EA

Mea Kolā e Fakamasei ne Latou a te Ea

A te ea lailai e fakamasei ne ia a mea ola i te lalolagi. E ‵tusa mo fakamatalaga a te World Health Organization, e nofo fua ki se tasi pasene te aofaki o tino i te lalolagi e mā‵nava ki te ea telā e ‵lei.

A te ea lailai e mafai o fakamāfua aka ne ia a masaki ki fatafata, kenisa o te māmā, mo te masaki ki te fatu. Ona ko te ea lailai tenei, ne ‵mate vave atu i ei te toko 7,000,000 tino i tausaga takitasi.

Te ‵Tou Paneta—Ne Faite ke Tumau

Ne faite a te ‵tou paneta ke mafai o maua i ei te ea ‵ma e manakogina ne mea ola i te lalolagi. Kae e mafai fua o tupu te mea tenei māfai e se fakalailai ne tāgata a te enivalomene. Mafaufau ki nāi fakaakoakoga.

• E iloa ne tatou me e mafai ne lakau i te togavao o ‵miti a te carbon dioxide mai te ea. Kae e se iloa ne tatou me lasi atu te carbon dioxide e mafai o ‵miti ne togo kolā e ola i koga sua‵sua kae pelapelā. E tāua ‵ki a togo me mafai o ‵miti ne latou a te carbon dioxide fakalima taimi i lō togavao.

• E fakaasi mai i sukesukega fakamuli nei me i nisi limu ‵lasi pelā mo te kelp e se ‵miti fua ne ia te carbon dioxide mai te vanimonimo kae e tanu foki ne ia. A lau o limu konā e ‵fonu i ea kolā e fai ei ke mafai o ‵laga ki koga ‵mao. Kafai ko ‵mao mai te tafatai, ko ma‵pā i ei, ko ‵pulu i ei a ‵limu konā kolā ko ‵fonu i te kēsi ko te carbon dioxide ki lalo i te takelepapa o te moana. Ko tanu faka‵lei ei i konā mō se fia senitenali.

• Ne lavea atu i te taimi o te masaki ‵pisi ko te COVID-19 telā ne ‵pono i ei a mea katoa, me mafai eiloa o toe faka‵lei aka te tulaga o te ‵tou vanimonimo mai te ea lailai. I te 2020, ko te taimi toeitiiti ko seai loa se kamupane lasi io me se mea fakateletele e tele, kolā e fakamāfua i ei te ea lailai, ne lavea atu me ne gasolo o tai ‵lei atu te tulaga o te ea. E ‵tusa mo te lipoti a te “2020 World Air Quality Report,” e silia atu mo te 80 pasene o fenua ne lipoti mai me ne maua ne latou se ea ‵lei mai tua malie eiloa o te ‵ponoga o mea i olotou fenua.

Taumafaiga a Tino ke Faka‵lei te Fakalavelave

Ne fakamalosi faeloa a malo ki pisinisi ‵lasi ke fakafoliki a te ea lailai. E se gata i ei, e maua faeloa ne saienitisi a auala ‵fou ke faka‵lei aka a pokotiaga e māfua mai i te ea lailai tenā. E tasi te auala ko te fakaaogaga o tamā manu fo‵liki ke ‵fuli ne latou a mea kolā e fakalailai ei te ea ko te mea ke se poisini. E se gata i ei, e fakamalosi ne tino ‵poto a tino ke sa‵sale io me ‵tele i pasika tā-ki-vae i lō motoka kae ke fakafoliki foki te fakaaoga o mea kolā e fakaola ki te iti i olotou fale.

Kae koi uke a mea e manakogina ke fai, e pelā mo te mea ne fakamaoni mai i se lipoti i te 2022 ne fakapotopotoga ‵lasi i te lalolagi, e aofia i ei a te World Health Organization mo te World Bank.

E fai mai te lipoti me i te 2020, e nofo ki se tasi-vae-tolu o tino i te lalolagi e fakaaoga ne latou a mea kolā e fakalailai i ei a te ea i te taimi e kūka ei latou. I koga e uke, ne nāi tino fua e mafai o ‵togi a ogaumu ‵fou io me ko nisi auala ‵lei ke kūka ki ei olotou meakai.

Pogai ke Tali‵tonu ki ei—Pati a te Tusi Tapu

“Konei a pati a te Atua tonu ko Ieova ne fai mai, ko te Mafuaga o te lagi . . . te Atua telā ne ‵fola ne ia te lalolagi mo mea katoa e ola i ei, ko te Atua telā e tuku atu ne ia te mānava ki tino i loto i ei.”—Isaia 42:5.

Ne faite ne te Atua te ea e mā‵nava ki ei tatou mo tamilosaga o te natula kolā e faka‵ma ei te ea. E alofa foki a ia ki tino, kae e maua ne ia a te malosi se-gata-mai ke fesoasoani atu ki a latou. Tela la, e mafai eiloa o tali‵tonu tatou me ka faka‵ma ne ia a mea katoa kolā e fakalailai ei te ea. Onoono ki te mataupu ko te “E Folafola Mai te Atua me ka Tumau te ‵Tou Paneta.”