Te Mataupu e 16

“Te Vaitino Tokouke” e Tavae ne Latou te Tupu

1, 2. (a) Ne fakataunu pefea ne Ieova a tena valoaga i te Isaia 60:22? (e) Se a te fakaasiga fakaofoofogia o te munatonu a te Atua telā ne fai i te 1935?

NE FOLAFOLA atu penei ne Ieova e alatu i tena pelofeta: “A te tino foliki ka fai eiloa mo fai ne tino e tokoafe, kae ko te tamā tino ka fai mo fai se fenua malosi. Ko au, ko Ieova, ka fakava‵vave ne au te mea tenā i tena taimi tonu.” (Isaia 60:22) Kae i se auala fakaofoofogia, “ne fakava‵vave aka” ei ne Ieova a te mea tenā. I te 1935 ne maopoopo ei a Molimau a Ieova i te fono i Washington, D.C., i Amelika. I konā eiloa ne fakailoa atu ei me ne kamata o fakamaopoopo ne Ieova “te vaitino tokouke” o “nisi mamoe”​—ko tino kolā e ma‵taku ki te Atua kae ka maua foki ne latou a te ola se-gata-mai i te lalolagi palataiso māfai ko “oko mai” te Malo o te Atua.​—Ioane 10:16; Fakaasiga 7:9.

² E fakamatala mai i te Fakaasiga mataupu e 7, penei: “Ko oti” ne fakamailoga “te lafu mamoe foliki” o sui o te Malo, kolā e toko 144,000, kae ne matea atu i ei “te vaitino tokouke, telā e se mafai o lau aka ne se tino, mai atufenua mo matakāiga mo tino, mo ‵gana katoa,” ne ‵tu atu i mua o te nofogaaliki o te Atua. E amanaia latou ki te pulega a Ieova telā e fai ne ia e alatu i tena Keliso. E fia‵fia latou ke tavae atu ki te Atua mo te Tamā Mamoe e uiga ki te fakaolataga. E pelā me se potukau, e se ‵tau o ‵mate atu latou, me i a latou ko tino kolā e ‵sao atu i “te fakalavelave lasi,” kae ka maua foki ne latou te ola se-gata-mai i te lalolagi telā ka faka‵mā pakipakigina.​—Fakaasiga 7:​4, 9, 10, 14; Luka 12:32.

3. (a) E mata, ko oti ne fai “te tino foliki” mo fai ne “tino e tokoafe”? (e) E mafai pefea o aofia koe i te fakataunuga o te Fakaasiga 7:​15-17?

³ E mata, ko oti ne kau atu koe ki “te vaitino tokouke” o tino tapuaki i aso nei? E mata, a koe se tino e tokotasi o te toko 3,500,000 tupu o tino konā, kolā e ‘avatu ne latou te taviniga ‵malu ki te Atua’ i te lalolagi kātoa? E tonu, koi sikomia koe ne te lalolagi masei kae amio fakasauā a Satani, kae kāti e ‵tau o kufaki koe i te uke o fakalavelave kolā e taotaomaki mai ki tou olaga i aso katoa. Kae kafai a koe se tino e tokotasi o “mamoe” a te Aliki, ko nofo eiloa koe mai lalo o te puipuiga mo te tausiga a te Atua. E se ‵tau o toe fiakai io me fiainu koe ona ko te sē lava o fakamalosiga faka-te-agaga. E se ‵tau o toe mataku koe i a koe ma ‵paku i te sē fiafia o te Atua, me e tausi kae e takitaki atu foki koe ne te Tamā Mamoe ki “vaipuna o te ola.” Tela la, i se auala fakatusa, ko aofia koe i te fakataunuga o te folafolaga tenei: “Kae ka ‵solo keatea ne te Atua a loimata katoa mai i olotou mata.”​—Fakaasiga 7:​15-17.

E FAKAMANUIA NE TE TUPU ANA “MAMOE”

4. Se a te fesokotakiga o Iesu mo tena “lafu mamoe foliki”?

⁴ I aso ne tusi ei te Tusi Tapu, ke oko mai eiloa ki ‵tou aso nei, ne fiafia sāle te tausi mamoe mai Asia ki tena fesokotakiga ‵lei mo ana mamoe. Ne taku sāle ne ia a mamoe takitasi i olotou igoa, kae ne iloa ne latou a tena leo kae ne tau‵tali fakavave atu foki latou ki a ia māfai ko takitaki atu ne ia latou mai i te lulu mamoe io me māfai ko ave ne ia latou ki loto i ei. Ne fakaaogā ne Iesu a te fesokotakiga tenā i te Ioane mataupu e 10 ki te faiga muamua ne ia o te tala fakatusa e uiga ki te fesokotakiga alofa i te va o ia mo tena “lafu mamoe foliki” o ana soko fakaekegina, e toko 144,000, penei: “Ko au ko te tausi mamoe ‵lei, kae e iloa ‵lei eiloa ne au aku mamoe, kae e iloa foki ne aku mamoe a au, e pelā mo te Tamana, e iloa ne ia a au kae e iloa foki ne au te Tamana; kae e tuku atu foki ne au a toku ola mō mamoe konā.” Ne fai latou konā mo fai ne vaega o “te fanau a Apelaamo,” telā ka fakamanuia ei a “kāiga i te lalolagi kātoa ne latou a latou eiloa.”​—Ioane 10:​14, 15; Kenese 12:3; Kalatia 3:​28, 29.

5. (a) Se a te suā fesokotakiga fiafia telā e faipati ki ei i te Ioane 10:16? (e) Ne a mea e taulia nei i ei a “nisi mamoe,” kae se a te fakamoemoega o te potukau tenā mō aso mai mua?

⁵ Se a la te fesokotakiga o “te tausi mamoe ‵lei” ki kāiga o tino kolā ka ola ki te se-gata-mai i te lalolagi nei? Ko te vaegā fesokotakiga tafasili eiloa i te ‵lei! Me konei eiloa a muna a Iesu e uiga ki a latou:

“E isi aka foki ne aku nisi mamoe, kolā e se aofia i te lulu mamoe tenei [o “te lafu mamoe foliki”]; e ‵tau foki o aumai ne au a latou, kae ka faka‵logo mai foki latou ki toku leo, kae ka fai latou mo fai se lafu mamoe e tasi, mo te tausi mamoe e tokotasi.”

E mafai o matea atu nei “te vaitino tokouke” o “nisi mamoe” konā me e ‵nofo fakatasi latou mo “te lafu mamoe foliki”​—kae e faka‵logo fakatasi a latou katoa ki “te leo” o te lotou tausi mamoe me e talai atu ne latou “te tala ‵lei tenei o te Malo . . . i te lalolagi nofoaki kātoa ke fai mo fai se molimau ki fenua katoa.” Ko tafaga la te gali o tou fiafia māfai e aofia koe i a latou konā! (Ioane 10:16; Mataio 24:14) Mai lalo o te pulega a te Malo, ka gasolo o lau i piliona te aofaki o “nisi mamoe” konā mai i te faiga o te toe‵tuga o tino kolā ne ‵mate i te lalolagi tenei, kae ko gasolo foki o palele atu te fuafuaga a te Atua ke ‵fonu te lalolagi i tino amio‵tonu.​—Kenese 1:28.

6. Ne fakaasi mai pefea ne te valoaga a Iesu a te taimi telā ka lauiloa ei a “nisi mamoe”?

⁶ Ne fakaasi mai me ka lauiloa a “nisi mamoe” i “te ‵toe vaitaimi o te fakanofonofoga o mea konei,” i te tala fakatusa telā ne fai ne Iesu ke fakaoti i ei tena valoaga e uiga ki “te fakailoga” o tena fakatasimaiga. (Mataio 24:3) Ana muna:

“Kafai e oko mai te Tama a te tagata i tena ‵malu, fakatasi mo ana agelu katoa, ka sagasaga a ia ki lalo i tena nofogaaliki ‵malu. Kae ka fakamaopoopogina a atufenua katoa ki ona mua, kae ka vaevae ne ia a tino mai i nisi tino, e pelā mo te tausi mamoe e ‵vae ne ia a mamoe mai i kouti. Kae ka tuku ne ia a mamoe ki tena feitu fakaatamai, ako kouti ki tena feitu fakamaui.” (Mataio 25:​31-33)

E fakataunu pefea ne ia a te galuega o te vaevaega tenā, me e se matea ki mata te Tupu ‵malu tenā fakatasi mo ana agelu?

7. (a) E takitakigina pefea te galuega o te vaevaega? (e) Ne a mea e ‵tau o fai ne koe ko te mea ke ‵lei ei tou fakamasinoga, kae kaia?

⁷ E takitaki ne te kau agelu tapu a te galuega tenā. (Fakaasiga 14:​6-12; fakatusa ki te Galuega 8:​26-29; 10:​1-8). Kae i konei loa i te lalolagi nei a te ‵toega o te “lafu mamoe foliki” kolā e taku pelā me ne “taina” o te Tupu i te Mataio 25:​40, e fai ne latou te takitakiga i te talaiga o “te tala ‵lei.” E fakamasino ne te Tupu a tino e ‵tusa eiloa mo olotou faifaiga ki ana “taina” mo te fekau o te Malo telā e folafola atu ne latou. A mea kolā e fai ne latou ki ana “taina” e manatu aka a ia pelā me ne fai ne latou ki a ia eiloa. A tino kolā e talia ne latou a “taina” o te Tupu kae e talimālō ki ei e iku eiloa o maua ne latou se fakamanuiaga. E mata, a koe se tino i a latou konā? E tonu, e ‵tau o talia ne koe te fekau o te Malo mo tou loto kātoa, kae ke fai foki koe mo fai se tavini telā e tuku atu ki a Ieova kae e papatiso foki, i te fakavae o te igoa o Iesu​—me “e seai se fakaolataga e maua i so se isi tino.”​—Galuega 4:12; Mataio 25:​35-40.

8. Se a te ‵kamiga mo folafolaga kolā e mafai o aofia koe i ei?

⁸ E pelā me se tino e tokotasi mai i “nisi mamoe” a te Aliki, ne a mea e mafai o fakamoemoe koe ki ei? Ne a mea ka iku atu ki a koe māfai e fakalogo koe ki “te leo” o tou “tausi mamoe ‵lei” mo tou “tupu”? I te takuatuga o te fakamasinoga, e fai atu penei te Tupu ki “mamoe” loto mau‵lalo i tena feitu fakaatamai kolā e talia ne ia: “O‵mai, koutou kolā ne fakamanuia ne toku Tamana, ke maua ne koutou te Malo telā ne fakatoka mō koutou mai i te taimi ne fakatu aka ei te lalolagi.” E mafai o fakamoemoe koe ke aofia koe i fakamanuiaga konā a te Malo mai i te ‵tou Tamana, me ‘ka olo atu a tino amio‵tonu ki te ola se-gata-mai.’ (Mataio 25:​34, 46) E tonu, e mafai o fakamoemoe koe ke aofia koe i te fakataunuga o te ukega o folafolaga fakavaloaga, e pelā mo folafolaga i te Isaia, kolā ne fai mai ne Ieova penei: “Ka ‵solo keatea eiloa ne ia a te mate ki te se-gata-mai kae ka ‵solo keatea eiloa ne te Aliki Sili ko Ieova a loimata mai i mata katoa. Kae ka ave foki keatea ne ia te masiasi o ana tino mai i te lalolagi kātoa, me ko oti ne fai atu eiloa penā a Ieova.” E se na lo ko leva nei, kae ka se toe fakalīlī atu a tāgata matagā ki a koe. Me e folafola mai ne te Atua me i a latou katoa kolā e fakamoe‵moe ki a Ieova ko pili o oko atu ki te “‵kaiga gali” o mea ‵lei i “te lalolagi fou.” E fia kau atu koe ki “te ‵kaiga gali” tenā, i ne?​—Isaia 25:​6-9; 66:22.

“KOUTI” MO FAKASAUĀGA

9, 10. (a) Kaia e se faigofie ei ke tumau i te amiotonu i aso nei? (e) Se a te kilokiloga e ‵tau o maua ne koe e uiga ki tino ‵teke, kae se a foki te fesoasoani telā e ‵tau o fakamoemoe koe ki ei ke maua ne koe mai i te Atua?

⁹ Kāti e se taumate e se se mea faigofie ke tumau koe i te amiotonu i “aso fakaoti” konei. Kāti ka fakatauemu atu a Satani mo ana takaga ki a koe, me e fakaoti ne latou olotou mafi i te ‵toe taumafaiga a latou ke fakamasei te lalolagi tenei mo tino kolā e ‵nofo i luga i ei. (2 Petelu 3:​3, 4; 2 Timoteo 3:1) Kafai ko āsi atu koe ki ou tuakoi mo te fekau o te Malo, kāti ka maua aka ne koe me ka fakaasi mai ne nisi tino a uiga pelā me ne kouti. Kāti ka fakaasi mai ne latou a uiga konā mai i te lotou sē fia ‵saga mai io me ko pati sē ‵tau, io me ka ‵teke tonu mai latou.​—Mataio 25:​33, 42-45.

¹⁰ Kae e pelā me se “mamoe” a te Aliki e se ‵tau mo koe o taumafai o fakamasino aka me ko oi la “a kouti.” Ko te Tupu telā e fai ne ia a te fakamasinoga kae e se ko ana “mamoe” i te lalolagi nei. (Fakatusa ki te Loma 14:​10-12.) Kae e tiga eiloa ka fepaki koe mo ‵tekemaiga ona ko te mea e talai atu ne koe “te tala ‵lei,” ka fakamalosi atu te Atua ki a koe ke fai ne koe tena loto e pelā eiloa mo mea kolā ne fakaasi mai ne te apositolo ko Petelu i pati konei: “A te Atua o te alofa tauanoa kātoa . . . ka fakaoti faka‵lei ne ia otou akoakoga, kae ka fai ne ia ke mautakitaki koutou, kae ka fai foki ne ia ke ma‵losi koutou.” (1 Petelu 5:10; fakatusa ki te 2 Kolinito 12:10.) Kae ne tuku mai foki ne te apositolo ko Paulo a te fakamalosiga ‵lei tenei: “Sa kauga‵ta koutou i otou galuega [mō te Malo]. Ke gasue‵sue malosi koutou ona ko te agaga. Ke pologa atu koutou ki a Ieova. Ke fia‵fia koutou ki te fakamoemoega. Ke kufaki koutou i fakalavelave faiga‵ta. Ke tumau eiloa koutou i te faiga o ‵talo.”​—Loma 12:​11, 12.

11. Ne a mea fakafiafia kāti ka iku mai ona ko amioga ‵lei a Kelisiano?

¹¹ Kāti ka iku atu au galuega fakamaoni mo au talosaga mo te loto finafinau ki a Ieova, fakatasi mo amioga ‵lei pelā me se Kelisiano, i te faiga o nisi tino kolā ne foliga muamua mai pelā me ne “kouti” ke fai mo fai ne “mamoe.” E magoi sāle te kufaki mo amioga fakaaloalo a fāfine Kelisiano i te ‵fuliga o olotou avaga sē tali‵tonu “e aunoa mo se pati.” (1 Petelu 3:​1, 2) A te tonuga loa, e se fia ‵kilo atu tatou ki tino kolā ‘ka olo atu ke ‵kati keatea latou ki te se-gata-mai’ kae e fia fesoasoani atu tatou ki a latou ke ave keatea ne latou olotou uiga pelā me ne kouti, ko te mea ke maua ei ne latou te ola se-gata-mai.​—Mataio 25:​41, 46.

E TUMAU A “MAMOE” I TE FAKAMAONI

12. Ne fakatau fesoasoani atu pefea a “taina” o te Tupu mo “mamoe” i a latou eiloa i aso fakamuli konei?

¹² E ‵tau o masaua ne tatou me ne gasue‵sue malosi a “mamoe” i te tala fakatusa a Iesu ke tavini atu latou ki “taina” o te Tupu a koi ma‵saki latou kae koi ‵nofo atu foki latou i falepuipui. I nisi kogā koga i te lalolagi i aso nei, ne seki oko atu fua te mativa mo fakasauāga, masaki mo fakafalepuipuiga ki a latou kolā i te “lafu mamoe foliki,” kae ne oko atu foki ki “nisi mamoe” kolā ne tavini atu mo te fakamaoni fakatasi mo latou. Pelā mo te vaitaimi mai i te 1933 ki te 1945, i te taimi ne taumafai ei te tino Nasi ko Hitila ke pule ne ia te lalolagi kātoa, ne fakasauāgina malosi eiloa a Molimau a Ieova​—muamua la i fenua kolā ne pule ki ei te kau Nasi-Fascist kae fakamuli ifo i fenua katoa kolā ne taua atu i ei. E tokouke a tino mai i “te lafu mamoe foliki,” e penā foki loa mo “nisi mamoe” a te Aliki ne tamate i ei. Kae ne fakaofoofogia te manumalo o latou ona ko te mautakitaki o latou i te fakatuanaki ki te Tupu mo tena Malo!

13, 14. Se a te ‵kese telā e matea atu i te tulaga o Lotu Kelisiano ‵Se mo te tulaga o Molimau a Ieova?

¹³ E fai‵pati sāle mai a tino tusitala mua e uiga ki te ‵kese o te tulaga gutugutulua o Lotu Kelisiano ‵Se mo te fakamaoni o Molimau a Ieova i fakalavelave konā. E pelā mo te tusi ko te A History of Christianity, telā ne ‵lomi i Lonitona, i Egelani, i te 1976, ne faipati muamua mai i ei a Paul Johnson e uiga ki te avā Ekalesia i Siamani i te taimi o te pulega a Hitila, ko te Lotu Katolika mo te Lotu Evagelia, penei: “I te lasiga o taimi ne ‵lago malosi atu ei te avā Ekalesia konā ki te malo tenā. Ne talia mo te fiafia ne epikopo o te Lotu Katolika a ‘te manatu fou telā e faka‵mafa mai i ei te faiga o pulega ma‵losi i te malo o Siamani’; ne fai atu penei te epikopo ko Bornewasser ki talavou o te Lotu Katolika i te faletapu lasi i Trier Cathedral, penei: ‘Ko ulu atu tatou ki te pulega fou mo ‵tou ulu kolā e ‵kilo atu ki luga mo ‵tou vae kolā e mautakitaki kae ko toka eiloa tatou o tavini atu ki ei fakatasi mo te malosi kātoa o ‵tou foitino mo ‵tou agaga.’ I a Ianuali i te 1934, ne fetaui ei a Hitila mo takitaki o te Lotu Evagelia e tinogafulu mo te tokolua, kae mai tua ifo i te fakatasiga tenā . . . ne fai ei ne latou te feagaiga telā ne tau‵to atu latou i ei me ‘i takitaki o te Ekalesia Evagelia i Siamani e fakaasi atu katoa te lotou fakamaoni katoatoa ki te Third Reich (te pulega a Hitila) fakatasi mo tena takitaki.’”

¹⁴ Kae ne toe faipati atu foki a te tino tusitala tenā e uiga ki nai tino kolā ne fai mai me i a latou ne Kelisiano kae ne “mautakitaki latou i olotou talitonuga”: “A toe tino loto ‵toa ko Molimau a Ieova, kolā ne taku tonu atu ne latou te lotou ‵teke katoatoa atu ona ko akoakoga mai te kamataga kae ne logo‵mae malosi latou e ‵tusa eiloa mo te mea tenā. Ne ita latou ma fesoasoani atu ki te Malo o te kau Nasi telā ne taku fakamasei ne latou pelā me e matagā katoatoa, . . . E tokouke latou ne fakasala ki te mate me ne ita latou ma ‵kau atu ki kautau . . . ; io me ne oko atu latou ki Dachau io me ko falepuipui mō tino la‵gia. E tasi-vae-tolu o latou ne tamate eiloa; e iva sefulu fitu pasene ne fakasauāgina ki nisi vaegā fakasauāga. Ko latou fua ko te potukau o Kelisiano e tasi telā ne āva malosi a Himmler ki ei.”

15. (a) Se a tou lagona e uiga ki te tusi tonu tenei? (e) Se a te taumafaiga a Satani i te Taua i te Lua a te Lalolagi, kae ne a mea e fakamaoni mai me ne seki manumalo a ia i ei?

¹⁵ E se fai pelā me e ita latou ma puipui a latou eiloa, kae e pelā me ne Kelisiano kolā ne seki ‵kau atu ki se feitu i mea fakapolitiki kae ne ‵lago atu foki ki te Malo o te Atua telā ka oko mai, ne fe‵paki a talavou Molimau i falepuipui mo te mate i lō te sē fakamaoni o latou, e pelā mo te molimau mai i te ‘‵toe tusi’ telā ne fai pelā mo te masani kae e ‵lomi mai foki i konei. I kogā koga katoa i te lalolagi nei, faitalia me ko fenua o te kau Siamani io me ko te kau Amelika, ne ‵ta, ne ‵kumi, ne fakafalepuipuigina, kae ne manea‵neagina foki a “taina” o te Tupu fakatasi mo olotou taugasoa kolā ne fai pelā me ne “mamoe.” Kae ne manumalo eiloa latou i te lotou taua faka-te-agaga. Ne seki mafai o fakavāivāi ne te Tiapolo a te lotou fakamaoni ki te Malo. E pelā mo te faiga mua a Iesu, ne fakamaoni aka ne latou me i a latou e “se ne vaega” o te lalolagi a Satani.​—Ioane 15:19.

TE POLOKALAME A TE MALO MŌ AKOAKOGA

16, 17. (a) Se a te polokalame mō akoakoga penā foki loa mo te galuega telā ne gasolo aka o lasi kae ne ‵tala mai foki i te taimi eiloa tenā? (e) Ne a mea aogā e ‵tau o matea atu mai i te galuega tenā?

¹⁶ Ne mate atu te pelesitene o te Sosaiete o te Faleleoleo Maluga, ko I. F. Latafoti, i te 1942, kae ne sui a ia ne Natano H. Noa. Ne seki leva, kae ne faka‵tu aka a Akoga Seokalatika mō te Taviniga ‵Malu i fakapotopotoga katoa o Molimau a Ieova. Kae ko se fuafuagina eiloa te aogā o akoga konā ke fakamasani ei a Molimau tāgata mo Molimau fāfine i te fai‵pati atu e uiga ki te fekau o te Malo ke tai momea aka ei te magoi kae ke mafai foki o fakatalitonu atu i ei ki nisi tino. I te fia o tausaga, e uke a tusi ne tuku mai ke fakaaogā i akoga konā. Kae ne seki fakatamala foki ki te galuega fakamisionale. I a Fepuali 1, 1943 ne fakatu aka ei te Akoga Faka-te-Tusi Tapu a te Faleleoleo Maluga i Kiliata, i te Sitete ko Niu Ioki. Mai i te ukega o fenua i te lalolagi nei, ne ave ei te fia afe o faifeau masani kolā e ga‵lue tumau (pelā me ne “paenia”) ki te Iunaite Sitete o Amelika, ke fakamasani ei latou kae ne uga atu foki latou “ki kogā koga katoa i te lalolagi” ke talai atu ne latou “te tala ‵lei tenei o te Malo.”​—Mataio 24:14; Loma 10:18.

¹⁷ E pefea te fakaofoofogia o mea aogā kolā ne iku mai i te faiga tenā o akoakoga i te lalolagi kātoa! Ko oko atu nei tatou ki te 1990, kae ko te aofaki o tino kolā e ‵kai ki te falaoa kae inu foki ki te uaina i te Fakamanatuga o te mate o Iesu i tausaga katoa, kae e fakaasi mai i ei te lotou fakamoemoega ke ‵kau fakatasi latou mo ia i tena Malo faka-te-lagi, ne pakū ifo ki lalo i te 10,000, me e gasolo o tokouke a “taina” o te Tupu kolā e fakaoti faka‵lei ne latou olotou olaga faka-te-lalolagi i te fakamaoni. Kae ko te aofaki o nisi tino kolā e ‵kau atu ki ei, ko latou kolā e fia ola ki te se-gata-mai i te lalolagi pelā me ne tino mai lalo i te Malo, ko sili atu nei i te toko 9,200,000. I fakapotopotoga o Molimau a Ieova e 60,000 tupu i te lalolagi kātoa i aso nei, ko tauave ne “te vaitino tokouke” o “nisi mamoe” a te lasiga o te galuega o te molimau-atuga. E pefea te gali o te avanoaga ke fai foki koe mo fai se tino i a latou konā!

18. (a) Ne tumau pefea “te tavini fakamaoni kae poto” i tena taviniga? (e) Se a te galuega tāua ‵ki telā e mafai o kau atu nei koe ki ei?

¹⁸ E tiga eiloa ko gasolo o sē tokouke latou, koi tausi eiloa ne te ‵toega fakaekegina o “te lafu mamoe foliki” a Iesu, io me ko “te tavini fakamaoni kae poto” a te galuega o te Malo. (Mataio 24:​45-47) Ke fai penā, e ga‵lue eiloa latou e alatu i te potukau pule, ko te fakatokaga telā e tai ‵pau mo mea kolā ne fai i te fakapotopotoga Kelisiano i te senetenali muamua. (Galuega 15:6; Luka 12:​42-44) I te taimi ne mate atu ei a N. H. Noa i te 1977, ne fai a Feleti U. Falani mo fai te tokofa o pelesitene o te Sosaiete o te Faleleoleo Maluga, kae ko 83 ona tausaga. I a Iulai 1, 1979 ne kātoa ‵lei ei te 100 tausaga o te mekesini faka-Peletania ko Te Faleleoleo Maluga! Ko oti i ei te senetenali o te molimau-atuga e uiga ki te Malo. E tonu, mai i tusi, penā foki loa mo pati, ko oti ne takutaku atu ei “te tala ‵lei” e uiga ki te Malo telā ko oti ne fakatu aka, i te lalolagi kātoa ke fai mo fai se molimau. E mata, ko kau atu foki koe ki te galuega taulia tenā e pelā mo te ata telā ne fai ne Iesu? Ne fakamalosi mai a Paulo penei:

“E alatu i a ia ke na ofo atu faeloa ne tatou ki te Atua se taulaga o vikiga, ko tena uiga, ko fua o ‵tou gutu kolā e taku atu tena igoa i mua o nisi tino.”​—Epelu 13:15.

19. (a) Se a te vaegā amioga telā ne fakamalosi atu ne Paulo, kae e aofia i ei “te loto” mo “te gutu”? (e) Ne a fesili ‵lei e fai mai i konei, kae se a tau tali ki ei?

¹⁹ Ne fai atu penei te apositolo ko Paulo i te suā tusi: “E fakatuanaki eiloa se tino i tena loto ke maua ei ne ia te amiotonu, kae e fai ne te gutu a te takuatuga ki mua o nisi tino ke maua ei te fakaolataga.” (Loma 10:10) E mata, e fakatuanaki eiloa koe ki “te tala ‵lei,” telā e fakasino tonu atu ki te Malo o te Atua, telā ne fakatu aka i te lagi talu mai i te 1914? E mata, e ‘fai ne koe te takuatuga ki mua o nisi tino ke maua ei te fakaolataga,’ a koi ‵talo atu ei koe ke na “oko mai” te Malo o te Atua fakatasi mo tena malosi fakamataku ke ave keatea ei te fakapotopotoga a Satani mai i te lalolagi nei? E mata, e toaga koe i te faiatuga ki nisi tino ‘mai fale ki nisi fale’ e uiga ki fakamanuiaga o te Malo kolā ka ‵tafe mai ki tino katoa māfai ko pili o fakataunu mai te loto o te Atua, “i te lalolagi, e pelā eiloa mo te lagi”? E mata, e ‵lago atu koe mo te fakamaoni ki te potukau fakaekegina o Kelisiano ‵tonu, ko “te tavini fakamaoni kae poto,” a koi tumau eiloa latou i te takitakiga o te fakasalalau-atuga o te fekau o te Malo “ki kogā koga katoa i te lalolagi . . . , kae ki kapakapālagi katoa o te lalolagi nofoaki,” kae i ‘te faiga foki o soko o tino mai i fenua katoa, i te papatisoga o latou, penā foki loa mo te akoako atu ki a latou’?​—Mataio 6:10; 24:​14, 45-47; 28:​19, 20; Galuega 5:42; 20:20; Loma 10:18.

20. Se a te tulaga taulia telā e mafai o kau atu nei koe ki ei?

²⁰ E mafai o taulia malosi koe i aso nei i ‘te avatuga tenā o te taviniga tapu i ao mo po katoa i mua o te nofogaaliki o te Atua.’ Kae e fai foki ne koe penā ke aofia koe i “te vaitino tokouke” kolā ka maua ne latou te ola se-gata-mai i te lalolagi telā ka faka‵malugina. (Fakaasiga 7:​9-17) Kae muamua la, e ‵tau o “oko mai” te Malo ke fai ei te taua i Amaketo! Se a te uiga o Amaketo mō tino, penā foki loa mo te ‵tou lalolagi tenei?

[Pokisi i te itulau e 159]

FAKAMAONI KE OKO EILOA KI TE MATE

I te taua i te lua a te lalolagi e tokouke a talavou Molimau a Ieova ne tamate ona ko te sē ‵kau atu o latou ki se feitu i mea fakapolitiki. E ‵pau eiloa te tusi tenei mo te ukega o ‘toe tusi’ kolā ne tusi atu ne vaegā Molimau loto ‵toa konā ki olotou kāiga. A te tusi tenei ne tusi ne Marcel Sutter, telā ko 23 ona tausaga, mai i Alsace-Lorraine, i ne nai itula a koi tuai ei o ‵kati tena ua ki te takū i te falepuipui i Torgau, i Siamani, i a Aokuso 1942.

“Oku mātua pele, pelā foki loa mo oku tuagane pele,

“I te taimi e maua ei ne koutou a te tusi tenei, ko se toe ola ei au. Nei la, e toe fia fua itula kae ka mate ei au. E fakamolemole atu au ki a koutou ke loto ma‵losi kae ke loto ‵toa foki; sa ‵tagi, me ko oti ne manumalo au. Ko oti ne fakaoti ne au toku olaga kae koi tumau eiloa au i te fakatuanaki. Ke na fesoasoani mai a Ieova te Atua ki a au ke oko eiloa ki te fakaotiga. E toetoe fua te taimi kae ka oko atu ei tatou ki te Malo o te ‵tou Aliki ko Iesu Keliso. Ko pili o toe fetaui tatou i te lalolagi telā e ‵lei atu, telā e filemu kae e amiotonu foki. E fiafia au māfai e mafaufau au ki te aso telā ka se toe ai ei se fanoanoa. Ko tafaga la te gali o te aso tenā! E manako malosi au ki te filemu. I itula konei ko mafaufau ei au ki a koutou kae ko fanoanoa malie toku loto i te manatu me e se mafai o uma atu au ki a koutou ke fakamavae faka‵lei ei tatou. Kae e ‵tau o kufaki tatou. Ko pili mai te taimi ka faka‵malu ei ne Ieova tena Igoa kae ka fakamaoni aka ei ne ia ki tino katoa me i a ia ko te Atua tonu e tokotasi. E manako au ke fakamaumau ne au oku itula konei koi ‵toe mō ia, telā ka fakaoti atu ei ne au te tusi tenei kae e fakatofa atu ke oko eiloa ki te taimi ka toe fetaui ei tatou i se taimi pili mai mua nei. Ke ‵viki atu eiloa ki te ‵tou Atua ko Ieova! Ko ‵moli atu ne au oku alofaaga mo aku fakatofaga,

“Ko te otou tama mo te otou tuagane,

ko Marcel”