TALA TONU
“Te Taua i a Ieova”
I A Ianuali 28, 2010, ne nofo atu au i te fakai gali ko Strasbourg, i Falani i te taimi o te tau ‵moko. Kae ne seki fanatu au ki konā e pelā me se tualisi. Ne aofia au i taina kolā ne ‵tofi aka ke ‵pulu a te saolotoga o Molimau a Ieova i mua o te fono maluga ko te European Court of Human Rights (ECHR). Ne fai mai te malo o Falani me e ‵tau o ‵togi atu ne Molimau a Ieova se 64 miliona tupe Eulopa ($89,000,000 U.S.) mo ‵togi ki ei olotou lafoga, kae tenā te pogai ne ‵nofo matou i konā, ke fakaasi atu a te sē tonu o te lotou ‵losiga tenā. Kae sili atu i te tāua, ko te faka‵maluga o te igoa o Ieova, ana tino, mo te manakoga ke tapuaki atu ki a ia e aunoa mo se fakataputapuga i Falani. A mea ne ‵tupu i te koga fai fono, ne fakatalitonu mai ei me i te “taua i a Ieova.” (1 Samu. 17:47) Ke fakamatala atu ne au.
Ne kamata a te ‵losiga tenā i te fakaotiotiga o tausaga kamata mai te 1990, i te taimi ne fai mai te malo o Falani me e ‵tau o ‵togi atu ne te ofisa lagolago i konā a lafoga kolā e maua mai meaalofa tupe kolā ne maua ne latou mai te 1993 mo te 1996. Ne seki manumalo matou i fono fakamasino i Falani. Ne taumafai matou o ‵toe tagi, kae ‵pau eiloa te lotou tali, kae ne puke ne latou se fa mo te āfa miliona tupe Eulopa ($6,300,000 U.S.) mai te akauni a te ofisa lagolago i te pagike. Te ‵toe fakamoemoega loa o matou ko te fono maluga ko te ECHR. Kae koi tuai o avatu te motou tagi, ne ma‵nako te ECHR ke fono matou mo loia o te malo o Falani, fakatasi mo se sui mai te European Court, ke mafai o fai se fakaikuga telā e lotoma‵lie fakatasi ki ei a koi tuai o fai te fono.
Ne mafau‵fau matou me ka fai mai te tino tenā ke ‵togi atu ne matou se aofaki foliki fua ki te malo o Falani. Kae e malamalama ‵lei matou me i te ‵togi atu o so se aofaki tupe, ka fakaseaoga i ei a fakatakitakiga i te Tusi Tapu. Ne tuku mai ne taina mo tuagane a meaalofa tupe ke ‵lago mai ki manakoga o te Malo, tela la, a olotou meaalofa e se ‵tau o tuku atu ki te malo. (Mata. 22:21) Kae ne olo atu eiloa matou ki te fono tenā ke fakaasi atu ei te motou āva ki fakatonuga mai te fono maluga tenā.
Te motou tīmu i mea tau tulafono i mua o te ECHR, i te 2010
Ne maopoopo matou mō te fono i se potu fai fono gali e tasi. Ne seki fanofano ‵lei te fono i te kamataga. I ana pati kamata, ne fakaiku aka ne te sui o te ECHR, me e ‵tau mo Molimau a Ieova o ‵togi atu se aofaki tupe foliki ki te malo o Falani. Ne fesili fakavave atu matou ki ei, “E mata, e iloa ne koe me ko oti ne puke ne latou se fa mo te āfa miliona tupe Eulopa mai te motou akauni i te pagike?”
Ne poi ‵ki tou fafine. I te faiatuga te potukau mai te malo me tenā te mea ne fai ne latou, ne ‵fuli katoatoa eiloa tena kilokiloga ki te tagi tenā. Ne kote ne ia latou kae fakagata fakavave ne ia te fono. Ne iloa aka ei ne au me ko Ieova eiloa ne ‵fuli katoatoa ne ia a mea katoa ko te mea ke manumalo a te motou tagi. Ne fia‵fia ‵ki matou i te tiakinaga o te potu fai fono tenā, kae ne ‵poi ‵ki e uiga ki te mea ne tupu i ei.
I a Iuni 30, 2011, ne fai ne te ECHR se fakaikuga telā ne lotoma‵lie matou ki ei. Ne fakaseai ne latou a lafoga kae fakatonu ki te malo ke toe faka‵foki mai a tupe kolā ne puke ne latou, kae fakaopoopo ki ei te pasene! Ne puipui ne te fakaikuga tenei a te tapuakiga ‵ma i Falani ke oko mai loa ki aso nei. A te fesili fua e tasi telā ne seki mafau‵fau matou me ka ‵sili atu ne matou, e fai loa pelā mo te fatu ne tamate ki ei a Koliata. Ne ‵fuli ne ia te ikuga o te tagi tenā. Kaia ne manumalo ei tatou? Me e pelā mo pati a Tavita ki a Koliata, a “te taua i a Ieova.”—1 Samu. 17:45-47.
E se tenei fua te taimi ne manumalo ei tatou i fono tulafono. E tiga eiloa te ‵teke mai o malo pule ma‵losi mo lotu ki a tatou, e nofo ki se 1, 225 fono tulafono ko oti ne manumalo i ei a Molimau a Ieova i fenua e 70. E puipui ne manumaloga konei i fono tulafono a ‵tou saolotoga fakavae, e pelā mo te saolotoga ke mafai o fai ‵tou tapuakiga, ke fai ‵tou galuega talai, ke se ‵kau ki taua, kae ke se fagai foki ki te toto.
Kaia ne aofia au i te fono tenei ne fai i Eulopa, e tiga eiloa ne tavini atu au i te laumua o Molimau a Ieova i te lalolagi kātoa i New York, i Amelika?
FAKAMALOSIGINA NE TE LOTO FINAFINAU O OKU MĀTUA KOLĀ NE MISIONALE
A oku mātua ko George mo Lucille, ne oti mai te vasega 12 o Kiliata, kae ne tavini atu i Aitiope i te taimi ne fanau ei au i te 1956. Ne fakaigoa ne lāua au ki a Filipo, te tino talai i te senitenali muamua. (Galu. 21:8) I te tausaga mai tua, ne fakatapu ne te malo a te motou tapuakiga. E tiga eiloa au koi foliki ‵ki, kae masaua ne au te taimi ne fai ei a tapuakiga a te motou kāiga i se auala ‵funa. E pelā me se tamaliki, ne mafaufau au me ko oko loa i te gali! Se mea fakafanoanoa, me ne faimalō ne pulisimani a matou ke tiakina te fenua i te 1960.
Nathan H. Knorr (ki te fakamaui) e āsi atu ki toku kāiga i Addis Ababa, i Aitiope, i te 1959
I te taimi ne olo te motou kāiga ki Wichita, Kansas, U.S.A., ne avatu eiloa ne oku mātua se mea telā e gali ‵ki ki a lāua—ko te lā loto finafinau e pelā me ne misionale. Ne ola lāua e ‵tusa mo te munatonu kae ne akoako ne lāua au, toku tuagane ko Judy, mo toku taina foliki ko Leslie, kolā ne fa‵nau foki i Aitiope, ke a‵lofa ki a Ieova kae tavini atu ki a ia mo te loto kātoa. Au ne papatiso kae ko 13 oku tausaga. I se tolu tausaga mai tua, ne olo atu te motou kāiga o tavini i se koga e manakogina malosi ei a tino talai, ko Arequipa, i Peru.
I te 1974 i te taimi ko 18 oku tausaga, ne ‵tofi aka au fakatasi mo taina e tokofa ne te ofisa lagolago i Peru, ke tavini atu e pelā me ne paenia fakapito. Ne ‵tau o talai atu matou i koga kolā e seki talai muamua aka loa i ei, i koga maugā i te Central Andes. E aofia i ei te talai atu ki tino kolā e fai‵pati ki te ‵gana Quechua mo te ‵gana Aymara. Ne faima‵laga atu matou i se motoka telā ne taku ne matou ki The Ark me e foliga e pelā me se pokisi. Ne mafaufau faeloa au ki taimi ne fakaaoga ei ne au te Tusi Tapu ke fakaasi atu ki tino konā me ko pili o fakaseai atu ne Ieova te mativa, masaki, mo te mate. (Faka. 21:3, 4) E tokouke a tino ne talia ne latou a te fekau o te Malo.
“The Ark,” i te 1974
NE ‵TOFI AKA KE TAVINI ATU I TE ‵TOU LAUMUA
I se asiga ki Peru i te 1977, ne fakamalosi mai a Albert Schroeder, se sui o te Potukau Pule o Molimau a Ieova i te taimi tenā, ke tusi atu taku tusi ke galue i te Peteli i te ‵tou laumua. Tenā ne tusi ei taku tusi. E se leva, i a Iuni 17, 1977, ne kamata taku taviniga i te Peteli i Brooklyn. Ne galue au mō se fa tausaga i te matagaluega ‵Fulu mo te Faka‵leiga o Fale.
I te aso o te mā fakaipoipoga, i te 1979
I a Iuni 1978, ne fetaui au mo Elizabeth Avallone i se fono lasi i New Orleans, Louisiana. Ne puti aka foki a ia ne mātua, kolā e ‵pau mo oku mātua, ne tavini atu ki a Ieova mo te loto kātoa. Ko fa tausaga ne tavini atu ei a Elizabeth e pelā me se paenia tumau, kae fakatāua ne ia te taviniga tumau i tena olaga kātoa. Ne fesokotaki faeloa māua. E se leva, kae ne gasolo o malosi ‵ki te mā fesokotakiga. Ne avaga māua i a Oketopa 20, 1979, kae kamata o tavini atu i te Peteli e pelā me se tauavaga.
Ne fakaasi mai ne taina mo tuagane i te fakapotopotoga muamua ne ‵kau māua ki ei i te ‵gana Sepania i Brooklyn, a te a‵lofa ki a māua. I tausaga ne tavini māua i konā, ne tali fiafia kae ‵lago mai a nisi fakapotopotoga e tolu ki te mā taviniga i te Peteli. Ne loto fakafetai māua ki te lotou fesoasoani, mo te ‵lago mai o taugasoa mo kāiga kolā ne fesoasoani mai o tausi mā mātua kolā ko ma‵tua ‵ki.
Ko te kau Peteli kolā e ‵kau ki te fakapotopotoga i te ‵gana Sepania i Brooklyn, i te 1986
TAVINI ATU I TE MATAGALUEGA I MEA TAU TULAFONO
E se leva, kae ne ‵tofi au i a Ianuali 1982 ke tavini atu i te Matagaluega i Mea Tau Tulafono i te Peteli. I tausaga e tolu fakamuli ifo, ne fakamolemole mai ke kau au ki te akoga fakaloia ke fai pelā me se loia. Ne poi au i te taimi koi akoga ei me i saolotoga kolā ne maua ne tino e tokouke i Amelika mo nisi fenua aka, ne pogai mai i manumaloga a Molimau a Ieova i fono tulafono. A tagi tāua konei ne sau‵talagina i loto i te akoga.
I te 1986 i te taimi ko 30 oku tausaga, ne ‵tofi au ke fai pelā me se ovasia o te Matagaluega i Mea Tau Tulafono. Ona ko au koi foliki kae seki iloa faka‵lei ne au te faigata o te tofiga tenei, ne fiafia kae manavase foki au ona ko te tauliaga tenā.
I te 1988, ne maua toku pepa loia, kae ne seki lavea ne au te pokotiaga o taku akoga ki toku feitu faka-te-agaga mo toku fesokotakiga mo Ieova. E mafai ne akoakoga ma‵luga o fai se tino ke fia fai tofi kae mafaufau me e sili fakafia atu a ia i nisi tino. Ne fesoasoani mai a Elizabeth ke toe saga tonu au ki aku polokalame faka-te-agaga kolā ne masani o fai muamua ne au a koi tuai o fano ki te akoga fakaloia. Mai tua o se vaitaimi, ne toe ‵pili toku fesokotakiga mo Ieova. Ko iloa nei ne au me i te lasi o te iloa e se ko te ‵toe mea tāua i te olaga. A te ‵toe mea tāua i te olaga, ko te mauaga o se fesokotakiga ‵pili mo Ieova kae fai ke ‵poko tou alofa ki a ia mo ana tino.
TE ‵PULUGA MO TE FAKAMAU‵TUGA O TE TALA ‵LEI MAI LALO I TE TULAFONO
I taku otiga mai te akoga fakaloia, ne saga tonu atu au o fesoasoani ki te motou matagaluega mai te tausi atu ki manakoga i mea tau te tulafono i te Peteli kae ‵pulu te saolotoga o tatou ke talai te tala ‵lei i mua o fono tulafono. A taku galuega e gali ‵ki kae faigata foki ona ko fakama‵fuliga e uke ne fai i te fakapotopotoga. E pelā me se fakaakoakoga, ne masani o fakamolemole atu sāle tatou ke mafai o maua se meaalofa tupe ki ‵tou tusi kolā e ‵lomi kae tufa sāle, kae kamata mai te 1991, ne fakamolemole atu ki te Matagaluega i Mea Tau Tulafono ke fai se fakatokaga ke fakagata a te faifaiga tenā. Fakamuli loa, ne tufatufa atu ne Molimau a Ieova a tusi e aunoa mo se meaalofa ke ‵tae. Ne fakafaigofie ne te fakatokaga tenei a galuega i te Peteli e penā foki mo te galuega talai, kae puipui foki ei tatou mai te ‵togiga o lafoga. Ne mafau‵fau a nisi tino me ka fai ne te fakamafuliga tenei ke se lava a ‵tou tupe mo ‵lomi a tusi kae fakatalave aka ei te galuega talai. E ‵kese eiloa te mea ne tupu. Talu mai te 1990, ne tapolo fakafia a te aofaki o tino kolā ne tavini atu ki a Ieova, kae koi mafai eiloa o maua ne tino i aso nei a mea‵kai faka-te-agaga kolā e faka‵sao ei olotou ola e aunoa mo se ‵togi. Ko oti ne molimau ne au me e auala fua i te malosi mo fakatakitakiga kolā e tuku mai ne Ieova e auala i te tavini fakamaoni, ne mafai ei o manuia a te fakatokaga tenei mo nisi fakama‵fuliga aka e uke a te ‵tou fakapotopotoga.—Eso. 15:2; Mata. 24:45.
E se manumalo fua tatou i fono tulafono ona ko te ‵lei o ‵tou loia. E fai ne amioga ‵lei a tino o Ieova ke ga‵sue faeloa a famasino mo ofisa pule o te malo o fesoasoani mai. E pelā mo te mea ne lavea ne au i te 1998, i te taimi ne ‵kau atu ei a sui e tokotolu o te Potukau Pule mo olotou avaga ki se fono fakapito i Cuba. A te lotou a‵lofa mo te āva se fakamaoniga ki tino pule me e se aofia latou i mea fakapolitiki.
Kae i nisi taimi, a te ‵toe auala ‵lei ke faka‵tonu aka a faifaiga sē ‵tonu, ko te ‘‵puluga kae fakamau‵tu ne tatou te tala ‵lei’ i fono. (Fili. 1:7) E pelā me se fakaakoakoga, i se fia sefulu tausaga, ne seki talia ne te malo o Eulopa mo Kolea ki Saute a te ‵tou saolotoga ke se ‵kau atu ki kautau. Ona ko te mea tenā, e nofo ki se 18,000 taina i Eulopa kae silia atu mo te 19,000 taina i Kolea ki Saute ne ‵pei atu ki falepuipui ona ko te lotou sē ‵kau ki te kautau.
I a Iulai 7, 2011, ne fai ne te ECHR se fakaikuga tāua i te fono ko te Bayatyan v. Armenia ke fakailoa atu ki fenua o Eulopa mo tino kolā e se ma‵nako o ‵kau ki kautau, ke fai ne latou a nisi galuega kolā e aoga ki te fenua. Ne fai foki se fakaikuga tai ‵pau penā i te fono maluga o Kolea ki Saute i a Iuni 28, 2018. Moi ne fai e tokouke a ‵tou taina talavou e gutugutulua, penei e se mafai o manumalo tatou i te feitu tenei.
E ga‵lue malosi a te matagaluega i mea tau tulafono i te laumua mo ofisa lagolago i te lalolagi kātoa o ‵pulu ‵tou saolotoga ke tapuaki atu ki a Ieova kae talai atu te Malo. Se tauliaga eiloa ke sui ne matou a ‵tou taina mo tuagane kolā e fakafesagai atu ki ‵tekemaiga mai malo. Faitalia me e se manumalo tatou i te fono, e tuku atu eiloa ne tatou se molimau ki kovana mo tupu, penā foki ki atufenua. (Mata. 10:18) E ‵tau o mafau‵fau faka‵lei a famasino, sui o malo, mea fakasalalau, mo tino ki tusi fai‵tau kolā e fakaaoga ne tatou i ‵tou fakamatalaga ke ‵lago atu ki ‵tou tagi kolā e fai. Ka iloa ne tino loto ‵lei a mea e uiga ki Molimau a Ieova penā foki mo te koga e fakavae mai ei a ‵tou talitonuga. Nisi tino i a latou konei ko oti ne fai pelā me ne tino tali‵tonu.
FAKAFETAI IEOVA!
I se 40 tausaga ko ‵teka, ne maua ne au te tauliaga ke ga‵lue fakatasi mo ofisa lagolago i te lalolagi kātoa ki mea tau tulafono kae ‵tu atu foki i mua o fono mo ofisa ma‵luga. E fiafia kae gali ki a au te ga‵lue tasi mo taina tali‵tonu i te Matagaluega i Mea Tau Tulafono i te ‵tou laumua, penā foki mo matagaluega i mea tau tulafono i te lalolagi kātoa. Ne maua eiloa ne au se olaga manuia kae fakamalie loto.
Ne fakamaoni kae ‵lago mai a Elizabeth mo te alofa ki a au i tausaga e 45 ko ‵teka, i taimi ‵lei mo taimi ma‵sei. Ne fiafia au ki te mea ne fai ne ia e tiga loa ne logo‵mae a ia i se masaki telā ne fai ei ke vāivāi tena foitino.
Ne molimau faka‵lei ne māua me e se mafai o maua ne tatou i a tatou eiloa a te malosi mo te manumalo. E pelā mo pati a Tavita, “A Ieova ko te malosi o ana tino.” (Sala. 28:8) E tonu, a “te taua i a Ieova.”