E haapii anaˈe ma te ite aravihi e te haapapu i te manaˈo
“Na te [mafatu] o te taata paari i faaite i te vaha i te [ite aravihi], e na te reira e faaite i te vaha i te [haapapuraa i te manaˈo].”—MASELI 16:23; MN.
1. No te aha e ere noa te haapiiraa i te Parau a te Atua te horoaraa i te mau haamaramaramaraa?
TA TATOU fa ei feia haapii i te Parau a te Atua, o te haamaramaramaraa ïa eiaha noa i te feruriraa o te feia ta tatou e haapii ra i to ratou atoa râ mafatu. (Ephesia 1:18) Te haapiiraa, e ere noa ïa te horoaraa i te mau haamaramaramaraa. Te na ô ra te Maseli 16:23 [MN] e: “Na te [mafatu] o te taata paari i faaite i te vaha i te [ite aravihi], e na te reira e faaite i te vaha i te [haapapuraa i te manaˈo].”
2. (a) Eaha te auraa e haapapu i te manaˈo? (b) Nafea te mau Kerisetiano atoa e nehenehe ai e riro ei feia haapii o te haapapu i te manaˈo?
2 Eita e ore e ua faaohipa te aposetolo Paulo i teie manaˈo i roto i ta ˈna ohipa haapiiraa. A vai ai oia i Korinetia, ‘ua [orero] oia i te mau sabati atoa i roto i te sunago, e ua [haapapu i te manaˈo] i te ati Iuda e te Heleni.’ (Ohipa 18:4; MN) Ia au i te hoê taata ite, te auraa o te parau Heleni i hurihia i ǒ nei e “haapapu i te manaˈo,” oia ïa e “faataui i te manaˈo na roto i te haaferuriraa maitai aore ra te mau manaˈo morare.” Maoti te mau manaˈo papu maitai, ua nehenehe o Paulo e turai i te taata ia taui i to ratou iho huru feruriraa. No te mea e mea aravihi roa oia i te haapapu i te manaˈo, e mǎtaˈu na to ˈna mau enemi ia ˈna. (Ohipa 19:24-27) E ere râ te haapiiraa a Paulo i te hoê faaiteiteraa i te aravihi taata. Teie ta ˈna i parau i to Korinetia: “E ere hoi ta ˈu parau e ta ˈu aˈoraa i te parau taparu no te paari o te taata nei, i parau atu râ vau ma te faaite papu a te [v]arua e te mana: ia ore to outou faaroo ia faatumuhia i te paari o te taata nei, i te mana râ o te Atua.” (Korinetia 1, 2:4, 5) I te mea e te fanaˈo ra te mau Kerisetiano atoa i te tauturu a te varua o te Atua ra o Iehova, e nehenehe ïa ratou pauroa e riro ei feia haapii o te haapapu i te manaˈo. Nafea râ? E hiˈo mai ïa tatou i te tahi mau ravea haapiiraa aravihi.
Ia riro ei taata e faaroo maitai
3. No te aha e titauhia ˈi te ite aravihi ia haapii tatou ia vetahi ê, e nafea tatou e nehenehe ai e haaputapû i te mafatu o te hoê taata e tuatapapa ra i te Bibilia?
3 Te ravea matamua no te haapii, e ere ïa te paraparauraa, te faarooraa râ. Mai tei tapaohia i roto i te Maseli 16:23, e titauhia te ite aravihi no te haapapu i te manaˈo. Papu maitai e e ite aravihi to Iesu no nia i te mau taata ta ˈna i haapii. Te na ô ra te Ioane 2:25 e: “Ua ite hoi oia i to roto i te taata.” Nafea râ tatou e nehenehe ai e ite eaha to roto i te mafatu o te feia ta tatou e haapii ra? Hoê ravea, o te riroraa ïa ei taata e faaroo maitai. Te na ô ra te Iakobo 1:19 e: “Ia ru te taata atoa i te faaroo, ia haere maine i te parau.” Parau mau, e ere o te taata atoa o te faaite oioi mai i to ratou manaˈo. Ia papu i te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia e te anaanatae mau ra tatou ia ratou, e turaihia paha ratou ia faaite mai i to ratou mau manaˈo mau. E pinepine te mau uiraa maitatai e te aravihi i te tauturu ia tatou ia haaputapû i te mafatu e ia “noaa mai” taua mau manaˈo ra.—Maseli 20:5.
4. No te aha e tia ˈi i te mau matahiapo Kerisetiano ia riro ei feia e faaroo maitai?
4 Mea faufaa iho â râ ia riro te mau matahiapo Kerisetiano ei feia e faaroo maitai. I reira noa ïa ratou e nehenehe ai e “ite” mau “i te mea tia ia parau atu i te taata atoa ra.” (Kolosa 4:6) Te faaara maira te Maseli 18:13 e: “O tei parau vave mai aitâ i faaitehia ˈtu, ua faaite oia e maamaa to ˈna, e au ia ˈna te vahavaha.” I te hoê taime, ua horoa e piti taeae manaˈo maitai i te tahi mau aˈoraa i te hoê tuahine no nia i te huru feruriraa o teie nei ao, no te mea ua mairi oia i te tahi mau putuputuraa. Ua mauiui roa teie tuahine i te mea e aita raua i ani noa ˈˈe ia ˈna no te aha oia i ore ai i tae mai. Inaha, te faafaaea ra oia no to ˈna tâpû-apî-raahia. Mea faufaa mau â ïa ia faaroo tatou hou a horoa ˈi i te mau aˈoraa!
5. Nafea te mau matahiapo e nehenehe ai e faatitiaifaro i te mau peapea e tupu mai i rotopu i te mau taeae?
5 No te mau matahiapo, e pinepine te haapiiraa, o te horoa-atoa-raa ïa i te mau aˈoraa ia vetahi ê. I ǒ nei atoa, mea faufaa ia riro ei taata e faaroo maitai. E titau-taa-ê-hia ia faaroo ia tupu anaˈe te peapea i rotopu i te mau hoa Kerisetiano. I muri aˈe noa i te faarooraa e nehenehe ai te mau matahiapo e pee i te hiˈoraa o ‘te Metua o te [“haava,” MN] ma te haapao ore i te huru o te taata.’ (Petero 1, 1:17) E pinepine mea puai roa te mau manaˈo horuhoru i roto i taua mau huru tupuraa ra, e e tia i te hoê matahiapo ia haamanaˈo i te aˈoraa i roto i te Maseli 18:17: “O tei na mua i te parau i ta ˈna parau e hapehia te tia ra; te haere maira râ tei patoi ia ˈna ei reira oia e itea ˈi.” E faaroo te hoê taata haapii aravihi i na pae e piti. Na roto i te pure, e tauturu oia i te faahau ia raua. (Iakobo 3:18) Ia uˈana roa te peapea, e ani paha oia i na taeae taitahi ia faaite roa mai i to raua peapea, maoti râ ia tatamaˈi te tahi i te tahi. Maoti te mau uiraa tano maitai, e nehenehe paha te matahiapo e faaafaro i te peapea. I roto e rave rahi tupuraa, o te aparauraa tano ore, eiaha râ te manaˈo ino, te tumu o te mau peapea. Ahiri râ i ofatihia te mau faaueraa tumu Bibilia, e nehenehe te hoê taata haapii î i te here e haapii ma te ite aravihi, ma te faaroo i na pae e piti.
Te faufaaraa o te ohieraa
6. Nafea to Paulo e to Iesu horoaraa mai i te hoê hiˈoraa e haapii ma te ohie?
6 Te faaohieraa i te mau mea, o te tahi atu ïa ravea haapiiraa aravihi. Parau mau, e hinaaro tatou ia “ite” te feia e tuatapapa ra i te Bibilia “e te feia moˈa atoa ra, i te aano, e te maoro, e te hohonu, e te teitei” o te parau mau. (Ephesia 3:18) Te vai ra te tahi mau tuhaa o te mau haapiiraa Bibilia e mea faahiahia roa, e pinepine e mea fifi atoa ia taa. (Roma 11:33) Noa ˈtu râ, ia poro Paulo i to Heleni, e tuu oia i te tapao i nia i te poroi ohie a te ‘Mesia i [“rîhia i nia i te raau,” MN].’ (Korinetia 1, 2:1, 2) Ua poro atoa o Iesu ma te maramarama e te anaanatae. Ua faaohipa oia i te mau parau ohie i roto i ta ˈna Aˈoraa i nia i te Mouˈa. Te vai ra râ i roto te tahi mau parau mau hohonu roa ˈˈe i faahitihia aˈenei.—Mataio, mau pene 5-7.
7. Nafea tatou e nehenehe ai e faaohie i te mau mea ia faatere tatou i te mau haapiiraa Bibilia?
7 E nehenehe atoa tatou e faaohie i te mau mea ia haapii tatou i te Bibilia i te taata. Nafea? Na roto ïa i te haamauraa i te ara-maite-raa i nia “i te mau mea [“faufaa aˈe,” MN].” (Philipi 1:10) Ia faataa tatou i te mau tumu parau hohonu, e tia ia tatou ia paraparau ma te maramarama maitai. E tia ia tatou ia haamau i te ara-maite-raa i nia i te mau irava faufaa eiaha râ e taio i te mau irava Bibilia atoa i papaihia i roto i te hoê buka e e tatara i te reira. E titauhia ia faaineine maitai tatou. Eiaha tatou e faateimaha i te taata e haapii ra i te mau manaˈo tatara-huˈahuˈa-hia, e eiaha tatou ia haafariu-ê-hia e te mau tumu parau e ere i te mea faufaa roa. Ia ui mai te hoê taata e haapii ra i te hoê uiraa aita e tuati roa ra i te haapiiraa, e nehenehe tatou e ani ma te aravihi e e tauaparau tatou i te reira ia oti te haapiiraa.
Te faaohiparaa aravihi i te mau uiraa
8. Nafea to Iesu faaohiparaa i te mau uiraa ma te aravihi?
8 Te tahi atu ravea aravihi no te haapii, o te uiraa ïa i te mau uiraa aravihi. Ua faaohipa rahi o Iesu Mesia i te mau uiraa i roto i ta ˈna haapiiraa. Ei hiˈoraa, ua ani Iesu ia Petero e: “Eaha to oe manaˈo, e Simona? ei ia vai ra te hui arii o teie nei ao titau atu ai i te taoˈa aufau e te moni aufau? ei ta ratou iho tamarii anei, e ia vetahi ê anei? Ua parau atura Petero ia ˈna, Ei te taata ěê. Ua na ô maira Iesu ia ˈna, ua tiama maori te tamarii.” (Mataio 17:24-26) Ei Tamaiti fanau tahi na Tei haamorihia i te hiero, eita mau â o Iesu e faahepohia ia aufau i te tute a te hiero. Teie râ, ua horoa o Iesu i teie parau mau na roto i te faaohiparaa i te mau uiraa ma te aravihi. Ua tauturu ïa Iesu ia Petero ia rave i te hoê faaotiraa tano ia au i ta ˈna i ite aˈena.
9. Nafea tatou e nehenehe ai e faaohipa i te mau uiraa i roto i te mau haapiiraa Bibilia?
9 E nehenehe mau â tatou e ui i te mau uiraa i roto i ta tatou mau haapiiraa Bibilia. Ia horoa mai te taata e haapii ra i te hoê pahonoraa hape, e hinaaro paha tatou e horoa ˈtu i te pahonoraa tano, teie râ, e mau anei ia ˈna te manaˈo faufaa? E pinepine, mea maitai aˈe e tamata i te aratai i te taata e haapii ra ia rave i te mau faaotiraa tano na roto i te tuuraa i te mau uiraa. Ei hiˈoraa, mai te peu e mea fifi no ˈna ia taa no te aha e tia ia ˈna ia faaohipa i te iˈoa o te Atua, e nehenehe tatou e ani e, ‘Mea faufaa anei no oe to oe iˈoa? . . . No te aha? . . . Eaha to oe huru ia ore te hoê taata e faahiti i to oe iˈoa? . . . Ua tano anei te Atua ia titau oia ia tatou ia faaohipa i to ˈna iˈoa?’
10. Nafea te mau matahiapo e nehenehe ai e faaohipa i te mau uiraa ia tauturu anaˈe ratou i te mau taata i pepe i te pae o te mau manaˈo horuhoru?
10 E nehenehe atoa te mau matahiapo e ui i te mau uiraa ia tiai ratou i te nǎnǎ. E rave rahi i roto i te amuiraa tei pepe e tei mauiui roa i te pae o te mau manaˈo hohonu i te ao a Satani e te manaˈo ra paha ratou e mea viivii ratou e aita ratou e herehia ra. E haaferuri paha te hoê matahiapo i taua huru taata ra ma te parau e: ‘Noa ˈtu e te manaˈo ra oe e mea viivii oe, eaha to Iehova manaˈo no nia ia oe? Mai te peu e ua vaiiho to tatou Metua î i te here i te raˈi e ia pohe ta ˈna Tamaiti e ia horoa i te hoê hoo no oe, aita anei te reira e faaite maira e te here ra te Atua ia oe?’—Ioane 3:16.
11. Eaha te fa a te mau uiraa o te haaferuri, e nafea te reira e nehenehe ai e faaohipahia ia paraparau tatou i mua i te taata?
11 Te mau uiraa o te haaferuri, o te tahi atu ïa ravea aravihi no te haapii. Eita e titauhia i te feia e faaroo ra ia pahono mai ma te reo puai, e tauturuhia râ ratou ia feruri. Ua ui pinepine te mau peropheta i tahito ra i taua mau huru uiraa ra ia feruri hohonu te feia e faaroo ra. (Ieremia 18:14, 15) Ua faahiti Iesu ma te aravihi i te mau uiraa o te haaferuri. (Mataio 11:7-11) E faufaaraa taa ê to taua mau uiraa ra ia paraparau tatou i mua i te taata. Maoti i te parau noa ˈtu i te feia i putuputu mai e e tia ia ratou ia tavini ia Iehova ma to ratou nephe taatoa e mauruuru mai ai oia, mea aravihi aˈe paha ia ui e, ‘Mai te peu e aita tatou e tavini ra ia ˈna ma to tatou nephe taatoa, e mauruuru anei Iehova?’
12. Eaha te faufaaraa ia ui tatou i te mau uiraa manaˈo?
12 Mea faufaa te mau uiraa manaˈo no te ite e te tiaturi mau ra anei te hoê taata e tuatapapa ra i te Bibilia i ta ˈna e haapii ra. (Mataio 16:13-16) E parau mai paha te hoê taata e haapii ra e mea ino te faaturi. No te aha e ore ai e ui i teie mau uiraa, Eaha to oe iho manaˈo no nia i te mau ture morare a te Atua? I to oe manaˈoraa, mea etaeta roa anei taua ture ra? E parau anei oe e mea faufaa mau ia pee oe aore eita i te mau ture a te Atua?
Te mau faahohoˈaraa o te haaputapû i te mafatu
13, 14. (a) Eaha te auraa e faahohoˈa i te tahi mea? (b) No te aha mea aravihi te mau faahohoˈaraa maitatai?
13 Te tahi atu ravea no te haaputapû i te mafatu o te feia e faaroo ra e te feia e tuatapapa ra i te Bibilia, o te mau faahohoˈaraa aravihi ïa. Te auraa mau o te parau Heleni i hurihia e “faahohoˈaraa,” oia ïa “te tuuraa i pihai iho aore ra te tapiriraa.” Ia horoa outou i te hoê faahohoˈaraa, e faataa outou i te tahi mea na roto i te ‘tuuraa i te reira i pihai iho’ i te tahi atu mea hoê â huru. Ei hiˈoraa, ua ani Iesu e: “Mai te aha nei te basileia o te Atua ia faito tatou; e eaha te faaauraa ia faaau tatou?” Ei pahonoraa, ua faahiti o Iesu i te huero matauhia ra te sinapi.—Mareko 4:30-32.
14 Ua faaohipa te mau peropheta a te Atua i te mau faahohoˈaraa puai mau e rave rahi. I to Asura, i riro na ei mauhaa na te Atua no te faautua i te mau ati Iseraela, faaohiparaa i te huru taehae aroha ore, ua faaite tahaa Isaia i to ratou teoteo na roto i teie faahohoˈaraa: “E faaahaaha mai anei te opahi i tei rave e tâpû? e faaahaaha mai anei te ee i tei rave ia ˈna e ee?” (Isaia 10:15) Ia haapii oia ia vetahi ê, ua faaohipa rahi atoa Iesu i te mau faahohoˈaraa. Te parauhia ra e “aita roa . . . e parau parabole ore i parauhia e ana ia ratou.” (Mareko 4:34) Mea aravihi te mau faahohoˈaraa maitatai no te mea e ohipa te reira i nia i te feruriraa e te mafatu atoa. Maoti te reira e apo ohie ai te feia e faaroo ra i te mau haamaramaramaraa apî na roto i te faaauraa i te reira e te mau mea ta ratou i ite aˈena.
15, 16. Na te aha e faaaravihi roa ˈtu â i te mau faahohoˈaraa? A horoa i te tahi mau hiˈoraa.
15 Nafea tatou e nehenehe ai e faaohipa i te mau faahohoˈaraa o te haaputapû mau i te mafatu? Na mua roa, e tia i te hoê faahohoˈaraa ia tuea ma te au noa i te mea e faataahia ra. Mai te peu e aita te faaauraa e tano roa ra, e haafariu ê te faahohoˈaraa i te feruriraa o te taata e faaroo maira, eita râ e haamaramarama ˈtu. I te hoê taime, ua haamatara te hoê taata orero manaˈo maitai i te auraro o te toea faatavaihia ia Iesu Mesia na roto i te faaauraa ia ratou i te hoê urî haapao maitai. Ua tano mau anei râ teie huru faaauraa tura ore? Te horoa ra te Bibilia i teie noâ manaˈo ma te au e te tura ˈtu â râ. Te faaau ra te Bibilia i na pǐpǐ faatavaihia 144 000 a Iesu i “te [hoê] vahine i faanehenehehia no te faaipoiporaa i tana tane.”—Apokalupo 21:2.
16 Mea aravihi roa ˈtu â te mau faahohoˈaraa ia taaihia te reira i te oraraa o te taata. Ua haaputapû te faahohoˈaraa a Natana no nia i te pinia mamoe i taparahi-pohe-hia i te mafatu o te Arii ra o Davida no te mea mea here na ˈna te mamoe, e e tiai mamoe hoi oia i to ˈna apîraa ra. (Samuela 1, 16:11-13; Samuela 2, 12:1-7) Ahiri e e puaatoro tei faahitihia ei faahohoˈaraa, e ere paha ïa i te mea aravihi roa. Oia atoa, e ere paha i te mea faufaa roa te mau faahohoˈaraa i niuhia i nia i te mau tupuraa aivanaa aore ra te mau aamu taa ore, no te feia e faaroo ra. Ua huti mai Iesu i ta ˈna mau faahohoˈaraa i roto i te oraraa i te mau mahana atoa. Ua faahiti oia i te mau mea matauhia mai te lamepa, te mau manu o te reva, e te mau lili o te aua. (Mataio 5:15, 16; 6:26, 28) Ua nehenehe te feia e faaroo ra ia Iesu e taa ohie i taua mau mea ra.
17. (a) E niu paha tatou i ta tatou mau faahohoˈaraa i nia i te aha? (b) Nafea paha tatou e faatano ai i te mau faahohoˈaraa i roto i ta tatou mau papai i te mau huru tupuraa o te feia ta tatou e haapii ra?
17 I roto i ta tatou taviniraa, e rave rahi taime to tatou no te faaohipa i te mau faahohoˈaraa ohie e te aravihi. A hiˈo haere. (Ohipa 17:22, 23) E nehenehe paha te hoê faahohoˈaraa e niuhia i nia i te mau tamarii, te ohipa, aore ra te faaanaanataeraa a te hoê taata e faaroo maira. Aore ra e faaohipa paha tatou i to tatou iho ite no nia i te hoê taata e tuatapapa ra i te Bibilia no te haamaitai atu â i te mau faahohoˈaraa i horoa-aˈena-hia mai i roto i ta tatou buka haapiiraa. A rave na i te hiˈoraa o te faahohoˈaraa aravihi e vai ra i roto i te paratarapha 14 o te pene 8 o te buka ra Te ite e aratai i te ora mure ore. Te parauhia ra no nia i te hoê metua î i te here i pari-haavare-hia e te hoê taata tapiri. E nehenehe tatou e feruri nafea tatou e faatano ai i taua faahohoˈaraa ra i te mau huru tupuraa o te hoê taata e tuatapapa ra i te Bibilia, e e metua atoa hoi oia.
Te taioraa i te mau irava ma te oraora
18. No te aha e tia ˈi ia tatou ia tutava i te riro ei feia taio ohie?
18 Ua aˈo atu Paulo ia Timoteo e: “E rohi â i te taio i te parau, e te aˈo, e te haapii.” (Timoteo 1, 4:13) I te mea e o te Bibilia te niu o ta tatou haapiiraa, mea faufaa ia taio i te Bibilia ma te ohie. E haamaitairaa taa ê ta te mau ati Levi e taio i te Ture a Mose i te nunaa o te Atua. Ua maumau anei ta ratou taioraa aore ra ua taio anei ratou ma te haumani? Aita, te na ô ra te Bibilia i roto i te Nehemia 8:8 e: “Taio maramarama maite ihora ratou i te ture a te Atua, e ua faaite i te auraa, e ite aˈera ratou i taua parau i taiohia ra.”
19. Nafea tatou e nehenehe ai e haamaitai i ta tatou taioraa i te mau Papai?
19 Te hapehape nei vetahi mau taeae Kerisetiano ia taio ratou, mea ohie hoi ratou ia paraparau. Nafea ratou e nehenehe ai e haamaitai i te reira? Na roto ïa i te haamatauraa i te taio. E, na roto i te taio-pinepine-raa ma te reo puai e tae roa ˈtu i te taime e nehenehe ai ratou e taio ohie. Mai te peu e te vai ra te mau ripene haruharuhia o te Bibilia na roto i to outou reo, mea maitai ïa ia faaroo i te aravihi o te oreroraa e te tauiuiraa i te reo o te taata taio e ia tapao nafea te mau iˈoa e te mau parau matau-ore-hia ia faahitihia. Hau atu â, na roto i te tahi mau reo, te vai ra te tahi tauturu nafea ia faahiti i te mau parau i roto i te Traduction du monde nouveau. Ma te haamatau i te taio, e nehenehe atoa te mau iˈoa mai ia Mahera-salala-hasa-baza e taiohia ma te ohie.—Isaia 8:1.
20. Nafea tatou e nehenehe ai e ‘ara i ta tatou haapiiraa’?
20 Ei nunaa no Iehova, auê ïa haamaitairaa te mea e te faaohipahia ra tatou ei feia haapii! Ia amo maite ïa tatou taitahi i taua hopoia taa ê ra. Ia “ara” noa ïa tatou ‘ia tatou e i ta tatou haapiiraa.’ (Timoteo 1, 4:16) E nehenehe tatou e riro ei feia haapii maitatai na roto i te riroraa ei feia e faaroo maitai, te faaohieraa i te mau mea, te uiraa i te mau uiraa putapû, te faaohiparaa i te mau faahohoˈaraa aravihi, e te taioraa i te mau irava ma te oraora. Ia faufaahia ïa tatou paatoa i te haapiiraa ta Iehova e horoa ra na roto i ta ˈna faanahonahoraa, no te mea e tauturu te reira ia tatou ia noaa mai “te arero o te feia ite.” (Isaia 50:4) Na roto i te faaohipa-taatoa-raa i te mau mauhaa atoa i horoahia no ta tatou taviniraa, tae noa ˈtu te mau buka rairai, te mau ripene haruharuhia, e te mau ripene video, e nehenehe tatou e haapii ma te ite aravihi e te haapapu i te manaˈo.
Te haamanaˈo ra anei outou?
◻ Nafea te riroraa ei taata e faaroo maitai e tauturu ai ia tatou i roto i ta tatou haapiiraa?
◻ Nafea tatou e nehenehe ai e pee i te hiˈoraa o Paulo e o Iesu i roto i te haapiiraa ma te ohie?
◻ Eaha te mau uiraa ta tatou e nehenehe e faaohipa ia haapii tatou ia vetahi ê?
◻ Teihea huru faahohoˈaraa te mea aravihi roa ˈˈe?
◻ Nafea tatou e nehenehe ai e haamaitai i to tatou aravihi e taio i mua i te taata?
[Hohoˈa i te api 16]
E faaroo te hoê taata haapii maitai ia noaa mai ia ˈna te ite aravihi
[Hohoˈa i te api 18]
Ua rave mai Iesu i ta ˈna mau faahohoˈaraa i roto i te oraraa no te mau mahana atoa