Fakamatalaga mō te Tusi mō Fakatasiga

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

ME 8-14

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 20-21

“Fakatuanaki ki a Ieova te Otou Atua”

Taemani Faka-te-Agaga

it-1 1271 ¶1-2

Iolama

Kāti te pogai e tasi ne seki tautali a Iolama i auala amio‵tonu o tena tamana ko Iosefatu, ko fakamalosiga ma‵sei mai tena avaga ko Atalia. (2Tu 8:18) E se gata fua i te tamate ne Iolama ana taina e tokoono mo nisi pelenise o Iuta, ne fai ne ia a tino mai lalo i tena pulega ke fulitua ki a Ieova kae ke tapuaki atu ki atua ‵se. (2No 21:1-6, 11-14) A tena pulega kātoa ne fakamasei ne fakalavelave mo taua i loto mo tua o te fenua. Muamua, ne ‵teke atu te kau Etoma; mai tua ifo ne ‵teke atu foki te kau Lipina ki Iuta. (2Tu 8:20-22) I se tusi ki a Iolama, ne fai atu te pelofeta ko Elia: “Tela la, ka ‵ta valevale ne Ieova ou tino, au tama tāgata, au avaga, kae fakamasei foki ou kope katoa.” E se gata i ei a koe e te tupu ko Iolama, “ka logo‵mae koe i masaki e uke, e aofia i ei te masaki ki ou gakau, ke oko ki te taimi e ‵to mai ei ou gakau ki tua ona ko te masaki i aso takitasi.”—2No 21:12-15.

Ne ‵tupu katoa loa a mea konā. Ne talia ne Ieova ke puke ne tino Alapi mo tino Filisitia a te fenua kae puke fakapagota a avaga a Iolama mo ana tama tāgata. Ne talia fua ne te Atua a te toekimuli tagata a Iolama, ko Ioasasa (e fakaigoa foki ki a Aasaia), ke sao, ne talia fua te mea tenā ona ko te feagaiga o te Malo telā ne fai mo Tavita. “Kae mai tua o mea katoa konei, ne fai ne Ieova ke poko a ia i se masaki i ana gakau telā e seai se faka‵leiga ki ei.” Lua tausaga mai tua ifo “ne ‵to ki tua ana gakau” kae ne mate a ia mo te logo‵mae. Tela la, ne gata atu te ola o te tagata masei tenei, telā “e seai se tino ne fanoanoa i te taimi ne mate ei a ia.” Ne tanu a ia i te Fakai o Tavita, “kae e se i koga e tanu ei a tupu.” Ne fai a tena tama ko Aasaia mo fai te tupu e sui ei a ia.—2No 21:7, 16-20; 22:1; 1No 3:10, 11.

ME 15-21

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 22-24

“E Fakamanuia ne Ieova a Faifaiga Loto Malosi”

w09 4/1 24 ¶1-2

Ne tiaki ne Ioasa a Ieova Ona ko Taugasoa Ma‵sei

Se aso fakamataku i Ielusalema, te fakai telā e tu i ei te faletapu o te Atua. Ko oti ne tamate te tupu ko Aasaia. Ko oko loa i te faigata ke mafaufau ki te mea ne fai ne te mātua o Aasaia ko Atalia. Ne tamate ne ia a tama tāgata a Aasaia—kolā ko ana mokopuna tonu! E iloa ne koe te pogai?— Ko ia ke fai mo takitaki kae e sē se tokotasi mai tamaliki konei.

Kae ui i ei, e tokotasi mai mokopuna o Atalia, ko te tamaliki foliki ko Ioasa, ne sao, kae seai se mea a tena tupuna fafine e iloa i ei. E fia iloa ne koe me ne sao pefea?— E isi se fakamātua o te pepe tenei e igoa ki a Ieosipa ne ‵funa ne ia a Ioasa i loto i te faletapu o te Atua. Ne mafai ne ia o fai te mea tenei ona ko tena avaga telā ko Ieoiata ko te Faitaulaga Sili. Tela la, ne puipui faka‵lei ne lāua a Ioasa ke sao.

w09 4/1 24 ¶3-5

Ne tiaki ne Ioasa a Ieova Ona ko Taugasoa Ma‵sei

Ne faka‵muni faka‵lei a Ioasa i loto i te faletapu i tausaga e ono. I konā ne akoako faka‵lei a ia ki mea katoa e uiga ki a Ieova mo ana tulafono. I te taimi ko kātoa i ei te fitu tausaga o Ioasa, ne gasuesue a Ieoiata ke fai a Ioasa mo fai te tupu. E fia iloa ne koe me ne fai pefea ne Ieoiata te mea tenei kae se a foki te mea ne tupu ki te tupuna fafine o Ioasa, te tupu fafine masei ko Atalia?—

Ne fakamaopoopo ‵muni ne Ieoiata a leoleo a te tupu i Ielusalema i te taimi tenā. Ne fakaasi atu ne ia ki a latou a te auala ne fakasao ne lāua a te tamaliki tagata foliki a te tupu ko Aasaia. Ne fakaasi atu ne Ieoiata a Ioasa ki leoleo konā, kolā ne iloa ne latou me tenā loa te tino tonu e ‵tau o pule. Tenā ne fai i ei se lotou aofaga.

Ne aumai ne Ieoiata a Ioasa ki tua kae tuku atu te foualiki ki luga i tena ulu. I te taimi tenā, a tino “ne kamata o pati olotou lima kae fai atu: “Ke ola leva te tupu!’” Ne ‵tu fakatamilo a leoleo o puipui a Ioasa. I te lagonaga ne Atalia a leo o tino e fia‵fia, ne tele mai a ia ki tua mo te kaitaua. Kae mai luga i te fakatonuga a Ieoiata, ne puke ne leoleo a Atalia kae tamate.—2 Tupu 11:1-16.

it-1 379 ¶5

Tanuga, Koga Tanu

A te Faitaulaga Sili amiotonu ko Ieoiata ne maua ne ia te fakaaloalo ke tanu “fakatasi mo nisi tupu i te Fakai o Tavita,” ko ia fua te tino tokotasi telā e se vau i te laina a tupu kae ne maua ne ia te tauliaga tenā.—2No 24:15, 16.

Taemani Faka-te-Agaga

it-2 1223 ¶13

Sakalia

12. Te tama tagata a te Faitaulaga Sili ko Ieoiata. Mai tua o te mate o Ieoiata, ne ‵fuli kea‵tea a te tupu ko Ioasa mai te tapuakiga tonu, kae ne fakalogo a ia ki pati fakatonutonu ‵se i lō te fakalogo ki pelofeta a Ieova. A Sakalia te fakataina o Ioasa (2No 22:11), ne faipati ‵tonu atu ki tino e uiga ki te mea tenei, kae i lō te sala‵mo, ne peipei ne latou a tou tagata i te koga ateatea o te faletapu. Konei a pati a Sakalia i te taimi ko pili i ei o mate: “Ke fakasala eiloa koe ne Ieova ona ko au mea ne fai.” Ne fakataunu loa a te valoaga tenā, me ne seki gata fua i te matagā o te fakamaseiga ne fai ne Sulia ki Iuta kae ne tamate foki a Ioasa ne ana tavini e tokolua “me ne fakamaligi ne ia a toto o tama tāgata a Ieoiata te faitaulaga.” E fai mai te Greek Septuagint mo te Latin Vulgate me ne tamate a Ioasa ke taui te toto o te “tama tagata” a Ieoiata. I tusi ko te Masoretic mo te Syriac Peshitta, e fai mai, “tama tāgata,” e fakaaoga te aofaki tokouke ke fakasino atu ki te ‵lei mo te tāua o te tama tagata a Ieoiata ko Sakalia telā se pelofeta kae se faitaulaga foki.—2No 24:17-22, 25.

ME 22-28

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 25-27

“E Mafai Fua ne Ieova o Tuku Atu ki a Koe a Mea e Uke Atu i Mea Konā”

it-1 1266 ¶6

Ioasa

Ne fakatau ne Ioasa e toko selau afe mai tena kautau ki te tupu o Iuta ke taua atu ki tino Etoma. Kae mai luga i pati fakatonutonu a te “tagata o te Atua tonu” ne toe faka‵foki atu latou, kaefaitalia ko oti ne ‵togi atu latou ki se selau taleni siliva ($660,600), ne kaitāua malosi latou i te taimi ne toe uga i ei ki olotou fale, kāti ona ko te mea ko se maua te lotou vaega i mea kolā ka maua māfai ko manumalo. Tela la, i te lotou fokiga ki Mātū, ne puke ne latou a mea e uke mai Samalia (kāti ko te koga e masani o ‵nofo i ei te lotou kautau) ke oko ki Peta-holono.—2No 25:6-10, 13.

Taemani Faka-te Agaga

w07 12/15 10 ¶1-2

E Mata e Isi Sau Tino Fesoasoani i te Feitu Faka-te-agaga?

I te taimi ko 16 i ei ana tausaga, ne fai a Usia mo fai te tupu o te malo ki te saegala o Iuta. Ne tupu a ia i tausaga e 50 tupu, mai te fakaotiga o te iva ki te kamataga o te valu senitenali T.L.M. Talu mai i tena folikiga, ne tumau faeloa a Usia “i te faiga o mea ‵tonu i te kilokiloga a Ieova.” Se a te mea ne fakamalosi ei a ia ke fano i te auala tonu? E fai mai penei i tala fakasolopito: “Ne ‵sala atu faeloa a [Usia] ki te Atua i aso o Sakalia, telā ne akoako ne ia a ia ke mataku ki te Atua tonu. I te taimi ne ‵sala ei a ia ki a Ieova, ne fakamanuia a ia ne te Atua tonu.”—2 Nofoaiga Tupu 26:1, 4, 5.

E se uke a mea e fakaasi mai e uiga ki a Sakalia, telā ne fakatonutonu ne ia te tupu, mai tafa o te tala tenei i te Tusi Tapu. Kae tiga i ei, e lasi ‵ki te tusaga o Sakalia i te akoakoga o te tupu foliki tenei ke fai te mea tonu “telā ne akoako ne ia a ia ke mataku ki te Atua tonu.” Ne fai mai The Expositor’s Bible me ne lavea faka‵lei atu i a Sakalia “se tagata e iloa ‵lei ne ia a akoakoga ‵malu, e lasi tena iloa i mea faka-te-agaga, kae mafai ne ia o fakaasi atu tena iloaga.” Ne fai mai se tino sukesuke tokotasi ki te Tusi Tapu e uiga ki a Sakalia: “E iloa ‵lei ne ia a valoaga . . . se tagata poto, e fakamaoni ki ana tiute, se tagata ‵lei, kae foliga mai me ne lasi ‵ki tena aoga ki a Usia.”

ME 29–IUNI 4

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 28-29

“E Mafai o Tavini ki a Ieova Faitalia te Faigata o Tau Putiakaga”

Taemani Faka-te-Agaga

w12 2/15 24-25

Natano—Se Tino Telā ne ‵Lago Atu mo te Fakamaoni ki te Tapuakiga ‵Ma

E pelā me se tino tapuaki fakamaoni a Ieova, ne ‵lago atu a Natano mo te loto finafinau ki te palani a Tavita ke faite se fale mō te tapuakiga ‵ma i te lalolagi nei. I te taimi tenā ne fakaasi atu ne Natano ana lagonaga i lō te faipati atu e auala i te igoa o Ieova. I te po tenā, ne fakatonu atu te Atua ki tena pelofeta ke avatu se fekau ‵kese ki te tupu: Ka se faite ne Tavita te faletapu o Ieova. A te tino ka fai ne ia, se tokotasi o tamaliki tāgata a Tavita. Kae ne fai atu Natano me ko fai ne te Atua se feagaiga mo Tavita me i tena nofogaaliki ka “faka‵mautakitaki ki te se-gata-mai.”—2 Samu. 7:4-16.

Ne seki fetaui te loto o te Atua mo te fakaikuga a Natano ki te faitega o te faletapu. E aunoa mo te muimui, ne fakalogo te pelofeta loto maulalo tenei ki te fakatonuga a Ieova kae ne fai ne ia. Ko oko loa i te gali te fakaakoakoga tenei ke tau‵tali ki ei māfai ko ‵tau o fakatonutonu tatou ne te Atua! A te tautali faka‵lei o Natano ki fakatonuga e pelā me se pelofeta e fakaasi atu ei me ne seki galo i a ia te taliaga a te Atua. Ne lavea faka‵lei atu me ne fakaosofia ne Ieova a Natano, fakatasi mo Kata te tino fakamatala, ke fakatonutonu a Tavita i te fakatokaga o te toko 4,000 tino fai pese i te taviniga i te faletapu.—1 Nofo. 23:1-5; 2 Nofo. 29:25.

IUNI 5-11

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 30-31

“Te Maopoopo Fakatasi e Aoga ki a Tatou”

it-1 1103 ¶2

Hesekia

Tena Loto Finafinau mō te Tapuakiga Tonu. Ne fakaasi atu ne Hesekia tena loto finafinau mō te tapuakiga a Ieova i te taimi eiloa ne nofo a ia i te nofogaaliki kae ko 25 ana tausaga. Te mea muamua ne fai ne ia ko te ‵toe ‵tala kae toe faite faka‵lei a te faletapu. Tenā ne ‵kami mai ei ne ia a faitaulaga mo tino Levi, kae fai atu ki a latou: “Ko te manakoga eiloa o toku loto ke fai se feagaiga mo Ieova te Atua o Isalaelu.” A te feagaiga tenei se feagaiga o te fakamaoni, me i tino ko se fakamaoni ki te feagaiga o te Tulafono telā koi fakaaoga, tela la, ne toe kamata i ei o toe fakamalosi aka i Iuta. Ne fakaoti tena malosi ke fakatoka a tino Levi ki te lotou taviniga, kae ne toe kamata ne ia te fakatokaga ki mea fakatagi‵tagi kae usu a pese o vikiga. Te taimi tenā ko Nisani, ko te masina e fakamanatu i ei te Paseka, kae ko te faletapu mo faitaulaga mo tino Levi e se ‵ma. I te 16 o aso o Nisani, ne faka‵ma te faletapu kae ne toe faka‵foki atu ana meaafale. Tenā ne manakogina i ei ke toe fai se faka‵māga fou mō Isalaelu kātoa. Te mea muamua ne fai, ne aumai ne pelenisi a taulaga, taulaga o agasala mō te malo, fale tapuaki, mo tino, ‵soko atu ki ei ko te fia afe o taulaga ‵sunu mai i tino.—2No 29:1-36.

it-1 1103 ¶3

Hesekia

Ne taofi ne tino te fakamanatu o te Paseka ona ko latou e se ‵ma, telā la ne fai ne Hesekia a mea e ‵tusa mo te tulafono telā e talia a tino kolā e se ‵ma ke fakamanatu te Paseka i te masina mai tua ifo. Ne fai ne ia se faka‵pulaga i Iuta mo Isalaelu e auala i tusi kolā ne ave ne avefekau. Ne tokouke a tino ne ‵kata fakatauemu atu ki avefekau; kae e isi eiloa ne nāi tino mai Asela, Manase, mo Sepulona, ne loto mau‵lalo o au‵mai, e isi foki ne tino mai Efalaima mo Isakala ne ‵kau atu foki. Kae e se gata i ei, e isi foki ne tino kolā e tapuaki ki a Ieova kae e se ne tino Isalaelu. Ne foliga faigata ki tino i te malo ki mātū kolā e ‵lago malosi ki te tapuakiga tonu ke ‵kau atu. E pelā loa mo avefekau, ka fe‵paki latou mo tekemaiga mo fakatauemuga, ona ko te tulaga matagā o te malo o matakāiga e sefulu kolā ko ‵fonu loa i tapuakiga ‵se mo fakamatakutakuga mai te malo o Asulia.—2No 30:1-20; Num 9:10-13.

it-1 1103 ¶4-5

Hesekia

Mai tua o te Paseka, ne fai te ‵kaiga Fiafia o Falaoa sē Faka‵fete i aso e fitu mo te fia‵fia lasi telā ne ma‵nako i ei te fakapotopotoga kātoa ke toe fakaopoopo atu a aso e fitu. Kae faitalia te fakamataku o taimi konā, ne ma‵losi atu a fakamanuiaga a Ieova telā “ne lasi te fia‵fia i Ielusalema, me e seki ai eiloa se mea penei ne tupu i Ielusalema talu mai aso o Solomona te tama tagata a Tavita te tupu o Isalaelu.”—2No 30:21-27.

Ne lavea faka‵lei atu i mea ne fai ne latou mai tua ifo, i te mea tenei se tinā fakafokimaiga mo te fakamalosiakaga o te tapuakiga tonu kae e sē se lagonaga fua o te fia maopoopo. Mai mua o ‵foki atu ki olotou fale, a tino kolā ne ‵kau atu ne olo ki tua kae fakamasei ne latou a pou fatu tapu, ofa ki lalo koga ma‵luga mo fatafaitaulaga, kae ‵kati ki lalo a pou lakau tapu i Iuta, Peniamina pelā foki mo Efalaima mo Manase. (2No 31:1) Ne fai ne Hesekia se fakaakoakoga ‵lei mai te tuki palapala o te gata kopa ne faite ne Mose me i tino Isalaelu ko fai ne latou pelā me se tupua kae fai ne latou ke fanaka te au o te taulaga ki ei. (2Tu 18:4) Mai tua o te fakafiafiaga lasi tenei, ne fakamautinoa aka ne Hesekia ke fakatumau te faiga o te tapuakiga tonu mai te fakatoka o faitaulaga ki olotou potukau kae fai foki a fakatokaga ke ‵lago atu ki te taviniga i te faletapu; ne fakamalosi foki ne ia ke faka‵logo a tino ki te Tulafono ke tuku atu olotou tasi-vae-sefulu mo fuataga muamua ki tino Levi mo faitaulaga, kae ne fai ne tino a mea konei mo te loto kātoa.—2No 31:2-12.

IUNI 12-18

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 32-33

“Fakamalosi ou Taina i Taimi Faiga‵ta”

it-1 204 ¶5

Asulia

Sanelivi. A Sanelivi te tama tagata a Sargon II, ne taua atu ki te malo o Iuta i te 14 tausaga o te pulega a Hesekia (732 T.L.M.). (2Tu 18:13; Isa 36:1) Ne ‵teke ne Hesekia a fakatonuga ‵mafa a tino Asulia kolā ne faimālō atu ona ko faifaiga a tena tamana ko Aasa. (2Tu 18:7) Ne fanatu a te tupu ko Sanelivi kae puke ne ia a fakai e 46 o Iuta (fakatusa ki te Isa 36:1, 2), oti mai konā, ne nofo a ia i Lakisa kae fakatonu atu ki a Hesekia ke ‵togi atu se aofaki e ‵tusa mo te 30 taleni aulo (k. se $11,560,000) kae 300 taleni siliva (kāti se. $1,982,000). (2Tu 18:14-16; 2No 32:1; fakatusa ki te Isa 8:5-8.) E tiga loa ne ‵togi atu te aofaki tenā, ne uga atu foki ne Sanelivi a tena tukumuna ke fakatonu atu ke talia te takavale o Ielusalema. (2Tu 18:17–19:34; 2No 32:2-20) Mai tua malie i konā, ne tamate ne Ieova e toko 185,000 mai tena kautau i te po eiloa e tasi, telā ne faimālō ei te tupu fakamatamata o Asulia ke toe foki ki Nineva. (2Tu 19:35, 36) Fakamuli ifo i konā ne tamate a ia ne ana tama tāgata e tokolua kae fakasopo aka tena suā tama tagata ko Esalatonu mo fai te tupu. (2Tu 19:37; 2No 32:21, 22; Isa 37:36-38) Ne tusi a mea katoa konei ne ‵tupu i se ma fakamanatu o Sanelivi kae tasi i te ma o Esalatonu, kae seai se fakamatalaga i ei e uiga ki te fakatakavalega o te kautau o Asulia.—ATA, Vol. 1, itu. 957.

IUNI 19-25

KOLOA MAI TE MUNA A TE ATUA | 2 NOFOAIGA TUPU 34-36

“E Mata, e Aoga Katoatoa ki a Koe te Muna a te Atua?”

it-1 1157 ¶4

Hulita

I te taimi ne lagona ne Iosia a te faitauga o “te tusi o te Tulafono” telā ne maua ne te faitaulaga sili ko Hilikia i te toe faka‵leiga o te faletapu, ne uga ne ia ne tino ke fesili atu ki a Ieova. Ne olo latou ki a Hulita, telā ne fakaasi atu ne ia a pati a Ieova me i puapuaga katoa kolā ne māfua mai i te lotou sē faka‵logo kae tusi i te “tusi” ka oko atu ki te fenua ‵teke tenei. Ne toe fai atu a Hulita i a Iosia, ka se lavea ne ia a puapuaga katoa konei kae ka fakatasi mo te filemu mo ana tupuga ona ko tena loto maulalo i mua o Ieova.—2Tu 22:8-20; 2No 34:14-28.