“Ke Fai Eiloa te Loto o Ieova”

1-4. Kaia ne fano ei a Paulo ki Ielusalema, kae ne a mea ka ‵tupu ki a ia i konā?

SE MEA fakaotia loto te fakamavaega telā ne fai i Mileto. Ko oko eiloa te faigata ke tiaki ne Paulo mo Luka a toeaina Efeso, kolā ne a‵lofa a lāua ki ei! Ne ‵tu atu te tokolua misionale konei i te feitu ki uta o te vaka. Ne ‵fonu a lā kope i mea kolā ne manakogina mō te malaga. Ne ave foki ne lāua a tupe kolā ne ‵tae mai mō Kelisiano fakaa‵lofa i Iuta, kae ne ma‵nako malosi lāua ke fakaoko faka‵lei atu a meaalofa konā.

² Ne agiagi malie atu te matagi ki la o te vaka, kae ko gasue atu keatea te vaka mai te koga ne tau i ei. Ne ‵kilo atu te tokolua tāgata konei, fakatasi mo lā taugasoa e tokofitu kolā e ma‵laga fakatasi latou, ki mata fanoa‵noa o taina kolā e ‵tu mai i te tafatai. (Galu. 20:4, 14, 15) Ne tātālo atu faeloa a tino faima‵laga konei ke oko eiloa ki te taimi ko se matea atu ei olotou taugasoa.

³ Ne ga‵lue fakatasi eiloa a Paulo mo toeaina i Efeso, kāti i se tolu tausaga. Kae i te taimi tenei, ko takitaki atu a ia ne te agaga tapu ke fano ki Ielusalema. E pelā me e fakaataata ne ia te mea telā ka tupu ki a ia i konā. Ne fai atu a ia penei ki toeaina konā mai mua atu: “Ko fakamalosi mai te agaga o te Atua ke faimalaga au ki Ielusalema, e tiga e se iloa ne au a mea ka ‵tupu ki a au i konā, kae mai fakai ki fakai e molimau mai faeloa a te agaga tapu ki a au, i ana muna me e faka‵tali mai eiloa ki a au a te falepuipui mo puapuaga.” (Galu. 20:22, 23) Faitalia te fakama‵taku o mea konā, ne lagona ne Paulo a fakamalosiga “mai te agaga o te Atua”—ko tena tiute mo tena lotomalie ke fakalogo ki te takitakiga a te agaga ke fano a ia ki Ielusalema. Ne fakatāua ne ia tena ola, kae ko te faiga o te loto o te Atua ko te ‵toe mea tāua eiloa ki a ia.

⁴ E mata, e penā foki ou lagonaga? I te taimi ne fai ei ‵tou tukuatuga ki a Ieova, ne tauto eiloa tatou me ka fai ne tatou a te faiga o tena loto mo fai te ‵toe mea tāua i ‵tou olaga. E mafai o aoga ki a tatou te mafaufau ki te fakaakoakoga a te apositolo fakamaoni ko Paulo.

I Tafa o “te Fenua ko Kupelu” (Galu. 21:1-3)

5. Se a te auala ne ma‵laga atu ei a Paulo mo ana taugasoa ki Tulo?

⁵ A te vaka ne ‵sopo ei a Paulo mo ana taugasoa ne “folau ‵tonu atu” ki te fenua ko Ko. Ko tena uiga ne tu atu te matagi mai tua kae agiagi ‵lei foki, kae e se ‵ti te lotou vaka, ke oko eiloa ki te taimi ne oko atu ei latou ki Ko i te fakaafiafi o te aso foki eiloa tenā. (Galu. 21:1) Kāti ne tau te vaka i konā i te po tenā a koi tuai o folau atu ki Lotesi mo Patala. I Patala, i te feitu ki saute o Asia Foliki, ne toe ‵sopo atu a taina konei ki se vaka kākō lasi ‵ki, kae fo‵lau ‵tonu atu ei ki Tulo i Foinikia. Ne fakasili atu latou i tafa o “te fenua ko Kupelu mai i te feitu fakamaui.” (Galu. 21:3) Kaia ne tusi mai ei ne Luka a te tamā mea tenei?

6. (a) Kaia ne fakamalosi atu ei ki a Paulo a te mateaga ne ia o Kupelu? (e) I te mafaufau ki auala ne fakamanuia kae fesoasoani atu a Ieova ki a koe, se a te fakaikuga e ‵tau o fai ne koe?

⁶ Kāti ne fakasino atu a Paulo ki te fenua tenā kae fakamatala atu ana tala e uiga ki ei. I tena malaga fakamisionale muamua i se iva tausaga mai mua atu i ei, ne fetaui ei a Paulo, Panapa, mo Ioane Maleko, mo te tino faivailakau ko Elima, telā ne ‵teke atu ki olotou akoakoga. (Galu. 13:4-12) A te mateaga ne Paulo a te fenua tenā mo te mafaufau ‵loto ki mea ne ‵tupu i ei, kāti ne fakamalosi atu ki a ia e uiga ki mea kolā ne fe‵paki mo ia i ei. E mafai foki o aoga ki a tatou a te mafaufau ki auala ne fesoasoani mai ei te Atua ke tumau tatou mai lalo i tofotofoga. E mafai o fesoasoani mai a te mea tenā ke toe fai atu ne tatou a pati a Tavita kolā ne fai mai penei: “E uke a fakalavelave faiga‵ta o te tino amiotonu, kae e fakasao ne Ieova a ia mai i mea katoa konā.”—Sala. 34:19.

“Ne ‵Sala Atu Matou ki te Kau Soko” (Galu. 21:4-9)

7. Ne a mea ne fai ne taina faima‵laga i te lotou okoga ki Tulo?

⁷ Ne fakatāua ne Paulo te ‵kau fakatasi mo taina Kelisiano kae ne fiafia o ‵nofo fakatasi mo ana taina. Ne tusi mai penei a Luka i te lotou okoatuga ki Tulo, “ne ‵sala atu matou ki te kau soko” kae ne maua ne matou i konā. (Galu. 21:4) Ona ko te lotou iloa me e isi ne Kelisiano i Tulo, ne ‵sala atu ei a taina faima‵laga ki soko, kae kāti ne ‵nofo foki i a latou. E tasi te fakamanuiaga lasi o te nofo i te munatonu, ko te mauaga o taina tali‵tonu penā kolā e toka o talimalo ne latou a tatou, i so se koga e olo tatou ki ei. A tino kolā e a‵lofa ki te Atua kae ‵nofo i te tapuakiga tonu e isi ne lotou taugasoa i te lalolagi kātoa.

8. E malamalama pefea tatou i te Galuega 21:4?

⁸ I ana fakamatalaga e uiga ki aso e fitu ne ‵nofo ei latou i Tulo, ne tusi mai a Luka e uiga ki se mea telā kāti ne faka‵numi atu i te taimi muamua: “E auala i te agaga, ne fai atu faeloa [a taina i Tulo] ki a Paulo ke mo a ma fanatu ki Ielusalema.” (Galu. 21:4) E mata, ko oti ne ‵fuli te mafaufau o Ieova? E mata, ko fakatonu atu a ia i te taimi nei ke mo a e fano a Paulo ki Ielusalema? Ikai. Ne fakaasi mai ne te agaga me ka fai fakamaseigina a Paulo i Ielusalema, kae e se ko te se fano ki ei. E foliga mai me e auala i te agaga tapu, ne tonu eiloa te mau a taina i Tulo me ka fepaki a Paulo mo fakalavelave i Ielusalema. Tela la, ona ko te lotou manava‵se e uiga ki a Paulo, ne ‵losi atu ei latou ke se fano a ia ki te fa‵kai tenā. E malamalama tatou i te lotou ma‵nako o puipui a Paulo mai i fakalavelave kolā ka oko atu ki a ia. E ui i ei, ona ko te lasi o tena manako ke fai te loto o Ieova, ne fanatu eiloa a Paulo ki Ielusalema.—Galu. 21:12.

9, 10. (a) I te lagonaga ne ia te manava‵se o taina i Tulo, kāti se a te tulaga tai ‵pau ne masaua ne Paulo? (e) Se a te manatu telā e lauiloa i te lalolagi i aso nei, kae e ‵kese pefea te mea tenā mo pati a Iesu?

⁹ I te lagonaga ne ia te manava‵se o taina, kāti ne masaua ne Paulo me ne fetaui foki a Iesu mo se vaegā ‵tekega penā, i tena otiga ne fai atu ki ana soko me ka fano a ia ki Ielusalema, kae ka logo‵mae a ia i mea uke, kae ka tamate foki a ia i ei. Ona ko ana lagonaga, ne fai atu ei penei a Petelu ki a Iesu: “Te Aliki, ke alofa koe ki a koe eiloa; ke mo a eiloa ma tupu te mea tenei ki a koe.” Ne tali atu a Iesu penei: “Fano kea‵tea mai i a au, e Satani! Ko fai koe mo fai se fakalavelave ki a au, me i a koe e se mafaufau e pelā mo te Atua kae e pelā mo tāgata.” (Mata. 16:21-23) Ne manako malosi a Iesu ke talia ne ia te auala faigata telā ne tuku atu ne te Atua ki a ia. Ne penā foki a lagonaga o Paulo. E seai se fakalotolotolua e uiga ki lagonaga ‵lei o taina i Tulo, e pelā foki mo te apositolo ko Petelu, kae ne seki malamalama latou i te loto o te Atua.

¹⁰ A te manatu e uiga ki tou alofa ki a koe eiloa io me tautali atu i se auala telā e se ‵teke malosi mai ei a tino, e fakatāua ne tino e tokouke i aso nei. E ‵sala atu a tino e tokouke ki se lotu telā e ‵lei ki a latou, kae e se uke foki a mea e manakogina ke fai ne tino ‵lotu i ei. Kae e ‵kese ‵ki te kilokiloga telā ne fakamalosi mai ne Iesu. Ne fai atu a ia penei ki ana soko: “So se tino e fia tautali mai i a au, ke se toe mafaufau ki a ia eiloa, kae ke amo tena pou fakasaua kae tumau i te tautali mai i a au.” (Mata. 16:24) A te tautali atu i te auala o Iesu ko te ‵toe mea ‵lei eiloa, ko te auala tonu fua e tasi, kae e sē se auala faigofie.

11. Ne fakaasi atu pefea ne taina i Tulo te lotou a‵lofa mo te lotou ‵lagomalo atu ki a Paulo?

¹¹ Ne seki leva kae oko mai te taimi ke toe faima‵laga atu a Paulo, Luka, mo nisi tino o latou. E fakaotia loto te fakamatalaga e uiga ki te lotou ologa. E fakaasi mai i ei te a‵lofa o taina i Tulo ki a Paulo, e pelā foki te lotou ‵lagomalo atu ki tena galuega talai. Ne olo fakatasi atu a tāgata, fāfine, mo tama‵liki mo Paulo ki te tafatai. Ne to‵tuli latou katoa kae ‵talo atu fakatasi, fakamavae ei latou i konā. Oti aka, ‵sopo atu ei a Paulo, Luka, mo nisi o te lotou kaumalaga ki se isi vaka kae fo‵lau atu ki Tolumai. Ne fetaui latou mo taina kae ‵nofo atu latou i ei i se aso e tasi.—Galu. 21:5-7.

12, 13. (a) Se a te mea e fakaasi mai e uiga ki te galuega talai a Filipo? (e) E mafai pefea o fai a Filipo mo fai se fakaakoakoga ‵lei ki tamana Kelisiano i aso nei?

¹² E fai mai a Luka me ne toe olo atu a Paulo mo tena kaumalaga ki Kaisaleia. I te lotou okoatuga, “ne ulu atu . . . ki loto i te fale o Filipo, te tino talai.”a (Galu. 21:8) Ne fia‵fia malosi latou i te lotou fetauiga mo Filipo. I Ielusalema i se 20 tausaga mai mua i ei, ne ‵tofi aka a ia ne te kau apositolo ke fesoasoani atu i te tufaatuga o meakai i te fakapotopotoga Kelisiano telā ne fatoa fakatu aka. Ne fai a Filipo mo fai se tino talai loto finafinau i se taimi leva ‵ki. Ke masaua me i te taimi ne mafuta valevale ei a soko ona ko fakasauaga, fanatu ei a Filipo ki Samalia o talai i ei. Fakamuli ifo, ne talai atu kae papatiso foki ne ia te eunuka mai Aitiope. (Galu. 6:2-6; 8:4-13, 26-38) Ko tafaga te lasi o tena taviniga mo te fakamaoni!

¹³ Ne seki galo eiloa te loto finafinau o Filipo mō te galuega talai. Ko nofo atu a ia i Kaisaleia, kae koi fakalavelave eiloa a ia i te galuega talai, me ne fakaigoa a ia ne Luka ki “te tino talai.” E iloa foki ne tatou me e tokofa ana tama fāfine kolā e fai valoaga, e fakaasi mai i ei me ne tau‵tali atu latou i te fakaakoakoga ‵lei a te lotou tamana.b (Galu. 21:9) Tela la, e ‵tau o uke a mea ne fai ne Filipo ke ati aka ei te malosi faka-te-agaga o tena kāiga. E aoga malosi ki tamana Kelisiano i aso nei ke tau‵tali atu i te fakaakoakoga a Filipo, mai te fakamuamua ne latou a te galuega talai, kae fesoasoani atu ke fia‵fia malosi olotou tama‵liki ki te galuega tenā.

14. Ne a mea ne iku mai i āsiga a Paulo ki ana taina tali‵tonu, kae ne a avanoaga penā e maua i aso nei?

¹⁴ Ne ‵sala atu eiloa a Paulo ki ana taina tali‵tonu i so se koga ne fano a ia ki ei kae ‵nofo atu mo latou i konā. E seai se fakalotolotolua me ne fia‵fia malosi a taina o talimalo atu ki te misionale faimalaga tenei mo tena kaumalaga. Ne iku atu a vaegā asiga penā ki te “fakatau fakama‵losi” atu o latou ki a latou eiloa. (Loma 1:11, 12) E maua foki a avanoaga penā i aso nei. Kae e maua a mea aoga e uke māfai e ma‵tala a mataloa o tou fale ki te ovasia o te seketi mo tena avaga faitalia te se na ko ‵lei o tou fale.—Loma 12:13.

“Au ko Toka . . . ke Mate” (Galu. 21:10-14)

15, 16. Se a te fekau ne aumai ne Akapasi, kae ne pokotia pefea i ei a tino kolā ne fakalogo‵logo ki ei?

¹⁵ I te taimi ne nofo atu ei a Paulo i a Filipo, kae oko fakapoi atu se isi tino—ko Akapasi. Ne iloa ne tino kolā ne maopoopo i te fale o Filipo i a Akapasi se pelofeta; ne ‵valo mai ne ia e uiga ki se oge lasi ka tupu i te taimi o te pulega a te tupu ko Kalaotia. (Galu. 11:27, 28) Kāti ne ‵poi latou: ‘Kaia ko vau ei a Akapasi? Se a tena fekau ka fai mai?’ Ne ‵pula ‵toka atu olotou mata i te pukega ne ia a te fusi o Paulo—se laugatu loa telā e mafai o tuku i ei a tupe mo nisi mea aka, kae ‵sai fakatamilo i kona o se tino. Ne saisai ne Akapasi ana vae mo ana lima ki te laugatu tenā, faipati mai ei a ia. Ne fakamataku tena fekau tenei: “Ne fai mai a te agaga tapu, ‘A te tagata telā i o ia te fusi tenei ka saisai eiloa penei ne tino Iutaia i Ielusalema, kae ka tuku atu a ia ne latou ki lima o tino o fenua fakaa‵tea.’”—Galu. 21:11.

¹⁶ Ne fakamautinoa mai i te valoaga tenā i a Paulo ka fanatu eiloa ki Ielusalema. E fakaasi mai foki i ei me i ana faifaiga mo tino Iutaia i konā ka iku atu eiloa ki tena tuku atu “ki lima o tino o fenua fakaa‵tea.” Ne ‵poi masei a tino katoa i konā i te valoaga tenā. Ne tusi mai penei a Luka: “I te lagonaga ne matou a te mea tenei, ne kamata o fakatagi atu matou mo tino ne ‵nofo atu i konā ki a ia ke mo a ma fano ki Ielusalema. Tenā ne tali atu ei a Paulo: ‘Kaia e ‵tagi mautuutu ei koutou kae taumafai o fakavāivāi au? Tali‵tonu mai, au ko toka ke saisai au kae ke mate foki i Ielusalema mō te igoa o te Aliki ko Iesu.’”—Galu. 21:12, 13.

17, 18. Ne fakaasi atu pefea ne Paulo tena fakaikuga ‵mautakitaki, kae ne ‵saga atu pefea a taina ki ei?

¹⁷ Mafaufau ki te mea ne tupu. Ne fakatagi atu a taina, e aofia ei a Luka, ki a Paulo ke se fano. Ne ‵tagi a nisi tino. Ne fai latou penā ke fakaasi atu ei te lotou manava‵se e uiga ki a ia, kae ne fai atu a Paulo mo te āva me ko “taumafai o fakavāivāi” ne latou a ia, io me e pelā mo nisi ‵fuliga o pati Eleni konei, “ko fatifati ne latou [tena] loto.” E tiga te feitu tenā, ne ‵mautakitaki tena fakaikuga e pelā eiloa mo tena fakaikuga ne fai ki taina i Tulo, ne seki talia ne ia a fakatagi io me ko loimata ke ‵fuli ei tena fakaikuga. I lō te fai penā, ne fakamatala atu ne ia ki a latou te pogai e ‵tau ei o fano a ia. Ko tafaga te loto toa telā ne fakaasi atu ne ia! E pelā eiloa mo Iesu mai mua atu i ei, ne fakaiku aka ne Paulo ke fano eiloa a ia ki Ielusalema. (Epe. 12:2) Ne seki manako a Paulo ke fai a ia mo fai se matulo, kae kafai e tupu se mea penā, ne kilo atu a ia ki ei e pelā me se tauliaga lasi ke mate a ia e pelā me se soko o Keliso Iesu.

¹⁸ Ne ‵saga atu pefea a taina ki ei? Ne āva latou ki ei. E fai‵tau tatou penei: “Ne seki mafai ei o taofi ne matou a ia, ne fakagata te motou ‵teke atu kae fai atu: ‘Ke fai eiloa te loto o Ieova.’” (Galu. 21:14) Ne seki toe ‵losi atu ei a tino kolā ne taumafai o taofi a Paulo ke se fano ki Ielusalema, ke fai te mea e ‵loto latou ki ei. Ne faka‵logo latou ki a Paulo kae talia ne latou ana pati, kae ne matea kae talia ne latou ke fai te loto o Ieova, e tiga eiloa ne faigata ki a latou te faiga o te mea tenā. Ko oti ne fanatu a Paulo i se auala telā ka iku atu ei ki tena mate. Ne ‵tau o faigofie atu ki a Paulo moi ne taumafai a tino kolā ne a‵lofa ki a ia o se faka‵tuka atu ki a ia.

19. Ne a akoakoga tāua e maua ne tatou mai te mea telā ne tupu ki a Paulo?

¹⁹ E maua ne tatou se akoakoga tāua mai te mea telā ne tupu ki a Paulo: E se ma‵nako lele tatou o faka‵tuka atu ki tino kolā ko talia ne latou a mea faiga‵ta i te lotou taviniga ki te Atua. E mafai o fakaaoga ne tatou te akoakoga tenei ki fakanofonofoga e uke, e se ko mea fua kolā e aofia i ei te ola io me ko te mate. E pelā mo mātua Kelisiano, se mea faigata ki a latou ke ‵kilo atu ki olotou tama‵liki ko olo atu ki fenua ‵mao o tavini ki a Ieova i ei, kae e se ma‵nako latou o faka‵tuka atu ki tama‵liki konā. E masaua ne Phyllis, telā e nofo i Egelani, ana lagonaga i te kamataga o te galuega fakamisionale a tena tama fafine e tokotasi aka eiloa, i Afelika. “Ne faigata ki a au i te taimi tenā,” ko pati a Phyllis. “Ne faigata ke talia ne au i a ia ka ‵mao ‵ki keatea mai i a au. Ne fanoanoa au kae ne fakamatamata foki au i te taimi tenā. Ne ‵talo malosi au e uiga ki ei i taimi e uke. Kae ko te mea tenā ko tena fakaikuga eiloa ne fai, kae ne seki taumafai au o ‵fuli. A te ‵tonuga loa, ko au eiloa telā ne akoako atu ke fakamuamua ne ia a manakoga o te Malo! Ko oti ne galue tou fafine i fenua ‵mao i se 30 tausaga ko ‵teka, kae e fakafetai au ki a Ieova i aso takitasi ona ko te fakamaoni o tou fafine.” Ko tafaga te ‵lei māfai e fakamalosi atu tatou ke talia ne ‵tou taina tali‵tonu a mea faiga‵ta!

“Ne Talimalo Matou ne Taina i ei mo te Fia‵fia” (Galu. 21:15-17)

20, 21. Se a te mea e fakaasi mai me ne manako a Paulo o ‵nofo fakatasi mo ana taina, kae kaia ne manako ei tou tagata ke ‵nofo fakatasi latou mo tino kolā e ‵pau olotou talitonuga?

²⁰ I te otiga o fakatokaga ne ‵tau o fai, ma‵laga atu ei a Paulo fakatasi mo taina, e fakatalitonu atu ei te lotou ‵lago atu ki a ia mo te loto kātoa. I vaega katoa o te lotou malaga ki Ielusalema, ne ‵sala atu faeloa a Paulo mo tena kaumalaga ki olotou taina mo tuagane Kelisiano. Ne maua ne latou a taina i Tulo kae ne ‵nofo mo latou i aso e fitu. Ne fakafeiloai atu latou ki olotou taina mo tuagane i Tolumai kae ne ‵nofo mo latou i te aso e tasi. Ne ‵nofo atu latou i nai aso i te fale o Filipo i Kaisaleia. Ne ‵kau atu a taina mai Kaisaleia ki a Paulo mo tena kaumalaga i te malaga ki Ielusalema, kae ne talimalo latou ne Masoni, se tino telā ko leva ne fai mo fai se soko. Ne oko atu eiloa a tino faima‵laga konei ki Ielusalema kae e lipoti mai a Luka me “ne talimalo matou ne taina i ei mo te fia‵fia.”—Galu. 21:17.

²¹ E manino ‵lei me ne manako a Paulo ke ‵nofo fakatasi latou mo tino kolā e ‵pau olotou talitonuga. Ne maua ne te apositolo a fakamalosiga mai i ana taina mo ana tuagane, e pelā eiloa mo tatou i aso nei. E seai se fakalotolotolua me ne fai ne fakamalosiga konā ke malosi te loto o Paulo i te fakafesagai atu ki tino ‵teke kae kaitāua kolā ne taumafai o tamate a ia.