1-3. (a) Kaia e fai ei a Iosua mo fai se fakaakoakoga ‵lei e tasi o latou kolā ne fai se fakaikuga tonu i te olaga? (e) Se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou māfai e fai ‵tou fakaikuga?

A TE pati “filifili” e malosi ‵ki eiloa. A te tino telā e fai sena filifiliga e pule atu ki te vaegā olaga ka ola ei a ia. Ke fai se fakatusaga: Mafaufau ki se tagata e sasale i te auala kae poi aka i te auala ko maga ki te suā feitu. Tefea te auala ka filifili a ia ke fano i ei? Kafai e isi se koga ne fakamoemoe a te tagata ke oko a ia ki ei, ka filifili eiloa a ia ke fano i te auala telā e pili atu ki te koga tenā i lō te suā auala.

² E maua i te Tusi Tapu a fakaakoakoga e uke o tino kolā ne fe‵paki mo tulaga tai ‵pau. Pelā me se fakaakoakoga, ne ‵tau o filifili a Kaino me taofiofi tena kaitaua io me ikai. (Kenese 4:6, 7) Ne ‵tau o filifili a Iosua me tavini atu a ia ki te Atua tonu io me tapuaki atu ki atua ‵se. (Iosua 24:15) A te fakamoemoega o Iosua ko ia ke nofo pili ki a Ieova; tenā ne filifili ei ne tou tagata a te auala telā ne fesoasoani atu ki a ia ke fai penā. Ne seki ai se fakamoemoega o Kaino, kae ne filifili ne ia te auala telā ne fai ei ke ‵mao a ia mai i a Ieova.

³ I nisi taimi, kāti e fe‵paki tatou mo se tulaga telā e manakogina ke fai fakavave se fakaikuga ki ei. Kafai e tupu se mea penā, ke masaua tou fakamoemoega​—ke avatu a tavaega ki a Ieova i mea katoa e fai ne koe kae ‵teke atu ki so se mea telā ka fai ei koe ke tapeapea kea‵tea mai i a ia. (Faitau te Epelu 3:12.) I te mataupu tenei mo te suā mataupu, ka sukesuke tatou ki vaega e fitu o te olaga kolā e se ‵tau o talia ne tatou se mea ke ‵vae kea‵tea tatou mai i a Ieova.

GALUEGA ‵TOGI

4. Kaia e tāua ei ke galue tatou?

⁴ E ‵tau o ga‵lue a Kelisiano mo tausi latou mo olotou kāiga. E fakaasi mai te Tusi Tapu me kafai se tino e se tausi faka‵lei ki tena kāiga, e masei atu a ia i te tino sē talitonu. (2 Tesalonia 3:10; 1 Timoteo 5:8) E manino ‵lei me i te galuega ‵togi se vaega tāua o te olaga. Kae kafai koe e se fakaeteete, e mafai ne te galuega ‵togi o ‵vae koe kea‵tea mai i a Ieova. E pefea la?

5. Ne a mea e ‵tau o mafaufau muamua ki ei a koi tuai o talia ne tatou se galuega ‵togi?

⁵ E a māfai koe e manako o ‵sala sau galuega? Kafai e se faigofie ke maua a galuega ‵togi i tou fenua, ka fakaosoosogina eiloa koe ke talia so se galuega telā e tuku atu. Kae e a māfai e fai atu a fakatakitakiga mai i te Tusi Tapu me e se tenā te vaegā galuega e ‵tau o talia ne koe? Io me ko te galuega tenā e manakogina ke faimalaga sāle koe ki nisi koga, ko sē lava ei tou taimi ki te fakapotopotoga io me ko tou kāiga? E mata, e talia fua ne koe a te galuega ‵togi ona ko koe e mafaufau me e ‵lei atu ke maua so se galuega i lō te seai o se galuega? Ke masaua, me i te filifiliga o te auala ‵se e mafai o ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova. (Epelu 2:1) Faitalia me e salasala koe ki se galuega io me mafaufau o ‵fuli tau galuega, e mafai pefea o fai ne koe se fakaikuga poto?

6, 7. (a) Ne a pogai kāti ka talia ei ne se tino se galuega ‵togi? (e) Ko te fakamoemoega fea ka ‵taki ne ia koe ke pili atu ki a Ieova, kae kaia?

⁶ E pelā mo te faiatuga muamua, ke masaua a tou fakamoemoega. Fesili ifo ki a koe eiloa, ‘Tefea te koga e iku au ki ei māfai e filifili ne au te galuega tenei?’ Kafai ne manako koe ki te galuega ‵togi ko te mea ke ‵lago atu ki a koe mo tou kāiga i te taviniga ki a Ieova, ka fakamanuia eiloa ne Ieova au taumafaiga. (Mataio 6:33) E iloa ne Ieova te auala ke fesoasoani atu ki a koe māfai ko seai sau galuega io me māfai ko sē ‵lei te tulaga o te maumea. (Isaia 59:1) “E iloa ne Ieova o faka‵sao a tino kolā e fakamaoni ki te Atua mai i olotou tofotofoga.”​—2 Petelu 2:9.

⁷ I te suā feitu, e a māfai koe e manako fua ki te galuega ko te mea ke maua a tupe e uke? E se taumate ka manuia koe. Kae kafai foki e manuia koe, ke masaua, me ka isi se ‵togi o te vaegā “manuia” tenā​—se mea telā e se mafai o ‵togi ne koe. (Faitau te 1 Timoteo 6:9, 10.) A te fakatāua malosi o tupe mo te galuega ‵togi ka ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova.

8, 9. Ne a fesili e ‵tau o ‵sili ifo ne mātua ki a latou eiloa e uiga ki olotou galuega ‵togi? Fakamatala mai.

⁸ Kafai koe se mātua, mafaufau ki te auala e pokotia ei au tamaliki i tau fakaakoakoga. Se a te ‵toe mea tāua e lavea ne latou i a koe​—ko tau galuega ‵togi io me ko tou va fakataugasoa mo Ieova? Kafai e lavea ne latou me e fakatulaga muamua ne koe a tulaga ma‵luga, takutakua, mo tupe e uke i tou olaga, e mata, ka sē tau‵tali atu latou i a koe i te auala matagā tenā? E mata, e mafai o sē āva atu latou ki a koe e pelā me se mātua? E fai mai se talavou Kelisiano: “I te mea e mafai o masaua ne au, ne fakalavelave malosi a toku tamana i tena galuega. I te taimi muamua, e foliga mai me ne galue malosi tou tagata me manako a ia ke maua ne te motou kāiga a te ‵toe olaga ‵lei. Ne manako a ia o tausi faka‵lei mai ki a matou. Kae i tausaga fakamuli ifo, ko isi se mafuliga. E galue faeloa tou tagata kae ‵togi mai a mea ‵togi ‵mafa kolā e se manakogina ne te kāiga. Kae ko te ikuga, ne lauiloa te motou kāiga i te uke o tupe i lō te fai pelā me se kāiga telā e fakama‵losi atu ki nisi tino ke kausaki atu ki fakamoemoega faka-te-agaga. E fiafia atu au ke ‵lago mai toku tamana i te feitu faka-te-agaga i lō ana tupe e uke.”

⁹ Mātua, ke mo a e talia ne koutou otou galuega ‵togi ke ‵vae ne latou a koutou mai i a Ieova. Fakaasi atu ki au tamaliki me e talitonu fakamaoni koe me i te ‵toe koloa tāua e ‵tau o maua ne tatou ko mea faka-te-agaga, kae sē ko mea faka-te-foitino.​—Mataio 5:3.

10. Se a te mea e ‵tau o mafaufau ki ei se talavou māfai ko filifili se galuega?

¹⁰ Kafai koe se talavou telā e mafaufau ki se galuega māfai ko matua koe, e mafai pefea o filifili ne koe a te auala tonu? E pelā mo te mea ko oti ne sau‵tala tatou ki ei, e ‵tau o iloa ne koe te koga ka iku atu ki ei tou olaga. Kafai koe e mafaufau o akoako ki se galuega telā e manako koe ki ei, e mata, ka fesoasoani atu te galuega tenā ki a koe ke kausaki atu ki mea o te Malo io me ka ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova? (2 Timoteo 4:10) E mata, e ‵pau koe mo tino o te lalolagi kolā e fia‵fia fua māfai e ‵fonu olotou akauni i tupe? Io me ka filifili koe ke fakaata atu i a koe a te loto talitonu o Tavita, telā ne tusi mai penei: “Au nei ko toeaina, ko leva eiloa toku olaga, kae seki iloa eiloa ne au se tino amio ‵lei ke tiakina ne te Aliki [Ieova], io me ko ana tamaliki foki ke akai meakai.” (Salamo 37:25) Masaua, e tasi te auala ka ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova, kae ko te suā auala ka ‵taki atu ne ia koe ki te ‵toe olaga ‵lei. (Faitau te Faataoto 10:22; Malaki 3:10.) Tefea te auala ka filifili koe ki ei?a

MALŌLŌGA MO FAKAFIAFIAGA

11. Se a te mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu e uiga ki malōlōga mo fakafiafiaga, kae se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou?

¹¹ E se fai mai i te Tusi Tapu me i te fakafiafia se mea masei, kae e se fai mai foki i ei me i malōlōga mo fakafiafiaga ne mea fakamāumāu taimi. Ne tusi atu a Paulo ki a Timoteo me i “fakamalosiga faka-te-foitino e aoga fua ki nai mea.” (1 Timoteo 4:8) E fai mai foki te Tusi Tapu me e isi se “taimi o te fiafia” mo te “taimi o te saka fiafia,” kae e fakamalosi mai i ei me e ‵tau o lava te malōlōga. (Failauga 3:4; 4:6) Kae kafai e se fakaeteete koe, e mafai ne malōlōga mo fakafiafiaga o ‵vae koe kea‵tea mai i a Ieova. E pefea la? A te ukega o fakalavelave e māfua mai i mea e lua​—ko te vaegā malōlōga mo fakafiafiaga e filifili ne koe mo te uke o taimi e fakamāumāu ne koe ki ei.

12. Ne a mea e ‵tau o mafaufau koe ki ei i te taimi e filifili ei koe ki malōlōga mo fakafiafiaga?

¹² Te mea muamua, mafaufau ki vaegā malōlōga mo fakafiafiaga e ‵tau o filifili ne tatou. E mafai eiloa o maua ne koe ne malōlōga mo fakafiafiaga ‵lei. Kae ko te ukega o fakafiafiaga kolā e mafai o maua nei e fakamalosi aka i ei a mea kolā e takalialia ki ei te Atua, e aofia i ei amioga fakasaua, faifaiga faivailakau, mo faifaiga fakatauavaga se ‵tau. Tela la, e ‵tau o iloilo ne koe a vaegā malōlōga mo fakafiafiaga kolā e kau koe ki ei. E pokotia pefea koe i ei? E mata, e fakamalosi atu ki a koe ke amio fakasaua, ke kau ki fakatau‵faiga fakama‵taku, io me ke loto fenua? (Faataoto 3:31) E mata, e uke au tupe e fakamāumāu ki ei? E mata, e mafai o fakavāivāi atu ki nisi tino? (Loma 14:21) Ne vaegā tino pefea e fesokotaki koe ki ei i malōlōga mo fakafiafiaga konā ne filifili ne koe? (Faataoto 13:20) E mata, e fakamalosi aka ne ia se manakoga i loto i a koe ke fai se mea ‵se?​—Iakopo 1:14, 15.

13, 14. Kaia e ‵tau ei koe o mafaufau ki te uke o taimi e fakamāumāu ne koe ki malōlōga mo fakafiafiaga?

¹³ Ke mafaufau foki ki te uke o taimi e fakamāumāu ne koe ki malōlōga mo fakafiafiaga. Fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, ko tō uke a taimi e fakamāumāu ne au i te malōlōga telā ko sē lava ei oku taimi mō mea faka-te-agaga?’ Kafai e filifili ne koe ke fakamāumāu a taimi e uke ki malōlōga mo fakafiafiaga, ka sē lasi te fiafia e maua mai i ei. A te ‵tonuga loa, a latou kolā e fakaaoga tonu ne latou a malōlōga ka fia‵fia malosi atu. Kaia? Me e iloa ne latou me ne ‵saga muamua latou o fai a te mea telā “e sili atu i te tāua,” tela la, i te taimi e malōlō ei latou e seai eiloa se mea e fakalavelave atu ki olotou lagonaga.​—Faitau te Filipi 1:10, 11.

¹⁴ E tigā eiloa e foliga mai me se mea fakafiafia ke fakamāumāu a taimi e uke ki malōlōga, e mafai o ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova. Ne oko ki te tuagane ko Kim telā ko 20 ana tausaga a te mea tenā. “Ne masani au o nofo atu i faigāmea katoa,” muna a tou fafine. “I fakaotiga o vaiaso katoa e isi eiloa se faigāmea lasi e fai​—Aso Lima, Aso Ono, mo te Aso Sa. Nei la, e lavea ne au me e uke atu a mea tāua e ‵tau o fai. Pelā me se fakaakoakoga, e pelā me se paenia, e ‵tau au o ala i te 6 i te taeao o fano i te galuega talai, tela la, ko sē mafai ne au o nofo atu i faigamea ke oko loa ki te tasi io me ko te lua i te vaveao. E iloa ne au me e se ko faigāmea katoa e ma‵sei, kae e mafai eiloa o fakalavelave malosi mai. Tela la, e ‵tau eiloa o fakaaoga tonu a malōlōga.”

15. E mafai pefea ne mātua o fesoasoani atu ki olotou tamaliki ke filifili ki malōlōga ‵lei?

¹⁵ I o mātua te tiute ke tausi atu ki a latou eiloa mo olotou tamaliki i te feitu faka-te-foitino, feitu faka-te-agaga, mo lagonaga. E aofia i ei a fakafiafiaga. Kafai koe se mātua, sa mafaufau i fakafiafiaga katoa e ma‵sei. E tonu, e isi ne vaegā fakafiafiaga kolā e ma‵sei. (1 Kolinito 5:6) Kae kafai e mafaufau faka‵lei koe, e mafai eiloa o maua ne koe a malōlōga mo fakafiafiaga kolā e aoga tonu ki tou kāiga.b I te feitu tenā, ka filifili eiloa ne koe mo au tamaliki a te auala telā ka pili atu ei koutou ki a Ieova.

FESOKOTAKIGA I TE KĀIGA

16, 17. Ne a tulaga fakafanoanoa ko oti ne logo‵mae i ei a mātua e tokouke, kae e iloa pefea ne tatou me e malamalama a Ieova i olotou logo‵maega?

¹⁶ E malosi ‵ki eiloa te sokoga i te va o te mātua ki te tamaliki telā ne fakaaoga ei ne Ieova a te fesokotakiga tenā ke fakamatala mai i ei a tena alofa ki ana tino. (Isaia 49:15) E masani o fanoa‵noa malosi tatou māfai ko tiakina ne se tino o te kāiga a Ieova. “Au ko masei valevale,” ko muna a se tuagane e tokotasi telā ne fakatea a tena tamaliki fafine. “Ne mafaufau aka au, ‘Kaia ne tiaki ei ne tou fafine a Ieova?’ Ne sē ‵lei oku lagonaga, kae ne ‵losi ne au ki a au eiloa.”

¹⁷ E malamalama a Ieova i tou logo‵mae. A ia foki “ko oko eiloa i tena fanoanoa” io me ‵mae tena loto i te taimi ne ‵teke atu ei a te tino muamua eiloa o tena kāiga faka-te-foitino, kae fakamuli ifo ko tino katoa kolā ne ola mai mua o te Lolo. (Kenese 6:5, 6) E mafai o sē malamalama a latou kolā ne seki oko aka eiloa ki se tulaga penei i te ‵mae telā e mafai o maua mai i ei. E ui i ei, se mea valea ke talia a te mea ‵se ne fai ne te tino fakatea o te kāiga ke ‵vae ne ia koe kea‵tea mai i a Ieova. E mafai la pefea o fakafesagai atu koe ki te fanoanoa malosi māfai e tiakina ne se tino o te kāiga a Ieova?

18. Kaia e se ‵tau ei mo mātua o ‵losi atu ki a latou eiloa māfai e tiaki ne se tamaliki a Ieova?

¹⁸ Sa ‵losi atu ki a koe eiloa e uiga ki mea ne ‵tupu. Ko oti ne tuku mai ne Ieova ki tino a te avanoaga ke fai olotou filifiliga, tela la, e ‵tau eiloa mo tino papatiso taki tokotasi o te kāiga “o amo tena amoga.” (Kalatia 6:5) I te fakaotiga loa, e fakamasino ne Ieova a te tino telā ne fai ne ia te filifiliga kae e se ko koe. (Esekielu 18:20) Sa ‵losi atu foki ki nisi tino. Ke āva ki te fakatokaga a Ieova i te faiga o polopolokiga. Tumau i te ‵teke atu ki te Tiapolo kae sē ki tausi mamoe kolā e ga‵lue o puipui te fakapotopotoga.​—1 Petelu 5:8, 9.

19, 20. (a) Ne a mea e mafai o fai ne mātua o tamaliki faka‵tea ke fakafesagai atu ki te fanoa‵noa o latou? (e) Ne a fakamoemoega e ‵tau o maua ne mātua konei?

¹⁹ I te suā feitu, kafai koe e ita ki a Ieova, ka ‵vae kea‵tea ne koe a koe eiloa mai i a ia. A te ‵tonuga loa, a te mea telā e fia lavea ne te tino pele o te kāiga ko tau fakaikuga makeke ke fakamuamua a Ieova i mea katoa​—e aofia i ei te fesokotakiga i te kāiga. Tela la, ke fakafesagai atu ki te tulaga tenā, taumafai ke tumau a tou malosi faka-te-agaga. Sa faka‵mao mai i ou taina mo tuagane Kelisiano fakamaoni. (Faataoto 18:1) Fakaasi katoa atu ou lagonaga ki a Ieova e auala i te ‵talo. (Salamo 62:7, 8) Sa salasala ki ne auala e fesokotaki atu ei koe ki se tino fakatea o te kāiga, kāti mai te fakaaogaga o telefoni, meli iti, io me ko selefoni. Tumau i te fakalavelave malosi i galuega faka-te-agaga. (1 Kolinito 15:58) E fai mai te tuagane telā ne sae mai luga, “E iloa ne au me e ‵tau eiloa o fakalavelave au i te galuega a Ieova kae tumau i te malosi i te feitu faka-te-agaga, ko te mea ke mafai ne au o fesoasoani atu ki tou fafine māfai e toe foki mai ki a Ieova.”

²⁰ E fai mai te Tusi Tapu me i te alofa “e fakamoemoe ki mea katoa.” (1 Kolinito 13:4, 7) E sē se mea masei ke fakamoemoe koe me ka toe foki mai a tou tino pele. I tausaga takitasi, e tokouke a tino fai mea ‵se e sala‵mo kae toe ‵foki mai ki te fakapotopotoga a Ieova. E se ita fakamoemoe a Ieova māfai ko oti ne sala‵mo latou. I lō te ita fakamoemoe, ko ‘toka eiloa a ia o fakamagalo.’​—Salamo 86:5.

FAI A FILIFILIGA ‵POTO

21, 22. Se a tau fakaikuga māfai ko fakaaoga ne koe tou saolotoga?

²¹ Ko oti ne tuku mai ne Ieova ki ana mea ne faite a te saolotoga. (Faitau te Teutelonome 30:19, 20.) Kae mai i te saolotoga tenā, e maua ne tatou se tiute ke fai a filifiliga ‵lei. E ‵tau mo Kelisiano taki tokotasi o fesili ifo ki a ia eiloa: ‘E nofo nei au i te auala fea? E mata, ko oti ne talia ne au a galuega ‵togi, malōlōga mo fakafiafiaga, io me ko fesokotakiga i te kāiga ke ‵vae au kea‵tea mai i a Ieova?’

²² E se mafai o gata te alofa o Ieova ki ana tino. A te auala fua e mafai ei o ‵vae tatou kea‵tea mai i a Ieova ko te filifili ke tau‵tali i se auala ‵se. (Loma 8:38, 39) Kae e se ‵tau o tupu se mea penā! Ke na fakaiku aka ne koe ke sē talia eiloa ne koe se mea ke ‵vae ei koe kea‵tea mai i a Ieova. Ka faipati a te suā mataupu ki mea e fa kolā e mafai o fakaasi atu ei ne tatou a te fakaikuga tenā.

1, 2. (a) Ne a “togafiti” a Satani? (e) Se a te mea ka fesoasoani mai ke fakapili‵pili atu tatou ki te Atua?

NE FAITE ne Ieova te Atua a tino mo te manakoga ke fakapili‵pili atu ki a ia. Kae ko Satani e manako ke mafau‵fau tatou me i a tatou e se ma‵nako ki a Ieova. Tenā eiloa te loi telā ne fakamalosi aka ne Satani talu mai te taimi ne fakaloiloigina ei a Eva i te fatoaga o Etena. (Kenese 3:4-6) Talu mai te taimi tenā, ne mafau‵fau a tino e tokouke me ko sē ma‵nako te kaukāiga o tino ki te Atua.

² Se mea fakafiafia, me e se ma‵nako tatou ke ‵lave i te malei a Satani. “Me e maina ‵lei tatou i ana togafiti.” (2 Kolinito 2:11) E taumafai a Satani o ‵vae tatou kea‵tea mai i a Ieova mai te fakamalosiga o tatou ke fai a filifiliga ‵se. Kae e pelā mo te mea ne fakaasi mai i te mataupu mai mua atu, e mafai eiloa ne tatou o fai a filifiliga tonu e uiga ki galuega ‵togi, fakafiafiaga, mo fesokotakiga i te kāiga. Ka fakaasi mai i te mataupu tenei a te auala e mafai ei o fesoasoani mai ki a tatou a te fakaaogaga ‵tonu o poto ‵fou, ola ‵lei, tupe, mo te fakamatamata ke “fakapilipili atu ki te Atua.”​—Iakopo 4:8.

POTO ‵FOU

3. Fakamatala mai te auala e mafai ei o fakaaoga a poto ‵fou ki mea ‵lei io me ki mea ma‵sei.

³ I te lalolagi kātoa, e tokouke a tino ko fakaaoga ne latou a poto ‵fou. Kafai e fakaaoga faka‵lei, e mafai eiloa o fai pelā me ne mea faigaluega aoga. Kafai e se fakaaoga faka‵lei, e mafai loa o ‵vae ne ia tatou kea‵tea mai te ‵tou Tamana faka-te-lagi. Mafaufau ki komipiuta. A te mekesini tenā e faitau koe ki ei ne tusi kae ‵lomi mai te fesoasoani o komipiuta. E mafai o fai a komipiuta mo fai ne mea faigaluega aoga i te faiga o sukesukega mo fesokotakiga kae e mafai foki o fai mo fai se mea fakafiafia i nisi taimi. E mafai foki o fakavale‵vale tatou ki komipiuta. E uke a faka‵pulaga e fai mai me e ‵tau eiloa mo tino o ‵togi a mea ‵fou kolā fatoa oti ne faite. Ona ko te manako malosi o te tamataene e tokotasi ki te komipiuta, ne fakatau atu ei ne ia tena nonu e tasi mo ‵togi te komipiuta. Ko oko eiloa te fakafanoanoa o te mea tenā!

4. Ne fakafesagai atu pefea se Kelisiano e tokotasi ki te fakaaoga ‵se ne ia o te komipiuta?

⁴ E sili atu la te masei māfai e talia ne tatou a poto ‵fou ke fakamasei ei ‵tou fesokotakiga mo Ieova. “E iloa ne au me e fai mai te Tusi Tapu me e ‵tau mo tatou o ‘fakaaoga faka‵lei te taimi’ ki mea faka-te-agaga,” ko pati a Jon, se Kelisiano telā ko 20 tupu ana tausaga.a E iloa aka ne ia me e mafai loa a ia o nofo i te itaneti ke oko loa ki te valuapo. “Ko te lasi o toku fi‵ta, ko te faigata o fakagata te meli io me onoono i ata toe‵toe, ke oko foki eiloa ki ata ma‵sei,” ko ana pati. Ko te mea ke tiakina ne tou tagata te amioga masei tenei, ne fakapolokalame ne Jon a tena komipiuta ke mate i a ia eiloa māfai ko ta te taimi e ‵tau ei a ia o moe.​—Faitau te Efeso 5:15, 16.

5, 6. (a) Ne a tiute e ‵tau o fai ne mātua ki olotou tamaliki? (e) E fakamautinoa aka pefea ne mātua me e maua ne olotou tamaliki a taugasoa ‵lei?

⁵ Mātua, e se manakogina ke pule atu koutou ki mea katoa e fai ne otou tamaliki, kae e ‵tau o pule atu koutou ki te fakaaogaga ne latou o komipiuta. Sa tuku tiaki latou ke onoono ki ata ma‵sei, tafaoga fakasaua, mea faivailakau, io me fesokotaki atu ki tino ma‵sei i loto i te itaneti. Kafai e talia ne koe, ka fai aka latou, ‘Ona la ko toku Tamana mo toku Mātua e se fia ‵saga mai, kāti e ‵lei eiloa penei.’ E pelā me ne mātua, i a koutou te galuega ke puipui otou tamaliki​—e aofia i ei a talavou​—mai so se mea telā e mafai o ‵vae kea‵tea latou mai i a Ieova. A manu foki e puipui ne latou olotou tama mai mea fakama‵taku. Mafaufau ki te mea ka fai ne se pea māfai e fakamatakutaku ne se tino ana tama!—Fakatusa ki te Hosea 13:8, Tusitapu Tauloto.

⁶ Fesoasoani atu ki au tamaliki ke ‵kaufakatasi mo Kelisiano kolā e kese‵kese te ma‵tua kae fai ne latou a filifiliga ‵lei. Kae masaua,me e ma‵nako au tamaliki ke ‵kaufakatasi koe mo latou! Tela la, fakaavanoa ne taimi ke kata‵kata, ta‵fao, ga‵lue, kae “fakapilipili atu ki te Atua” fakatasi mo latou.b

OLA ‵LEI

7. Kaia e ma‵nako ei tatou katoa ke tumau i te ola ‵lei?

⁷ E masani o fesili atu penei tatou ki nisi tino, “E a koutou?” Me ne talia ne ‵tou mātua muamua ke ‵vae kea‵tea lāua ne Satani mai i a Ieova, tenā te mea ko ma‵saki katoa ei tatou. E fetaui tonu a masaki mo te fuafuaga a Satani, me kafai tatou e ma‵saki, ko faigata ei ke tavini atu tatou ki a Ieova. Kae kafai tatou e ‵mate, ko sē mafai eiloa ne tatou o tavini atu ki a ia. (Salamo 115:17) Tela la, e ‵tau mo tatou o fai te ‵toe mea e mafai ne tatou o fai ke tumau i te ola ‵lei. Kae e ‵tau foki o manava‵se tatou ki te ola ‵lei o ‵tou taina mo tuagane.

8, 9. (a) E mafai pefea o sē manava‵se malosi tatou e uiga ki te ola ‵lei? (e) Ne a mea aoga e maua mai te atiakaga o te fiafia?

⁸ E ui i ei, e se ‵tau o fai a te ola ‵lei o tatou mo fai te mea e mafau‵fau kae manava‵se malosi tatou ki ei. E fakamāumāu ne nisi tino a taimi e uke atu o fai‵pati ki vaegā meakai, togafiti, io me ko mea kolā e maua ei te ola ‵lei i lō te talai atu o te tala ‵lei o te Malo o te Atua. Kāti e tali‵tonu latou me e fesoasoani atu latou ki nisi tino. Kae e se ‵tau o sau‵tala tatou ki mea e fakagaligali ei tou foitino io me ko mea e ola ‵lei ei tatou mai mua io me mai tua o fakatasiga i te Kingdom Hall io me i taimi o fono. Kaia?

⁹ E maopoopo fakatasi tatou o sau‵tala ki mea faka-te-agaga kae ka momea aka i ei te ‵tou fia‵fia, se fuataga o te agaga tapu o te Atua. (Kalatia 5:22) I vaegā taimi penā, a te tuku atu o manatu fesoasoani e uiga ki te ola ‵lei​—me ne sau‵tala ki ei io me ikai​—e mafai o fakavāivāi mai ki ‵tou fuafuaga faka-te-agaga kae fai ei a nisi tino ke sē fia‵fia. (Loma 14:17) E fakaiku ne te tino a te auala e maua ei ne ia te ola ‵lei. E se gata i ei, e seai eiloa se tino e mafai ne ia o faka‵lei aka a masaki katoa. Ke oko foki ki toe tokita ‵lei eiloa, e olo aka o ma‵tua kae ma‵saki, kae oti aka loa ko ‵mate ei latou. Tela la, a te manava‵se malosi ki te ola ‵lei o tatou e se mafai o fakaleva atu i ei ‵tou ola. (Luka 12:25) I te suā feitu, “kafai koe e matafiafia faeloa, kae ka tumau te malosi i a koe.”​—Faataoto 17:22.

10. (a) Ne a uiga e ‵gali ki a Ieova? (e) Kaia e ‵lei ei ke tumau tatou i te fia‵fia?

¹⁰ E sē se mea masei ke ‵saga tonu atu tatou ki ‵tou foliga. Kae e se ‵tau o taumafai malosi tatou o fakaseai katoa a failoga o te tulaga matua. E mafai o fai a failoga konā mo fakamaoniga o te matua, te ‵malu, mo te taulekaleka o te loto. E fai mai te Tusi Tapu: “A te ola loa ko te taui o tino amio‵tonu; a te ulu sinā ko te kalauna ‵malu tenā.” (Faataoto 16:31) Tenā te auala e kilo mai ei a Ieova ki a tatou, kae e ‵tau mo tatou o ‵kilo ifo ki a tatou eiloa i te auala telā e kilo mai ei a ia ki a tatou. (Faitau te 1 Petelu 3:3, 4.) E mata, se mea poto ke ‵tu ‵tou ola i se tulaga fakamataku mai te talia o togafiti fakatokita fakama‵taku io me fai se tipitipiga ko te mea fua ke ‵gali ou foliga? “A te fiafia telā ka aumai ne te Aliki [Ieova]” ko te pogai o te taulekaleka tonu, faitalia te ma‵tua io me ko te ola ‵lei o tatou. (Neemia 8:10) I loto i te lalolagi fou, ka toe maua ne tatou a te ola ‵lei katoatoa kae ‵liu talavou. (Iopu 33:25; Isaia 33:24) Ke oko atu ki te taimi tenā, ka fesoasoani mai a te faiga o filifiliga ‵poto mo te fakatuanaki ke fakapili‵pili atu tatou ki a Ieova a koi ‵nofo tatou i te olaga tenei.​—1 Timoteo 4:8.

TUPE

11. E mafai pefea o fai a tupe mo fai se malei?

¹¹ E sē se mea masei ke maua a tupe, io me fai a pisinisi. (Failauga 7:12; Luka 19:12, 13) E ui i ei, a te atiakaga o te “manako ki tupe” ka ‵vae ei tatou kea‵tea mai i a Ieova. (1 Timoteo 6:9, 10) E mafai ne te “manavase ki mea o te olaga tenei” o fakavāivāi mai ki a tatou i te feitu faka-te-agaga. E penā foki a te “‵gali fakaloiloi o koloa,” telā e fakaloiloi mai me e mafai ne koloa o aumai a te fiafia mo te tokagamalie tumau. (Mataio 13:22) Ne fakaasi manino mai ne Iesu me “e seai se tino” e mafai o iku manuia i te tavini atu ki te Atua mo koloa.​—Mataio 6:24.

12. Ne a auala e taumafai ei a tino ke maua vave a tupe i aso nei, kae mafai pefea o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

¹² A te ‵se o te kilokiloga e uiga ki tupe e mafai o iku atu ki te faiga o mea ‵se. (Faataoto 28:20) A nisi tino ko ma‵nako ke maua vave ne latou ne tupe e uke, ‵togi ei olotou tiketi manuia. Ne aofia foki a nisi taina i te faiga o pisinisi kolā e maua vave i ei olotou tupe, kae tauto atu foki ki nisi tino i te fakapotopotoga me e mafai foki ne latou o maua a tupe e uke. I nisi taimi, e fakamolemole atu a taina ki tino i te fakapotopotoga ke kaitalafu latou mo fai se pisinisi kae tauto atu me ka toe ‵togi fakasilia atu olotou tupe. Kafai e kaima‵nako tatou, e mafai loa o talia ne tatou se avanoaga penā kae mafai o ‵galo atu i ei ‵tou tupe e uke. Tela la, ke mo a e kaima‵nako tatou. E se mafai o maua vave ne tupe e uke.

13. E ‵kese pefea te kilokiloga a Ieova e uiga ki tupe mai te kilokiloga a te lalolagi?

¹³ Kafai e fakamuamua ne tatou a te “Malo mo tena amiotonu,” ka fakamanuia ne Ieova a ‵tou taumafaiga ke maua a mea kolā e manakogina ne tatou. (Mataio 6:33; Efeso 4:28) E se manako a ia ke fia ‵moe tatou i taimi o fakatasiga ona ko te ga‵lue malosi io me saga‵saga i loto i te Kingdom Hall kae manava‵se e uiga ki tupe. E ui i ei, e mafau‵fau a tino e tokouke i te lalolagi me e ‵tau o fai ne latou so se mea telā e mafai o maua i ei a tupe. I te auala tenā, e maua ei ne latou se tokagamalie i aso mai mua kae fakamuli ifo ko sē manavase ei latou. E fakamalosi atu latou ki olotou tamaliki ke kausaki atu foki ki te fakamoemoega tenā. Ne fakaasi mai ne Iesu me e se ‵lei a vaegā mafaufauga penā. (Faitau te Luka 12:15-21.) Kāti e fakamasaua mai a te mea tenei ki a tatou e uiga ki a Keasi, telā ne manatu aka me e mafai loa o fai ne ia a te uiga kaimanako kae tumau i se fesokotakiga ‵lei mo Ieova.​—2 Tupu 5:20-27.

14, 15. Kaia e se ‵tau ei o fakalagolago tatou ki tupe ke maua te tokagamalie? Tuku mai se fakaakoakoga.

¹⁴ Ne li‵poti mai me e isi ne aeto ne ma‵lemu me ne taumafai latou o ‵po se ika telā ko tō ‵mafa ki a latou. E mata, e mafai o tupu se mea tai ‵pau ki se Kelisiano? “Au e masani sāle loa o fakati‵titi aku tupe,” e fakamatala mai se toeaina e igoa ki a Alex. “Kafai e tō uke a sōpu e ‵ligi ne au, e toe faka‵foki ne au a nisi mea ki loto i te fagu.” Kae ne mafaufau tou tagata me kafai e mafai o maua ne ana tupe tai uke atu, ko mafai ei o tiakina tena galuega kae tavini e pelā me se paenia. Mai te fakaaogaga o ana tupe katoa ne ‵teu mo tupe ne kaitalafu mai i nisi tino faipisinisi, ne ‵togi ei ne tou tagata a mea kolā e ‵togi ‵mafa ko te mea ke mafai o toe ‵foki fakavave mai ana tupe. Kae ne olo ifo ki lalo a ‵togi o ana mea. “Ne fakamoemoe eiloa au ke toe ‵foki mai aku tupe,” ko muna a Alex. “Ne manatu aka au me kafai a tai faka‵tali malie au, e iku eiloa o toe ‵foki aka a ‵togi o mea ki luga.”

¹⁵ E fia masina ne mafaufau faeloa a Alex ki ana mea kolā ne ‵togi. Ko faigata tou tagata o mafaufau ki mea faka-te-agaga, kae ko se tō tena moe. Kae ne seki toe olo aka eiloa ki luga a ‵togi o ana mea. Ne ‵galo a tupe katoa a Alex kae ‵tau o ‵togi atu ki tua a tena fale. E fai tonu mai tou tagata: “Ne fai ne au ke logo‵mae malosi a toku kāiga.” Kae ne tauloto ne ia se akoakoga tāua mai i ei. “Ko iloa nei ne au me i so se tino e talitonu ki te lalolagi a Satani, ka fanoanoa malosi.” (Faataoto 11:28) E tonu, kafai e tuku katoatoa ‵tou fakamoemoega ki ‵tou tupe io me ko te mafai ne tatou o maua a tupe, ko tuku atu loa ‵tou fakamoemoega ki te “atua o te olaga masani tenei,” ko Satani. (2 Kolinito 4:4; 1 Timoteo 6:17) Talu mai te taimi tenā, ko oti ne fakafaigofie ne Alex a tena olaga ‘mō te tala ‵lei.’ Ne fai ne te mea tenei ke fia‵fia malosi atu a ia mo tena kāiga kae fai ei ke ‵pili malosi atu latou ki a Ieova.​—Faitau te Maleko 10:29, 30.

FAKAMATAMATA

16. E ‵kese pefea a te fakamatamata ki te mea ‵lei mai te fakamatamata ki te mea masei?

¹⁶ A te fakamatamata ki mea ‵tonu se mea ‵lei. E pelā me se fakaakoakoga, e ‵tau mo tatou o fakamata‵mata faeloa ke fai pelā me ne Molimau a Ieova. (Ielemia 9:24) Tela la, e ‵tau o fai ne tatou a filifiliga ‵lei kae ke mo a ma fakamalalo a ‵tou tulaga i mea tau amioga. Kae ko te fakatāua malosi ne tatou a ‵tou tulaga totino io me ko ‵tou kilokiloga e mafai ei o ‵vae tatou kea‵tea mai i a Ieova.​—Salamo 138:6; Loma 12:3.

17, 18. (a) Taku mai ne fakaakoakoga o tino loto maulalo mo tino fakamatamata i loto i te Tusi Tapu. (e) Ne seki talia pefea ne te taina e tokotasi a te fakamatamata ke ‵vae ei a ia kea‵tea mai i a Ieova?

¹⁷ E maua i te Tusi Tapu a fakaakoakoga o tino fakamata‵mata e penā foki mo tino loto maulalo. Ne kilo atu mo te loto maulalo a te tupu ko Tavita ki a Ieova mō se takitakiga, kae ne fakamanuia a ia ne Ieova. (Salamo 131:1-3) Kae ne fai ne Ieova ke loto maulalo a tupu fakamata‵mata ko Nepukanesa mo Pelesala. (Tanielu 4:30-37; 5:22-30) E ‵sae aka foki i aso nei a tulaga kolā e tofotofo aka i ei a ‵tou loto maulalo. A Ryan, se tavini fesoasoani telā ko 32 ana tausaga, ne toe ave ki se fakapotopotoga fou. “Ne fakamoemoe au ke fai pelā me se toeaina i se taimi pili mai mua,” e fai mai a Ryan, “kae ne oti atu te tausaga e aunoa mo se mea ne tupu.” E mata, ne ‵tau o kaitaua a Ryan kae manatu aka me i toeaina ne fakata‵mala o fakaasi atu te āva ki a ia? E mata, e ‵tau o fakagata tena kau atu ki fakatasiga kae talia ne ia te fakamatamata ke ‵vae a ia kea‵tea mai i a Ieova mo Ana tino? Ne a mea ne ‵tau o fai ne koe?

¹⁸ “Ne faitau ne au a mea katoa ne mafai ne au o maua i ‵tou lōmiga e uiga ki fakamoemoega sē taunu,” e masaua ne Ryan. (Faataoto 13:12) “Ne kamata o lavea ne au me e ‵tau o maua ne au a te kufaki mo te loto maulalo. E manakogina ke akoako au ne Ieova.” Ne seki saga atu a Ryan ki a ia eiloa kae ne tavini atu ki nisi tino i loto i te fakapotopotoga mo te galuega talai. Ne seki leva kae ko fai ne ia ne akoga faka-te-Tusi Tapu magoi. “I te taimi ne ‵tofi ei au e pelā me se toeaina i te tasi mo te āfa tausaga mai tua ifo, ne fakapoi mai ki a au,” ko ana pati. “Ne seki toe manavase au ki ei ona ko toku fiafia malosi ki te galuega talai.”​—Faitau te Salamo 37:3, 4.

FAKAPILIPILI ATU FAELOA KI A IEOVA!

19, 20. (a) E mafai pefea o fakamautinoa aka ne tatou me ka sē ‵vae tatou kea‵tea mai i a Ieova ne mea kolā e kausaki tatou ki ei i aso takitasi? (e) Ne a fakaakoakoga e mafai o tau‵tali tatou i ei mai tino kolā ne tumau i te fakapili‵pili ki a Ieova?

¹⁹ A mea katoa kolā ne sau‵tala ki ei i te mataupu tenei mo te mataupu mai mua atu e isi eiloa ne olotou aoga ki ‵tou olaga. E fakamata‵mata tatou ke fai mo tavini a Ieova. E aofia a te kāiga fia‵fia kae ola ‵lei i meaalofa a Ieova. E malamalama tatou me i galuega ‵togi mo tupe e mafai o fesoasoani mai ke maua a mea e manakogina. E iloa ne tatou me e mafai o fia‵fia tatou i taimi o malōlōga kae ko poto ‵fou e mafai foki o aoga ki a tatou. Kae kafai ko to lasi te taimi e fakamāumāu i te kausaki atu ki mea konei i taimi ‵se, io me i te auala telā e fakalavelave mai ki ‵tou tapuakiga, e mafai o ‵vae i ei tatou kea‵tea mai i a Ieova.

²⁰ E fiafia a Satani ke tupu a te mea tenā. Kae e mafai eiloa ne koe o puipui a koe mo tou kāiga mai fakalavelave penā! (Faataoto 22:3) Fakapilipili atu ki a Ieova kae tumau i a ia. E maua ne tatou a fakaakoakoga e uke i te Tusi Tapu ke fakatonu mai ki a tatou e uiga ki te mea tenei. A Enoka mo Noa “ne nofo fakatasi . . . mo te Atua.” (Kenese 5:22; 6:9) A Mose “ne lavea faeloa ne ia te tino telā e se mafai o lavea.” (Epelu 11:27) Ne ‵lago atu faeloa te Atua ki a Iesu me ne fai faeloa ne ia a te mea telā e fakafiafia atu ki tena Tamana faka-te-lagi. (Ioane 8:29) Ke tautali i vaegā fakaakoakoga penā. “Ke fia‵fia faeloa koutou. Ke ‵talo faeloa. Fakafetai atu mō mea katoa.” (1 Tesalonia 5:16-18) Ke mo a ma talia ne koe se mea ke ‵vae ei koe kea‵tea mai i a Ieova!