Mataupu e 12

Ke ‵Teke Atu ki Agaga Ma‵sei

1. Ne a mea ne fai ne Iesu i te taimi ne fe‵paki ei a ia mo agaga ma‵sei?

NE FATOĀ papatiso a Iesu Keliso, kae ne fanatu eiloa a ia ki te koga lavaki i Iutaia ke ‵talo kae mafaufau ‵loto i ei. I konā loa, ne taumafai ei Satani te Tiapolo ke fai a ia ke solitulafono ki te Atua. Kae ne ‵teke atu eiloa a Iesu ki te fakaosoosoga a te Tiapolo, kae ne seki faka‵segina a ia. Ne fe‵paki sāle a Iesu mo nisi agaga ma‵sei i te faiga o tena galuega i te lalolagi nei. Kae ne ‵liko sāle atu kae ‵teke atu foki a ia ki a latou.​—Luka 4:​1-13; 8:​26-34; 9:​37-43.

2. Ne a fesili ka mafau‵fau tatou ki ei?

² A tala i te Tusi Tapu kolā e fakamatala mai i ei a fe‵pakiga konā e ‵tau o fakatalitonu mai i ei me e ola tonu a agaga ma‵sei. E taumafai sāle latou o takitaki ‵se a tino. Kae e mafai ne tatou o ‵teke atu ki agaga ma‵sei konā. Kae ne māfua mai fea a agaga ma‵sei? Kaia e taumafai ei latou o fakaloi‵loi a tino? Ne a togafiti e fakaaogā sāle ne latou ke fakataunu ei olotou fakamoemoega? Kafai e maua ne tatou a tali ki vaegā fesili penā ka fesoasoani mai i ei ki a koe ke ‵teke atu ki agaga ma‵sei.

AGAGA MA‵SEI​—TE LOTOU MAFUAGA MO TE LOTOU FAKAMOEMOEGA

3. Ne māfua mai fea a Satani te Tiapolo?

³ Ne faite ne Ieova te Atua te fia o pelesona agaga, kae seki tāitāi o faite ne ia a tino. (Iopu 38:​4, 7) E pelā eiloa mo te fakamatalaga i te Mataupu e 6, e tokotasi te agelu mai i agelu konā ne fakamalosi aka se manakoga ke ifo mai a tino ki a ia i lō te ifo atu ki a Ieova. I te kausaki atu ki te fakamoemoega tenā, ne ‵teke atu ei te agelu masei tenā ki te Mafuaga o mea katoa kae ne taku fakamasei foki ne ia, me ne fakauiga eiloa ana pati ki te fafine muamua me i te Atua se tino loi. Tela la, se mea ‵tau ke lauiloa fakamuli te agaga ‵teke tenā e pelā me ko Satani (te tino ‵teke) te Tiapolo (te tino fatufatu).​—Kenese 3:​1-5; Iopu 1:6.

4. Ne agasala pefea a nisi agelu i aso o Noa?

⁴ Fakamuli loa, ne ‵kau atu foki a nisi agelu ki a Satani te Tiapolo. I aso o te tagata amiotonu ko Noa, ne tiakina ne nisi agelu olotou galuega i te lagi kae ne ‵fuli ki foitino faka-te-tagata, ke fakama‵lie aka ei olotou manakoga fia‵fai valevale ki fāfine i te lalolagi. Kāti e se taumate, ne fakaosooso atu a Satani ki agelu konā ke fai se amioga ‵teke penā. Ne iku atu i ei ki te faiga ne latou o tama‵liki kolā ne āfa agaga kae āfa tino, ko Nefilimi, kae ne fai latou mo fai ne toa fakasauā. I te taimi ne aumai ei ne Ieova a te Lolo lasi, ne ‵ta fakapalele i ei a tino ma‵sei, penā foki loa mo tama‵liki fakaa‵tea konā a agelu fakalogoga‵ta. Ne ‵sao a agelu ‵teke konā i te fakamaseiga tenā me ne tiakina ne latou olotou foitino faka-te-tagata kae ne toe ‵foki atu ki te koga telā e ‵nofo i ei a agaga. Kae ne taofi aka ne te Atua a temoni konā e pelā me ne tino fakaa‵tea kolā e ‵tau o ‵nofo atu i te pouliga faka-te-agaga. (Kenese 6:​1-7, 17; Iuta 6) Kae koi ‵teke atu faeloa a Satani, ko “te aliki o temoni,” fakatasi mo ana agelu ma‵sei. (Luka 11:15) Se a te lotou fakamoemoega?

5. Se a te fakamoemoega o Satani mo ana temoni, kae ne a mea e fakaaogā sāle ne latou ke ‵po aka ei a tino?

⁵ A te fakamoemoega matagā o Satani mo ana temoni ko te faiga ke ‵fuli keatea a tino mai i a Ieova te Atua. Tela la, a tino ma‵sei konā e takitaki ‵se sāle, e fakamataku‵taku sāle atu, kae e oso sāle atu foki ki tino i tala mua katoa. (Fakaasiga 12:9) E fakamaoni mai ne tala i aso nei me ko sili atu nei te amio fakasauā o temoni i lō so se isi taimi aka i aso mua. Ke ‵po ne latou a tino, e fakaaogā sāle ne te kau temoni a vaega katoa o te faivailakau. E fakaaogā pefea ne temoni a te fakaosoosoga tenā, kae e mafai pefea o puipui koe i ei?

TE AUALA E TAUMAFAI EI AGAGA MA‵SEI O TAKITAKI ‵SE NE LATOU A KOE

6. Se a te faivailakau, kae ne a nisi vaega i ei?

⁶ Se a te faivailakau? Ko te fesokotaki ki temoni, io me ko agaga ma‵sei, faitalia me ko te fesokotaki tonu atu ki a latou io me ko te fanatu ki se tino e fesokotaki sāle mo agaga. E fakaaogā sāle ne temoni a te faivailakau e pelā mo tino faiika e fakaaogā sāle ne latou a poa: Ke fakalata mai a mea kolā e fia ‵po aka. Kae e pelā mo te tino faiika e fakaaogā sāle ne ia a vaegā poa kese‵kese ke faka‵lave ei a ika i tena kafilo, e penā foki loa a agaga ma‵sei e fakaaogā sāle ne latou a vaega kese‵kese o te faivailakau ke aumai ei a tino ki lalo i olotou pulega. (Fakatusa ki te Salamo 119:110.) A nisi vaega i ei ko te faikaiva, te faitapune, te salasala aka ki fāiloga, fagu tausi, te faiga o sai, te fanatu ki tino kolā e fesokotaki sāle mo agaga, mo te fai‵pati atu ki tino ‵mate.

7. E pefea te lasi o te salalau o te faivailakau, kae kaia e ola malosi aka ei te faivailakau i fenua foki kolā e fai mai i a latou ne Kelisiano?

⁷ E magoi sāle te poa tenā, me ko tosina atu a loto o tino i te lalolagi kātoa ki te faivailakau. E olo sāle atu a tino kolā e ‵nofo atu i te vao ki tino faivailakau, kae e olo atu foki a tino kolā e ga‵lue i ofisa i fa‵kai ‵lasi ki tino faivailakau kolā e ‵sala aka a fāiloga i fetu. E ola malosi aka foki a te faivailakau i fenua kolā e taku pelā me ne fenua Kelisiano. E fakaasi mai ne sukesukega me i te fenua e tasi fua ko te Iunaite Sitete, kāti e 30 mekesini kese‵kese kolā e ‵lomi sāle i ei a kopi e 10,000,000 tupu e fakamatala mai i ei a vaega kese‵kese o te faivailakau. E fakamāumāu sāle ne tino Pasili a te taki 500 tupu miliona tālā i te ‵togiga o mea faivailakau i tausaga takitasi. Kae ko te 80 pasene o tino kolā e ‵kau sāle atu ki koga kolā e fai ei a tapuakiga faivailakau i te fenua tenā ko tino Katolika kolā ko oti ne papatiso kae e ‵kau atu foki ki olotou Fakamanatuga. Me e faivailakau sāle a nisi faifeau, e ma‵natu aka a nisi tino ‵lotu me e talia ne te Atua a vaegā mea penā. E mata, e penā loa?

TE POGAI E TAKU FAKAMASEI EI NE TE TUSI TAPU TE FAIVAILAKAU

8. Se a te kilokiloga a te Tusi Tapu ki te faivailakau?

⁸ Kafai ko oti ne akoako atu ki a koe me i nisi vaega o te faivailakau ko te fesokotaki atu fua ki agaga ‵lei, kāti ka poi koe i pati a te Tusi Tapu e uiga ki te faivailakau. E fakailoa mai penei ki tino o Ieova: “Sa olo o sala fesoasoani ki tino kola e ka‵laga sale ki agaga o tino mate. Kafai e fai ne koutou te mea tena, ko koutou ka se ‵ma.” (Levitiko 19:31; 20:​6, 27) E fakailoa mai ne te tusi i te Tusi Tapu ko Fakaasiga me i “tino fai vailakau,” ka oko atu eiloa ki “te lase ka ulaula . . . ko te mate fakalua [ki te se-gata-mai].” (Fakaasiga 21:8; 22:15) E se talia lele eiloa ne Ieova te Atua a vaega katoa o te faivailakau. (Teutelonome 18:​10-12) Kaia e fai ei penā?

9. Kaia e fakaiku aka ei ne tatou me i fekau kolā e maua i aso nei mai i te kau agaga e se ne fekau mai i a Ieova?

⁹ Ne uga mai ne Ieova a agaga ‵lei, io me ko agelu amio‵tonu, ke fesokotaki mai ki tino a koi tuai o fakaoti te tusiga o te Tusi Tapu. Kae talu mai te taimi ne palele ei tena tusiga, ne tuku mai eiloa ne te Muna a te Atua a takitakiga kolā e ‵tau o maua ne tino ke tavini faka‵lei atu latou ki a Ieova. (2 Timoteo 3:​16, 17; Epelu 1:​1, 2) E se ti fakaseke sāle a ia ki tena Muna tapu ke aumai ei a fekau ki tino kolā e fesokotaki mo agaga. A vaegā fekau katoa penā mai i agaga i aso nei e māfua mai eiloa i agaga ma‵sei. E mafai eiloa o iku atu te faivailakau ki te osomaiga o temoni io me ko te ulufia ne agaga ma‵sei. Tela la, e fakailoa mai ne te Atua mo te alofa ke mo a ma ‵kau atu tatou ki so se faiga faivailakau. (Teutelonome 18:14; Kalatia 5:19-21) Kae kafai ko tumau eiloa tatou i te faivailakau kae ko iloa ne tatou te kilokiloga a Ieova e uiga ki ei, ko ‵kau tonu atu i ei tatou ki agaga ma‵sei kolā e uiga ‵teke kae ka fai foki tatou mo fai ne fili o te Atua.​—1 Samuelu 15:23; 1 Nofoaiga Tupu 10:​13, 14; Salamo 5:4.

10. Se a te faikaiva, kae kaia e ‵tau ei o ‵kalo keatea tatou mai i ei?

¹⁰ E tasi te vaega lauiloa o te faivailakau ko te faikaiva​—ko te taumafai ke iloa aka a mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua io me ke iloa aka a mea kolā e se iloa mai i te fesoasoani o agaga. A nisi vaega o te faikaiva ko te salasala ki fāiloga i fetu, te kilokiloga ki pōlo kilasi, te fakamatalaga o te uiga o moemiti, te iloiloga ki fatifatiga i alofilima, mo te fakaaogāga o suipi faikaiva (tarot cards). E ma‵natu aka a nisi tino me i te faikaiva se tafaoga fua, kae e fakaasi mai ne te Tusi Tapu me e ga‵lue fakatasi a tino faikaiva mo agaga ma‵sei. E pelā mo te Galuega 16:​16-19, e faipati i ei e uiga ki te tamāfine telā ne “pukea ne te agaga masei, tela e fai ne ia ke ‵valo ki mea ka ‵tupu.” Kae ne galo musumusu tena malosi ke ‵valo mai a mea kolā ka ‵tupu i te taimi ne tuli keatea ei te temoni tenā. E manino ‵lei, me i te faikaiva se poa telā e fakaaogā ne temoni ke faka‵lave ei a tino i te lotou malei.

11. E iku atu pefea ki se malei a taumafaiga ke faipati ki tino ‵mate?

¹¹ Kafai ko fanoanoa koe i te mate o se tino pele i tou kāiga io me se taugasoa pele, kāti se mea faigofie fua ke tosina atu tou loto ki te suā poapoaga. Kāti ka tuku mai ne se tino fesokotaki mo agaga se fekau fakapito io me ka faipati mai i se leo telā e foliga mai e pelā me ko te tino telā ne mate. Ke na fakaeteete i ei! A taumafaiga ke fai‵pati atu ki tino ‵mate e iku atu eiloa ki se malei. Kaia? Me e se mafai o fai‵pati mai a tino ‵mate. Kāti e masaua ne koe me e fai manino mai te Muna a te Atua me kafai ko mate se tino ‘e toe foki atu tena foitino ki te laukele; i te aso tena, ka fakagata ei ana fuafuaga.’ “Ka ko tino mate e seai se mea a latou e iloa.” (Salamo 146:4; Failauga 9:​5, 10) Kae e se gata fua i konā, a te tonuga loa, ko temoni kolā e masani o fai‵pati fakaloiloi mai e pelā mo te leo o te tino mate kae e tuku atu foki ne latou a fakamatalaga e uiga ki te tino telā ko mate. (1 Samuelu 28:​3-19) Tela la, so se tino telā e “kalaga ki agaga o tino mate” ko ‵po aka ne te kau temoni kae e ‵teke atu foki a ia ki te loto o Ieova te Atua.​—Teutelonome 18:​11, 12; Isaia 8:19.

E SUI TE FAKAKOLEKOLE KI TE OSO MAI

12, 13. Ne a fakamaoniga e fakaasi mai i ei me e tumau eiloa a temoni i te fakaosooso atu mo te fakalavelave atu ki tino?

¹² Kafai e fakalogo faka‵lei koe ki fakatonuga i te Muna a te Atua e uiga ki te faivailakau, ko ‵teke atu ei koe ki poapoaga a te kau temoni. (Fakatusa ki te Salamo 141:​9, 10; Loma 12:9.) E mata, ko tena uiga ka se toe taumafai agaga ma‵sei o ‵po aka koe? E se tāitāi! Ko oti ne fakaosooso fakatolu ne Satani a Iesu, kae ne “tiakina ei ne ia ke oko ki se isi aso.” (Luka 4:13) E tai ‵pau foki a amioga a agaga loto ‵fika, e se gata i te fakakole‵kole ne latou a tino kae e oso atu foki ki a latou.

¹³ Ke masaua te ‵tou fakamatalaga telā ko oti ne fai e uiga ki te osoatuga a Satani ki te tavini a te Atua ko Iopu. Ne tamate ne te Tiapolo ana manu mo te tokoukega o ana tavini. Ne tamate foki ne Satani a tama‵liki a Iopu. Kae e ‵soko atu ki ei, ne fakaoko atu ne ia se masaki fakalogo‵mae ki a Iopu. Kae ne tumau eiloa a Iopu i tena fakamaoni ki te Atua kae ne fakamanuia malosi foki i ei a ia. (Iopu 1:​7-19; 2:​7, 8; 42:​12) Talu mai te taimi tenā ne fai sāle ne temoni a nisi tino ke gūgū io me ke ‵kivi kae koi fia‵fia sāle latou māfai ko logo‵mae a tino. (Mataio 9:​32, 33; 12:22; Maleko 5:​2-5) I aso nei, e isi ne lipoti kolā e fakaasi mai i ei me e manea‵nea sāle ne temoni a foitino o nisi tino, kae e fai ne latou a nisi tino ke fakavale‵vale. Kae e fakaosooso foki ne latou a nisi tino ke tatino io me ke fakamate, kae ko amioga konā ne agasala ki te Atua. (Teutelonome 5:17; 1 Ioane 3:15) E ui i ei, ko oti ne mafai ne te fia afe o tino kolā ne ‵nofo pologa muamua ki agaga ma‵sei konā, o fakasaoloto ne latou a latou eiloa mai i ei. Ne mafai pefea ne latou o fai penā? Ne fai penā mai i te faiga o nisi mea tāua.

TE AUALA E ‵TEKE ATU EI KI AGAGA MA‵SEI

14. E pelā mo te fakaakoakoga a Kelisiano i Efeso i te senitenali muamua, e mafai pefea ne koe o ‵teke atu ki agaga ma‵sei?

¹⁴ Se a te auala e tasi telā e mafai ei ne koe o ‵teke atu ki agaga ma‵sei kae puipui foki i ei koe, penā foki loa mo ou kāiga, mai i olotou malei? Ne fai eiloa a faiga mautinoa ne Kelisiano i Efeso i te senitenali muamua kolā ne faivailakau muamua a koi tuai o fai mo fai ne tino tali‵tonu. E fai‵tau tatou penei me “e tokouke foki o te kau faivailakau ne o‵mai mo olotou tusi, o ‵luku fakatasi kae ne ‵sunu i mua o tino katoa.” (Galuega 19:19) Faitalia me ne seki faivailakau koe, ke na ‵pei keatea so se mea e fakaaogā i mea faivailakau io me e fakauiga ki ei. E aofia i ei ko tusi, mekesini, vitiō, ata, pese, mo mea kolā e fakaaogā i te faivailakau. E aofia foki i ei a tupua, sai, mo nisi mea e ave sāle mo puipuiga, penā foki loa mo meaalofa kolā ne maua mai i tino faivailakau. (Teutelonome 7:​25, 26; 1 Kolinito 10:21) Ke fai se tala e tasi: Ko leva ne fakalavelave atu a temoni ki se tauavaga i Tailani. Kae fakamuli loa ne ‵pei keatea ne laua a mea kolā e fakaaogā i te faivailakau. Ne a mea ne iku mai i ei? Ne seki toe oso mai a temoni kae ne gasolo tonu laua ki mua i te feitu faka-te-agaga.

15. I te ‵teke atu ki agaga ma‵sei, se a te suā faiga tāua telā e ‵tau o fai?

¹⁵ I te ‵teke atu ki agaga ma‵sei, a te suā faiga tāua ko te fakaaogāga o pati fakatonutonu a Paulo ke ‵pei ki gatutau faka-te-agaga katoa kolā e tuku mai ne te Atua. (Efeso 6:​11-17) E ‵tau o fakama‵losi aka ne Kelisiano olotou puipuiga mai agaga ma‵sei. Ne a mea e aofia i ei? Muna a Paulo: “E ‵tau o ave sale a te fakatuanaki i taimi katoa ke fai mo talita; ko te mea ke mafai ne koutou o tamate ki ei a matasana ‵ka a te Tino Masei.” E tonu la, e tusa eiloa mo te malosi o tou fakatuanaki, e penā loa te lasi e mafai ei o ‵teke atu koe ki agaga ma‵sei.​—Mataio 17:​14-20.

16. E mafai pefea ne koe o fakamalosi aka tou fakatuanaki?

¹⁶ E mafai pefea o fakamalosi aka ne koe tou fakatuanaki? Mai i te tumau i te sukesuke ki te Tusi Tapu kae ke fakagalue aka ne koe a pati fakatonutonu i ei i tou olaga. E fakalagolago sāle atu te malosi o te fakatuanaki o se tino ki luga i te mautakitaki o tena fakavae​—ko te iloaga e uiga ki te Atua. Se a tau faka‵tau, ko oti ne fakamalosi aka tou fakatuanaki ona ko te iloaga tonu telā ne maua kae ne talia katoatoa ne koe? (Loma 10:​10, 17) Tela la, e seai se fakalotolotolua, me kafai e tumau koe i te akoga tenei kae kau sāle atu ki fakatasiga a Molimau a Ieova, ka momea aka i ei te malosi o tou fakatuanaki. (Loma 1:​11, 12; Kolose 2:​6, 7) A te mea tenā se matugā puipuiga malosi mai i osomaiga a temoni.​—1 Ioane 5:5.

17. Ne a nisi faiga kāti e ‵tau o fai ke ‵teke atu ei ki agaga ma‵sei?

¹⁷ Ne a nisi mea kāti e mafai o fai ne se tino telā e fatuaki tena loto ke ‵teke atu ki agaga ma‵sei? Ne ‵tau o maua ne Kelisiano i Efeso se puipuiga me ne ‵nofo atu latou i se fakai telā ne ‵fonu i mea fakatemoni. Tela la, ne fai atu penei a Paulo ki a latou: “Ke fai katoa ne koutou a mea konei i te ‵talo.” (Efeso 6:18) Me ko ‵nofo atu eiloa tatou i te lalolagi telā e ‵fonu i mea fakatemoni, se mea tāua ‵ki ke ‵talo atu tatou mō te puipuiga mai te Atua ko te mea ke ‵teke atu ei ki agaga ma‵sei. (Mataio 6:13) E aogā foki te fesoasoani mo ‵talo a toeaina tofia i te fakapotopotoga Kelisiano.​—Iakopo 5:​13-15.

KE TUMAU KOE I TE TAUA ATU KI AGAGA MA‵SEI

18, 19. Ne a mea e mafai o fai māfai e toe fakalavelave mai a temoni ki se tino?

¹⁸ Faitalia me ko oti ne fai ne nisi tino a faiga tāua konei, koi fakalave‵lave atu eiloa a agaga ma‵sei ki a latou. E pelā mo te tagata e tokotasi i Côte d’Ivoire telā ne fai tena akoga fakatasi mo Molimau a Ieova i te Tusi Tapu. Ne fakamasei katoa ne ia ana sai. Oti aka loa, ne gasolo malosi a ia ki mua, ne tuku atu ne ia tena ola ki a Ieova, kae ne papatiso foki. Kae e tasi te vaiaso mai tua ifo o tena papatisoga, ne toe fakalavelave mai a temoni ki a ia, kae ne fai atu a leo ki a ia ke na tiakina tena talitonuga fou. Kafai ko tupu se vaegā mea penā ki a koe, e mata, ko tena uiga ko se toe maua ne koe te puipuiga mai i a Ieova? E se fakauiga faeloa penā.

¹⁹ E tiga eiloa ne puipui ne te Atua a te tagata ‵lei katoatoa, ko Iesu Keliso, ne lagona ne ia te leo o te agaga masei ko Satani te Tiapolo. Ne fakaasi mai ne Iesu te mea e ‵tau o fai i se vaegā taimi penā. Konei ana pati ki te Tiapolo: “Fano keatea e Satani!” (Mataio 4:​3-10) E penā foki loa mo koe, e ‵tau o ita fitifiti koe ma fakalogo ki leo mai i te kau agaga. Ke na ‵teke atu ki agaga ma‵sei mai i te kalaga atu ki a Ieova ke maua se fesoasoani. Ao, ke ‵talo ki luga kae fakaaogā ne koe te igoa o te Atua. E fai mai penei te Faataoto 18:10 (NW): “A te igoa o Ieova se taoa malosi. E ‵tele atu ki ei a tino amio‵tonu kae e maua mai i ei a puipuiga.” Tenā loa te mea ne fai ne te tagata Kelisiano i Côte d’Ivoire, kae ne seki toe fakalavelave atu a agaga ma‵sei ki a ia.​—Salamo 124:8; 145:18.

20. I te fakatoetoega o te mataupu tenei, ne a mea e mafai ne koe o fai ke ‵teke atu ki agaga ma‵sei?

²⁰ Ko talia ne Ieova ke tumau a agaga ma‵sei i te ola, kae ne fakaasi mai foki ne ia tena malosi, kae maise eiloa ke fesoasoani atu ki ana tino, kae ko fakasalalau atu tena igoa i te lalolagi kātoa. (Esoto 9:16) Kafai e fakapilipili atu faeloa koe ki te Atua, e se ‵tau o mataku koe i agaga ma‵sei. (Numela 23:​21, 23; Iakopo 4:​7, 8; 2 Petelu 2:9) E isi ne tapulā ki te lotou malosi. Ne fakasalagina latou i aso o Noa, fakamuli nei ne ‵pei ifo latou mai te lagi, kae ko ‵nofo fakatali‵tali nei latou ki te ‵toe fakamasinoga. (Iuta 6; Fakaasiga 12:9; 20:​1-3, 7-10, 14) A te tonuga loa, ko manava‵se malosi latou ki te okomaiga o te lotou fakaseaiga. (Iakopo 2:19) Tela la, faitalia me e taumafai a agaga ma‵sei o fakakolekole mai ki a koe i so se vaegā poapoaga io me e oso mai latou ki a koe, e mafai eiloa ne koe o ‵teke atu ki a latou. (2 Kolinito 2:11) Ke na ‵kalo keatea mai so se vaega o te faivailakau, ke na fakaaogā a pati fakatonutonu i te Muna a te Atua, kae ke na taumafai ke talia koe ne Ieova. Sa fakatuai ki ei, me e fakalagolago tou ola ki tou ‵teke atu ki agaga ma‵sei!

TOFOTOFO AKA TOU ILOAGA

E taumafai pefea a agaga ma‵sei o takitaki ‵se a tino?

Kaia e taku fakamasei ei ne te Tusi Tapu a te faivailakau?

E mafai pefea o fakasaoloto se tino mai i agaga ma‵sei?

Kaia e ‵tau ei o tumau koe i te ‵teke atu ki agaga ma‵sei?

[Ata i te itulau e 110]

E pefea tau kilokiloga ki te faivailakau i ana vaega kese‵kese?