya luŵiro yayi . . . chikusunga vyakusingo yayi.” Chitemwa chikutovwira kuti tileke kukwiya luŵiro na ivyo ŵanthu ŵakuyowoya panji kuchita. Mbunenesko kuti ntchakawiro kukwiya para ŵanji ŵatibudira. Kweni nanga tingaŵa na vifukwa vyakupulikikwa vya kukwiyira, chitemwa chikutovwira kuti tileke kukhalilira waka kukwiya. (Ŵaefeso 4:26, 27) Tikwenera yayi kusunga mazgu agho ghakatipweteka panji vyakuchitika, nga ni para tikulemba ngongoli mu buku kuti tileke kuluwa. M’malo mwake chitemwa chizamutipangiska kuti tiyezge Chiuta withu wachitemwa. Nga umo tikawonera mu Mutu 26, Yehova wakugowokera para pali vifukwa vyakupulikikwa vyakuchitira nthena. Para watigowokera, wakuluwirathu nkhanira, kung’anamura kuti wazamutiwonaso nga tili ŵakwananga yayi. Kasi tikuwonga yayi kuti Yehova wakusungilira yayi maubudi ghithu?

      20. Kasi tikwenera kuchita wuli usange musopi munyithu wachita kwananga ndipo wakusuzgika chifukwa cha vyakufumapo vyake?

      20 “Chitemwa . . . chikusekelera na kwananga yayi.” Baibolo linyake likung’anamura mazgu agha kuti: “Chitemwa . . . chikukondwa yayi para awo ŵakutitinkha ŵakumana na soka.” Baibolo lakung’anamurika na Moffatt likuti: “Chitemwa . . . chikusekelera yayi para ŵanji ŵakubuda.” Chitemwa chikukondwa na kwananga yayi, ntheura tikuyezgayezga kuti tileke ukazuzi wa mtundu uliwose. Kasi tingachita wuli usange mubali withu wachita kwananga ndipo wakusuzgika na vyakufumapo vyake? Chifukwa cha chitemwa tizamukondwa yayi, na kuyowoya kuti ‘Yaa! Wachita makora kuvifyontha!’ (Zintharika 17:5) M’malo mwake, tikusangwa para mubali uyo wakabuda wakuyezgayezga kuti waŵeso na umoyo uwemi wauzimu.

      “Nthowa Yakuluska Vyose”

      21-23. (a) Kasi Paulosi wakang’anamuranga vichi apo wakati “chitemwa chikumara yayi”? (b) Kasi tizamusambira vichi mu mutu wakulondezgapo?

      21 “Chitemwa chikumara yayi.” Kasi Paulosi wakang’anamuranga vichi apo wakayowoya mazgu agha? Mwakuyana na nkhani iyo wakayowoyanga, iyo wakalongosoranga za vyawanangwa vya mzimu ivyo Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakaŵa navyo. Vyawanangwa ivi vikaŵa nga ni vimanyikwiro vyakuti Chiuta wakawutemwanga mpingo uphya uwo ukapangika. Kweni ni Ŵakhristu wose yayi awo ŵakachizganga ŵanthu, kuchima, panji kuyowoya malulimi. Ndipouli, ivi vikaŵa vyambura kuzirwa, chifukwa nyengo yikati yajumphapo vyawanangwa vyakuchita vinthu vyakuzizwiska vikamara. Kweni chinthu chinyake chikenera kukhalira, chinthu icho Mkhristu waliyose wangaŵa nacho. Chikaŵa chapachanya chomene, chambura kumara, chakuluska chawanangwa chilichose chakuchita vinthu vyakuzizwiska. Paulosi wakayichema kuti “nthowa yakuluska vyose.” (1 Ŵakorinte 12:31) Kasi “nthowa yakuluska vyose” iyi yikaŵa nthowa wuli? Yikaŵa nthowa ya chitemwa.

      22 Chitemwa Chachikhristu icho Paulosi wakalongosora “chikumara yayi.” Mazuŵa ghano napo, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakumanyikwa na chitemwa chanadi icho ŵakulongorana pakati pawo. Kasi tikuchiwona chitemwa ichi mu mpingo wa Ŵakaboni ŵa Yehova pa charu chose? Chitemwa ichi chizamumara yayi, chifukwa Yehova walayizga umoyo wamuyirayira ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. (Salimo 37:9-11, 29) Tiyeni tichitenge vyose ivyo tingafiska kuti tilutilire “kwenda mu chitemwa.” Para tikuchita nthena, tizamuŵa na chimwemwe chanadi icho chikwiza chifukwa cha kupa. Kuluska apa, tizamulutilira kuŵa na umoyo, kulutilira kuŵa na chitemwa kwamuyirayira, mwakulondezga Chiuta withu wachitemwa, Yehova.

      Chitemwa chikutovwira kuti tigomezgenge ŵabali ŵithu

      23 Mu mutu uwu kweniso chigaŵa chose icho chikuyowoya za chitemwa, tasambira umo tingalongolera chitemwa kwa yumoza na munyake. Kweni para tikughanaghanira vyandulo ivyo tikusanga chifukwa cha chitemwa cha Yehova, nkhongono, urunji, na vinjeru vyake, tingachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi ningamulongora wuli Yehova kuti nkhumutemwa nadi?’ Fumbo ili lizamuzgoreka mu mutu waumaliro.

      a Chitemwa Chachikhristu chikuŵa cha upusikizgi yayi. Baibolo likutiphalira kuti: “Muŵe maso na awo ŵakwambiska kugaŵikana na kuchita vyakukhuŵazga . . . ndipo mupatukeko kwa iwo.”—Ŵaroma 16:17.

      Mafumbo Ghakuti Tighanaghanirepo

      • 2 Ŵakorinte 6:11-13 Kasi ‘kujura mtima withu chikung’anamura vichi, ndipo tingalondezga wuli ulongozgi uwu?

      • 1 Petrosi 1:22 Kasi mazgu agha ghakulongora wuli kuti chitemwa icho tikwenera kulongora ŵasopi ŵanyithu chikwenera kuŵa chambura upusikizgi, chanadi, ndiposo chaubwezi?

      • 1 Yohane 3:16-18 Kasi tingalongora wuli kuti “chitemwa cha Chiuta” chikukhalilira mwa ise?

      • 1 Yohane 4:7-11 Kasi ntchivichi icho chikutichiska kuti tilongorenge chitemwa ku ŵasopi ŵanyithu?

Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
Fumani
Njirani
  • Chitumbuka
  • Tumizgani
  • Ivyo Mukukhumba
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Malango
  • Phangano
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Njirani
Tumizgani