Fakamatalaga mō te Tusi ko te ‵Tou Olaga mo te Galuega Talai

SETEMA 6-12

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | TEUTELONOME 33-34

“Faka‵lafi ki ‘Lima o Ieova Kolā e ‵Lago Atu ki te Se-Gata-Mai’”

it-2 51

Iesuluna

Se tofi fakaaloalogina o Isalaelu. I te Tusi Tapu i te ‵gana Eleni a “Iesuluna” e fakauiga ki te alofa telā ne ‵fuli sāle ki te “fagasele.” A te tofi “Iesuluna” ne fakamasaua ki tino Isalaelu a te pogai ne fakaigoa ei latou ki tino ne fai feagaiga mo Ieova, tela la, e ‵tau o tumau latou i te fakamaoni ki olotou tiute. (Teu 33:5, 26; Isa 44:2) Kae i te Teutelonome 32:15 ne ‵kese a te fakaogaga o te igoa Iesuluna. I lō te ola e tusa mo te uiga o te igoa, ne seki faka‵logo a tino Isalaelu, ne puli i a latou a te Tino ne faite ne ia latou, kae ‵teke ki te lotou Fakaola.

rr 120,pokisi

Fesoasoani ke Toe ‵Tu Faka‵lei ‵Tou Vae

Kāti ka fakamasaua mai ki a tatou i te fia senitenali mai mua o aso o Esekielu, ne fai mai te pelofeta ko Mose i a Ieova e se gata fua i tena ‵mana, kae e manako foki ke fakaaoga ne ia tena malosi mō ana tino. Ne tusi mai a Mose: “A te Atua ko te lafiga mai taimi mua eiloa, ana lima ka ‵lago atu ki a koe ki te se-gata-mai.” (Teu. 33:27) Ao, e mautinoa eiloa me kafai e ‵saga atu tatou ki a Ieova i taimi e mafatia ei tatou, ka tuku ne ia ana lima atafai mai lalo i a tatou, o sau faka‵lei aka tatou ki luga kae fesoasoani mai ke toe ‵tu faka‵lei ‵tou vae.—Esk. 37:10.

Taemani Faka-te-Agaga

it-2 439 ¶3

Mose

Ko 120 tausaga o Mose i te taimi ne mate i ei. Ne fakamatala mai penei i te Tusi Tapu e uiga ki tena malosi: “Ana mata koi ‵lei faeloa, kae koi tumau eiloa tena malosi.” Ne tanu a ia i se koga telā e seai loa se tino e iloa ne ia ke oko mai ki aso nei. (Teu 34:5-7) Kāti ne fai penei ke puipui a tino Isalaelu i tapuakiga ‵se mai te fai ne latou tena tanuga e pelā me se koga tapuaki kae fakaaloalo ne tino. E fakaasi faka‵lei mai me ne manako a te Tiapolo ke fakaaoga te foitino o Mose mō se pogai penā, me ne tusi mai a Iuta te afa taina o Iesu Keliso penei: “I te taimi ne seki lotoma‵lie ei a Mikaele, te agelu pule, mo te Tiapolo ki se mea kae kinau e uiga ki te foitino o Mose, ne seki fakaaoga ne ia a pati ‵mafa ke fakamasino ei a ia, kae ne fai atu fua: ‘Ke fakamalaia atu a Ieova ki a koe.’” (Iuta 9) Mai mua o olo atu ki te suā feitu ke ulu ki loto i Kanana mai lalo i te takitakiga a Iosua, ne ‵tagi mautuutu a tino Isalaelu i aso e 30 e uiga ki a Mose.—Teu 34:8.

SETEMA 20-26

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 3-5

“E Fakamanuia ne Ieova a Faifaiga o te Fakatuanaki”

it-2 105

Iolitana

E masani sāle a te vaega o te Iolitana telā e nofo mai lalo i te Tai o Kalilaia e nofo sāle ki te 1 ki te 3 m (3 ki te 10 ft) tena ‵poko kae nofo ki te 27 ki te 30 m (90 ki te 100 ft) tena lauefa. Kae kafai ko te vaitaimi i te vasia o te ‵tau ‵moko mo te ‵tau vela, e ‵sali eiloa ki tua a te Iolitana mo ana kaugutu kae gasolo aka loa o lauefa kae ‵poko atu. (Ios 3:15) I taimi kolā e lofia i ei, e fakamataku māfai e olo te fenua o Isalaelu kolā ko tāgata, fāfine mo tama‵liki ki te suā feitu o te Iolitana maise loa māfai ko pili ki Ieliko. E makini ‵ki loa a te vai māfai ko tafe kae mafai loa o ‵tafe kea‵tea a tino kolā e koukou i ei. Kae tiga i ei, ne faka‵masa fakavavega ne Ieova a te Iolitana, ke mafai ne tino Isalaelu o olo ki te suā feitu i luga i te laukeke malō. (Ios 3:14-17) I se fia sefulu tausaga fakamuli ifo, ne tupu fakatasi foki se vavega penā i a Elia i te taimi ne olo fakatasi ei mo Elisaia, kae ne tupu fakatasi fua ona ko Elisaia.—2Tu 2:7, 8, 13, 14.

SETEMA 27–OKETOPA 3

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 6-7

“‵Fuli Kea‵tea Mai Mea sē Aoga”

w97 8/15 28 ¶2

Kaia e ‵Tau o Fakailoa a te Mea ‵Se?

A te pogai e tasi e ‵tau ei o fakailoa a te mea ‵se ko te mea ke fakatumau te ‵ma i te fakapotopotoga. A Ieova se Atua ‵ma, se Atua tapu. E manako a ia ko tino katoa kolā e tapuaki ki a ia ke ‵ma i te feitu faka-te-agaga mo mea tau amioga. Ne fakatonu mai tena Muna penei: “E pelā me ne tama‵liki faka‵logo, sa toe fai ke takitaki koutou ne otou manakoga mua i te taimi koi va‵lea ei koutou, kae e pelā mo te Atua Tapu telā ne kalagagina ne ia koutou, ke tapu koutou i otou amioga katoa, me penei a muna i te tusi: ‘E ‵tau mo koutou o tapu, me i a au e tapu.’” (1 Petelu 1:14-16) A tino taki tokotasi kolā e fai ne latou a amioga sē ‵ma e mafai o fakalailai kae fai ne latou ke kaitaua a Ieova ki te fakapotopotoga kātoa ke oko ki te taimi e fakatonutonu io me tapale kea‵tea a latou.—Fakatusa ki te Iosua, mataupu 7.

OKETOPA 4-10

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 8-9

“Akoakoga e Maua Mai te Tala o Tino Kipeona”

it-1 930-931

Kipeona

Mea ne Fai ne Latou ki a Iosua. I aso o Iosua a Kipeona ne ‵nofo i ei a tino Hivi, se fenua e tasi o Kanana telā ka fakaseai. (Teu 7:1, 2; Ios 9:3-7) A tino Kipeona ne fakaigoa foki ki tino Amoli, me i te igoa tenei ne fakaaoga sāle i nisi taimi ki tino Kanana katoa. (2Sa 21:2; fakatusa ki te Ken 10:15-18; 15:16.) E se pelā mo nisi tino Kanana, ne iloa ne tino Kipeona me faitalia te malosi o te lotou kautau mo te takutakua o te lotou fakai, e se mafai o manumalo latou i a Ieova e taua mō tino Isalaelu. Tela la, mai tua o te fakaseaiga o Ieliko mo Ai, a tāgata Kipeona, kāti ne aofia ei a fakai e tolu o Hivi ko Kafila, Pelota, mo Kiliata-iealima (Ios 9:17), ne uga mai ne latou se kaumalaga ki a Iosua i Kilikala ke fai se va filemu mo latou. A sui o tino Kipeona konā—ne ‵pei ki gatu mo taka masae‵sae, mo taga uaina kolā ne ma‵pa, mo falaoa ko ma‵lō fāka loa kae ko malipi‵lipi—ne fai pelā i a latou ne tino mai fenua ‵mao, telā e se taua ki ei a tino Isalaelu. Ne fakaasi tonu mai ne latou me iloa ‵lei ne latou te lima fesoasoani o Ieova i te fakatakavalega o Aikupito mo tupu o tino Amoli ko Sekono mo Oko. Kae ne ‵poto me ne seki taku mai ne latou te mea ne tupu ki Ieliko mo Ai, me i tala konā e faigata ke oko ki te lotou “fenua ‵mao ‵ki” mai mua o tiaki ne latou. Ne iloilo ne tino Isalaelu kae ne talia ne latou olotou fakamatalaga kae ne fai ne latou se feagaiga ke faka‵sao latou.—Ios 9:3-15.

Taemani Faka-te-Agaga

it-1 1030

Fakatautau

Mai lalo i te tulafono telā ne tuku ne Ieova ki tino Isalaelu, e isi ne tino solitulafono e fakatau‵tau i luga i se pou māfai ko oti ne tamate, e pelā me se fakaasiga me ne “fakamalaia ne te Atua,” e tuku latou ke lavea ne tino katoa kae ke fai pelā me se mea ke fakaeteete i ei. E ‵tau o tuku ifo a te tino mate telā e fakatautau i luga mai mua o po kae tanu; kafai e tiaki a ia i luga i te pou i te po kātoa ka fakamasei ne ia te laukele telā ne tuku ne Ieova ki tino Isalaelu. (Teu 21:22, 23) E fai ne Isalaelu te tulafono tenei ki te tino foki telā e sē se tino Isalaelu.—Ios 8:29; 10:26, 27.

OKETOPA 11-17

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 10-11

“E Taua a Ieova mō Tino Isalaelu”

it-1 50

Atonisateko

Se tupu o Ielusalema i te taimi ne puke i ei ne tino Isalaelu a te Fenua o te Folafolaga. Ne ‵kau fakatasi a Atonisateko mo nisi malo i te feitu ki togala o te Iolitana o taua atu ki te kautau malosi a Iosua. (Ios 9:1-3) Kae ne fai ne tino Hivi kolā e ‵nofo i Kipeona se va filemu mo Iosua. Ne ‵kau fakatasi a te kautau o Atonisateko mo tupu e tokofa o Amoli o taua atu ki a Kipeona i te mea ko tiaki ne ia latou kae ko kau ki te fili. Ona ko te fakaofoofogia kae fakapoi a te auala ne faka‵sao ne Iosua a tino Kipeona kae fakatakavale a kautau kolā ne ‵kau fakatasi, ne fai ei ke ‵tele a tupu e tokolima ki Maketa, telā ne ‵lave ei latou i se ana. Ne tamate ne Iosua a Atonisateko mo nisi tupu e tokofa i mua eiloa o tena kautau kae fakatau‵tau i luga i pou. Ne toe ‵pei olotou foitino ‵mate ki loto i te ana kae ne fai ei mo fai te lotou tanuga.—Ios 10:1-27.

it-1 1020

Vaiua Fatu

Ne fakaaoga ne Ieova. A te vaiua fatu se malosi e tasi telā ne fakaaoga ne Ieova i nisi taimi ke fakataunu ana pati kae ke fakaasi atu a tena malosi sili. (Sal 148:1, 8; Isa 30:30) A te taimi muamua ne fakaasi mai ei e uiga ki se vaiua fatu ko te fitu o mala i Aikupito, telā ne fakamasei ei a lakau kaina, lakau ‵lasi, kae ne tamate i ei a tāgata mo manu i te fenua kae ko tino Isalaelu i Kosena ne seki ‵mate i ei. (Eso 9: 18-26; Sal 78:47, 48; 105:32, 33) Fakamuli ifo i te Fenua o te Folafolaga, i te taimi ne ‵mai ei a tino Isalaelu mai lalo i te takitakiga a Iosua, o faka‵sao a tino Kipeona kolā ne ma‵taku i tupu e tokolima o Amoli, ne faka‵to ifo ne Ieova se vaiua fatu ki tino Amoli kolā ne taua atu. I te taimi tenei, e tokouke atu a tino ne ‵mate i te vaiua fatu i lō tino ne ‵mate i pelu a tino Isalaelu.—Ios 10:3-7, 11.

OKETOPA 18-24

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 12-14

“Tautali ki a Ieova mo Tou Loto Kātoa”

Taemani Faka-te-Agaga

it-1 902-903

Kepola

Ne aofia ne Ieova a “te laukele o tino Kepola” i koga kolā ne fai ke puke ne tino Isalaelu i aso o Iosua. (Ios 13:1-5) Ne fai mai a nisi tino tusi tala me se tonu te manatu tenei, ona ko te fakai o Kepola e tu ki te feitu ki mātū o Isalaelu kae ‵mao ‵ki (k. 100 km [60 mi] ki te feitu ki Mātū o Tanu) kae pelā me seki nofo aka loa mai lalo i te pulega a tino Isalaelu. Ne fai mai a nisi tino sukesuke i te fuaiupu tenei i tusitusiga Epelu, kāti ne fakamasei kae tusi penei i tusitusiga mua “te laukele telā e ‵soko atu ki Lepanona,” io me ‘e fanatu ki te tuakoi o tino Kepola.’ Kae tiga i ei, e ‵tau foki o lavea ne tatou i te folafolaga a Ieova i te Iosua 13:2-7 e isi se fakanofonofoga ki ei. Tela la, kāti ne seki puke ne Isalaelu a Kepola ona ko te lotou sē faka‵logo.—Fakatusa Ios 23:12, 13.

OKETOPA 25-31

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | IOSUA 15-17

“Puipui Tou Tofi Tāua”

it-1 1083 ¶3

Hepelona

I te taimi koi taua atu ei a Isalaelu i te feitu ki saute o Kanana, ne tamate ne latou a tino ne ‵nofo i Hepelona e aofia i ei te lotou tupu (e mautinoa ko te sui o Ohama). (Ios 10:36, 37) Kae tiga loa ne fakatakavale ne tino Isalaelu mai lalo i te takitakiga a Iosua a tino Kanana, e foliga mai me ne seki tuku ne ia ne sotia ke leoleo a fenua konā ne puke. E fakamaoni mai te mea tenā i te taimi ne taua ei latou i se koga fakaa‵tea, ne ‵mai a tino Anakima o toe ‵nofo i Hepelona, tela la, ne mafai ei ne Kalepo (io me ko tama tāgata a Iuta mai lalo i te takitakiga a Kalepo) o taua atu ki te fakai tenā fakamuli ifo kae puke ne latou. (Ios 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Fam 1:10) Ne tuku atu eiloa te fakai tenā ki a Kalepo mai te matakāiga o Iuta, fakamuli ifo ne fakaaloalogina te fakai o Hepelona mai te fai pelā me se fakai faka‵lafi. Ne fai foki pelā me se fakai o faitaulaga. Kae ko te “malae o te fakai [Hepelona]” mo ana koga ‵nofo ne tuku atu ki a Kalepo e pelā me se tofi o ia.—Ios 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.

it-1 848

Galuega ‵Mafa

A “galuega ‵mafa” (Epe., mas) se mea masani i taimi o te Tusi Tapu, e pelā mo tino kolā ne puke mai i taua, ne fakaga‵lue sāle pelā me ne pologa. (Teu 20:11; Ios 16:10; 17:13; Est 10:1; Isa 31:8; Tag 1:1) I te taimi ne fai pelā me ne pologa kae fai a galuega ‵mafa, a tino Isalaelu mai lalo i te pulega a takitaki ‵fou o Aikupito kolā ne fakasauā atu ki a latou, ne aofia i te faitega o fakai e ‵teu ei a mea i Pitoma mo Lamese. (Eso 1:11-14) Kae i te taimi ne ulu atu ei ki loto i te Fenua o te Folafolaga, i lō te faka‵logo ki te fakatonuga a Ieova ke afuli kea‵tea a tino Kanana katoa kolā e ‵nofo i te fenua kae fakaseai atu, ne faimālō ne latou a tino i ei ki galuega ‵mafa. Ne iku atu ei a te mea tenei ki te tapuaki o tino Isalaelu ki atua ‵se. (Ios 16:10; Fam 1:28; 2:3, 11, 12) Ne tumau te tupu ko Solomona i te fakagalue ‵mafa ne ia a tino ne ‵tupu mai i tino Kanana konei, kolā ko tino Amoli, tino Heti, tino Pelise, tino Hivi, mo tino Iepuse.—1Tu 9:20, 21.

it-1 402 ¶3

Kanana

E tiga eiloa e tokouke a tino Kanana ne ‵sao kae ne seki ‵nofo mai lalo i te pulega a tino Isalaelu, e tumau loa tatou i te fai atu me “ne tuku atu . . . ne Ieova ki Isalaelu a fakai katoa ne tauto a ia ke tuku atu ki olotou tupuga,” tela la ne “malō‵lo latou i feitu katoa,” kae “e seai eiloa se tautoga mai tautoga ‵lei katoa ne fai ne Ieova mo tino Isalaelu ne seki fakataunu; ne fakataunu eiloa a tautoga konā.” (Ios 21:43-45) A fili katoa o tino Isalaelu i olotou tafa ne ma‵taku kae seai foki loa ne olotou mea ne fakamatakutaku atu ki tino Isalaelu. Ne fai atu muamua a te Atua me ka afuli “malielie” ne ia kea‵tea a tino Kanana ko te mea ke se lavaki te fenua kae fakauke aka i ei a manu fekai o te vao. (Eso 23:29, 30; Teu 7:22) Faitalia te ma‵losi o meatau a tino Kanana, e aofia i ei a kaliota tau mo fiti makai‵kai, kafai ne seki mafai ne tino Isalaelu o puke a nisi koga, e se ko tena uiga me ‵losi atu ki a Ieova me ne seki fakataunu ne ia ana tautoga. (Ios 17:16-18; Fam 4:13) E fakaasi mai i tala ne tusi ki lalo me i taimi kolā ne takavale i ei a tino Isalaelu, ne pogai mai i te lotou sē fakamaoni.—Num 14:44, 45; Ios 7:1-12.