Te Fagaiga O Tino E Tokouke E Auala I Nāi Tino

1-3. Fakamatala mai a te auala ne fagai ei ne Iesu a te vaitino e tokouke i se kogā koga i Petesaita. (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

FAKAATAATA i tou mafaufau a te mea tenei. (Faitau ki te Mataio 14:14-21.) Ne tupu mai mua malie eiloa o te Paseka i te 32 T.A. Ne ‵nofo atu se vaitino o tāgata e toko 5,000 mo fāfine mo tamā tama‵liki fakatasi mo Iesu mo ana soko i se koga lavaki i te kogā koga o Petesaita, se fa‵kai e tu i te feitu ki matū o te tafatai o te Tai o Kalilaia.

² I te laveaga ne ia te vaitino, ne alofa a Iesu i tino, ne faka‵lei ei ne ia a tino ma‵saki kae akoako atu latou ki mea e uke e uiga ki te Malo o te Atua. I te fakaafiafi, ne fakamalosi atu a soko o Iesu ki a ia ke tuku a tino ke olo ko te mea ke mafai o ‵togi ne olotou meakai i fa‵kai ‵pili mai. Kae ne fai atu a Iesu ki ana soko penei: “Tuku atu ne koutou ne meakai ke ‵kai ei latou.” Kāti ne ‵numi malosi latou i ana pati me i meakai ne maua ne latou e mu‵tana fua​—e lima falaoa mo tamā ika e lua.

³ Ona ko tena alofa ki tino ne fai ei ne Iesu se vavega​—ko te vavega fua e tasi telā ne tusi ne tino tusi Evagelia katoa e toko fa. (Male. 6:35-44; Luka 9:10-17; Ioa. 6:1-13) Ne fai atu a Iesu ki ana soko ke fai atu ki te vaitino ke saga‵saga ki lalo i mouku i potukau e taki 50 mo taki 100. I te otiga ne fai ne ia te fakafetai, ne kamata ei o tofitofi ne ia a falaoa kae vaevae a ika. Kae i lō te tuku tonu atu ne ia o meakai ki tino, ne tufa atu ne Iesu “ki ana soko, a ko ana soko ki te vaitino.” E auala i se vavega, ne lava kae ‵toe a meakai ke ‵kai ki ei a tino katoa! Ke mafaufau ki te mea tenei: Ne fagai ne Iesu a te fia afe o tino e auala i nāi tino​—ko ana soko.a

4. (a) Ne a vaegā meakai ne manavase malosi a Iesu ki te lotou fakatokaga, kae kaia? (e) Ne a mea ka sautala tatou ki ei i te mataupu tenei mo te suā mataupu telā ka ‵soko mai?

⁴ Ne manavase malosi a Iesu ki te tukuatuga o meakai faka-te-agaga ki ana soko. Ne iloa ne ia me i te ‵kai ki meakai faka-te-agaga, kolā ko muna‵tonu mai loto i te Muna a te Atua e iku atu ki te mauaga o te ola se-gata-mai. (Ioa. 6:26, 27; 17:3) Mai te alofa telā ne fakamalosi aka ei a ia ke fagai ne ia te vaitino ki falaoa mo ika, ko te alofa foki eiloa tenā ne fakaaoga ei ne Iesu a itula e uke ke akoako ne ia ana soko. (Male. 6:34) Ne iloa ne ia me e toetoe fua tena taimi i te lalolagi nei kae ka toe foki atu a ia ki te lagi. (Mata. 16:21; Ioa. 14:12) Ka fagai faka‵lei pefea ne Iesu mai i te lagi ana soko i te lalolagi i te feitu faka-te-agaga? Ka tautali foki loa a ia i se auala tai ‵pau​—ka fagai ne ia a tino e tokouke e auala i nāi tino. Ko oi la a nāi tino konei? Ke onoono nei tatou ki te auala ne fakaaoga ei ne Iesu a nāi tino ke fagai ana soko fakaekegina e tokouke i te senitenali muamua. I te mataupu telā ka ‵soko mai, ka sautala tatou ki te fesili tāua tenei mō tatou taki tokotasi: E iloa pefea ne tatou a nāi tino kolā ne fakaaoga ne Keliso ke fagai ne latou tatou i aso nei?

NE FILIFILI NE IESU NE NĀI TINO

5, 6. (a) Se a te fakaikuga tāua ‵ki ne fai ne Iesu ko te mea ke fakamautinoa aka me e fagai faka‵lei eiloa ana soko i te feitu faka-te-agaga mai tua o tena mate? (e) Ne fakatoka pefea ne Iesu ana apositolo ke fai ne latou se tiute tāua mai tua o tena mate?

⁵ E fai ne se ulu o te kāiga telā e fakatuagagina a fakatokaga ke ‵lei te tausiga o tena kāiga māfai ko mate a ia. I se auala tai ‵pau, ne fai foki ne Iesu​—telā ka fai mo fai te Ulu o te fakapotopotoga Kelisiano​—ne fakatokaga ke tausi faka‵lei eiloa ana soko i te feitu faka-te-agaga māfai ko mate a ia. (Efe. 1:22) E pelā me se fakaakoakoga, kāti i se lua tausaga mai mua o mate a ia, ne fai ne Iesu se fakaikuga tāua ‵ki. Ne filifili muamua ne ia a tino mai i nāi tino kolā ka fakaaoga fakamuli ne ia ke fagai a tino e tokouke. Ke mafaufau ki te mea ne tupu.

⁶ I te otiga ne ‵talo i te po kātoa, ne fakamaopoopo mai ne Iesu ana soko kae filifili aka ne ia mai i a latou a apositolo e toko 12. (Luka 6:12-16) I te lua tausaga mai tua ifo, ne ‵pili ‵ki tena fesokotakiga mo te toko 12 konā, kae ne akoako ne ia latou e auala i ana pati mo ana fakaakoakoga. Ne iloa ne ia me e uke ‵ki a mea e ‵tau o tauloto ne latou; kae ne taku faeloa latou e pelā me ne “soko.” (Mata. 11:1; 20:17) Ne tuku atu ne ia a pati polopoloki tāua ki a latou kae akoako foki ne ia ki mea e uke atu ki te faiga o te galuega talai. (Mata. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) E mautinoa eiloa me ne fakatoka ne ia latou mō se tiute tāua mai tua o tena mate kae toe foki atu ki te lagi.

7. Ne fai atu pefea ne Iesu se fakailoga e uiga ki te mea telā e ‵tau o manava‵se muamua ki ei a te kau apositolo?

⁷ Se a te tiute o te kau apositolo? A ko pilipili atu eiloa ki te Penitekoso 33 T.A., ne manino ‵lei mai i ei me ka fai a te kau apositolo ‘e pelā me ne ovasia.’ (Galu. 1:20) Se a te mea muamua e ‵tau o manava‵se latou ki ei? Mai tua o tena toetuga, ne fai atu ne Iesu se fakailoga e uiga ki te mea tenei i te taimi ne sautala ei a ia mo te apositolo ko Petelu. (Faitau te Ioane 21:1, 2, 15-17.) Ne fai atu a Iesu ki a Petelu i mua o nisi apositolo penei: “Fagai aku tamā mamoe.” Ne fakaasi atu ei ne Iesu me ka aofia ana apositolo i nā i tino kolā ka fakaaoga ne ia ke fakatoka ne latou a meakai mō tino e tokouke. Ko oko eiloa i te fakaotia loto o te mea tenei, kae se fakaasiga tonu eiloa o lagonaga o Iesu e uiga ki ana “tamā mamoe”!b

TE FAGAIGA O TINO E TOKOUKE MAI TE TAIMI O TE PENITEKOSO O FANO KI MUA

8. Ne fakaasi mai pefea ne tino tali‵tonu ‵fou i te Penitekoso me e iloa ‵lei ne latou te auala ne fakaaoga ne Keliso ke fagai ei latou?

⁸ E kamata mai i te Penitekoso  33  T.A., ne fakaaoga ne Keliso telā ne toetu aka ana apositolo e pelā me ko te auala ke fagai ei ne ia a te ‵toega o ana soko fakaekegina. (Faitau te Galuega 2:41, 42.) Ne lavea faka‵lei ne tino Iutaia a te mea tenā e pelā foki mo tino kolā ne ‵fuli ki te lotu Iutaia kae ne fai mo fai ne Kelisiano fakaekegina i te aso tenā. E aunoa mo te fakatalave ne “tumau eiloa latou i te ‵saga tonu atu ki akoakoga a te kau apositolo.” E ‵tusa mo pati a se tagata poto e tokotasi, a te pati Eleni telā ne ‵fuli ki te “tumau eiloa latou i te ‵saga tonu atu” e mafai foki o fakauiga ki te “tuku katoatoa atu o olotou mafaufau mo te fakamaoni ki te faiga o se mea.” Ne fia‵kai malosi a tino tali‵tonu ‵fou ki meakai faka-te-agaga, kae ne iloa ‵lei ne latou te koga ke maua i ei olotou meakai. Ne ‵kilo atu latou mo te fakamaoni katoatoa ki te kau apositolo ke fakamatala mai ne latou a pati mo faifaiga a Iesu kae ke fakamaina atu foki ki a latou a te uiga o tusi siki kolā e fakasino atu ki a ia.c​—Galu. 2:22-36.

9. Ne fakaasi mai pefea ne te kau apositolo me ne ‵saga tonu atu latou ki te lotou tiute ke fagai a mamoe a Iesu?

⁹ Ne ‵saga tonu atu faeloa a te kau apositolo ki te lotou tiute ke fagai a mamoe a Iesu. E pelā me se fakaakoakoga, ke mafaufau ki te auala ne faka‵lei aka ei ne latou se mataupu tāua telā e mafai o māfua mai i ei a mavaevaega kae ne sae aka i loto i te fakapotopotoga telā ne fatoa fakatu aka. Ne aofia i te kinauga tenei a meakai​—ko meakai faka-te-foitino. Ne seki tufa atu a meakai ki fāfine Eleni kolā ko ‵mate olotou avaga i aso takitasi, kae ne tufa atu fua ki fāfine Epelu. Ne faka‵lei aka pefea ne te kau apositolo a te “fakalavelave faigata” tenei? Ne ‵tofi ne te “toko sefululua” a taina fakatuagagina e toko fitu ke onoono ki te “galuega tāua” tenei, ko te tufatufaatuga o meakai. Ne lavea ne te kau apositolo​—kolā e mautinoa eiloa me ne aofia malosi i te tufatufaatuga o meakai ki te vaitino kolā ne fagai fakavavega ne Iesu​—me e sili atu i te tāua ke ‵saga tonu atu latou ki te fagaiga o tino i te feitu faka-te-agaga. Tela la, ne tuku katoatoa atu latou ki te “talaiatuga o te muna.”​—Galu. 6:1-6.

10. Ne fakaaoga pefea ne Keliso a te kau apositolo mo toeaina ma‵tua i Ielusalema?

¹⁰ I te 49 T.A., ne ‵kau atu ki te kau apositolo kolā koi ola i te taimi tenā a nisi toeaina kolā ko ma‵tua ‵lei faka-te-agaga. (Faitau te Galuega 15:1, 2.) Ne fai a “te kau apositolo mo toeaina” e pelā me se potukau pule. E pelā me ko te Ulu o te fakapotopotoga, ne fakaaoga ne Keliso a te tamā potukau tenei o tāgata ma‵tua ‵lei ke faka‵lei ne latou a kinauga e uiga ki akoakoga mai te Tusi Tapu, kae ke tausi kae fakatonutonu foki ne latou te faiga o te galuega talai mo te akoakoatuga o te tala ‵lei e uiga ki te Malo.​—Galu. 15:6-29; 21:17-19; Ko. 1:18.

11, 12. (a) Ne a mea e fakaasi mai me ne fakamanuia ne Ieova a te fakatokaga ke fagai a fakapotopotoga i te senitenali muamua e auala i tena Tama? (e) E lavea atu pefea a te auala telā e fakaaoga ne Keliso ke fagai ei a tino i te feitu faka-te-agaga?

¹¹ E mata, ne fakamanuia ne Ieova a te fakatokaga ke fagai a fakapotopotoga i te senitenali muamua e auala i tena Tama? Ao! E mautinoa pefea i a tatou a te mea tenei? E lipoti mai a te tusi ko Galuega penei: “I te taimi e faima‵laga atu ei latou [a te apositolo ko Paulo mo ana taugasoa faima‵laga] i loto i fa‵kai ne tuku atu ne latou ki tino i konā a fakatonuga kolā ko oti ne fakaiku aka ne apositolo mo toeaina i Ielusalema, ke tau‵tali latou i ei. Tela la, ne tumau kae ‵mautakitaki a te fakatuanaki o fakapotopotoga konā kae ne gasolo aka faeloa o tokouke i aso takitasi.” (Galu. 16:4, 5) E lavea atu me ne manuia eiloa a fakapotopotoga konā ona ko te lotou faka‵logo mo te fakamaoni ki te potukau pule i Ielusalema. E mata, e se tenā eiloa te fakamaoniga me ne fakamanuia ne Ieova a te fakatokaga ke fagai a fakapotopotoga e auala i tena Tama? Ke masaua ne tatou me i te gasolo ki mua o te fakapotopotoga i te feitu faka-te-agaga e pogai mai fua ona ko te fakamanuiaga a Ieova.​—Faata. 10:22; 1 Koli. 3:6, 7.

¹² Ko oti ne lavea ne tatou me e isi se fakatokaga ne tautali ki ei a Iesu i te fagaiga o ana soko: Ne fagai ne ia a tino e tokouke e auala i nāi tino. Ne lavea faka‵lei atu a te auala ne fakaaoga ne ia ke fagai ei a tino i te feitu faka-te-agaga. E se gata i ei, e mafai ne te kau apositolo​—ko tino muamua kolā ne aofia i te potukau pule​—o fakaasi mai ne latou a fakamaoniga matea o te fesoasoani ne maua ne latou mai te lagi. E fai mai te Galuega 5:12 penei: “E auala i te kau apositolo ne fai faeloa ne latou a galuega ‵mana mo mea fakaofoofogia e uke ke lavea ne tino.”d Tela la, e seai eiloa se pogai ke mafau‵fau aka a tino kolā ne fai fakamuli mo fai ne Kelisiano penei, ‘Ko oi la nei a tino kolā e fakaaoga ne Keliso ke fagai ne latou ana mamoe?’ Kae i te fakaotiga o te senitenali muamua, ne mafuli ei te tulaga tenā.

TE TAIMI NE UKE EI A MOUKU MA‵SEI KAE MU‵TANA A KAU SAITO

13, 14. (a) Se a te fakailoaga ne fai atu ne Iesu e uiga ki fakasauaga, kae ne kamata o fakataunu i te taimi fea ana pati konā? (e) Ko oi a potukau e lua ka aumai ne latou a fakasauaga? (Ke onoono ki te fakamatalaga i te fakaotiga.)

¹³ Ne ‵valo mai ne Iesu me ka fakasauagina a te fakapotopotoga Kelisiano. Ke masaua, me i tena valoaga i te tala fakatusa e uiga ki saito mo mouku ma‵sei, ne fai mai a Iesu me i te fatoaga fou telā ne ‵toki ki saito (ko Kelisiano fakaekegina) ka toe ‵toki foki i ei a mouku ma‵sei (ko Kelisiano ‵loi). Ne fai mai a ia me i potukau e lua konei ka talia ke ola fakatasi aka​—e aunoa mo ne fakalavelave ke oko ki te taimi e ‵kati ei te saito, telā ka fai i te “vaitaimi o te gataga o te olaga tenei.” (Mata. 13:24-30, 36-43) E seki leva kae taunu a pati a Iesu konei.e

¹⁴ Ne kamata o fai ne te aposetasi a fakamaseiga i te senitenali muamua, kae ne “taofiofi” ne apositolo fakamaoni a Iesu a te fakapotopotoga mai fakamaseiga mo akoakoga sē ‵tonu. (2 Tesa. 2:3, 6, 7) Kae i te mateatuga o te apositolo fakaoti, ne ‵mau a aka o te aposetasi kae ne olaola ‵lei eiloa i loto i se fia senitenali. E se gata i ei, ne gasolo aka o uke a mouku ma‵sei i te taimi eiloa tenā, kae ne mu‵tana fua a kau saito. E seai se fakatokaga tumau ke fakasoa mai i ei a meakai faka-te-agaga. Kae ka mafuli eiloa te tulaga tenā. A ko te fesili la, Mafea?

I TE TAIMI E ‵KATI EI A SAITO​—KO OI KA FAGAI NE IA A TINO?

15, 16. Ne a ikuga ne maua ne Tino A‵koga ki te Tusi Tapu, kae se a te fesili ne sae aka i ei?

¹⁵ I te taimi ko pilipili atu ei ki te fakaotiga o te olaakaga o saito mo mouku ma‵sei, ne gasolo aka eiloa o tokouke a tino ko fia‵fia ki te munatonu mai te Tusi Tapu. Masaua la, me talu mai te 1870, ne maopoopo fakatasi se potukau foliki o tino loto fakamaoni kolā e fia maua ne latou te munatonu kae kamata ne latou ne akoga faka-te-Tusi Tapu, e se aofia i ei a mouku ma‵sei​—ko Kelisiano ‵loi i lotu mo potukau fakalotu i Fenua Lotu Kelisiano. Ne suke‵suke faka‵lei ki te Tusi Tapu a Tino A‵koga ki te Tusi Tapu loto fakamaoni konei, fakatasi mo te faiga o ‵talo i te loto maulalo mo te loto malamalama.​—Mata. 11:25.

¹⁶ Ne sukesuke faka‵lei ki te Tusi Tapu a Tino A‵koga ki te Tusi Tapu kae ne maua ne latou a ikuga ‵lei e uke. Ne fakaasi faka‵sau atu ne tāgata mo fāfine konā a akoakoga ‵se kae fakasalalau atu a muna‵tonu faka-te-agaga, mai te ‵lomiga mo te tufaatuga o tusi faka-te-Tusi Tapu ki koga ‵mao. Ne fia‵fia a tino e tokouke ki te lotou galuega, kae fakatalitonu atu foki ne latou a mea konā ki mafaufau o tino e tokouke kolā e fia‵kai kae fia inu ki muna‵tonu faka-te-agaga. Tela la, ne sae aka ei te fesili tāua tenei: E mata, a Tino A‵koga ki te Tusi Tapu i tausaga mai mua o te 1914 ko te auala ne fakatoka ne Keliso ke fagai ei ana mamoe? Ikai. A latou i te taimi tenā koi ola aka, kae ko te fakatokaga o te auala telā ka fakasoa mai ei a meakai faka-te-agaga ko kamata o fakatu aka. E seki oko ki te taimi ke ‵vae keatea ei a Kelisiano ‵loi kolā e fai pelā me ne mouku ma‵sei mai Kelisiano ‵tonu kolā e fai pelā me ne saito.

17. Ne a mea tāua ne kamata o fakataunu i te 1914?

¹⁷ E pelā mo te mea ne tauloto ne tatou i te mataupu mai mua, ne kamata a te ‵katiga o saito i te 1914. I te tausaga tenā, e uke ‵ki a mea ne kamata o fakataunu i ei. Ne fakasopo aka a Iesu mo fai te Tupu, kae ne kamata foki i ei a aso fakaoti. (Faka. 11:15) Mai te 1914 ke oko ki te kamataga o te 1919, ne olo tasi atu a Iesu mo tena Tamana o fai se āsiga maea ki te faletapu faka-te-agaga kae ke fai foki se galuega ki te faka‵maga.f (Mala. 3:1-4) I te kamataga o te 1919, ne kamata ei o ‵luku fakatasi a saito. E mata, tenā eiloa te taimi ne fakatoka ei ne Keliso te auala e tasi fua telā ka fakasoa atu i ei a meakai faka-te-agaga? Ao, ko ia eiloa tenā!

18. Se a te mea ne ‵valo mai ne Iesu me ka fai ne ia, kae se a te fesili tāua ne sae aka i te fakaotiga o aso fakaoti?

¹⁸ I tena valoaga e uiga ki te gataga o te lalolagi, ne ‵valo mai ne Iesu me ka fai ne ia se auala ke fakaoko mai ei a meakai faka-te-agaga “i te taimi tonu.” (Mata. 24:45-47) Se a te auala ka fakaaoga ne ia? E tonu, e pelā mo te auala ne tautali a ia i ei i te senitenali muamua, ka toe fagai foki ne Iesu a tino e tokouke e auala i nāi tino. Kae ona ko te pili atu ki te fakaotiga o aso fakaoti, tenei la te fesili tāua ‵ki, ko oi la a nāi tino konei? Ka sautala tatou ki te fesili tenā mo nisi fesili aka e uiga ki te valoaga a Iesu i te mataupu telā ka ‵soko mai.