Ne Talia ne Au ke Takitaki ne Ieova Toku Auala

MAI I SE FENUA ULI KI TE FAKAVAE O TE ALOFA I AFELIKA

Ne fanau au i te 1935 i Darlaston, se vaega o te Fenua Uli, se kogā koga i Egelani telā ne fakaigoa ki te afusaga uli telā ne faka‵fonu ki ei te ea mai fale faite masini mo koga faite mea e uke i te kogā koga tenā. I te taimi ko fa ei oku tausaga, ne kamata o sukesuke oku mātua ki te Tusi Tapu mo Molimau a Ieova. I te taimi ko talavou ei au, ne talitonu au ki te munatonu kae ne papatiso au i te 1952 kae ko 16 oku tausaga.

I te taimi foki tenā, ne kamata o galue fakaakoako au i se kamupane lasi telā e faite i ei a mea faigaluega mo vaega kese‵kese o mea fakatele‵tele. Ne kamata o fakaakoako au e pelā me se failautusi o te kamupane, se galuega telā ne fiafia malosi au ki ei.

Ne ‵tau o fai ne au se fakaikuga tāua i te taimi ne ‵kami au ne te ovasia faimalaga ke kamata o fai ne au a Sukesukega a te Fakapotopotoga ki Tusi i taku fakapotopotoga i Willenhall. Kae ne isi se fakalavelave ne fepaki mo au. I te taimi tenā, ne kau atu au ki fakapotopotoga e lua. I loto i te vaiaso, ne kau atu au ki te fakapotopotoga telā e pili ki te koga galue i Bromsgrove, telā se 32 kilomita te ‵mao mai i toku fale. Kae i fakaotiga o vaiaso, i te taimi ko fanatu au ki te fale o oku mātua, ne kau atu au ki te fakapotopotoga i Willenhall.

Ona ko te mea ne manako au o ‵lago atu ki te fakapotopotoga a Ieova, ne talia ne au te ‵kamiga mai te ovasia faimalaga, faitalia me ne fakauiga i ei me e ‵tau o tiaki ne au te galuega telā ne fiafia malosi au ki ei. Ona ko te mea ne talia ne au ke takitaki ne Ieova toku auala i te taimi tenā, ne ‵tala mai i ei se mataloa ki se olaga telā ne seki salamō lele au i ei.

I te taimi ne kau atu au ki te Fakapotopotoga i Bromsgrove, ne fetaui au mo se tino—se tuagane matagali kae malosi i te feitu faka-te-agaga ko Anne. Ne avaga māua i te 1957, kae ne maua fakatasi ne māua a tauliaga ke paenia tumau, paenia fakapito, galuega faimalaga, mo te taviniga i te Peteli. Ne fai eiloa a Anne mo fai se pogai o toku fiafia i toku olaga kātoa.

I te 1966, ne fia‵fia māua ke ‵kau atu ki te vasega 42 o Kiliata. Ne ‵tofi aka māua ke ga‵lue i Malawi, telā ne lauiloa e pelā me ko te fakavae o te alofa i Afelika, ona ko tino i ei e atafai kae talimālō faka‵lei ne latou a nisi tino. Kae ne seki iloa ne māua me ka toetoe fua te taimi ke talia ke ‵nofo i konā.

NE TAVINI ATU MĀUA I TOE TAIMI FAKAMA‵TAKU I MALAWI

Ne oko atu māua ki Malawi i a Fepuali 1,1967. Mai tua o se masina o akoakoga i te ‵gana, ne kamata māua i te galuega faimalaga. Ne ‵tele atu māua i te motoka ko te Kaiser Jeep telā e mafau‵fau a nisi tino me e mafai o tele atu i so se koga, ke oko foki loa i loto i vaitafe. Kae faitalia a vaegā mafaufauga penā, ne mafai fua o tele atu i te vaitafe māfai e ‵masa. I nisi taimi, ne ‵tau o ‵nofo maua i se fale faite ki pela, kae ne ‵tau o ‵tao atu a te tapoleni mai lalo i te tuafale māfai e ‵to a vaiua. Ko tafaga te kamataga o te mā galuega fakamisionale, kae ne fia‵fia malosi māua ki ei!

I a Apelila, ne kamata o iloa ne au me e iku eiloa o ‵tupu a fakalavelave i te fenua. Ne lagona ne au se faipatiga i te letio a te pelesitene o Malawi, ko Dr. Hastings Banda. Ne ‵losi mai tou tagata me i Molimau a Ieova e se ‵togi olotou lafoga kae e aofia foki i mea fakapolitiki. Kae e se ‵tonu a ‵losiga konei. Ne iloa ne matou katoa me i te fakalavelave tonu ko te motou sē ‵kau ki se feitu, kae maise ko te sē talia ne matou ke ‵togi a pepa palota.

I a Setema, ne fai‵tau ne matou i te nusipepa me ne ‵losi atu a te pelesitene me e faka‵tupu fakalavelave a ‵tou taina i koga katoa. Ne faka‵pula atu ne ia i se fono fakapolitiki me ka gasuesue fakavave tena malo ke faka‵lei te fakalavelave, telā ko te faiga ke fakatapu te galuega a Molimau a Ieova. Ne kamata o fakagalue aka a te tulafono tenei i a Oketopa 20, 1967. E seki leva mai tua ifo, kae oko mai a pulisimani mo te kau mai te ofisa fai pepa fo‵lau ke ‵pono kae ‵tuli a misionale mai te fenua.

Mai tua o aso e tolu i te falepuipui, ne ave matou ki se fenua telā ne pule ne Peletania—ko Mauritius. Kae ko tino pule‵pule i Mauritius ne seki talia ne latou ke ‵nofo māua i konā e pelā me ne misionale. Tela la, ne toe ‵tofi aka māua ke olo atu ki Rhodesia (telā ko Zimbabwe i aso nei). I te mā okoatuga ki ei, ne fetaui matou mo se tino mai te ofisa fai pepa fo‵lau, telā ne ita fitifiti ke talia māua ke ‵nofo, ana muna: “Ne fakatapu koulua ma ‵nofo i Malawi. Ne seki talia koulua ke ‵nofo i Mauritius, kae nei ko ‵mai koulua ki konei me e faigofie fua.” Ne kamata o tagi a Anne. Ne foliga mai me e seai se tino ne manako ki a māua! I te taimi tenā, ne manako fua au ke na foki atu ki toku fale i Egelani. Kae oti aka loa, ne talia ne tino pule‵pule i te ofisa fai pepa fo‵lau ke ‵nofo maua i te po tenā i te ofisa lagolago māfai fua e olo atu māua ki te lotou ofisa i te aso mai tua ifo. Ne fi‵ta ‵ki māua kae ne tumau eiloa māua i te fakalagolago ki a Ieova. I te fakaafiafi o te suā aso, ne talia fakapoi māua ke ‵nofo i Zimbabwe e pelā me ne tino asiasi. Ka se mafai eiloa o puli i a aku oku lagonaga i te aso tenā—ne talitonu au me ne takitaki ne Ieova te mā auala.

SE TŌFIGA FOU—TE TAVINI ATU KI MALAWI MAI ZIMBABWE

I te ofisa lagolago i Zimbabwe, ne ‵tofi aka au ke galue i te Matagaluega mō te Galuega Talai, telā e tausi atu ki Malawi mo Mozambique. A taina i Malawi ne fakasauagina malosi. E pelā me se vaega o taku galuega, ne ‵fuli ne au a lipoti ne lafo mai ne ovasia o te seketi i Malawi. Ne galue tuai sāle au i fakaafiafi po ke fakaoti se lipoti, ne tagi au i fakasauaga matagā o taina mo tuagane.a Kae ne otia malosi foki toku loto i te lotou fakamaoni, fakatuanaki mo te kufaki.—2 Koli. 6:4, 5.

Ne fai ne matou a te ‵toe mea e mafai o fai ke tuku atu a mea‵kai faka-te-agaga ki taina kolā e ‵toe i Malawi, kae e penā foki ki a latou kolā ne ‵tele ki Mozambique mai fakasauaga. A te timu ‵fulitusi mō te ‵gana Chichewa, ko te ‵toe ‵gana lauiloa i Malawi, ne avatu ki se laumanafa o se taina i Zimbabwe. Ne faite eiloa ne ia mo te alofa a fale mo se ofisa mō latou i konā. Tela la, ne tumau te lotou galuega tāua ki te ‵fuliga o tusi faka-te-Tusi Tapu.

Ne fakatoka ne matou a ovasia o te seketi i Malawi ke ‵kau mai ki te fono lasi i tausaga katoa i te ‵gana Chichewa i Zimbabwe. I konā, ne maua ei ne latou a lāuga o te fono. I te lotou auala ‵foki ki Malawi, ne fakaasi atu ne latou a lāuga konā ki taina i te ‵toe auala e mafai ne latou. I te tausaga e tasi, ne asi mai latou ki Zimbabwe, ne mafai o fakatoka ne matou se akoga mō toeaina ke fakamalosi aka ei a ovasia o te seketi loto ma‵losi konei.

I a Fepuali 1975, ne faimalaga atu au o asi ki Molimau mai i Malawi kolā ne ‵tele ki koga ‵nofo mō tino fakaa‵lofa i Mozambique. Ne fai eiloa ne taina konei a mea e ‵tusa mo fakatokaga a te fakapotopotoga a Ieova, e aofia i ei a te fakatokaga o toeaina. Ne fakatoka ne toeaina ‵fou a mea faka-te-agaga e uke, kolā ne aofia i ei a te faiga o lāuga mō tino katoa, te fai‵tau ki te tusi siki o te aso, mo te faiga o sukesukega ki Te Faleleoleo Maluga, ke oko ki te faiga o fono. Ne fakatoka ne latou te lotou koga ‵nofo pelā me se koga e fai i ei a te fono telā ne aofia i ei a matagaluega mo te ‵fuluga o te koga tenā, te tufatufaatuga o meakai, mo taina fesoasoani. Ne uke ‵ki a mea ne fai ne taina fakamaoni konā fakatasi mo te fakamanuiaga a Ieova, kae ne maua ne au se fakamalosiga i se auala lasi ‵ki eiloa.

I te fakaotiotiga o tausaga mai te 1970, ne kamata o tausi atu a te ofisa lagolago i Zambia ki te galuega i Malawi. Kae koi tāua eiloa te tulaga i Malawi i toku loto mo aku ‵talo, kae e penā foki mo nisi tino e tokouke. E pelā me se sui o te Komiti o te Ofisa Lagolago i Zimbabwe, ne fetaui au mo sui mai te ‵tou laumua, fakatasi mo taina tōfia mai Malawi, i Afelika ki Saute mo Zambia. I taimi takitasi, ne ‵sili atu faeloa ne matou a te fesili e tasi, “Ne a nisi mea e mafai ne matou o fai mō taina i Malawi?”

I te ‵tekaatuga o taimi, ne feoloolo a fakasauaga. A taina kolā ne ‵tele keatea mai te fenua, ne toe kamata o ‵foki atu ki Malawi, kae ko latou kolā ne tumau i ei, ne kamata o maua ne latou a fesoasoani ona ko faifaiga matagā kolā ne logo‵mae latou i ei. Ne kamata o talia ne tulafono a fenua i tafa o Malawi a Molimau a Ieova, kae ne ave keatea a fakataputapuga. Ne fai foki penā a Mozambique i te 1991. Kae ne mafau‵fau matou, ‘Māfea e toe saoloto ei a Molimau a Ieova i Malawi?’

KO TOE ‵FOKI KI MALAWI

Fakamuli loa, ne ‵fuli te tulaga i Malawi i mea tau politiki, kae i te 1993, ne fakaseaoga ei ne te malo a te fakataputapuga o Molimau a Ieova. E seki leva mai tua ifo i konā, ne fai‵pati māua mo se misionale telā ne fesili mai, “E mata, ka foki atu koe ki Malawi?” I te taimi tenā ko 59 ei oku tausaga, kae ne tali atu au, “Ikai, au ko tō matua!” Kae i te aso eiloa tenā, ne maua ei ne māua se fekau mai te Potukau Pule, telā e ‵kami mai ki a māua ke toe ‵foki atu ki Malawi.

Ne fia‵fia malosi māua ki te mā tōfiga i Zimbabwe, kae ne fai eiloa te mea tenei mo fai se fakaikuga faigata ki a māua. Ko oti ne kamata kae ati aka ne māua a taugasoa ‵gali kae tumau. Ne fai mai eiloa a te Potukau Pule mo te atafai ke se ‵fuli te mā tōfiga, vagana e loto fia‵fia māua ki ei. Tela la, ne faigofie fua ke filifili aka ne māua te mā auala kae tumau i Zimbabwe. Kae e masaua ne au a te tala e uiga ki a Apelaamo mo Sala kolā ne tiaki ne lāua te lā fale gali i te taimi ko ma‵tua ei lāua ona ko te lā faka‵logo ki te takitakiga a Ieova.—Kene. 12:1-5.

Ne fakaiku aka ne māua ke tau‵tali atu ki te takitakiga a Ieova kae ne toe ‵foki atu māua ki Malawi i a Fepuali 1, 1995, ko te 28 tausaga mai te taimi ne oko atu muamua māua ki konā. Ne fakatu a te Komiti o te Ofisa Lagolago, telā ne aofia i ei a au mo nisi taina e tokolua, kae ne seki leva kae ne toe kamata o ga‵lue matou i te ‵toe fakatokaga o galuega a Molimau a Ieova.

NE FAKAOLA NE IEOVA

Se fakamanuiaga eiloa ke lavea atu a te faiga ne Ieova ke gasolo vave ki mua te galuega! A te aofaki o tino talai ne fanaka kāti mai te 30,000 i te 1993 ki te 42,000 i te 1998.b Ne talia ne te Potukau Pule a fakatokaga mō se ofisa lagolago fou ke tausi atu ki manakoga i te galuega talai kolā e gasolo aka faeloa ki luga. Ne maua ne matou se laumanafa telā e 12-eka (30-ac) te lasi i Lilongwe, kae ne ‵tofi aka au ke aofia i te komiti mō galuega fakatū‵tu.

Ne fai ne te taina ko Guy Pierce mai te Potukau Pule a te lāuga mō te ‵talaga o te fale fou i a Me 2001. E sili atu i te lua afe o Molimau ne ‵kau mai, kae ko te tokoukega o latou ko oti ne papatiso i tausaga e silia atu i te 40. Ne kufaki ne taina mo tuagane fakamaoni konei a mea faiga‵ta kolā e se mafai o fakamatalagina mai lalo i fakataputapuga. Ne ma‵tiva latou i te feitu faka-te-foitino, kae ne mau‵mea malosi latou i te feitu faka-te-agaga. Kae ko oko eiloa i te fia‵fia o latou ke mata‵mata i te lotou Peteli fou. So se koga ne olo atu latou i ei, ne lagona atu i te Peteli kātoa a te usuusuga o pese o te Malo i te auala e usu sāle ne te kau Afelika olotou pese, telā ne fai i ei a te fakatokaga kātoa mo fai te ‵toe mea fakamalosi loto ne lavea ne au. Se fakamaoniga ola eiloa me ne fakamanuia malosi ne Ieova a latou kolā ne kufaki mo te fakamaoni i tofotofoga.

Mai tua o te faitega o te ofisa lagolago, ne fiafia au ke maua atu a nisi galuega ke fakatoka a te ‵talaga o Fale Tapuaki. A fakapotopotoga i Malawi ne maua ne latou a mea aoga mai te polokalame ki te faitega fakavave o Fale Tapuaki i fenua kolā e se uke a tupe i ei. Mai mua atu i ei, ne fai sāle a fakatasiga a nisi fakapotopotoga i fale kolā ne faite mai lakau. Ne ‵laga a mouku pelā me ne papa mo fai a tuafale kae faite foki ki pela a nofoga saga‵saga. Nei la, ko faite mo te loto finafinau ne taina a puliki kolā ne faite ki ei olotou koga tapuaki ‵fou. Kae koi fia‵fia eiloa latou ki olotou nofoga faite ki pela, me e pelā mo te tugapati e tasi, Koi isi eiloa se avanoaga mō se tino e toe tokotasi i se nofoga penā!

Ne fiafia malosi au ke lavea atu me ne fesoasoani a Ieova ki tino ke gasolo atu ki mua i te feitu faka-te-agaga. Ne ofo malosi sāle au i te loto fia‵fia o taina talavou Afelika ke ga‵lue fakavolenitia, kae ne maua fakavave ne latou a atamai e auala i akoakoga mai te Atua mo nisi akoakoga aoga. Ne tuku atu ki a latou a nisi tiute tai ‵lasi i te Peteli mo fakapotopotoga. Ne maua ne fakapotopotoga a fakamalosiga mai i ovasia ‵fou o te seketi kae ko te tokoukega o latou ko oti ne a‵vaga. Ne filifili aka ne tauavaga konei ke tavini katoatoa atu ki a Ieova mai i te taofi aka o te fiafia ki te faiga o tama‵liki faitalia a tuu mo aganuu io me i nisi taimi, ko fakamalosiga mai i kāiga.

NE FIAFIA AU KI AKU FAKAIKUGA

Mai tua o tausaga e 52 i Afelika, ne kamata o masaki au. Ne talia ne te Potukau Pule a te manatu o te ofisa lagolago ke avatu māua ki Peletania. Ne fanoa‵noa māua ke tiaki te mā tofiga telā ne fia‵fia malosi māua ki ei, kae nei la ko tausi faka‵lei eiloa māua ne te kāiga Peteli i Peletania i te taimi tenei ko ma‵tua ei māua.

Ne talitonu au me i te taliaga ne au ke takitaki ne Ieova toku auala i te olaga, ko te ‵toe fakaikuga ‵lei ne fai ne au. Kafai ne fakalagolago au ki toku malamalama eiloa, e se iloa atu me tefea te koga ka iku atu au ki ei i taku galuega ‵togi. Ne iloa ne Ieova a te mea ne manakogina ne au ke ‘fai ei ke ‵tonu oku auala.’ (Faata. 3:5, 6) E pelā me se talavou, ne ofo malosi au i fakamatalaga likiliki i taku galuega i se kamupane lasi. Kae ko te fakapotopotoga a Ieova i te lalolagi kātoa, ne tuku mai i ei se galuega faka-te-agaga telā ne sili fakafia atu toku lotomalie ki ei. Ki a au, a te tavini atu ki a Ieova, ne fai kae ka fai faeloa mo fai te ‵toe olaga fakafiafia ‵ki!