MUSORO WE KUFUNDA 22
Rumbwai Mecihamba mu “Gwanza Rakacena”
“Ipona pacaoneka gwanza, . . . rinozwi Gwanza Rakacena.” —ISA. 35:8.
NGOMA 31 Hambai na Mwari!
ZVATICAFUNDAa
1-2. Adjudha ainga ari ku Bhabhironi aidikana kuita cisananguro cipi cinokosha? (Esdra 1:2-4)
MAMBO wakaziisa kuti Adjudha ainga akasungwa ku Bhabhironi ke makore 70, angahwirira ku nyika yawo ku Israeri. (Erengai Esdra 1:2-4.) Zviri pamhene kuti Djehovha ndiyena waiitisa kuti zviitike. Ngei tecireketa kudai? Ngekuti Abhabhironi ainga asikatenderi kusudzunura asungwa awo. (Isa. 14:4, 17) Mutungamiriri wawo mupsva wakatendera kuti Adjuda abude mu nyika yaainga ari mu Bhabhironi. Ndiyo ndaa, Mudjudha umwe na umwe maka-maka misoro ye mhuri aidikana kuita cisananguro cokuti obuda here mu Bhabhironi kana kuti orumbwa arimo. Zvainga zvisiripi nyore kuita cisananguro cakadai. Ngei?
2 Adjudha akawanda ainga acembera, ndiyo ndaa zvaizoshupha maningi kuita rhwendo iri. Adjudha akawanda ainga abarirhwa mu Bhabhironi, ndikona kaaiziya basi. Kaari Israeri yainga iri nyika ye madzibaba awo no madzitsekuru awo. Adjudha amweni ainga atori apfumi ku Bhabhironi, zvaizoashuphira kuti asiye nyumba dzawo dzakanaka pamwepo no mabhizi awo kuti atangisezve papsva ku mbuto yaasikazii.
3. Adjudha akagondeka aizohwirira ku Israeri aizogara no cikomborero cipi?
3 Ku Adjudha akagondeka, makomborero e kuhwirira ku Israeri anopinda kudzipira kupi hako kekuti pamweni aidikana kuita. Cikomborero cakakura kupinda zvese cainga cine cokuita nokunamata Djehovha. Izvirokwazvo kuti ku Bhabhironi kainga kuno tempro dzinodarika 50 dzekunamata kekunyepa. Asi ikona, Aisraeri ainga asina tempro kunyazi imwe hayo yekuti anamate Djehovha. Kunyazi artari yekuti aizokwanisa kupasa zvibairo zvaikumbirhwa no Mutemo wa Mozesi, uye aona ainga asinawo grupo re apristi raizoita urongwa wekupira zvibairo. Kupinda izvona, anhu a Djehovha ainga akatenderedzwa no anhu akawanda ainga asikareremedzi mitemo ya Djehovha. Ngokudaro, mamirionji e Adjudha akagondeka ainga ano cidaka-daka cekuhwirira ku nyika yawo uye cekuhwirinza kunamata kakacena.
4. Djehovha akagondesei ku Adjudha aizohwirira ku Israeri?
4 Rhwendo re kubva ku Bhabhironi dakara ku Israeri rainga risiripi nyore. Irona raikwanisa kutora mwedzi murongomuna, asi Djehovha akagondesa kuti aizoparadza ciro cipi haco caizopingaidza anhu ake kuti ahwirire. Isaya wakatara kuti: “Gadzirirai gwanza ra Djehovha! Itirai Mwari wedu gwanza ku renje. . . . Mbuto ino marindi icazverera, uye mbuto isikazi kunyasa kuzverera icanyasa kuzverera.” (Isa. 40:3, 4) Cimborangaridzai basi: Pakati pe renje rakadzara no zvikohora uye matunhu, paizooneka gwanza risikazi kubhenda uye rakazverera. Ese aizoita rhwendo eciseenzesa gwanza irona, aizodakadzwa maningi! Zvaizonga zviri nyore uye rhwendo rakhona raizokasika kudai gwanza risikazi kubhenda pane kuthuthuka uye kuteredza, kubira zvikohora no matunhu.
5. Gwanza rakarekethwa na Isaya rakapaswa zina ripi?
5 Mazuwa ano, makwanza anoziiswa no zina kana numero. Gwanza rekuezanisira rakatarhwa na Isaya rakapaswawo zina. Isaya 35:8 inoti: “Ipona pacaoneka gwanza rakakura, honde, irona rinozwi Gwanza Rakacena. Munhu usikazi kucena aazohambi naro.” Cipikirhwa ici cakadzadzika kudini mu nguwa ye Aisraeri? Uye ngei cecikosha katiri nyamasi uno?
“GWANZA RAKACENA” —MU NGUWA DZEKARE UYE NYAMASI UNO
6. Ngei gwanza rakacena rakapaswa zina irona?
6 “Gwanza Rakacena”—iri i zina rakarungama rekupasa gwanza! Asi ngei gwanza irona rakacena? Pakati pe Adjudha aihwirira ku nyika yawo, painga pasikadikani “munhu asikazi kucena”—kana kuti, painga pasikadikani munhu unoita zviro zvisikazi kucena hingana uhure, kunamata zvidhori no zvitema zvimweni zvakakura. Adjudha aya aizogara “anhu acena” kuna Djehovha. (Dhe. 7:6) Asi zviri pamhene kuti kana ecida kupfadza Djehovha, aona aidikana kuita cinjo dzinganani.
7. Icinjo dzipi dzaidikana kuizwa no Adjudha anganani? Pasai muezaniso.
7 Hinga zvataona, akawanda e Adjudha aya ainga akabarirhwa ku Bhabhironi uye akawanda awo ainga adjairana no mushobo wekurangarira we Abhabhironi. Paa padarika makore 70 mumasure mekuti Adjudha e kutanga ahwirira ku Israeri, Esdra wakaona kuti anganani awo ainga awaka anakadzi e madzinza amweni. (Eki. 34:15, 16; Esdra 9:1, 2) Uye nokuhamba ke nguwa, Mutungamiriri Neemiya wakanyangadzwa maningi paakaona kuti ana akabarhwa ku Israeri aazi kuzoguma pakufundira mureketero we Adjudha. (Dhe. 6:6, 7; Nee. 13:23, 24) Masoko akawanda a Mwari ainga akatarhwa mu Cihebheru. Hino ana aya aizofundira kudini kuda nokunamata Djehovha sezvo asikakwanisi kuzwisisa mureketero iwona? (Esdra 10:3, 44) Zviri pamhene kuti Adjudha aya aizodikana kuita cinjo dzakakura mu upenyu, asi zvaizonga zviri nyore kuita cinjo idzona kudai ari ku Israeri kekuti kunamata kakacena kaihwirinzwazve padoko no padoko.—Nee. 8:8, 9.
Kubvira muna 1919 K.A., mamiriyonji e anhu, anakadzi, ana adoko arikubva mu Bhabhironi ecirumbwa ecihamba mu “Gwanza Rakacena” (Onai ndima 8)
8. Ngei tecidikana kuziya zviro zvakaitika kare-kare? (Onai foto ye pa kapa.)
8 Anhu amweni pamweni angarangarira kuti: ‘Nhorondo ii inodakadza kuzwa, asi isusu tinei no zvakaitika no Adjudha akararama mu nguwa dze kare?’ Zvinokosha katiri, ngekuti nge mushobo umweni, isusu tirikuhambawo mu “Gwanza Rakacena.” Azvinei kuti isusu tiri anhu akadzodzwa kana kuti e “mabira amweni,” tese isusu tinodikana kurumbwa tecihamba mu “Gwanza Rakacena.” Izvona zvicatibetsera kurumbwa tecinamata Djehovha nyamasi uno uye mune ramangwana paticatambira makomborero acaunziswa no Umambo wa Mwari.b (Juau 10:16) Kubvira muna 1919 K.A., mamiriyonji e anarume, anakadzi uye ana adoko, arikubuda mu Bhabhironi Guru kana kuti mu magereja e kunyepa uye arikutanga kuita rhwendo mu gwanza rekuezanisira. Pamweni imwimwi munotobatanidzawo pa grupu irona re anhu. Kunyazi hazvo gwanza irona rakafunungurhwa mu makore 100 adarika, basa rekugadzirira gwanza iri rakatanga mumazana e makore ainga adarika.
KUGADZIRIRA GWANZA
9. Maererano na Isaya 57:14, “Gwanza Rakacena” rakagadzirirhwa kudini?
9 Djehovha akagondesa kuti aizobvisa ngozi ipi hayo yaizopingaidza Adjudha kuhwirira kubva ku Bhabhironi. (Erengai Isaya 57:14.) Kodi mu mazuwa edu ano, Djehovha akaita zviro zvakatodzana no “Gwanza Rakacena” here? Honde. Mazana e makore, gore ra 1919 risati raguma, Djehovha akaseenzesa anarume akagondeka kuti abetsere amweni kubuda mu Bhabhironi Guru. (Ezanisai na Isaya 40:3.) Anarume aya kagadzirira gwanza kuitira kuti anhu ano mwoyo wakanaka abude mukunamata kekunyepa uye anamate Djehovha pamwepo no anhu ake. Asi aona akagadzirira kudini “gwanza” irona? Ngationei miezaniso minganani ye zviro zvakaizwa.
Ke mazana e makore akawanda, anhu anothya Mwari akabetsera anhu amweni kuti abude mu Bhabhironi Guru(Onai mandima 10-11)
10-11. Basa rekudhinda uye kuturikira Bhaibheri rakabetsera kudini anhu? (Onai mufanikiso.)
10 Kudhinda. Dakara pakazoguma gore ra 1450 Bhaibheri raikopiyarhwi nge nyara. Basa iri raitora nguwa yakareba maningi, ndiyo ndaa kainga kuno makopiya manganani basi e Bhaibheri uye awona aidhura maningi. Asi mucini wekudhinda pawakagadzirhwa, zvakaita nyore maningi kugadzira uye kukoanisa ma Bhaibheri.
11 Kuturikira. Ke mazana e makore, Bhaibheri raioneka maka-maka mu ci Latim. Cainetsa ngecekuti mureketero uu waizwisiswa ngo anhu akafunda maningi basi. Asi pa nguwa iyona, basa rekudhinda rainga raanyore kuita. Hino anhu aithya Mwari akaseenza no simba kuti aturikire Bhaibheri mu mireketero yairekethwa no anhu akawanda. Izvona zvakaita kuti anhu akwanise kuezanisa zvaaifundiswa ku magereja no zviya zvairekethwa no Bhaibheri kamare.
Anhu anothya Mwari akabetsera anhu amweni kuti abude mu Bhabhironi Guru (Onai mandima 12-14)c
12-13. Pasai muezaniso wekuti afundi e Bhaibheri akatanga kudini kubudisa pamhene fundiso dzekunyepa ngezve magereja.
12 Mafaramenta angaseenzeswa pa fundo ye Bhaibheri. Paaierenga Soko ra Mwari, afundi e Bhaibheri akafunda zvakawanda. Awona aicedza no amweni nge zviya zvaaifunda, uye izvona zvainyangadzisa atungamiriri e magereja. Ngo muezaniso, mukati memakore 1835 anarume amweni aireremedza Soko ra Mwari akabudisa matratadho aipangidza pamhene fundiso ye kunyepa ye magereja.
13 Pa nguwa iyona, mwanarume umweni unothya Mwari unozwi Henry Grew wakabudisa tratadho yaireketa ngezve zvinoitika munhu paanofa. Magereja akawanda aifundisa kuti munhu unobarhwa no mwiya usikafi. Eciseenzesa tsamba dze Bhaibheri, Henry Grew wakapangidza kuti iwona ainga ari manyepo uye kuti kutama kufa icipo cinopaswa na Mwari. Muna 1837, mwanarume umweni waipfarira zvekunamata waizwi George Storrs wakaona kopiya ye matratadho aya paaita rhwendo no komboio. Mumasure mekuerenga tratadho iyona, iyena wakagara no rugondo rekuti wainga agumira cokwadi cinokosha. Hino iyena wakasanangura kubvunza amweni nge zviya zvaainga afunda. Muna 1842 iyena wakaita mundandanda we mharidzo inoshamisa ino musoro unoti: “Anhu Anoita Zvakashata—Aazofi?” Zvakapanganidzwa ndi George Storrs zvakabata-bata mudjaha umweni unozwi Charles Taze Russell.
14. Hama Russell no aya aiatsigira akabetsereka kudini no basa rekugadzirira gwanza rakaizwa no anhu amweni? (Onai mufanikiso.)
14 Hama Russell no ese aya aiatsigira akabetsereka kudini no basa rekugadzirira gwanza rakaizwa no anhu amweni? Nge ndaa ye basa irona, paaifunda aona akakwanisa kukwarakwatisa zviro zvakaita hingana madhisiyonariyo, indisi ye masoko e Bhaibheri uye no turukiro dzakawanda dze Bhaibheri. Uye psvakisiso dze Bhaibheri dzakaizwa na Henry Grew, George Storrs, no anarume amweni dzakaabetserawo. Hama Russell no aya aiatsigira, akabetserawo maningi pakugadzirira gwanza ngekugadzira mabhuku no matratadho akawanda aireketa ngezve Bhaibheri.
15. Cinyi cakaitika muna 1919?
15 Muna 1919, Bhabhironi Guru rakaruza simba rayainga rinaro ku anhu a Mwari. Mugore irona, kakagadzwa “muranda wakagondeka uye wakangwara” waizobetsera anhu kutanga kuhamba mu “Gwanza Rakacena.” (Mat. 24:45-47) Nge ndaa ye basa rese rakaizwa pakugadzirira “gwanza rakacena,” aya akazohambawo mu gwanza irona, akakwanisa kutunhudzirawo ruziyo rawo ngezva Djehovha uye ngezve zvinangwa zvake. (Zvie. 4:18) Aona akaita cinjo kuti ararame maererano no fundiso dza Djehovha. Asi Djehovha aazi kukumbira kuti anhu ake aite cinjo idzona pa nguwa imwe-imweyo. Pane kudaro iyena akacinja anhu ake padoko no padoko. (Onai bhokisi rakazwi: “Anhu a Djehovha Akarekera Kupemberera Khisimisi.”) Uye mune ramangwana ticapfara maningi ngekukwanisa kupfadza Djehovha nge zvese zvatinoita!—Ako. 1:10.
“GWANZA RAKACENA” RICAKAFUNUNGUKA
16. Kugadziriswa kupi kuri kuizwa “Gwanza Rakacena” kubvira muna 1919? (Isaya 48:17; 60:17)
16 Gwanza rese kuti rirumbwe rakanaka rinodikana kugadziriswa. Kubvira muna 1919, “Gwanza Rakacena” rinosogadziriswawo, uye izvona zvakaita kuti anhu akawanda abude mu Bhabhironi Guru. Muna 1921, mumasure mekuti agadzwa, muranda wakagondeka uye wakangwara wakabudisa faramenta kuti abetsere anhu kufunda Bhaibheri. Irona rinodainzwa kuti, A Harpa de Deus. Bhuku iri rakaduswa makopiya anokwana kuita mamiriyonji 6, mu mireketero inokwana kuita 36, uye anhu akawanda akafunda cokwadi ecibetserhwa ndiro. Mazuwa ano kakabudiswa bhuku ripsva ririkubetsera anhu pakuitisa fundo dze Bhaibheri, Pfadzwai ne Upenyu Nokusikaperi! Ngo rubetso ra Djehovha no sangano rake, atiripi kushoterhwa no zvekurhya zvekunamata mu mazuwa ano e kupedzesera. Zvekurhya izvona zvirikubetsera tese isusu kuti tirumbwe tecihamba mu “Gwanza Rakacena.”—Erengai Isaya 48:17; 60:17.
17-18. “Gwanza Rakacena” rinotiendesa kupi?
17 Munhu pese paanotenda kufunda Bhaibheri, iyena uno mukana wekuhamba mu “Gwanza Rakacena.” Amweni anoita izvona ke nguwa doko uye anosiya gwanzero. Amweni akasanangura kurumbwa ecihamba mu gwanza irona dakara aguma kaari kuenda. Asi gwanza irona ririkuendepi?
18 Aya ano kariro yekurarama kudenga, “Gwanza Rakacena” rinoaendesa “mu paraizo ya Mwari” ye kudenga. (Zvak. 2:7) Asi kune aya ano kariro yekurarama pa nyika pano, gwanza irona rinoaendesa pakuguma kekutonga ke makore 1000 ka Kristu, anhu ese paanonga akakwana. Kana imwimwi murikuhamba mu gwanza irona zvino uno, musanangise sure uye musasiye gwanza irona dakara maguma kamurikuenda, mu nyika ipsva! Tinomuti “hambai zvakanaka” mu gwanza irona.
NGOMA 24 Uyai ku Dunhu ra Djehovha
a Kareko Adjudha aidikana kubuda mu utapwa ku Bhabhironi ohwirira ku Israeri. Djehovha akaagadzirira gwanza rokuezanisira raakadainza kuti: “Gwanza Rakacena.” Kodi mu mazuwa ano, Djehovha arikugadzirawo gwanza rakaita hingana iri kuitira anhu ake here? Honde! Kubvira mu gore ra 1919 K.A., mamirionji e anhu arikubuda mu Bhabhironi Guru uye arikutanga kuhamba mu “Gwanza Rakacena” iri. Tese isusu tinodikana kurumbwa tecihamba mu gwanza iri dakara taguma katirikuenda.
b Onai bhuku rinozwi: Uprofita hwaIsaya—Chiedza Chavanhu Vose II, mapaji. 56-57, mu ciShona.
c KUPANGANIDZWA KE MUFANIKISO: Hama Russell no aya aiatsigira akaseenzesa mafaramenta e Bhaibheri akagadzirhwa no anhu amweni.