FATATUSI I TE ITANETI a te Faleleoleo Maluga
Faleleoleo Maluga
FATATUSI I TE ITANEI
Tuvalu
  • TUSI TAPU
  • TUSI
  • MEETINGS
  • bt mata. 10 itu. 77-83
  • “Ne Gasolo Atu Faeloa ki Mua te Muna a Ieova”

E seai se vitio penei

Fakatoese atu, e isi se fakalavelave ki te peiga o te vitio

  • “Ne Gasolo Atu Faeloa ki Mua te Muna a Ieova”
  • Ke “Molimau Katoatoa Atu e Uiga ki te Malo o te Atua”
  • Ulutala fo`liki
  • Mataupu
  • “Ne ‵Talo Malosi a te Fakapotopotoga” (Galu. 12:1-5)
  • “Tautali Mai Faeloa i a Au” (Galu. 12:6-11)
  • “Lavea ei ne Latou a ia Kae ko Oko Eiloa i te Lotou Ofo” (Galu. 12:12-17)
  • “Ne ta Fakavave a ia ne te Agelu a Ieova” (Galu. 12:18-25)
  • Fesoasoani Atu Ki Nisi Tino Ke Talia Te Fekau O Te Malo
    Te Faleleoleo Maluga e Folafola Atu ei te Malo o Ieova—2003
  • Ke Tauloto Mai te Matapula‵pula o Apositolo a Iesu
    Te Faleleoleo Maluga e Folafola Atu ei te Malo o Ieova—2012
  • “Au e Toe Tagi ki a Kaisala!”
    Ke “Molimau Katoatoa Atu e Uiga ki te Malo o te Atua”
Ke “Molimau Katoatoa Atu e Uiga ki te Malo o te Atua”
bt mata. 10 itu. 77-83

MATAUPU E 10

“Ne Gasolo Atu Faeloa ki Mua te Muna a Ieova”

Ko fakasao a Petelu, kae seki mafai o taofi aka ne fakasauaga a te fakasalalauga o te tala ‵lei

E fakavae ki te Galuega 12:1-25

1-4. Ne a tulaga faiga‵ta ne fepaki mo Petelu, kae ka pefea ou lagonaga moi ne nofo atu koe i te tulaga tenā?

NE PAKĒ malosi te mataloa fiti kae ne mapono mai i tua o Petelu. Ne puke a ia ne sotia Loma e tokolua kae ‵taki atu ki tena potu i te falepuipui. Ne nofo fakatalitali a ia i se taimi leva ke fakailoa atu me se a te mea ka tupu ki a ia. E seai loa se mea e mafai o kilo atu a ia ki ei kae na ko ‵pui mo fiti o te falepuipui, ko seni e pikifao ei a ia, mo ana sotia leoleo.

2 Ne oko mai te tala, kae se tala fakafanoanoa. Ne manako a te tupu ko Helota Akelipa I ke tamate a Petelu.a Kae ne iku aka, me mai tua o te Paseka ka fakailoa atu ki te vaitino a te fakasalaga o Petelu, ke fai pelā me se meaalofa ki a latou. Ne seki fai a te mea tenei ke fakamatakutaku ne latou a Petelu, kae se mea telā e ‵tau eiloa o fakataunu. Ko oti foki ne tamate a te apositolo e tokotasi—ko Iakopo—ne te tupu foki tenei.

3 Ko oko atu nei ki te afiafi mai mua o te aso ke tamate ei a Petelu. Ne a nei a mea e mafaufau ki ei a Petelu i loto i te falepuipui pouli tagataga? E mata, e masaua ne ia a pati ne fai atu ne Iesu i te fia tausaga ko ‵teka, me i se aso e tasi ka saisai tou tagata kae ka avatu ki te koga telā e se manako a ia ki ei—ko tena mate? (Ioa. 21:18, 19) Kāti ne mafaufau a Petelu me ko oko mai eiloa te taimi ke fakataunu ei a pati konā.

4 Moi nofo atu koe i te tulaga o Petelu, ka pefea ou lagonaga? Kāti ka mafatia malosi a tino e tokouke, kae mafaufau me ko seai eiloa se fakamoemoega ki ei. Kae mō se soko tonu o Iesu Keliso, e mata, ko seai eiloa se fakamoemoega ki ei? Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te auala ne ‵saga atu ei a Petelu mo ana taina Kelisiano ki fakasauaga ne fe‵paki mo latou? Ke onoono nei tatou ki ei.

“Ne ‵Talo Malosi a te Fakapotopotoga” (Galu. 12:1-5)

5, 6. (a) Ne taua atu pefea a te tupu ko Helota Akelipa I ki te fakapotopotoga Kelisiano, kae kaia? (e) Kaia ne fai ei te tamatega o Iakopo e pelā me se tofotofoga ki te fakapotopotoga?

5 E pelā mo te mea ne tauloto ne tatou mai te mataupu mai mua, ne fia‵fia malosi a te fakapotopotoga Kelisiano ki te ‵fuliga o te tino mai Fenua Fakaatea ko Konelio fakatasi mo tena kāiga. Kae kāti ne ‵poi a tino Iutaia sē tali‵tonu ke iloa aka ne latou me i Kelisiano Iutaia ko tapuaki fakatasi atu mo tino kolā e se ne tino Iutaia.

6 Ne lavea ne Helota, se tagata poto i mea fakapolitiki, me tenei eiloa te avanoaga ‵lei ke maua ne ia te taliaga a te kau Iutaia, tenā ne kamata ei o fakasaua ne ia a Kelisiano. E manino ‵lei, me kāti ne iloa ne ia me ne ‵pili ‵ki te fesokotakiga o te apositolo ko Iakopo mo Iesu Keliso. Tenā “ne tamate ne [Helota] a Iakopo te taina o Ioane ki te pelu.” (Galu. 12:2) Mafaga o tofotofoga ki te fakapotopotoga! A Iakopo se tokotasi o tino kolā ne lavea ne latou a te ‵fuliga o foliga o Iesu, e pelā foki mo nisi vavega kolā ne seki fakaasi atu ki nisi apositolo. (Mata. 17:1, 2; Male. 5:37-42) Ne fakaigoa ne Iesu a Iakopo mo tena taina ko Ioane e pelā me ne “Tama a te Fa‵tili” ona ko te lasi o te lā loto finafinau. (Male. 3:17) I te taimi ne tamate ei a Iakopo, ne galo atu ei se molimau fakamaoni kae alofagina mai te fakapotopotoga.

7, 8. Ne ‵saga atu pefea a te fakapotopotoga ki te ‵pei o Petelu ki te falepuipui?

7 Ne fia‵fia malosi a tino Iutaia ki te tamatega o Iakopo, e pelā loa mo te mea ne manako ki ei a Akelipa. Ona ko te mea tenei, ne fakamalosi atu ei ki a ia ke saga atu o tamate a Petelu. E pelā mo te mea ne fai mai i te kamataga o te mataupu tenei, ne puke fakapagota ne ia a Petelu. Kāti ne masaua ne Akelipa me e seai se aoga ke ‵loka a apositolo i loto i falepuipui, e pelā mo te mea e fakaasi mai i te Mataupu e 5 o te tusi tenei. Ne seki manako a Helota ke toe tupu se mea penei, tenā ne fakatonu atu ei a ia ke ‵loka a Petelu kae ke leoleo ne sotia e tokolua. Ko tena uiga e toko 16 katoa a sotia e onoono ki te tausiga o Petelu kae ‵tu i taimi kese‵kese i ao mo po, ke fakamautinoa aka ei me e se mafai eiloa o sao te apositolo tenei. Kafai e sao a ia, ka maua eiloa ne leoleo konā a te fakasalaga ne ‵tau o maua ne Petelu. Ne a mea ne mafai o fai ne taina Kelisiano o Petelu i vaegā tulaga penei?

8 Ne iloa ‵lei ne te fakapotopotoga a te mea e ‵tau o fai ne latou. E fai mai te Galuega 12:5, penei: “Ne tausi a Petelu i te falepuipui, kae ne ‵talo malosi a te fakapotopotoga ki te Atua e uiga mō ia.” E tonu, ne ‵talo malosi latou mo olotou loto kātoa e uiga ki te lotou taina. Ne seki fakavāivāi atu ki a latou a te mate o Iakopo; io me ne fai ei ke se fakatāua ne latou a te faiga o ‵talo. Ne fakatāua malosi ne Ieova a te faiga o ‵talo. Kafai e fetaui ‵lei mo tena loto, ka tali atu eiloa ne ia a ‵talo konā. (Epe. 13:18, 19; Iako. 5:16) A te mea tenei se akoakoga tāua eiloa mō Kelisiano i aso nei.

9. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga ne tuku mai ne taina Kelisiano o Petelu e uiga ki te faiga o ‵talo?

9 E mata, e isi ne taina tali‵tonu e iloa ne koe e fe‵paki nei mo tofotofoga? Kāti e fe‵paki a nisi o latou mo fakasauaga, fakataputapuga mai te malo, io me ko fakalavelave ‵tupu fakafuasei o te natula. Se mea ‵lei ke ‵talo tatou mō latou. Kāti e iloa foki ne koe a nisi tino kolā e se lavea atu olotou fakalavelave, kāti ne fakalavelave i te kāiga, te loto vāivāi, io me ko mea faiga‵ta e fe‵paki mo latou ona ko te lotou talitonuga. Kafai e mafaufau ‵loto koe muamua mai mua o fai tau ‵talo, e mafai o mafaufau koe ki igoa o nisi tino kolā e mafai o taku atu ne koe i tau ‵talo ki a Ieova, te Atua telā e “tali mai” ki ‵tou ‵talo. (Sala. 65:2) Tenā eiloa te mea e manako koe ke fai ne ou taina mo tuagane māfai ko fepaki koe mo fakalavelave faiga‵ta.

Se taina e ‵mau a mea pikifao i ana lima kae ‵taki atu ne se leoleo ki tena potu i te falepuipui.

E ‵talo tatou mō ‵tou taina kolā ne ‵pei ki te falepuipui ona ko te lotou fakatuanaki

“Tautali Mai Faeloa i a Au” (Galu. 12:6-11)

10, 11. Fakamatala mai te auala ne fakasao ei ne te agelu a Ieova a Petelu mai te falepuipui.

10 E mata, ne manavase a Petelu ona ko te tulaga fakamataku ka oko atu ki a ia? E se mautinoa i a tatou a te mea tenā, kae i tena toe po i loto i te falepuipui ne to ‵ki eiloa tena moe i tafa o sotia ‵tu i te po tenā. Ne iloa ‵lei ne te tagata fakamaoni tenei me faitalia me se a te mea ka tupu ki a ia i te suā aso, e mautinoa i a ia me ne fakatasi atu faeloa a Ieova ki a ia. (Loma 14:7, 8) Kāti ne seki oko eiloa te mafaufau o Petelu ki mea fakaofoofogia kolā ko pili fua o ‵tupu. Ne maina fakavave atu se mainaga lasi ki loto i tena potu i te falepuipui. Ne tu mai se agelu i konā kae e se lavea ne sotia, kae ‵fagu fakavave ne ia a Petelu. Ne ‵to ifo ei a seni i ana lima, ko seni kolā e se mafai eiloa o ‵motu!

Ko Petelu e tautali atu i se agelu telā ne fanatu i tafa o se potukau leoleo ke oko eiloa ki te mataloa fiti telā e fano ki te fakai.

“Ne oko atu lāua ki te mataloa fiti telā e fakafesagai atu ki te fakai kae ne matala mai ki a lāua a te mataloa i a ia eiloa.”—Galuega 12:10

11 Ne fai fakavave atu ne te agelu ki a Petelu a fakatonuga toe‵toe konei: “Tu ke vave ki luga! . . . Pei ou gatu kae faka‵mau ou taka. . . . Pei tou gatu ‵loa.” Ne fakalogo a Petelu. Ne toe fai atu ei te agelu, penei: “Tautali mai faeloa i a au,” kae ne fakalogo eiloa a Petelu. Ne ulu lāua ki tua mo te potu i te falepuipui, sa‵sale atu i tafa o potukau leoleo ke oko eiloa ki te mataloa fiti i tua. Ne mafai pefea o ‵sao lāua ki tua? Kafai ne oko atu te mafaufauga tenā ki a Petelu, ne seki ‵tau o leva te taimi ke mafaufau a ia ki ei. I te taimi ne pili atu ei lāua ki te mataloa fiti, ne “matala mai ki a lāua a te mataloa i a ia eiloa.” Ne ‵tupu fakavave a mea katoa konei, kae ne ‵to atu lāua ki tua mo te mataloa fiti kae oko atu ki se auala, galo atu ei te agelu. Ne tu tokotasi atu a Petelu i konā kae fatoa iloa aka ne ia me i mea konā ne ‵tupu ne mea ‵tonu eiloa. A te mea tenei e sē se fakaasiga. Ko saoloto nei a ia!—Galu. 12:7-11.

12. Kaia e fakamafanafana mai ei ki a tatou a te mafaufau ‵loto ki te fakasaoga ne Ieova a Petelu?

12 Kafai e mafaufau ‵loto tatou ki te malosi o Ieova ke faka‵sao ne ia ana tavini, e mata, e se fakamalosi mai eiloa a te mea tenā ki a tatou? Ne puke fakapagota a Petelu ne se tupu telā e ‵lago atu ki ei se malo malosi ‵ki i te lalolagi nei. Kae ne sasale atu eiloa a Petelu ki tua mo te falepuipui! E tonu, e se fai ne Ieova a vavega mō ana tavini katoa. Ne seki fai ne ia te mea tenei ki a Iakopo, e pelā foki mo Petelu i aso fakamuli ifo, i te taimi ne fakataunu eiloa ei a pati a Iesu e uiga ki te apositolo tenei. E se fakamoe‵moe eiloa a Kelisiano i aso nei ke faka‵sao fakavavega latou. Kae e masaua ne tatou me e seki mafuli eiloa a Ieova. (Mala. 3:6) Kae ko pili fua o fakaaoga ne ia a tena Tama ke fakasaoloto ne ia te fia miliona o tino mai te toe falepuipui malosi eiloa, ko te mate. (Ioa. 5:28, 29) E mafai o maua ne tatou te loto toa mai vaegā folafolaga penei māfai ko fe‵paki tatou mo tofotofoga i aso nei.

“Lavea ei ne Latou a ia Kae ko Oko Eiloa i te Lotou Ofo” (Galu. 12:12-17)

13-15. (a) Ne ‵saga atu pefea a te fakapotopotoga kolā ne maopoopo i te fale o Malia i te okoatuga a Petelu? (e) Se a te mea ne fakamatala mai i te tusi ko Galuega mai tua ifo i ei, kae ne a mea ne tumau a Petelu i te fai ne ia ki ana taina mo tuagane faka-te-agaga?

13 Ne tu atu a Petelu i te auala pouli tenā o mafaufau me ka fano a ia ki fea. Ne fai ei tena fakaikuga. E nofo pili atu ki te koga tenā se fafine Kelisiano e igoa ki a Malia. Se fafine ko mate tena avaga kae tai maumea eiloa. E lasi ‵ki te fale o Malia kae mafai o ‵nofo i ei se fakapotopotoga kātoa. A ia ko te mātua o Ioane Maleko, telā ne sae mai i te taimi muamua i te tusi ko Galuega, kae ne fai fakamuli e pelā me se tama ki a Petelu. (1 Pe. 5:13) I te po tenei, ne ‵nofo atu a tino e tokouke o te fakapotopotoga i te fale o Malia, faitalia te leva o te po, o ‵talo i ei. E mautinoa eiloa me ne ‵talo latou e uiga mō te fakasaolotoga o Petelu—kae ne seki fakamoe‵moe latou ke tali fakavave mai ne Ieova te lotou ‵talo!

14 Ne tukituki atu a Petelu i te mataloa o te fale tenā. Ne vau se tavini tamafine e igoa ki a Lotē—se igoa Eleni telā e fakauiga ki se “Losa”—o ‵tala te mataloa. Ne poi masei tou fafine i te lagonaga ne ia te leo o Petelu! I lō te ‵tala o te mataloa, ne tiakina ne ia a Petelu ke tu i tua kae toe tele atu ki loto o fakailoa ki te fakapotopotoga i a Petelu telā ko tu i te mataloa. Ne fai atu latou me i tou fafine ko fakavalevale, kae ne ‵losi atu eiloa tou fafine me i a ia e tonu. Ne mafaufau a nisi tino me kāti se agelu fua telā e fai pelā mo Petelu. (Galu. 12:12-15) Kae ne tukituki mai faeloa a Petelu i te mataloa, kae ne olo atu katoa latou o ‵tala te mataloa.

15 I te mataloa, “lavea ei ne latou a ia kae ko oko eiloa i te lotou ofo”! (Galu. 12:16) Ne taofiofi ne Petelu te lotou fia‵fia ko te mea ke mafai o fakamatala atu tena tala, kae fakamolemole atu ke fakaoko ne latou a te tala tenā ki a Iakopo mo te kautaina, a ko ia ka fano koi tuai o maua a ia ne sotia a Helota. Ne fano ei a Petelu o galue i se isi koga. Ne toe sae mai a ia i te taimi ne fesoasoani atu ei ki te fakalavelave e uiga ki te pilitome i te Galuega mataupu e 15, oti ei mea loa ko toe galo atu. Mai tua ifo i ei, ne fakamatala mai i te tusi ko Galuega a te galuega mo malaga a te apositolo ko Paulo. Kae e mautinoa i a tatou me ne fakamalosi atu eiloa ne Petelu a te fakatuanaki o ana taina mo tuagane i so se koga ne fano a ia ki ei. I te taimi ne tiaki ne ia te potukau kolā ne maopoopo i te fale o Malia, ne fia‵fia malosi eiloa latou.

16. Kaia e mautinoa ei i a tatou me e uke a mea fakafia‵fia ka maua ne tatou i aso mai mua?

16 I nisi taimi, e tuku atu ne Ieova ki ana tavini a mea kolā e seki fakamoe‵moe eiloa latou ki ei, kae fai ei ke fia‵fia malosi latou. Konā eiloa a lagonaga ne maua ne taina mo tuagane faka-te-agaga o Petelu i te po tenā. E penā foki loa a lagonaga e mafai o maua ne tatou māfai e lavea ne tatou a fakamanuiaga a Ieova i aso nei. (Faata. 10:22) Ka lavea eiloa ne tatou i aso mai mua nei a te fakataunuga o folafolaga a Ieova i te lalolagi kātoa. Kae ko mea ‵gali kolā ka ‵tupu i ei ka ‵gali fakafia atu i mea kolā e mafai o mafau‵fau tatou ki ei i aso nei. Tela la, kafai e tumau tatou i te fakamaoni, e mafai eiloa o aofia tatou i taimi fakafiafia i aso mai mua nei.

“Ne ta Fakavave a ia ne te Agelu a Ieova” (Galu. 12:18-25)

17, 18. Ne a mea ne fai ei ke fakamatamata malosi a Helota?

17 Ne poi malosi foki a Helota i te auala ne sao ei a Petelu, kae ne seki fiafia eiloa a ia ki te mea tenei. Ne fakatonu fakavave atu a Helota ke ‵sala ki a Petelu, kae ne fai se sukesukega ki sotia kolā ne leoleo ne latou a Petelu. Ne “ave latou o fakasala,” kāti ne tamate latou. (Galu. 12:19) A Helota Akelipa e sē se tagata alofa io me loto fakamagalo. E mata, ne isi se fakasalaga o te tagata pule fakasaua tenei?

18 Kāti ne mavale a Akelipa me ne seki mafai ne ia o tamate a Petelu, kae ne maua ne ia se fakamafanafanaga fakamuli ifo. E isi se faigāmea a te malo ne fai kae ne ma‵nako ana fili ke maua se va filemu mo ia, ne manako malosi ei a ia ke fai sena lāuga i te taimi tenā i mua o tino e tokouke. Ne fai mai a Luka me i te taimi koi fai ei a fakatokatokaga ki te mea tenā, “Ne pei ei a Helota ki teuga o te tupu.” Ne tusi mai a Josephus se tagata tusitala fakasolopito me ne faite te gatu o Helota ki siliva, kae kafai e sulu atu te mainaga ki luga i a ia ne malapulapu tena gatu kae ko mata ‵malu eiloa. Ne fai ei te lāuga a te tagata fakamatamata tenei. Ko te mea ke fakafiafia ne latou a Helota, ne ka‵laga atu ei te vaitino, penei: “A te leo tenā se leo o se atua, kae e sē se tagata!”—Galu. 12:20-22.

19, 20. (a) Kaia ne fakasala ei a Helota ne Ieova? (e) Se a te fakamafanafanaga e maua ne tatou i te mate fakavave o Helota Akelipa?

19 Ko te Atua fua ne ‵tau o maua ne ia te ‵malu tenā, kae ne lavea ne ia a mea katoa konei ne ‵tupu! Ne mafai ne Helota o taofi aka te fakalavelave ka tupu. Ne mafai fua ne ia o ‵teke atu ki te vaitino, io me fakaasi atu tena sē fiafia ki a latou. Kae ne fakaasi mai ne ia se fakaakoakoga ‵lei o te tonu o pati i te faataoto: “E mua a te fakamatamata ko pakū ei ki lalo se tino.” (Faata. 16:18) “I konā eiloa ne ta fakavave a ia ne te agelu a Ieova,” kae ne mate atu a te tagata fakamatamata tenā i se auala fakamasiasi. “Ne kai a [Helota] ne anufe kae mate.” (Galu. 12:23) Ne lavea ne Josephus me ne ta fakavave a te tupu kae ne toe fai mai a ia me ne iloa ne te tupu me ne tamate a ia ona ko tena fakamatamata i pati a te vaitino ki a ia. Ne tusi mai a Josephus me e lima aso ne tigaina ei a Akelipa mate atu eiloa.b

20 I nisi taimi, e foliga mai me e seai se fakasalaga e mafai o maua ne tino ma‵sei kolā e fai ne latou a amioga ma‵sei. E se ‵tau eiloa o ‵poi tatou i te mea tenā, me i “te lalolagi kātoa ko nofo mai lalo i te pule a te tino masei.” (1 Ioa. 5:19) Kae e mafai eiloa o logo‵mae a tavini fakamaoni a te Atua māfai e seai ne fakasalaga e oko ki tino amio ma‵sei. Tenā eiloa te pogai e fai ei a tala penei e pelā me ne fakamafanafanaga ki a tatou. E pelā eiloa me ne gasue fakavave a Ieova o fakamasaua mai ki ana tavini katoa me e fiafia malosi a ia ki te fai meatonu. (Sala. 33:5) Ko pili fua nei o manumalo a tena fai meatonu.

21. Se a te akoakoga tāua e maua ne tatou i te Galuega mataupu e 12, kae kaia e fakamafanafana mai ei ki a tatou i aso nei?

21 E isi foki se akoakoga fakamalosi loto e maua ne tatou mai te tala tenei: “Te muna a Ieova ne gasolo atu faeloa ki mua kae salalau atu foki.” (Galu. 12:24) A te lipoti e uiga ki te gasolo ki mua o te galuega talai e fakamasaua mai ki a tatou a te auala ne fakamanuia ei ne Ieova a te galuega eiloa tenā i aso nei. E manino ‵lei, me i te tala i te Galuega mataupu e 12 e se fakasino atu fua ki te mate o se apositolo e tokotasi mo te fakasaolotoga o te suā apositolo. Kae e fakasino atu eiloa ki te auala ne fakaseaoga ei ne Ieova a taumafaiga a Satani ke fakaseai atu te fakapotopotoga Kelisiano kae ke taofi aka tena galuega talai. Ne seki manuia a taumafaiga konā, e pelā eiloa mo nisi taumafaiga penā. (Isa. 54:17) I te suā feitu, a tino kolā e ‵kau atu ki a Ieova mo Iesu Keliso e ‵kau foki eiloa ki se galuega telā e se mafai o fakaseai atu. E a, e se fakamafanafana mai eiloa a te manatu tenā ki a tatou? Mafaga o tauliaga gali ko maua ne tatou ke fesoasoani atu ki te fakasalalauatuga o “te muna a Ieova” i aso nei!

TE TUPU KO HELOTA AKELIPA I

A Helota Akelipa I telā ne tamate ne ia a Iakopo, kae ‵pei ne ia a Petelu ki te falepuipui, ko te mokopuna o Helota te Sili. A te matakāiga o Helota se kaigā tupu telā e pule atu ki te kau Iutaia i mea fakapolitiki. A te kāiga tenei ne tino Itumaea, kolā ne māfua mai i te kau Etoma. Ne fai a tino Itumaea e pelā me ne tino Iutaia me ne faimālō latou ke pilitome i te 125 T.L.M.

Ne fanau a Helota Akelipa I i te 10 T.L.M., kae ne akoga i Loma. Ne faitaugasoa a ia mo tino mai nisi kaigā tupu. E aofia i a latou konā ko Kaio, telā e lauiloa me ko Caligula, kae ne fai mo fai se tupu i te 37 T.L.M. Ne fai fakamuli ne ia a Akelipa mo tupu i Itulea, Telekoniti mo Apilene. Fakamuli ifo, ne toe fai ne Caligula ke pule atu a Akelipa ki Kalilaia mo Pelea.

Ne nofo a Akelipa i Loma i te taimi ne tamate ei a Caligula i te 41 T.A. Ne lipoti mai me ne lasi ‵ki te tusaga o Akelipa i te faka‵leiga o se kinauga telā ne sae fakamuli aka. Ne fai ne ia a fesokotakiga i te va o sena taugasoa maluga ko Kalaotia mo te malo o Loma. Ne iku atu ei ki te fai o Kalaotia mo fai te tupu kae ne seki ai ei se taua ne tupu. Ke taui atu ki te fesoasoani o Akelipa, ne tuku atu ne Kalaotia ke pule a ia i luga i Iuta mo Samalia kolā ne fakateletele ne ofisa o te kau Loma talu mai te 6 T.A. Tela la, ne ‵pau eiloa a kogā koga ne pule atu ki ei a Akelipa mo Helota te Sili.

Ne nofo a Akelipa i Ielusalema, kae ne fia‵fia malosi a takitaki lotu ki a ia. Ne fai mai a lipoti me ne tausi katoatoa atu a ia ki tulafono mo tuu mo aganuu a te kau Iutaia, e pelā mo te ofoatuga o taulaga i te faletapu i aso takitasi, te faitauga o te Tulafono i mua o tino katoa, kae fai foki pelā me se “tino e puipui ne ia mo te loto finafinau a te fakatuanaki o te kau Iutaia.” Kae ne fakamaoni mai ne ia te se tonu o tena tapuakiga ki te Atua i te taimi ne fakatoka ei ne ia a tafaoga fakasaua mo fakafiafiaga matagā i koga fai tafaoga o te kau Loma. A faifaiga a Akelipa ne fai pelā me ne faifaiga “fakama‵taku, fakaloiloi, kae faivalevale.”

a Ke onoono ki te pokisi “Te Tupu ko Helota Akelipa I.”

b Ne tusi mai se tokita kae se tino tusitala foki me i fakamatalaga a Josephus mo Luka e uiga ki te masaki o te tupu kāti ne māfua mai i se vaegā ilo telā e kai ne latou a gakau o se tino. A vaegā ilo penei e masani o lua mai ki tua ne te tino, io me ‵tolo keatea mai te foitino o te tino māfai ko mate. E fai mai se tusi e tasi penei: “Ne fakamatala mai ne te tokita ko Luka a te matagā o te auala ne mate ei a Helota.”

    Tusi Tuvalu (1981-2026)
    Log Out
    Log In
    • Tuvalu
    • Share
    • Nisi Manakoga
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Auala ki te Fakaaogaga
    • Saolotoga Faka-te-Tulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share