Ne Fiafia Eiloa a te Tupu!

NE TUPU se fakalavelave i a Aokuso 1936 i te Swaziland Royal Kraal. Ne fatoa oti eiloa ne faka‵tagi ne Robert mo George Nisbet a pese fakatagi‵tagi mo lāuga a te Taina ko J. F. Rutherford mai i se motoka. Ne fiafia eiloa a te tupu ko Sobhuza II. “Ko oko eiloa i te sē fia‵fia o māua,” ne fakamatala mai a George, “ne manako a ia o ‵togi a te mea fakatagitagi, leo fakatagi‵tagi, mo te mea e fakasalalau ei te fekau o te Malo!”

Ne fakatoese atu a Robert i mea konei e se ‵togi ki tua. Kaia? Me i mea fakatagi‵tagi i a te suā tino. Ne fia iloa ne te tupu me ko oi te tino tenā.

Ne tali atu a Robert me i “mea katoa i a te suā Tupu.” Tenā ne fesili atu ei a Sobhuza me ko oi te Tupu tenei. “Ko Iesu Keliso, te Tupu o te Malo o te Atua,” ko pati a Robert.

“Oi, a ia se Tupu sili,” ne fai atu a Sobhuza mo te āva lasi. “E se manako au o puke se mea a ia.”

Ne tusi mai a Robert: ‘Ne poi masei au i uiga o te Ulu Aliki ko te tupu  ko Sobhuza. E ‵lei ‵ki a tena faipati faka-Palagi kae seai eiloa se fia sili io me fakamatamata kae faigofie o fai‵pati ki ei. E nofo ki te 45 minute ne saga‵saga ei māua mo tou tagata i loto i tena ofisa, kae ko George e faka‵tagi mai a pese mai tua.

‘Fakamuli ifo i te aso tenā,’ ne toe fai mai a Robert, ‘ne āsi atu māua ki The Swazi National School, ko te toe koga gali eiloa ki a māua mai i koga katoa. Ne talai māua ki te pule faiakoga, kae ne fakalogologo faka‵lei mai eiloa tou tagata. I te taimi ne fai atu ei māua e uiga ki mea fakatagi‵tagi kae ofo atu ke fakalogo‵logo a te akoga kātoa ki leo, ne fiafia eiloa tou tagata kae fakatonu atu ki tamaliki e tai kātoa te toko selau ke saga‵saga ki lalo i mouku o fakalogo‵logo. Ne fai mai ki a māua me e akoako ne te akoga maluga a te tokilakau, faiga o fatoaga, te ‵gana Palagi, mo te numela ki tamaliki ta‵gata; kae ko galuega faka-neesi, galuega i te fale, mo nisi galuega aoga e akoako ki tamaliki fa‵fine. Ko te tupuna fafine o te Ulu Aliki ne fakatu ne ia te akoga.a

E nofo pelā ki te 1933, ne fiafia ei a te tupu ko Sobhuza o fakalogologo ki paenia kolā ne āsi atu ki te Royal Kraal. I te taimi e tasi, ne fakamaopoopo ne tou tagata ana leoleo totino e toko 100 ke fakalogo‵logo ki te fekau o te Malo i leo fakatagi‵tagi. Ne fai a tena feagaiga ki ‵tou mekesini kae talia a tusi. Ne seki leva, kae toeitiiti ko katoatoa a tena fatatusi! E se gata i ei, ne tausi eiloa ne ia ana tusi faitalia fakataputapuga ne fai ki ‵tou tusi ne te malo o Peletania i te taua i te lua a te lalolagi.

Ne tumau eiloa o talia ne te tupu ko Sobhuza II a Molimau ki loto i te Royal Kraal i Lobamba, kae fai foki ki faifeau ke o‵mai o faka‵logo ki olotou lāuga faka-te-Tusi Tapu. A koi sau‵tala a te Molimau e igoa ki a Helvie Mashazi ki te Mataio mataupu e 23, ne ta‵fuke aka mo te kaitaua se potukau o faifeau kae taumafai o faimālō a ia ke sagasaga ki lalo. Kae ne oso mai a te tupu, fakamolemole atu ei ki te Taina ko Mashazi ke toe faka‵soko a tena faipatiga. E se gata i ei, ne fai atu te tupu ki tino fakalogo‵logo ke tusi ki lalo a fuaiupu katoa o te Tusi Tapu kolā e taku mai i te lāuga!

I te otiga ne fakalogologo ki se lāuga ne fai ne se taina paenia i te taimi e tasi, ne taku ‵tonu atu ei ne faifeau e tokofa kolā ne nofo atu i konā, penei: “Ko sē fai nei matou e pelā me ne faifeau kae ko pelā me ne Molimau a Ieova.” Tenā ne fakamolemole atu latou ki paenia me e isi ne olotou tusi pelā mo tusi a te Ulu Aliki.

Mai te 1930 ke oko ki tena mate i te 1982, ne fakaasi mai ne te Ulu Aliki a te āva ki Molimau a Ieova kae ne seki talia ne ia ke fakasauagina me e se tau‵tali i tu a te kau Swazi. Tela la, e isi ne pogai ‵lei ke loto fakafetai a Molimau ki tou tagata, kae ne fanoa‵noa tonu latou i tena mate.

I te kamataga o te 2013, e silia atu i te 3,000 o tino talai o te Malo i Swaziland. Mai luga malie fua o te tasi miliona tupu o tino, a te aofaki o tino i te fenua ko te toko 1 tino talai ki te 384 tino. E 260 paenia e fakalave‵lave i fakapotopotoga e 90, kae e 7,496 ne ‵kau ki te Fakamanatuga i te 2012. E manino ‵lei me ka lasi eiloa te fanakaga. Se fakavae malosi eiloa ne fakatakato i taimi muamua konā ne āsi atu ei ki Swaziland i te 1930 o fano ki mua.​—Mai i ‵tou faletusi i Afelika ki Saute.