Ke Puipui Tou Kāiga Mai Fakamalosiga Ma‵sei

1-3. (a)E maua mai i fea a fakamalosiga ma‵sei kolā e fakama‵taku ki te kāiga? (e) Se a te paleni ‵lei telā e ‵tau o maua ne mātua i te puipuiga o olotou kāiga?

KO PILI o uga atu ne koe tau tamaliki tagata foliki ki te akoga, kae ko ‵lotu eiloa te vaiua. Ne a la au mea ka fai? E mata, ka uga atu eiloa ne koe ke fano e aunoa mo se fakamalu? Io me ka fakapei atu ne koe te fia o gatu ki luga i a ia telā ko faigata ei o gasuesue a ia? E tonu, e se fai eiloa ne koe a mea e lua konā. Ka tuku atu eiloa ne koe ki a ia se mea fua telā ka mafai ei o se ‵siu a ia.

² I se auala foki penā, e ‵tau o ‵sala aka ne mātua se auala paleni ‵lei ke puipui ei olotou kāiga mai fakamalosiga ma‵sei kolā e ‵lotu ifo ki luga i a latou mai koga kese‵kese e uke​—ko kamupane fai fakafiafiaga, ko polokalame i TV, letiō mo nusipepa, ko taugasoa, kae i nisi taimi, ko akoga foki. E mu‵tana fua io me e seai eiloa ne mea e fai ne nisi mātua ke puipui ei olotou kāiga. Kae e ‵kilo atu eiloa a nisi mātua ki fakamalosiga mai tua o te kāiga me e ma‵sei katoa, kae e fai ei ne latou a fakataputapuga kolā ko fai ei ke ola sai‵tia olotou tama‵liki. E mata, e mafai o maua se tulaga paleni i te feitu tenei?

³ Ao, e mafai. Kafai ko tō makeke io me e tuku faitalia atu fua, e mafai o iku atu ki fakalavelave fakama‵taku. (Failauga 7:16, 17) Kae e mafai pefea o maua ne mātua Kelisiano a te paleni tonu i te puipuiga o olotou kāiga? Mafaufau ki feitu e tolu konei: akoakoga, taugasoa, mo fakafiafiaga.

KO OI KA AKOAKO NE IA AU TAMA‵LIKI?

4. E ‵tau o pefea te kilokiloga a mātua ki mea tau akoakoga?

⁴ E fakatāua malosi ne mātua Kelisiano a akoakoga aogā. E iloa ne latou me e fesoasoani atu te akoga ke iloa ne tama‵liki o fai‵tau, tusitusi, kae fesokotaki atu faka‵lei, e penā foki loa mo te faka‵leiga o fakalavelave. E akoako atu foki ke iloa ne latou o fai olotou sukesukega. A poto kolā e maua ne tama‵liki i te akoga e mafai o fesoasoani atu ke manuia latou i fakalavelave i te lalolagi i aso nei. E se gata i ei, e mafai o fesoasoani atu se akoakoga ‵lei ke mafai o fai ne latou a galuega ‵lei.​—Faataoto 22:29.

5, 6. E mafai pefea o tuku faka‵sau atu a tama‵liki i te akoga ki fakamatalaga ‵se e uiga ki faifaiga fakatauavaga?

⁵ Kae e ‵kau fakatasi atu a tama‵liki mo nisi tama‵liki ki te akoga​—kae e maua ne te tokoukega o latou a kilokiloga ‵se. E pelā mo te lotou kilokiloga e uiga ki faifaiga fakatauavaga mo mea tau amioga. I se akoga lasaga lua i Naitilia, ne masani o fakamalosi atu ne se tamāfine amio masei a tama‵liki i tena vasega e uiga ki faifaiga fakatauavaga. Ne fakalogo‵logo atu latou ki a ia mo te loto naunau, faitalia te ‵fonu o ana manatu i mea sē aogā kolā ne maua ne ia mai i tusi e uiga ki mea ma‵sei. Ne tofotofo aka ne nisi tamāfine ana pati. Ne iku atu i ei ki te faitama o se tamāfine e tokotasi kae seki avaga kae ne mate ei ona ko te fakatōga o tena pepe ne ia eiloa.

⁶ Se mea fakafanoanoa me i te lasiga o fakamatalaga ‵se i faifaiga fakatauavaga, e tuku sāle atu ne faiakoga, kae e se ko tama‵liki. E se fia‵fia a mātua e tokouke me e akoako atu ne faiakoga ki tama‵liki a faifaiga fakatauavaga e aunoa mo te tukuatuga o fakamatalaga e uiga ki mea tau amioga mo tiute kolā e aofia i ei. Ne fai mai te mātua o se tamaliki fafine ko 12 ana tausaga: “E ‵nofo atu matou i se koga telā e ma‵losi a tino i ei i mea tau lotu mo olotou tuu mo aganuu, kae e tufatufa atu i ei a lapa kolā e fakaaogā i faifaiga fakatauavaga ki tama‵liki i te akoga lasaga lua!” Ne kamata o manava‵se tou fafine mo tena avaga i te taimi ne iloa ei ne laua me ko kamata o fakamalosi atu ki te lā tamaliki fafine a tama‵liki tāgata o tena vasega e uiga ki faifaiga fakatauavaga. E mafai pefea ne mātua o puipui olotou kāiga mai i vaegā fakamalosiga ‵se penā?

7. Se a te ‵toe auala magoi ke fakafesagai atu ei ki fakamatalaga ‵se e uiga ki faifaiga fakatauavaga?

⁷ E mata, se mea ‵lei ke puipui a tama‵liki mai so se fakamatalaga e uiga ki faifaiga fakatauavaga? Ikai. Se mea ‵lei ke akoako eiloa ne koe au tama‵liki e uiga ki faifaiga fakatauavaga. (Faataoto 5:1) E tonu, i nisi koga i Eulopa mo Amelika ki Mātū, e tokouke a mātua e se fia ‵saga atu ki te mataupu tenei. E penā foki i nisi fenua o Afelika, e faigata o sau‵tala a mātua mo olotou tama‵liki e uiga ki faifaiga fakatauavaga. E fai mai se tamana i Sierra Leone: “E se aofia eiloa te mea tenā i tuu a te kau Afelika.” E mafau‵fau a nisi mātua me i te akoako atu o tama‵liki e uiga ki faifaiga fakatauavaga, ka takitaki atu ei a tama‵liki ke fai ne latou a amioga finalalolagi! Kae se a te kilokiloga a te Atua?

TE KILOKILOGA A TE ATUA KI FAIFAIGA FAKATAUAVAGA

8, 9. Ne a fakamatalaga ‵lei e uiga ki faifaiga fakatauavaga kolā e maua i te Tusi Tapu?

⁸ E fakaasi manino mai i te Tusi Tapu me e se se mea fakamasiasi a te sau‵tala ki faifaiga fakatauavaga i se auala ‵lei. I Isalaelu, ne fakatonu atu ki tino o te Atua ke maopoopo fakatasi, e aofia i ei olotou “tama‵liki,” o fakalogo‵logo ki te faitauga o te Tulafono faka-Mose. (Teutelonome 31:10-12; Iosua 8:35) E faipati ‵tonu mai a te Tulafono e uiga ki faifaiga fakatauavaga i nisi taimi, e aofia i ei te masaki fakafāfine, te sua o te tagata, te finalalolagi, te mulilua, amio fakasotoma, te mataifale, mo faifaiga fakatauavaga i vā o tino mo manu. (Levitiko 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Teutelonome 22:22) Mai tua o vaegā faitauga penā, e seai eiloa se fakalotolotolua me ne uke a mea ne fakamatala atu ne mātua ki olotou tama‵liki kolā e fia iloa ne latou a mea.

⁹ E isi ne fuaiupu i te mataupu e lima, ono, mo te fitu o te Faataoto kolā e fakaasi mai i ei a pati fakatonutonu fakamātua e uiga ki te fakamataku o faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. E fakaasi mai i fuaiupu konei me e mafai o tofotofogina tatou i nisi taimi ne faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. (Faataoto 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Kae e akoako mai i ei me e ma‵sei a mea konā kae e mafai foki o iku atu ki mea fakama‵taku, kae e tuku mai foki i ei a fakatakitakiga ke fesoasoani atu ki talavou i te lotou ‵teke atu ki amioga ma‵sei. (Faataoto 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) E se gata i ei, e fakaasi mai foki i ei te ‵kese o amioga finalalolagi mo te fakama‵liega o manakoga fakatauavaga i te auala ‵tau, i loto i te avaga fakaipoipo. (Faataoto 5:15-20) Ko se faka‵tau eiloa i te ‵gali o vaegā akoakoga penā mō mātua ke tau‵tali ki ei!

10. Kaia e se takitaki atu ei a tama‵liki ki faifaiga fakatauavaga sē ‵tau māfai e maua ne latou te poto mai te Atua e uiga ki faifaiga fakatauavaga?

¹⁰ E mata, e iku atu a vaegā akoakoga penā ki te faiga o amioga finalalolagi ne tama‵liki? I lō te fai penā, e akoako mai te Tusi Tapu: “E mafai koe o fakasao ne te poto o tino amio‵tonu.” (Faataoto 11:9) E a, e se manako koe o faka‵sao au tama‵liki mai i fakamalosiga ma‵sei a te lalolagi tenei? Ne fai mai se tamana e tokotasi: “Talu mai te taimi koi fo‵liki ‵ki ei a mā tama‵liki, ne taumafai maua o fai‵pati ‵tonu atu ki a latou e uiga ki faifaiga fakatauavaga. I te faiga tenā, e se ‵poi latou māfai e sau‵tala a nisi tama‵liki e uiga ki faifaiga fakatauavaga. E se se mea telā e ‵tau o ‵funa aka mai i a latou.”

11. E mafai pefea o akoako malielie atu a tama‵liki e uiga ki toe vaega tāua o te foitino mo faifaiga fakatauavaga?

¹¹ E pelā mo te mea e matea atu i mataupu muamua, e ‵tau o kamata fakavave a akoakoga e uiga ki faifaiga fakatauavaga. Kafai e akoako atu a tama‵liki fo‵liki ki vaega kese‵kese o te foitino, ke mo a ma ‵kalo keatea mai te fakasino atu ki olotou koga tapu e pelā me se mea e ‵tau o ‵mā latou i ei. Akoako atu ki a latou a igoa ‵tonu o koga konā. I te gasologa o taimi, e aogā eiloa ke akoako atu e uiga ki te puipuiga mo te faiga o tapulā ki ei. Se mea ‵tau ke akoako atu ne mātua tokolua a lā tama‵liki me i vaega konei o te foitino ne mea e tu ‵kese, kolā e se ‵tau o puke ki ei io me e fakaasi atu ki nisi tino, kae ke mo a eiloa ma sau‵tala ki ei i se auala masei. Kafai ko tai ma‵tua a tama‵liki, ko ‵tau ei o fakailoa atu ki a latou te auala e fakafua ei ne se tagata mo te fafine se tamaliki. Kafai ko oko atu latou ki te kamataga o te lotou tulaga talavou, kae ko ‵tau o iloa ne latou a ‵fuliga kolā e ‵tau o ‵tupu. E pelā mo te mea ne fakamatala mai i te Mataupu e 5, e mafai foki o fesoasoani atu a vaegā akoakoga penā ke puipui ei a tama‵liki mai te maneaneagina i faifaiga fakatauavaga.​—Faataoto 2:10-14.

MEA KOLĀ E ‵TAU O FAI NE MĀTUA

12. Ne a kilokiloga ‵se e masani o akoako atu i loto i akoga?

¹² E ‵tau eiloa o toka a mātua ke fakafesagai atu ki nisi manatu ‵se kolā e mafai o akoako atu i loto i te akoga​—poto o tāgata e pelā mo te evolusione, te loto fenua, io me ko te manatu me e seai eiloa se munatonu telā e tonu katoatoa. (1 Kolinito 3:19; fakatusa ki te Kenese 1:27; Levitiko 26:1; Ioane 4:24; 17:17.) E fakatāua ‵se ne faiakoga e tokouke a akoakoga ma‵luga. E tiga eiloa e ‵tau o fai se filifiliga totino e uiga ki akoakoga fakaopoopo, e tali‵tonu a nisi faiakoga me tenā fua te auala e iku atu ei ki te mauaga o se manuia totino.a​—Salamo 146:3-6.

13. E mafai pefea o puipui a tama‵liki kolā e olo atu ki akoga mai manatu ‵se?

¹³ Kafai e fakafesagai atu a mātua ki akoakoga ‵se, e ‵tau o iloa ne latou a akoakoga kolā e maua ‵tonu ne olotou tama‵liki. Tela la, mātua, masaua me e isi foki ne mea e ‵tau o fai ne koutou! Fakaasi atu te fiafia tonu ki akoakoga e maua ne au tama‵liki. Sau‵tala mo latou māfai ko oti te akoga. Fesili atu me ne a mea e tauloto ne latou, mea kolā e fia‵fia malosi latou ki ei, mo mea kolā e faiga‵ta ki a latou. Onoono ki olotou mataupu e fai i te fale mō te suā aso, manatu kolā ne tusi ki lalo, mo ikuga o olotou sukega. Taumafai ke iloa faka‵lei ne mātua a faiakoga o lā tama‵liki. Fai ke iloa ne faiakoga me e fakatāua ne koe olotou galuega kae e manako koe o fesoasoani atu i so se auala telā e mafai ne koe.

TAUGASOA O AU TAMA‵LIKI

14. Kaia e tāua ei ke filifili aka ne tama‵liki amioatua a taugasoa ‵lei?

¹⁴ “Ne iloa pefea ne koe te mea tenā?” E tokofia a mātua ko oti ne ‵sili atu ne latou te fesili tenā, ona ko te lotou ofo i se pati io me se mea masei telā ne fai ne se tamaliki telā e se masani sāle o fai penā? Kae e fakafia taimi e fai atu ei me ne iloa ne latou te mea tenā mai nisi taugasoa ‵fou i te akoga io me ko tuakoi? E tonu, e pokotia malosi eiloa tatou i fakamalosiga ma‵sei mai i taugasoa, faitalia me koi fo‵liki io me ma‵tua tatou. Ne polopoloki mai te apositolo ko Paulo: “Ke se fakaloiloigina koutou: ‘A taugasoa ma‵sei e fakamasei ne latou te amio ‵lei.’” (1 Kolinito 15:33; Faataoto 13:20) Kae maise eiloa a talavou, e tuku faka‵sau atu eiloa latou ki fakamalosiga mai taugasoa. E foliga mai me e fakalotolotolua latou e uiga ki a latou eiloa kae i nisi taimi e taka‵vale latou i olotou manakoga ke fakafiafia kae ke ofo foki olotou taugasoa. E pefea te tāua ke filifili aka ne latou a taugasoa ‵lei!

15. E takitaki pefea ne mātua olotou tama‵liki i te filifiliga o taugasoa?

¹⁵ E pelā mo te mea e iloa ne mātua katoa, ka se mafai o ‵lei faeloa a filifiliga a tama‵liki; e ‵tau o maua ne latou a nisi takitakiga. E se ko te filifiliga o olotou taugasoa. I lō te fai penā, i te taimi e ‵tupu aka ei latou, akoako atu ke maina latou kae fesoasoani atu ke lavea foki ne latou a uiga kolā e ‵tau o maua ne olotou taugasoa. A te ‵toe uiga tāua ko te alofa ki a Ieova mo te faiga o mea kolā e ‵lei i tena kilokiloga. (Maleko 12:28-30) Akoako atu ke iloa ne latou o fakaasi atu te alofa mo te āva ki tino kolā e fakamaoni, e atafai, e kaima‵lie, kae māea olotou galuega. I te sukesukega a te kāiga, fesoasoani atu ke matea ne tama‵liki a uiga ‵lei o tino kolā e fakamatala mai i te Tusi Tapu kae ke matea foki a uiga konā i nisi tino i te fakapotopotoga. Ke fai se fakaakoakoga ‵lei mai te fakaaogāga o te tulaga tenā i te filifiliga o ou taugasoa.

16. E mafai pefea o onoono faka‵lei atu a mātua ki te filifiliga o taugasoa o olotou tama‵liki?

¹⁶ E iloa ne koe a taugasoa o au tama‵liki? Kaia e se fai ei koe ki au tama‵liki ke aumai olotou taugasoa ki te fale ko te mea ke fetaui koutou? E mafai foki o fesili atu koe ki au tama‵liki me ne a mafaufauga o nisi tama‵liki e uiga ki taugasoa konei. E mata, e lauiloa latou i te fakaasi atu o te lotou fakamaoni io me e ola latou i se olaga magalua? Kafai e tonu te manatu fakamuli, fesoasoani atu ki au tama‵liki ke iloa ne latou a pogai e mafai ei o fakalogo‵mae atu ki a latou a vaegā taugasoa penā? (Salamo 26:4, 5, 9-12) Kafai e lavea atu ne koe a ‵fuliga sē ‵lei i amioga, gatu, kilokiloga, io me ko pati o tau tamaliki, e ‵tau o sau‵tala koulua e uiga ki ana taugasoa. Kāti ko fakamāumāu ne tau tamaliki a taimi mo se taugasoa telā e se ‵lei ana fakamalosiga.​—Fakatusa ki te Kenese 34:1, 2.

17, 18. I tafa o te polopoloki atu ke fakaeteete i taugasoa ma‵sei, se a te fesoasoani aogā e mafai o tuku atu ne mātua?

¹⁷ Kae e se lava fua i te akoako atu ki au tama‵liki ke ‵kalo keatea mai taugasoa ma‵sei. Fesoasoani atu ke iloa ne latou o ‵sala ne taugasoa ‵lei. E fai mai se tamana e tokotasi: “E taumafai faeloa maua ke maua ne sui o taugasoa ma‵sei. Tela la, kafai e manako te akoga ke tafao te mā tamaliki tagata i se tīmu futipolo, e saga‵saga fakatasi matou mo taku avaga kae sau‵tala ki te pogai e se ‵lei ei te manatu tenā​—ona ko taugasoa ‵fou kolā ka aofia i ei. Kafai e oti ko fai atu ke ‵kami mai a nisi tama‵liki i te fakapotopotoga kae avatu latou katoa ki se malae ke ta‵fao i te futipolo. Kae ne faka‵lei aka ei te fakalavelave tenā.”

¹⁸ E fesoasoani atu a mātua ‵poto ki olotou tama‵liki i te ‵salaga o taugasoa ‵lei kae ke aofia foki latou i fakafiafiaga ‵lei mo latou. Kae e ‵sae aka foki a nisi mea faiga‵ta mō mātua e tokouke i te filifiliga o fakafiafiaga penei.

NE A VAEGĀ FAKAFIAFIAGA?

19. Ne a fakaakoakoga i te Tusi Tapu kolā e fakaasi mai me e se se agasala māfai e fai ne kāiga a fakafiafiaga?

¹⁹ E mata, e taku fakamasei ne te Tusi Tapu a te faiga o fakafiafiaga? Ikai, e se tāitāi eiloa! E fai mai te Tusi Tapu me e isi se “taimi o te fiafia, . . . mo te taimi o te saka fiafia.”b (Failauga 3:4) Ne fia‵fia sāle a tino o te Atua i Isalaelu mua ki pese mo te ‵saka, tafaoga, mo te faiga o tupua. Ne kau atu a Iesu ki te ‵kaiga lasi o se fakaipoipoga mo “te ‵kaiga lasi” telā ne fakatoka ne Mataio Levi mō ia. (Luka 5:29; Ioane 2:1, 2) E manino ‵lei, me ne seki taofi ne Iesu te fia‵fia o tino. Ke mo a eiloa ma ‵kilo atu ki te kata‵kata mo te ta‵fao e pelā me ne agasala i tou kāiga!

20. Ne a mea e ‵tau o masaua ne mātua i te faiga o fakafiafiaga mō te kāiga?

²⁰ A Ieova ko te “Atua fiafia.” (1 Timoteo 1:11, NW) Tela la, a te tapuakiga ki a Ieova e ‵tau o fai mo fai te māfuaga o te fiafia, kae e se se mea telā e taofi aka ei te fiafia i te olaga. (Fakatusa ki te Teutelonome 16:15.) Se mea masani ke ‵tupu malosi‵losi a tama‵liki kae fakaaogā ne latou te malosi tenā i tafaoga mo mea fakafia‵fia. A te filifiliga faka‵lei o fakafiafiaga e sili atu i lō te mauaga fua o te fiafia. Se auala e tasi eiloa tenā ke tauloto ei se tamaliki kae tupu aka foki o matua ‵lei. E pānaki eiloa mo te ulu o te kāiga a te tiute ke tausi atu ki manakoga o tena kāiga i mea katoa, e aofia i ei a fakafiafiaga. Kae e manakogina eiloa a te paleni ‵lei.

21. Ne a fakalavelave kolā e lavea atu i fakafiafiaga i aso nei?

²¹ I “aso fakaoti” kae faiga‵ta konei, ko ‵fonu eiloa te lalolagi i tino kolā e “fia‵fia ki manakoga o te foitino i lō te Atua,” e pelā eiloa mo te mea ne ‵valo mai i te Tusi Tapu. (2 Timoteo 3:1-5) Kae e fai eiloa a fakafiafiaga mo fai te ‵toe mea tāua i olaga o tino e tokouke. Ko se faka‵tau eiloa i te uke o fakafiafiaga kolā e mafai o maua kae e fakafaigofie aka ei te ‵teke atu o latou ki toe mea tāua. E se gata i ei, e aofia i te lasiga o fakafiafiaga i aso nei a amioga fakatauavaga sē ‵tau, fakasauāga, fakaaogāga ‵se o vailakau tapu, mo nisi amioga ma‵sei kolā e matagā ‵ki. (Faataoto 3:31) Ne a mea e mafai o fai ke puipui ei a tama‵liki mai fakafiafiaga matagā penā?

22. E mafai pefea o akoako ne mātua olotou tama‵liki i te faiga o fakaikuga ‵poto e uiga ki fakafiafiaga?

²² E ‵tau o fai ne mātua a tapulā mo fakataputapuga. Kae e sili atu i ei, e ‵tau o akoako ne latou olotou tama‵liki ke iloa ne latou a fakafiafiaga ma‵sei kae ke iloa foki ne latou māfai ko tō silia a fakafiafiaga. E manakogina a taumafaiga mo taimi e uke i vaegā akoakoga penā. Mafaufau ki se fakaakoakoga. Ne iloa aka ne se tamana o tama‵liki tāgata e tokolua me e fakalogologo faeloa tena tama tagata matua ki se polokalame fou i te letio. Tela la, i te taimi ne fanatu ei a ia i tena motoka ki te galuega i te aso e tasi, ne fakalogologo ei a te tamana ki te polokalame tenā. Ne masani o fakatu tena motoka kae tusi ne ia ki lalo a kupu o nisi pese i ei. Fakamuli ifo, ne sau‵tala latou mo ana tama tāgata ki mea kolā ne lagona ne ia. Ne ‵sili atu ne ia a vaegā fesili penei, “Se a te lū faka‵tau?” kae fakalogologo atu mo te kufaki ki lā tali. I te otiga o te lotou sau‵talaga mai te fakaaogāga o te Tusi Tapu, ne lotoma‵lie ei a tama‵liki tāgata konā ke se toe fakalogo‵logo laua ki te polokalame tenā.

23. E mafai pefea o puipui ne mātua olotou tama‵liki mai fakafiafiaga sē ‵lei?

²³ E iloilo faka‵lei ne mātua Kelisiano ‵poto a pese fakatagi‵tagi, polokalame i TV, ata i vitiō, tusi fai‵tau, tafaoga i vitiō, mo ata kolā e fia‵fia ki ei olotou tama‵liki. E onoono latou ki ata i te fakavaka, fakalogo‵logo ki kupu o pese, mo mea e aofia i ei, kae fai‵tau latou ki fakamatalaga toe‵toe e uiga ki ei i nusipepa kae onoono foki latou ki nisi mea kolā e aofia i ei. E ‵poi a mātua e tokouke i nisi “fakafiafiaga” kolā e taketi tonu atu eiloa ki tama‵liki i aso nei. A latou kolā e ma‵nako o puipui olotou tama‵liki mai fakamalosiga lai‵lai konei, e saga‵saga fakatasi latou mo te kāiga kātoa kae sau‵tala ki mea fakama‵taku i ei mai te fakaaogāga o te Tusi Tapu mo tusi faka-te-Tusi Tapu, e pelā mo te tusi ko te Questions Young People Ask​—Answers That Work mo mataupu i mekesini ko Te Faleleoleo Maluga mo te Awake!c Kafai e ‵mautakitaki a mātua i tapulā kolā e fai ne latou, mai te tumau i ei kae uiga faigofie foki, e masani eiloa o maua mai i ei a ikuga ‵lei.​—Mataio 5:37; Filipi 4:5.

24, 25. Ne a nisi vaegā fakafiafiaga aogā kolā e mafai o fai fakatasi ne kāiga?

²⁴ E tonu, a te faiga o fakataputapuga ki vaegā fakafiafiaga ma‵sei se vaega fua e tasi o te taua i te feitu tenei. E ‵tau eiloa o fakatakavale a te masei ne te ‵lei, me kafai e se fai penā e mafai o tosina atu a tama‵liki ki te auala masei. E masaua faeloa ne kāiga Kelisiano e tokouke a taimi o fakafiafiaga ‵gali kolā ne aofia fakatasi latou i ei​—te olo o pikiniki, ta‵fao fakatasi, mo te āsi atu ki kāiga io me ko taugasoa. Ne iloa foki ne nisi tino me i te fai‵tau fakatasi atu ki luga i taimi malō‵lō se māfuaga e tasi o fakafiafiaga aogā mo fakamafanafanaga. E fia‵fia nisi tino o fai atu a tala fai fa‵kata io me ne tala fakafiafia loto. Kae ko oti foki ne fakamalosi fakatasi aka ne nisi tino a mea kolā e fia‵fia malosi latou ki ei, e pelā mo te faiga o mea taulima, e pelā foki mo te tātā lakau fakatagi‵tagi, te ‵lomi ata, io me ko te sukesuke ki mea ne faite ne te Atua. E puipui eiloa a tama‵liki kolā e fakaakoako ke fai ne latou a mea kese‵kese konei mai fakafiafiaga sē ‵ma, kae e iloa foki ne latou me e uke atu a mea e aofia i fakafiafiaga i lō te sagasaga filemu fua ke fakafiafia atu a ia. A te faiga o se mea e fakafiafia atu i lō te onoono atu fua ki ei.

²⁵ E mafai foki o aogā a fakafiafiaga fai fakatasi. Kafai e tausi faka‵lei atu ki ei kae e se fakamāumāu malosi foki i ei a taimi kae e se tokouke foki e ‵kau ki ei, e mafai eiloa o uke a mea e maua ne au tama‵liki i ei i lō te fiafia fua. E mafai o fesoasoani atu ke momea aka te fakatau a‵lofa i te fakapotopotoga.​—Fakatusa ki te Luka 14:13, 14; Iuta 12.

E MAFAI O MANUMALO TOU KĀIGA I TE LALOLAGI

26. I te taumafai o puipui te kāiga mai fakamalosiga sē ‵lei, se a te ‵toe uiga tāua telā e ‵tau o fakaasi atu?

²⁶ E aunoa mo se fakalotolotolua, a te puipuiga o tou kāiga mai fakamalosiga ma‵sei a te lalolagi, e manakogina malosi eiloa i ei a galuega ‵mafa e uke. Kae e tasi te mea telā e sili atu i nisi mea, telā ka mafai o fai ei ke iku manuia au taumafaiga. A te mea tenā ko te alofa! A te vā fakatau a‵lofa kae ‵pili o te kāiga ka fai ei te fale e pelā me se koga e ‵lafi ki ei kae ka fakamalosi aka ei a fesokotakiga, telā e fai mo fai se puipuiga lasi mai fakamalosiga ma‵sei. E se gata i ei, e sili atu foki te tāua o te fakamalosiakaga o te suā vaega o te alofa​—ko te alofa ki a Ieova. Kafai e maua atu te alofa tenā i te kāiga, ka ‵tupu aka eiloa a tama‵liki mo te takalialia ki te manatu e uiga ki te fakafanoanoa atu ki te Atua mai te tosina atu ki fakamalosiga a te lalolagi. Kae ko mātua kolā e a‵lofa tonu ki a Ieova mai te loto, ka taumafai malosi o fakaakoako atu ki tena uiga alofa, uiga faigofie kae paleni ‵lei. (Efeso 5:1; Iakopo 3:17) Kafai e fai ne mātua te mea tenā, ka seai se pogai e mafai ei o ‵kilo atu a tama‵liki ki te tapuakiga ki a Ieova, e pelā fua me se fakasologa o mea e se ‵tau o fai ne latou io me se vaegā olaga telā e taofi aka ei te fiafia io me ko te kata‵kata, kae fai ei ke fia ‵tele fakavave latou keatea mai i ei. I lō te fai penā, ka iloa ne latou me i te tapuakiga ki te Atua ko te ‵toe olaga fakafiafia kae ‵lei.

27. E mafai pefea o fakatakavale ne se kāiga a te lalolagi?

²⁷ A kāiga kolā e tumau i te ‵kau fakatasi i te taviniga fakafiafia kae paleni ‵lei ki te Atua, mai te taumafai mo te loto kātoa ke tumau i te “‵ma kae ‵lei” mai fakamalosiga ma‵sei a te lalolagi tenei, ne mea fakafia‵fia eiloa ki a Ieova. (2 Petelu 3:14; Faataoto 27:11) E tau‵tali atu eiloa a vaegā kāiga penā ki kalafaga o Iesu Keliso, telā ne ‵teke atu ki taumafaiga katoa a te lalolagi a Satani ke fakalailai ei a ia. I te taimi ko pili ei o palele atu tena olaga i te lalolagi nei, ne mafai ne Iesu o fai atu: “Ko oti ne fakatakavale ne au te lalolagi!” (Ioane 16:33) Ke na fakatakavale foki ne tou kāiga a te lalolagi kae ke ola ki te se-gata-mai!