E Mata, e ‵Tonu Kae ‵Lei a Tulafono a te Atua ki te Kau Isalaelu?

I NAI taimi ko ‵teka atu, ne talia ne se fono solitulafono i kogā fenua ki Togala, a fakamaoniga sē ‵tonu e uiga ki tagata e tokolua me ne tatino kae fakasala ei lāua ki te tamate. I te taimi ne iloa aka ei a te mea tonu, ne taumafai malosi eiloa a loia ke ‵tala mai a te tino e tokotasi telā ne fakasala. Kae ko te ‵toe loia apo eiloa, ne seki mafai o fesoasoani atu ki te suā tino—ko oti ne tamate tou tagata.

Kae ona ko te mea e mafai o ‵fuli fakakotua a fakamasinoga ‵tonu penā, e fai mai te Tusi Tapu: “Ke fai faeloa ne koutou te mea tonu mo te fakamasinoga tonu.” (Teutelonome 16:20) Kafai e fai ne famasino a fakamasinoga ‵tonu, ka ola ‵lei a tino katoa. Ne tuku atu ne tulafono a te Atua ki tino Isalaelu mua a tulafono kolā e fakavae ki te sē fakailoga tino mo te ‵lei. Ke onoono aka tatou ki te “fakamaoni kae amiotonu” o te Atua i te Tulafono tenā.—Teutelonome 32:4.

FAMASINO “‵POTO KAE ATAMAI”

E fakataunu faka‵lei a manakoga o tino māfai a famasino e fai mea mafai, ‵lei kae se amio ‵pelo. Ne fakatāua malosi i te tulafono a te Atua ki Isalaelu a vaegā famasino penā. I te kamataga o te lotou malaga i te koga lavaki, ne fakatonu atu ki a Mose ke onoono ki tāgata kolā e “ma‵taku ki te Atua kae faka‵na ki ei a tino, kae e se fai togafiti fakaloiloi foki,” ke fai mo famasino. (Esoto 18:21, 22) I se fasefulu tausaga mai tua ifo i ei, ne toe faka‵mafa atu ne tou tagata a te manakoga ke fakaaoga a tino “‵poto kae ata‵mai” i te fakamasinoga o tino.—Teutelonome 1:13-17.

I senitenali fakamuli ifo, ne fakatonu atu te tupu o Iuta ko Iosefatua ki famasino penei: “Fakaeteete i otou fakamasinoga; e se ko te pule a tagata e fai ei otou fakamasinoga, kae ko te pule mai i te Aliki, kae ka fakatasi atu eiloa a ia ki a koutou i taimi e fai ei otou ikuga. Ma‵taku ki te Aliki kae fakaeteete i otou mea e fai, me i te Aliki te tou Atua e se talia ne ia a amioga ‵pelo mo te fakapito, io me ko te talia ne koutou o ‵togi fakakolekole.” (2 Nofoaiga Tupu 19:6, 7) Ne toe fakamasaua atu te tupu ki famasino me kafai e aofia te fakailoga tino mo te kaimanako i olotou fakaikuga, ka fakasala eiloa latou ne te Atua mō so se ikuga sē ‵lei.

I te taimi ne tau‵tali faka‵lei atu a famasino o Isalaelu ki tulaga ma‵luga konā, ne maua eiloa ne te fenua kātoa se puipuiga ‵lei mo te tokagamalie.  Kae ne tuku mai foki ne Tulafono a te Atua a akoakoga fakavae kolā e mafai o fesoasoani atu ki famasino ke fai ne latou a toe fakaikuga ‵lei, ke oko foki eiloa ki toe fakamasinoga faiga‵ta. Ne a la a akoakoga fakavae konā?

AKOAKOGA FAKAVAE KOLĀ E IKU ATU KI FAKAIKUGA ‵LEI

E tiga eiloa ne filifili aka a famasino kolā e ‵poto kae apo, ne seki tuku tiaki atu fua latou ke fakalagolago ki olotou atamai totino mo olotou ‵poto i te faiga o fakamasinoga. Ne tuku atu ne Ieova te Atua a akoakoga fakavae mo fakatakitakiga kolā e mafai ei o fai ne latou a fakaikuga ‵tonu. Konei la a nāi fakatakitakiga kolā ne tuku atu ki famasino Isalaelu.

Taumafai o sukesuke faka‵lei. E auala i a Mose, ne fakatonu atu te Atua ki famasino Isalaelu penei: “A tino kolā e o‵mai ke faka‵tonu a mea e sē ma‵lie ei latou, ke fakamasino fakalei ne koutou.” (Teutelonome 1:16) E mafai fua o fai ne famasino a fakaikuga ‵lei māfai ko oti ne maua ne latou a fakamatalaga ‵tonu katoa o te tala. Ona ko te pogai tenā ne fakatonu atu ei te Atua ki famasino, penei: “Taumafai o sukesuke faka‵lei.” E ‵tau mo famasino i fono o fakamautinoa aka a te “‵tonu” o te mea tenā a koi tuai o fai te fakasalaga.—Teutelonome 13:14; 17:4.

Fakalogologo faka‵lei ki fakamatalaga a molimau e tokouke. E tāua ‵ki eiloa a fakamatalaga a molimau i te faiga o sukesukega. Ne faka‵mafa mai penei te Tulafono a te Atua: “A te molimau e tokotasi e se lava o faka‵se ne ia te tino; e ‵tau o tokolua io me e tokouke atu a molimau, ko mafai ei o faka‵se te tino agasala.” (Teutelonome 19:15) Ne fai atu penei te Tulafono a te Atua ki molimau: “Sa fakasalalau se tala sē tonu; sa fesoasoani ki se tino agasala i te fai ne koe se molimau ‵se.”—Esoto 23:1.

E manakogina i te fono a fakamatalaga ‵tonu mai molimau. Tenei eiloa te fakamasauaga ‵mafa mō latou katoa kolā e aofia i fono fakamasino: “Ka sukesuke faka‵lei eiloa ne famasino a te mea tenā; kae kafai e maua atu i te tagata telā e fakaloiloi fua mo tena mau e uiga ki tena taina Isalaelu, ko tena uiga ka fakasala a ia i te fakasalaga telā ne ‵tau o ave ki te tagata telā ne ‵moli ne ia, moi ne fai pelā e tonu tena molimau. Ko te faiga tenā e ave keatea ei te amioga masei tenā.” (Teutelonome 19:18, 19) Tela la, kafai se tagata e loi i loto i te fono i te ‵faoga ne ia a kope a te suā tino, e ‵tau foki mo ia o toe ‵togi atu eiloa te aofaki tenā. Kafai ne fai ne ana fakamatalaga ‵loi ke tamate a te tino telā e se ‵se, e ‵tau foki mo ia o fai penā. E faka‵mafa mai i te fakatakitakiga tenei a te tāua o te faipati ki te mea tonu.

Ke fakamasino e aunoa mo te fakailoga tino. I te taimi eiloa e maua katoa ei ne famasino a fakamaoniga, ko kamata ei latou o mafau‵fau ki te ikuga. I te faiga tenei, ka momea aka ei te aoga o te vaega tāua tenei o te Tulafono a te Atua: “A fakamasinoga i te fono ke fai mo te fakamaoni; sa fapito ki tino ma‵tiva io me ma‵taku ki tino mau‵mea.” (Levitiko 19:15) I fakamasinoga katoa, e ‵tau mo famasino o fakavae te lotou fakaikuga ki fakamaoniga ‵tonu kae e se fakavae ki foliga i tua io me ko tulaga o tino kolā e aofia i ei.

A akoakoga fakavae konei, kolā ne taku manino mai i te Tulafono a te Atua telā ne tuku atu ki tino Isalaelu i te fia o senitenali ko ‵teka, koi aoga eiloa i fale fono i aso nei. Kafai e tau‵tali faka‵lei atu ki ei, ka mafai o ‵kalo kea‵tea mai te faiga o fakamasinoga sē ‵tonu.

TINO KOLĀ E MAUA NE LATOU A MEA AOGA MAI FAKAMASINOGA ‵TONU

Ne fai atu a Mose penei ki te kau Isalaelu: “E seai aka foki eiloa se malo, faitalia me pefea te takutakua o te malo tenā, e isi ne ana tulafono e ‵tonu penei mo tulafono konei ne akoako atu ne au ki a koutou i te aso nei?” (Teutelonome 4:8) A te ‵tonuga loa, e seai aka foki eiloa se suā fenua e maua ne latou a mea aoga konā. Ne taumafai o fakagalue aka ne te tupu ko Solomona a tulafono a Ieova, kae koi tamataene ei a ia, telā ne maua faeloa ne tino a te “saogalemu” mo te fiafia i te fakaaogaga o olotou “togā vine mo togā mati” mai lalo i tena pulega.—1 Tupu 4:20, 25.

Se mea fakafanoanoa me ne fulitua atu te kau Isalaelu ki te lotou Atua. E auala i te pelofeta ko Ielemia, ne fai atu penei te Atua: “Ne teke ne latou aku muna; se a te vaegā poto tenei e ‵nofo mo latou?” (Ielemia 8:9) Te ikuga, ne fai a Ielusalema mo fai se fakai e “fonu i tino tatino” mo “mea mataga.” I te fakaotiga loa, ne fakamasei katoatoa atu te fakai mō tausaga e 70.—Esekielu 22:2; Ielemia 25:11.

Ne ola a te pelofeta ko Isaia i taimi faiga‵ta i tala fakasolopito o te kau Isalaelu. Mai te ‵toe mafau‵fau ki mea ne ‵tupu i aso mua, ne fakamalosi aka ei a ia ke folafola mai ne ia a te munatonu e uiga ki a Ieova te Atua mo Tena Tulafono: “Kafai ko fakamasino ne koe te lalolagi mo tino i ei, kae ka iloa ei ne latou a te mea tonu.”—Isaia 26:9.

Ne fiafia eiloa a Isaia me ne fakaosofia a ia ke ‵valo mai a mea e uiga ki te Tupu faka-Mesia ko Iesu Keliso: “E se fakamasino ne ia a tino i olotou foliga io me ko muna faipati a latou, ka fakamasino ne ia a tino ma‵tiva mo te ‵tonu katoatoa, kae puipui foki ne ia te saolotoga o tino fakaa‵lofa.” (Isaia 11:3, 4) Ko se faka‵tau eiloa i te gali o te olaga ka maua ne tino kolā ka ‵nofo mai lalo i te pulega a te tupu faka-Mesia i te Malo o te Atua!​—Mataio 6:10.