Fakamatalaga mō te Tusi ko te ‵Tou Olaga mo te Galuega Talai

IULAI 4-10

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 SAMUELU 18-19

“Pasilai—Se Fakaakoakoga o te Agamalu”

w07 7/15 14 ¶5

Pasilai—Se Tagata e Iloa ne ia Ana Vāivāiga

E mautinoa me ne fiafia malosi eiloa a Tavita ki te fesoasoani o Pasilai. E se foliga mai me ne manako te tupu ke avatu ne kope e uke ke taui atu a mea ‵lei ne fai ki a ia. E se manakogina ne Pasilai, telā se tagata maumea, a te fesoasoani tenā. Kāti ne manako a Tavita ke fanatu tou tagata ki te fale o te tupu ona ko uiga ‵gali o te toeaina tenā. Se tauliaga lasi eiloa ke nofo tumau i konā, kae ke faitaugasoa foki a Pasilai mo te tupu.

w07 7/15 14 ¶7

Pasilai—Se Tagata e Iloa ne ia Ana Vāivāiga

A te pogai e tasi ne fai ei ne Pasilai tena fakaikuga, ona ko tena tulaga matua kae ko se uke foki ana mea e mafai o fai. Kāti ne mafaufau a Pasilai me ko toetoe fua tena olaga. (Salamo 90:10) Ko oti ne fai ne ia te mea e mafai ke ‵lago atu ki a Tavita, kae iloa foki ne ia me ko se uke ana mea e mafai o fai ona ko tena tulaga matua. Ne seki talia ne Pasilai a te fia maluga mo te fia takutakua ke taofi aka a ia mai te mafaufau faka‵lei ki mea koi mafai ne ia o fai. E ‵kese mo Apisaloma telā ne fia fai tofi, ne fakaasi atu ne Pasilai a te agamalu.—Faataoto 11:2.

w07 7/15 15 ¶1-2

Pasilai—Se Tagata e Iloa ne ia Ana Vāivāiga

E fakaasi mai i te tala o Pasilai a te tāua ke fakapaleni a mea. I te feitu e tasi, e se ‵tau o se talia ne tatou se tauliaga io me e se fia kausaki atu ki ei mo te mafaufauga i te mea ma fakalavelave mai ki a tatou io me e se mafai ne tatou o fai a tauliaga konā. E mafai o fesoasoani mai a te Atua ki vāivāiga konā māfai e fakalago‵lago tatou ki a ia ke maua te malosi mo te poto.—Filipi 4:13; Iakopo 4:17; 1 Petelu 4:11.

I te suā feitu, e ‵tau o iloa ne tatou a ‵tou vāivāiga. Kāti ko fakalavelave malosi se Kelisiano i ana galuega faka-te-agaga. E iloa ne ia me kafai e toe talia ne ia a nisi tauliaga, ka mafai o se saga tonu a ia ki ana nisi tiute faka-te-Tusi Tapu e pelā mo te tausiga o tena kāiga. I se tulaga penā, kafai ko se talia ne koe ne tauliaga fakaopoopo, e a, e sē se fakaasiga tenā o te agamalu mo te loto malamalama?—Filipi 4:5; 1 Timoteo 5:8.

IULAI 11-17

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 SAMUELU 20-21

“A Ieova se Atua Fai Fakamasinoga ‵Tonu”

it-1 932 ¶1

Kipeona

E tiga loa ne taumafai te tupu ko Saulo o fakaseai atu a tino Kipeona, kae ne tumau eiloa latou mō se fia senitenali. Ne ‵nofo fakatalitali eiloa a tino Kipeona ki a Ieova ke fakaasi faka‵sau mai ne ia te faifaiga sē tonu tenā. Ne fai ne ia te mea tenā e auala i se oge meakai e tolu tausaga te leva i te taimi o te pulega a Tavita. I te otiga ne fesokotaki atu ki a Ieova kae iloa aka me ne aofia i ei te tamatega o tino, ne fai‵pati a Tavita mo tino Kipeona ke fakamautinoa aka a te mea e ‵tau o fai ke fai ei se faka‵māga. Ne tali atu a tino Kipeona me i te kinauga tenā “e sē se mea e uiga ki siliva mo aulo,” me e ‵tusa mo te Tulafono, e se ‵tau eiloa o talia se togiola mō te ola o se tino tatino. (Num 35:30, 31) E iloa foki ne latou me e se mafai o tamate ne latou se tino e aunoa mo se taliaga. Tela la, e seki uke a fesili a Tavita kae ko fai atu te lotou manakoga ke tuku atu ki a latou a “tama tāgata” e tokofitu a Saulo. A te fakasalaga o Saulo mo tena kāiga ki te mate, e fakaasi mai i ei me e tiga eiloa ne takitaki ne Saulo te faifaiga tatino tenā, kāti ne aofia foki ana “tama tāgata,” mai te ‵kau tonu atu ki ei io me i se isi auala aka. (2Sa 21:1-9) I te tulaga tenā, e se fakauiga i ei me ne ‵tau o tamate a tama‵liki ona ko agasala a olotou tamana (Teu 24:16) kae e fakasala latou e ‵tusa mo te tulafono me “e ‵tau o sui te ola ki te ola.”—Teu 19:21.

IULAI 18-24

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 SAMUELU 22

“Fakalagolago ki a Ieova mō se Fesoasoani”

cl 19 ¶11

E Mata, e Mafai Eiloa o ‘Fakapilipili Atu Koe ki te Atua’?

¹¹ Se mea gali māfai e fai‵tau e uiga ki te ‘fakaofoofogia o te ‵mana’ o te Atua. (Isaia 40:26) Kae e ‵kese foki māfai ko fai‵tau e uiga ki te auala ne faka‵sao ne ia a tino Isalaelu e auala i te Tai Kula kae tausi atu ki te fenua kātoa i te koga lavaki i tausaga e 40. E mafai o fakaataata ne koe a vai e uke ko kamata o ‵vae aka, kae onoono atu ki te fenua kātoa—kāti se toko 3,000,000 —e sa‵sale atu i te laukele malō mo vai e ‵tu aka i olotou feitu e pelā me ne ‵pui. (Esoto 14:21; 15:8) Ko lavea atu eiloa ne koe te puipuiga a te Atua ki a latou i te koga lavaki. Ne ‵sali mai a vai mai loto i se kaupapa. Ne maua atu a meakai e pelā me ne fuaga ‵kena i te laukele. (Esoto 16:31; Numela 20:11) Ne fakaasi mai ne Ieova i konei a tena ‵mana telā e fakaaoga fua ne ia mō ana tino. E a, e sē se mea fakamalosi loto ke iloa atu me e fai a ‵tou ‵talo ki se Atua telā “ko te ‵tou lafiga mo te ‵tou malosi, se fesoasoani telā e toka faeloa i taimi o fakalavelave”?—Salamo 46:1.

w10 6/1 26 ¶4-6

“A Koe ka Alofa Tumau”

Ke onoono faka‵lei tatou ki pati a Tavita. A te tugapati Epelu telā ne ‵fuli ki te “a koe e alofa tumau” e mafai foki o ‵fuli ki te “faifaiga o te alofa tumau.” A te alofa tumau tonu e fakavae katoatoa ki te alofa. E ‵piki ‵mau eiloa a Ieova ki a latou kolā e a‵lofa tumau ki a ia.

Ke masaua foki me i te alofa tumau e sē se lagonaga fua; kae e lavea atu i faiga. Ne gasuesue a Ieova mo te alofa tumau, e pelā mo te mea muamua ne tauloto ne Tavita. I taimi faiga‵ta o te olaga o Tavita, ne gasuesue a Ieova ona ko ia, ne puipui kae takitaki ne ia mo te alofa tumau te tupu fakamaoni tenā. Ne tavae ne Tavita mo te loto fakafetai a Ieova ona ko te fakasaoga o ia “mai lima o ana fili katoa.”—2 Samuelu 22:1.

Se a te uiga o pati a Tavita mō tatou? A Ieova e se mafulifuli. (Iakopo 1:17) E fakamaoni katoatoa a ia ki ana tulaga mo ana tautoga. Ne fai mai a Tavita i ana pati i te suā salamo: “A Ieova . . . ka se tuku tiaki ne ia ana tino fakamaoni.”—Salamo 37:28.

IULAI 25-31

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 SAMUELU 23-24

“E Mata, a te Tukuatuga o Mea se Taulaga?”

it-1 146

Alauna

Ne tuku atu ne Alauna e aunoa mo se ‵togi a te koga, fakatasi mo pulumakau mo fafie mō fai te taulaga, kae ne kinau atu eiloa a Tavita ke ‵togi a mea konā. E fakaasi mai i te tala i te 2 Samuelu 24:24 me ne ‵togi ne Tavita te koga tuki saito mo te pulumakau ki tupe siliva e 50 ($110). Kae e fai mai te tala i te 1 Nofoaiga Tupu 21:25 me ne ‵togi ne Tavita te koga tenā ki sekela aulo e 600 (k. $77,000). A te tino ne tusi ne ia te Lua Samuelu ne faipati fua ki mea ne ‵togi kolā ne fakaaoga i te koga ne tu ei te fatafaitaulaga mo mea ne fakaaoga mō te taulaga, tela la, kāti a te aofaki ne taku mai ne ia e fakasino fua ki mea konei. I te suā feitu, a te tino ne tusi ne ia te Muamua Nofoaiga Tupu ne faipati ki mea o te faletapu telā ne faite fakamuli i te koga tenā kae ne aofia ne ia a te ‵togi o mea ne fakaaoga i te galuega fakatu‵tu tenā. (1No 22:1-6; 2No 3:1) Ona ko te lasi o te faletapu, e foliga mai me i te aofaki ko te 600 sekela aulo, e fakasino atu ki te ‵togiga o te koga kātoa tenā i lō te tamā koga telā ne fakatu muamua i ei ne Tavita a te fatafaitaulaga.

AOKUSO 1-7

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 1 TUPU 1-2

“E Mata, e Tauloto Koe Mai au Mea ‵Se?”

it-2 987 ¶4

Solomona

I te lagonaga ne latou a pese mai Kaiona, telā e se ‵mao mai i a latou, mo tino e paka‵laga penei: “Ke ola leva te Tupu ko Solomona,” ne mataku a Atonia mo ana tino ‵teke kae ‵tu aka o ‵tele. Ne fakaasi mai ne Solomona se ata filemu o tena pulega, mai te ita fitifiti ma fakaoko atu te taui ma sui ke se fakamasei i ei tena fakasopoga ki te nofogaaliki. Moi ne seki fai penā, kāti ne mafai eiloa o mate a Solomona i ei. Ne tele a Atonia ki te koga tapuaki ke maua ne ia se puipuiga mai i ei, tenā ne fai atu ei te fekau a Solomona kae ne aumai a Atonia ki ana mua. I te otiga ne fakailoa atu ki a Atonia me ka se tamate a ia seiloga ke fai ne ia se mea masei, uga ei ne Solomona a ia ke fano ki tena fale.—1Tu 1:41-53.

it-1 49

Atonia

Kae mai tua o te mateatuga a Tavita, ne fanatu a Atonia ki a Patisepa o fakakolekole tou fafine ke faipati atu ki a Solomona mō ia, kae ke fakamolemole atu ke tuku mai a Apiseka, te tavini tamafine mo te taugasoa o Tavita, mo fai tena avaga. A pati a Atonia me “i te pulega fakatupu ne ‵tau o puke ne au, kae ne fakamoe‵moe a Isalaelu kātoa ke fai au mo tupu” e fakaasi mai me ne mafaufau a ia me ne ‵fao kea‵tea te pulega tenā mai i a ia, faitalia me ne fai ‵tonu mai a ia me ko te Atua eiloa ne fai ne ia te mea tenā. (1Tu 2:13-21) E tiga eiloa ne fakavae tena fakamolemole kāti ki te manakoga ke toe ‵togi atu a mea ne ‵galo i te malo, kae ne fakaasi faka‵lei mai i ei a te lasi o te fia fai tofi i a Atonia, me e ‵tusa mo te tulafono i te feitu ki Togala i aso mua, a avaga mo avaga fakasalasala a se tupu e ‵tau fua o tuku atu ki te tupu fou. (Fakatusa ki te 2Sa 3:7; 16:21.) Tenā te kilokiloga ne maua ne Solomona ki te fakamolemole ne fakaoko atu ne tena mātua kae fakatonu atu ke tamate a Atonia, kae ne fai fakavave ne Penaia te fakatonuga tenā.—1Tu 2:22-25.

AOKUSO 15-21

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 1 TUPU 5-6

“Ne Fakamalosi Latou ne te Alofa ki a Ieova ke Faite te Faletapu”

w11 2/1 15

E Iloa ne Koe?

Ne lauiloa a alasi o Lepanona me ma‵losi, e ‵gali, kae manogi gali foki tena lakau, maise me e se mafai o kaina ne tamā manu fo‵liki. Tela la, ne fakaaoga eiloa ne Solomona a toe mea faite fale ‵lei mō te faletapu. I aso nei, a te ‵toega o togavao alasi kolā ne ola valevale i mauga o Lepanona ko mu‵tana, kae ko ola taki ta‵tasi fua.

it-1 424

Alasi

Ona ko te uke o alasi e manakogina ne ‵tau o fakaga‵lue se fia afe o tino ke ‵kati ki lalo a lakau, avatu ki Tulo io me ko Saitonu i te tai Metitilani, mai te saisai fakatasi kae fakalaga‵laga i te tafatai, kāti ke oko atu ki Iopa. Tenā ko avaka ei ki uta i Ielusalema. Ne fai penā e ‵tusa mo te feagaiga ne fai ne Solomona mo Hilamo. (1Tu 5:6-18; 2No 2:3-10) Ne uke ‵ki eiloa a lakau ne avatu, telā ne fai ei pelā me ne fai ne Solomona a “laupapa alasi ke uke e pelā mo lakau ko sukamolo” i te taimi o tena pulega.—1Tu 10:27; fakatusa ki te Isa 9:9, 10.

it-2 1077 ¶1

Faletapu

Ke fakatoka te galuega, ne fakaga‵lue ne Solomona a tāgata Isalaelu e toko 30,000, mai te uga fakasolosolo atu latou i potukau e taki 10,000 ki Lepanona mō se masina, kae lua masina e malō‵lo i olotou fale. (1Tu 5:13, 14) Ne fakaga‵lue ne ia se toko 70,000 mai tino o “fenua fakaa‵tea” i te fenua e pelā me ne tino tauave mea ‵mafa, kae toko 80,000 a tino ‵kati fatu. (1Tu 5:15; 9:20, 21; 2No 2:2) E ‵tusa mo te toko 550 tāgata ne ‵tofi ne Solomona ke fai mo takitaki o te galuega, kae 3,300 a pule lagolago. (1Tu 5:16; 9:22, 23) E foliga mai me e toko 250 mai i a latou konei ne tino Isalaelu kae toko 3,600 ne tino mai “fenua fakaa‵tea” kolā e ‵nofo i Isalaelu.—2No 2:17, 18.

Taemani Faka-te-Agaga

g 5/12 17, pokisi

Te Tusi Tapu—Se Tusi o Valoaga ‵Tonu, Vaega 1

E TAUSI FAKA‵LEI KI TE TAIMI

A te fakaakoakoga e tasi i te Tusi Tapu e uiga ki te tāua o te tausi ki te taimi e fakaasi mai i te 1 Tupu 6: 1, ko te taimi ne kamata ei ne Solomona te galuega ki te faletapu i Ielusalema. E fai‵tau tatou penei: “I te 480 tausaga [ko tausaga kātoa e 479] mai tua o te taimi ne olo kea‵tea ei a tino Isalaelu mai te fenua o Aikupito, i te fa tausaga mai tua o te faiga o Solomona mo fai te tupu i Isalaelu, i te masina o Sivi (telā ko te lua o masina), ne kamata ei o faite ne ia te fale o Ieova.”

E ‵tusa mo te fakasologa o mea ‵tupu i te Tusi Tapu, a te fa o tausaga o te pulega a Solomona ko te 1034 T.L.M. Kafai e lau te 479 tausaga mai te tausaga tenā, e oko atu tatou ki te 1513 T.L.M. ko te tausaga ne fakasaoloto i ei a tino Isalaelu mai Aikupito.

AOKUSO 22-28

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 1 TUPU 7

“Mea e Mafai o Tauloto ne Tatou Mai Pou e Lua”

w13 12/1 13 ¶3

‘Ka Maua Foki i Mauga a te Kopa’

Ne fakaaoga ne te tupu ko Solomona a kopa e uke ke faite ki ei a mea o te faletapu i Ielusalema. A te ukega o mea konā ne maua ne tena tamana, ko Tavita, i taimi ne manumalo ei a ia i tino Sulia. (1 Nofoaiga Tupu 18:6-8) A te “Tai kopa,” ko te pesini vai lasi telā ne fakaaoga ne faitaulaga mō kou‵kou, e mafai o utu ki ei se 17,500 kalone (66,000 L) kae mafai o 30 tane tena ‵mafa. (1 Tupu 7:23-26, 44-46) E isi foki ne pou ‵lasi kopa e lua kolā e ‵tu i te mataloa ki loto o te faletapu. E 26 futu (8 m) te ‵loa kae isi ne ulupou mai luga i ei kolā e nofo ki se 7.3 futu (2.2 m) te ma‵luga. A pou konā e ‵pu i te kogaloto, e 3 inisi (7.5 sm) te ma‵tolu o ‵pui, kae 5.6 futu (1.7 m) te lauefa. (1 Tupu 7:15, 16; 2 Nofoaiga Tupu 4:17) E fakaofoofogia ‵ki ma mafaufau ki te uke o kopa ne fakaaoga ke faite fua ki ei a mea konei.

it-1 348

Poasa, II

A te pou tafa ki mātū mai pou kopa ‵lasi e lua kolā ne faka‵tu i mua o te fakaosoga o te faletapu ‵malu o Solomona, e fakaigoa ki a Poasa, telā kāti e fakauiga ki te “E Malosi.” A te pou ki saute e fakaigoa ki a Iakini, telā e fakauiga ki te “Ke Faka‵mautakitaki ne [Ieova].” Tela la, kafai e ‵fuli se tino ki Saegala kae faitau ne ia a pati i pou konā mai te fakaatamai ki te fakamaui, e maua i ei te manatu tenei ‘Ke faka‵mautakitaki ne [Ieova] [a te faletapu ke] malosi.’—1Tu 7:15-21; onoono ki te CAPITAL.

Taemani Faka-te-Agaga

it-1 263

Kou‵kou

A te ‵ma i te feitu faka-te-foitino se mea telā e manakogina i tino kolā e tapuaki ki a Ieova i se tulaga ‵malu kae ‵ma. Ne lavea atu te mea tenei i te auala ne fakatoka i ei te faleie tapu mo galuega i te faletapu fakamuli ifo. I te taimi o te lotou faka‵sopoga, ne kou‵kou muamua te Faitaulaga Sili ko Alona mo ana tama tāgata a koi tuai o ‵pei olotou gatu faitaulaga. (Eso 29:4-9; 40:12-15; Lev 8:6, 7)Ne fakaaoga ne faitaulaga a vai mai te pesini kopa i te koga ateatea o te faleie tapu ke ‵fulu ki ei olotou lima mo vae, kae fakamuli ifo, mai te tai kopa lasi i te faletapu o Solomona. (Eso 30:18-21; 40:30-32; 2No 4:2-6) I te Aso o te Faka‵māga e koukou fakalua a te faitaulaga sili. (Lev 16:4, 23, 24) A latou kolā ne ave ne latou ki tua mo te fakai a te kouti mō Asasela, toegā mea mai taulaga manu, mo te pulumakau ‵kula ne ofo pelā me se taulaga, e ‵tau o kou‵kou faka‵lei kae ‵ta olotou gatu a koi tuai o toe ‵foki atu ki loto i te fakai.—Lev 16:26-28; Num 19:2-10.

AOKUSO 29–SETEMA 4

Taemani Faka-te-Agaga

it-1 1060 ¶4

Te Lagi

A Solomona, te tino ne faite ne ia te faletapu i Ielusalema, ne fai mai me i “te lagi, ao, a te lagi o lagi” e se mafai o ofi i ei te Atua. (1Tu 8:27) A Ieova te Mafuaga o te lagi, e sili fakafia atu te maluga o tena tulaga i mea katoa konā, kae “ko tena igoa fua e maluga ‵ki. A tena tulaga ‵malu e maluga atu i te lalolagi mo te lagi.” (Sala. 148:13) E faigofie fua ki a Ieova ke fua aka a te lagi e pelā eiloa māfai ko fua ne se tagata se mea mai te mata o tena matikao matua ki te mata o tena matikao foliki. (Isa 40:12) A pati a Solomona konā e se fakauiga i ei me e seai se koga mautinoa e nofo i ei te Atua. E se fakauiga foki i ei me e nofo a ia i so se koga mo so se mea. E iloa ne tatou te ‵tonu o te manatu tenei i nisi pati a Solomona me i a Ieova e lagona ne ia a mea mai tena “koga nofo i te lagi,” telā ko te koga ‵nofo o agaga.—1Tu 8:30, 39.