Ke Iloa me ko io te Mose Sili

“Ka uga mai ne te Aliki te otou Atua se pelofeta ki a koutou, kae se tino eiloa mai i a koutou, e penei foki eiloa mo au ne uga mai ne ia ki a koutou. E ‵tau mo koutou o faka‵logo ki mea katoa e fai mai ne ia.”​​—GALUEGA 3:​22.

1. Ne pokotia pefea a olaga o tino i a Iesu Keliso?

ISE lua afe tausaga ko ‵teka, ne ‵viki atu a te fia afe o agelu i te lagi ki te Atua i mua o nisi tausi mamoe ona ko te fanaumaiga o se tamaliki tagata. (Luka 2:​8-​14) I se tolusefulu tausaga mai tua ifo i ei, ne kamata ne te tamaliki tenā, telā ko matua i te taimi tenā, a tena galuega talai i loto i se tolu mo te afa tausaga kae ne ‵fuli i ei a olaga o tino katoa. Ne tusi mai te tino tusi tala lauiloa i te 19 senitenali ko Philip Schaff e uiga ki te tamataene tenei: “E tiga eiloa e seai ne ana pati ne tusi ki lalo i se tusi, ne fakamalosi aka ne ana pati mo ana mea ne fai a tino tusi tala, tino ‵fatu pese, mo tino ‵poto e tokouke i mea valevale i lō tino takutakua katoa i aso mua mo aso nei.” A te tamataene lauiloa tenā ko Iesu Keliso.

2. Ne a pati a te apositolo ko Ioane ne fai mai e uiga ki a Iesu mo Tena galuega talai?

² Ne tusi ne te apositolo ko Ioane a te tala o te galuega a Iesu kae fakaoti tena tala penei: “Kae uke ake foki a nisi mea ne fai ne Iesu; kae moi ne tusi katoa ana mea ne fai, i toku taofi ka se mafai o ofi i te lalolagi a tusi konei, manafai ne tusi.” (Ioane 21:25) Ne iloa ne Ioane me ne mafai fua o tusi ne ia a nisi pati mo faifaiga ne fai ne Iesu i te tolu mo te afa tausaga ne galue ei a ia. Kae ko tala kolā ne lipoti mai ne Ioane i tena Evagelia e tāua ‵ki eiloa.

3. E mafai pefea o momea aka te iloa o tatou e uiga ki te tulaga o Iesu i fuafuaga a te Atua?

³ I tafa o Tusi Evagelia tāua e fa, e tuku mai foki i nisi tala i te Tusi Tapu a fakamatalaga e uiga ki te olaga o Iesu kolā e fakamalosi aka ei te ‵tou fakatuanaki. E pelā mo tala i te Tusi Tapu e uiga ki nisi tagata fakamaoni kolā ne ola mai mua o Iesu e maua i ei a fakamatalaga kolā e fesoasoani mai ke malamalama ‵lei tatou i te tulaga o Iesu i fuafuaga a te Atua. Ke mafau‵fau tatou ki nisi tala konei.

Tagata o te Atua Kolā ne Fakaata Mai ne Latou a Keliso

4, 5. Ko oi ne fakaata mai ne latou a Iesu, kae i auala fea?

⁴ Ne fakasino atu a Ioane mo nisi tino e tokotolu kolā ne tusi ne latou a Evagelia ki a Mose, Tavita mo Solomona me ko tagata kolā ne fakaata mai ne latou a Iesu, te Tino Fakaekegina mo te Tupu filifilia a te Atua. I se auala fea ne fakaata mai ei ne tavini a te Atua konā i aso mua a Iesu, kae ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai tala konei?

⁵ E aofia i tulaga konā, e fai mai te Tusi Tapu i a Mose se pelofeta, se sokoga i te va o te kau Isalaelu mo te Atua, kae ne faka‵sao foki ne ia a tino. Kae penā foki a Iesu. Ne fai a Tavita mo fai se tausi mamoe kae se tupu foki telā ne fakatakavale ne ia a fili o Isalaelu. A Iesu foki se tausi mamoe kae se tupu foki e manumalo i taua. (Esekielu 37:​24, 25) I te taimi koi fakamaoni ei a ia ki te Atua, ne fai a Solomona e pelā me se tupu poto, kae ne maua ne tino Isalaelu se tulaga filemu mai lalo i tena pulega. (1 Tupu 4:​25, 29) Ne poto ‵ki foki a Iesu kae ne taku a ia e pelā me ko te “Pelenise o te Filemu.” (Isaia 9:6) E manino ‵lei me e tai ‵pau eiloa te tulaga o Keliso Iesu mo tagata mua konā kae e sili atu te tulaga o Iesu i fuafuaga a te Atua. Muamua la, ke fakapau‵pau aka ne tatou a Iesu mo Mose ko onoono ei tatou me e aoga pefea a te faiga tenā ke malamalama ‵lei tatou i te tulaga o Iesu i fuafuaga a te Atua.

Mose​​—Ne Fakaata Mai ne ia a Iesu

6. Ne fakamatala mai pefea ne te apositolo ko Petelu a te tāua ke faka‵logo ki a Iesu?

⁶ Mai tua malie o te Penitekoso i te 33 T.A., ne siki mai ne te apositolo ko Petelu se valoaga a Mose telā ne fakataunu e auala i a Iesu Keliso. Ne tu atu a Petelu i mua o tino tapuaki e tokouke i loto i te faletapu. Ne “ofo” masei a tino i te taimi ne faka‵lei ei ne Petelu mo Ioane se tagata mativa telā ne ‵pili talu tena fanaumaiga, kae ne ‵tele atu latou katoa o onoono ki ei. Ne fakamatala atu ne Petelu me i te mea fakaofoofogia tenei ko galuega a te agaga tapu o Ieova e auala i a Iesu Keliso. Kae mai te sikimaiga o pati i te Tusi Tapu i te ‵gana Epelu, ne fai atu a ia: “Ne fai mai Mose: ‘Ka uga mai ne te Aliki te otou Atua se pelofeta ki a koutou, kae se tino eiloa mai i a koutou, e penei foki eiloa mo au ne uga mai ne ia ki a koutou. E ‵tau mo koutou o faka‵logo ki mea katoa e fai mai ne ia ki a koutou.’ ”​​—Galuega 3:​11, 22, 23; faitau te Teutelonome 18:​15, 18, 19.

7. Kaia ne mafai ei o malamalama a tino fakalogo‵logo a Petelu i ana pati e uiga ki se pelofeta telā e sili atu i a Mose?

⁷ Kāti ne masani ‵lei a tino fakalogo‵logo ki pati a Mose konā ne siki mai ne Petelu. Ne āva malosi a tino Iutaia ki a Mose. (Teutelonome 34:10) Ne ‵nofo fakatalitali eiloa latou ki te oko mai o te pelofeta telā e sili atu i a Mose. A te pelofeta tenei e se fai fua pelā me se mesia, se tino fakaekegina a te Atua e pelā mo Mose, kae ko te Mesia eiloa, “ko te Keliso telā ne filigina ne te Atua” ko Ieova.​​—Luka 23:35; Epelu 11:26.

Mea Kolā e Tai ‵Pau ei a Iesu mo Mose

8. Ne a nisi mea e tai ‵pau ei te olaga o Mose mo te olaga o Iesu?

⁸ E tai ‵pau eiloa a nisi vaega o te olaga o Iesu i te lalolagi mo te olaga o Mose. E pelā mo taimi koi pepe ei lāua, ne ‵sao amate aka eiloa a Mose mo Iesu i lima o takitaki kolā ne taumafai o tamate lāua. (Esoto 1:22–2:10; Mataio 2:​7-​14) I tafa i ei, ne fai atu ki a lāua tokolua ke ‘olo keatea mai Aikupito.’ Ne fai mai te pelofeta ko Hosea: “I te taimi koi foniki ei a Isalaelu, au ne alofa ki ei. Kae ne aumai ne au a ia keatea mai Aikupito mo fai taku tama.” (Hosea 11:1) Ne fakasino atu eiloa a pati a Hosea ki te taimi ne takitaki ei ne Mose, telā ne filifili ne te Atua, a te fenua o Isalaelu keatea mai Aikupito. (Esoto 4:​22, 23; 12:​29-​37) Kae ne seki fakasino atu fua a pati a Hosea ki se mea ne tupu i aso ko ‵teka kae ki se mea foki telā ka tupu i aso mai mua. Ne fakataunu eiloa ana pati konā i te taimi ne ‵foki atu ei a Iosefa mo Malia mo Iesu mai Aikupito mai tua o te mate o te tupu ko Helota.​​—Mataio 2:​15, 19-​23.

9. (a)Ne a vavega ne fai ne Mose mo Iesu? (e) Taku mai a nisi mea e ‵tai ‵pau ei a Iesu mo Mose. (Ke onoono ki te pokisi “Nisi Auala e Tai ‵Pau ei a Iesu mo Mose,” i te itulau e 26.)

⁹ Ne fai ne Mose mo Iesu a vavega, e fakamaoni mai ei me ne ‵lago atu eiloa a Ieova ki a lāua. E tonu, ko Mose eiloa te tagata muamua ke fai ne ia a vavega. (Esoto 4:​1-9) E pelā mo vavega kolā ne fai ne Mose ki vai. Ne liu toto a te vaitafe ko te Naila i tena fakatonuga, ne mavaelua te Tai ‵Kula, kae ne ‵sali mai a vai mai se kaupapa i te koga lavaki. (Esoto 7:​19-​21; 14:21; 17:​5-7) Ne fai foki ne Iesu a vavega kolā ne aofia ei a vai. A tena vavega muamua eiloa ko te ‵fuliga o vai ki uaina i se ‵kaiga o te fakaipoipoga. (Ioane 2:​1-​11) Fakamuli ifo, ne fakagata ne ia te sou o te Tai o Kalilaia. Kae i se isi taimi e tasi ne sasale a ia i luga i te vai! (Mataio 8:​23-27; 14:​23-​25) E mafai o lavea atu a nisi mea e tai ‵pau ei a Mose mo te Mose Sili, ko Iesu, i te pokisi i te itulau e 26.

Ke Malamalama i te Tulaga o Keliso e Pelā me se Pelofeta

10. Ne a mea e aofia i galuega a se pelofeta tonu, kae kaia ne fai ei a Mose mo fai se tino penā?

¹⁰ E mafaufau a te tokoukega o tino me i te pelofeta se tino telā e ‵valo mai ne ia a mea ka ‵tupu i aso mai mua, kae ko te mea tenā se vaega fua e tasi o galuega a te pelofeta. A te pelofeta tonu ko te tukumuna a Ieova, ko te tino telā e folafola atu ne ia a “galuega fakaofoofogia a te Atua.” (Galuega 2:​11, 16, 17) I tafa o ana nisi galuega, e mafai o aofia i ana valoaga a te folafolaatuga o mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua, te fakaasiatuga o fuafuaga a Ieova, io me ko te fola­fola­atu­ga o fakamasinoga a te Atua. Konā eiloa a mea ne fai ne te pelofeta ko Mose. Ne ‵valo mai ne ia a Mala e Sefulu kolā ne pokotia i ei Aikupito. Ne tuku atu ne ia te feagaiga o te Tulafono i Sinai. Kae ne akoako ne ia te fenua e uiga ki te faiga o te loto o te Atua. Kae ka sae fakamuli mai se pelofeta telā e sili atu i a Mose.

11. Ne fakataunu pefea ne Iesu a te tulaga o te pelofeta telā e sili atu i a Mose?

¹¹ Fakamuli ifo, i te senitenali muamua, ne fai a Sakalia mo fai se pelofeta i te fakaasimaiga o te fuafuaga a te Atua e uiga ki tena tama, ko Ioane. (Luka 1:​76) A te tamaliki tenā ko Ioane te Papatiso, telā ne folafola mai ne ia te oko mai o te pelofeta telā e sili atu i a Mose kae ko leva ne fakatali‵tali ki ei a tino​​—ko Iesu Keliso. (Ioane 1:​23-​36) E pelā me se pelofeta, ne ‵valo mai ne Iesu a mea e uke. E pelā me se fakaakoakoga, ne faipati mai a ia e uiga ki tona mate, te auala ka mate ei a ia, te koga ka mate a ia i ei, mo tino kolā ka tamate ne latou a ia. (Mataio 20:​17-​19) Ne ofo masei foki ana tino fakalogologo i te taimi ne ‵valo mai ei ne Iesu a te fakaseaiga o Ielusalema fakatasi mo tena faletapu. (Maleko 13:​1, 2) E oko mai eiloa ana valoaga ki ‵tou taimi nei.​​—Mataio 24:​3-​41.

12. (a) Ne tuku mai pefea ne Iesu se fakavae mō te faiga o te galuega talai i te lalolagi kātoa? (e) Kaia e tau‵tali atu ei tatou i te fakaakoakoga a Iesu i aso nei?

¹² I tafa o te fai pelā me se pelofeta, ne fai a Iesu mo fai se tino talai kae se faiakoga foki. Ne talai atu ne ia te tala ‵lei o te Malo o te Atua, kae e seai eiloa se tino ne faipati atu mo te loto toa e pelā mo ia. (Luka 4:​16-​21, 43) E seai sena nafa e pelā me se faiakoga. “E seki iai eiloa se tagata ne faipati pelā mo te tagata tenei,” ko pati a nisi tino kolā ne lagona ne latou a ia. (Ioane 7: 46) Ne loto finafinau a Iesu i ana taumafaiga ke folafola atu te tala ‵lei, kae ne fakamalosi atu foki ki ana soko ke maua ne ia te loto finafinau tenā mō te Malo. Tela la, ne tuku mai ei ne ia se fakavae mō te faiga o te galuega talai mo akoakoga i te lalolagi kātoa telā koi fai eiloa nei. (Mataio 28:​18-​20; Galuega 5:​42) I te tausaga ko teka, e nofo pelā ki se fitu miliona o soko o Keliso ne fakamaumau ne latou a itula e 1,500,000,000 i te talaiatuga o te tala ‵lei o te Malo mo te akoakoga o tino fia‵fia ki muna‵tonu mai te Tusi Tapu. E mata, e isi sou tusaga ne fai i te galuega tenā?

13. Se a te mea ka fesoasoani mai ke tumau tatou i te “mataala”?

¹³ E seai se fakalotolotolua me ne fakataunu eiloa ne Ieova te valoaga ke vau se pelofeta telā e sili atu i a Mose. E pokotia pefea koe ona ko tou iloa e uiga ki te mea tenā? E mata, e fakamalosi aka i ei tou loto talitonu ki te fakataunuga o valoaga e uiga ki mea kolā ka ‵tupu ki a tatou i aso mai mua? E tonu, a te mafaufau ‵loto ki te fakaakoakoga a te Mose Sili e fesoasoani mai ke “mataala kae toka” tatou e uiga ki mea kolā ko pili o fai ne te Atua.​​—1 Tesalonia 5:​2, 6.

Ke Fakatāua a Keliso e Pelā me ko te Sokoga

14. Ne fai pefea a Mose mo fai te sokoga i te va o te kau Isalaelu mo te Atua?

¹⁴ E pelā mo Mose, ne fai a Iesu mo fai te sokoga i te va o tino Isalaelu mo te Atua. Ne fai a Mose mo fai te sokoga o te feagaiga o te Tulafono i te va o Ieova mo te kau Isalaelu. Kafai ne faka‵logo a fanau a Iakopo ki tulafono a te Atua, ka fai eiloa latou mo fai ana tino tonu, ko tena fakapotopotoga. (Esoto 19:​3-8) Ne tumau eiloa te aoga o te feagaiga tenā mai te 1513 T.L.M. ke oko eiloa ki te senitenali muamua T.A.

15. Ne fai pefea a Iesu e pelā me se sokoga telā e sili atu?

¹⁵ I te 33 T.A., ne fai ei ne Ieova se feagaiga e ‵lei atu i te va o te Isalaelu fou, ko “te Isalaelu a te Atua,” telā ne fai mo fai te fakapotopotoga o Kelisiano fakaekegina i te lalolagi kātoa. (Kalatia 6:​16) E tiga eiloa ne aofia i te feagaiga a tulafono kolā ne tusi ne te Atua i papa fatu kae ko Mose te sokoga i ei, kae e sili atu eiloa te feagaiga telā ko Iesu te sokoga i ei. A tulafono i ei ne tusi ne te Atua ki loto o tino. (Faitau te 1 Timoteo 2:5; Epelu 8:​10.) Tela la, ko fai nei “te Isalaelu a te Atua” mo fai ne tino tonu o te Atua, ‘se fenua telā e ‵fua mai i ei a fuaga’ o te Malo faka-Mesia. (Mataio 21:43) A tino o te fenua faka-te-agaga tenā ko tino kolā e aofia i te feagaiga fou. Kae e se ko latou fua ka maua ne latou a mea aoga mai i ei. Ka maua foki ne te vaitino tokouke, ke oko ki te fia o tino kolā ko oti ne ‵mate, a fakamanuiaga se-gata-mai ona ko te feagaiga sili tenā.

Ke Fakatāua a Keliso e Pelā me ko te Fakaola

16. (a) I auala fea ne fakaaoga ei ne Ieova a Mose ke faka‵sao ne ia a tino Isalaelu? (e) E ‵tusa mo te Esoto 14:​13, ko oi te Tino ne mafua mai i ei te faka‵saoga tenā?

¹⁶ I te lotou po fakaoti mai mua o faka‵sao latou, ne ‵tu atu a nisi tino Isalaelu ki se tulaga fakamataku ‵ki. Ne ‵tau o fanatu te agelu a te Atua o tamate a uluma‵tua i loto i te fenua kātoa o Aikupito i te po tenā. Ne fai atu a Ieova ki a Mose me ka faka‵sao a uluma‵tua o Isalaelu māfai e nini ne te kau Isalaelu a toto o tamā mamoe o te Paseka ki pou mo koga i luga o mataloa o olotou fale. (Esoto 12:​1-​13, 21-​23) Kae ne tupu eiloa te mea tenā. Fakamuli ifo, ne tu te fenua kātoa i se tulaga fakamataku ‵ki. Ne maleigina latou i te va o te Tai ‵Kula mo kaliota a te kautau a Aikupito. Ne toe faka‵sao ne Ieova latou e auala i a Mose, telā ne ‵vae ne ia te tai i se auala fakavavega.​​—Esoto 14:​13, 21.

17, 18. I auala fea e sili atu ei a Iesu i a Mose i te faka‵saoga o tino?

¹⁷ E tiga eiloa ne fakaofoofogia a faka‵saoga konā, e sili atu te faka‵saoga telā ne fai ne Ieova e auala i a Iesu. A Iesu ko te auala ke faka‵sao ei a tino faka‵logo mai te ‵nofo pologa ki te agasala. (Loma 5:​12, 18) Kae ko te faka‵saoga tenā ko “te fakaolataga se gata mai.” (Epelu 9:​11, 12) A te uiga o te igoa o Iesu ko “Ieova te fakaolataga.” A Iesu, telā ko te ‵tou Fakaola, e se faka‵sao fua ne ia tatou mai ‵tou agasala kolā ko oti ne fai kae ‵tala mai foki i ei te auala ke maua ne tatou se olaga ‵lei i aso mai mua. Mai te faka‵saoga o ­latou mai te ‵nofo pologa ki te agasala, e faka‵sao ne Iesu ana soko mai te kaitaua o te Atua kae tuku atu ki a latou se fesokotakiga gali mo Ieova.​​—Mataio 1:​21.

¹⁸ A te faka‵saoga o tino ne Iesu mai te agasala ka aofia i ei te fakasaolotoga o tino mai ikuga ma‵sei o te agasala​​—ko masaki mo te mate. Ke fakaataata ne tatou a te uiga o te mea tenā, mafaufau ki te mea ne tupu i te taimi ne fanatu ei a Iesu ki te fale o te tagata e igoa ki a Iailo, telā ne mate tena tamaliki fafine ko 12 ana tausaga. Ne fakatalitonu atu a Iesu ki a Iailo: “Sa mataku; talitonu fua, ko te mea eiloa ko ‵lei a ia.” (Luka 8:​41, 42, 49, 50) E ‵tusa mo ana pati, ne toetu aka eiloa te tamaliki fafine mai te mate! E mafai o fakaataata ne koe te fia‵fia o ana mātua? Tena la, e mafai foki o maua ne koe te fiafia telā e sili atu māfai ko “lagona . . . a tena leo [o Iesu] ne latou katoa kolā e i loto i tanuga kae ka ulu mai ei latou ki tua” i te toetuga. (Ioane 5:​28, 29) E tonu, a Iesu ko te Fakaola, ko te Tino e faka‵sao ne ia tatou!​​—Faitau te Galuega 5:​31; Tito 1:4; Fakaasiga 7:​10.

19, 20.(a) E pokotia pefea tatou ona ko te mafaufau ‵loto ki te tulaga o Iesu e pelā me ko te Mose Sili? (e) Ne a mea ka faipati ki ei te suā mataupu?

¹⁹ Ona ko te ‵tou iloa me e mafai o fesoasoani atu tatou ke maua ne nisi tino a mea aoga mai galuega faka‵sao tino a Iesu, e fakamalosi mai ei ke ‵kau atu tatou ki te galuega talai mo te akoako atu. (Isaia 61:​1-3) E se gata i ei, a te mafaufau ‵loto ki te tulaga o Iesu e pelā me ko te Mose Sili e fakamalosi aka ei te ‵tou loto talitonu me ka faka‵sao ne ia ana soko māfai ko fakaoko mai ne ia te fakasalaga ki tino amio ma‵sei.​​—Mataio 25:​31-​34, 41, 46; Fakaasiga 7:​9, 14.

²⁰ E tonu, a Iesu ko te Mose Sili. Ne fai ne ia a mea fakaofoofogia e uke kolā ne seki mafai ne Mose o fai. A pati fakapelofeta a Iesu mo ana faifaiga e pelā me ko te sokoga e pokotia i ei te kaukāiga o tino katoa. E pelā me se Fakaola, e se faka‵sao fua ne Iesu a tino i se taimi toetoe kae ka maua eiloa ne latou te faka‵saoga se-gata-mai. Kae e uke atu foki a nisi mea e mafai o tauloto ne tatou e uiga ki a Iesu mai tagata fakamaoni i aso mua. Ka faipati te suā mataupu ki te auala e fai ei a ia e pelā me ko te Tavita Sili mo te Solomona Sili.

E Mafai ne Koe o Fakamatala Mai?

E sili atu pefea a Iesu i a Mose i tena fai pelā me

• se pelofeta?

• se sokoga?

• se fakaola?

[Pokisi/​Ata i te itulau e 26]

NISI AUALA E TAI ‵PAU EI A Iesu mo Mose

◻ Ne tiakina ne lāua a tulaga ma‵luga ko te mea ke tavini atu ki a Ieova mo ana tino.​—2 Kolinito 8:9; Filipi 2:​5-8; Epelu 11:​24-​26.

◻ Ne tavini atu lāua tokolua e pelā me ne tino fakaekegina, io me ne ‘keliso.’​—Maleko 14:​61, 62; Ioane 4:​25, 26; Epelu 11:26.

◻ Ne sui ne lāua tokolua te igoa o Ieova.​—Esoto 3:​13-​16; Ioane 5:​43; 17:​4, 6, 26.

◻ Ne fakaasi mai ne lāua tokolua te loto maulalo.​—Numela 12:3; Mataio 11:​28-​30.

◻ Ne aofia lāua tokolua i te fagaiga o tino e tokouke.​—Esoto 16:12; Ioane 6:​48-​51.

◻ Ne tavini atu lāua tokolua e pelā me ne famasino kae tuku atu foki a tulafono.​—Esoto 18:13; Malaki 4:4; Ioane 5:​22, 23; 15:10.

◻ Ne tuku atu ke pule lāua i te fale o te Atua.​—Numela 12:7; Epelu 3:​2-6.

◻ Ne takugina lāua e pelā me ne molimau fakamaoni a Ieova.​—Epelu 11:​24-29; 12:1; Fakaasiga 1:5.

◻ Mai tua o te mate o Mose mo te tagata ko Iesu, ne ave keatea a lā foitino ne te Atua.​—Teutelonome 34:​5, 6; Luka 24:​1-3; Galuega 2:​31; 1 Kolinito 15:50; Iuta 9.