A ara noa i ta outou haapiiraa
“E ara ia oe, e ta oe e haapii ra; e tamau maite â i te reira: tei te na reira hoi e ora ˈi oe e te feia atoa e faaroo mai ia oe ra.”—TIMOTEO 1, 4:16.
1, 2. No te aha e hinaaro-ru-hia ˈi te feia haapii itoito i teie mahana?
“E HAERE outou e faariro i te mau fenua atoa ei pǐpǐ, . . . ma te haapii atu ia ratou i te haapao i te mau mea atoa ta ˈu i parau atu ia outou na.” (Mataio 28:19, 20) Ia au i teie faaueraa a Iesu Mesia, e tia i te mau Kerisetiano atoa ia tutava i te riro ei feia haapii. Te hinaarohia nei te feia haapii itoito no te tauturu i te feia mafatu haavare ore ia noaa ia ratou te ite no nia i te Atua hou a maoro roa ˈi. (Roma 13:11) Ua faaue te aposetolo Paulo e: “E faaite hua oe i te parau, ia onoono maite â, i te hora au e te hora au ore.” (Timoteo 2, 4:2) Te parauhia ra no nia i te haapiiraa i rapaeau e i roto atoa i te amuiraa. Oia mau, te faaueraa e haere e poro, e ere noa ïa te faaiteraa i te poroi a te Atua. E titauhia te haapiiraa aravihi ia riro mai te feia anaanatae ei pǐpǐ.
2 Te ora nei tatou i te tau “ati rahi.” (Timoteo 2, 3:1) Ua faataui te mau haapiiraa philosopho e te mau haapiiraa hape a teie nei ao i te feruriraa o te taata. E “manaˈo haapourihia” to te taata e rave rahi e “te ite ore i te haama.” (Ephesia 4:18, 19) Ua pepe roa vetahi i te pae o te mau manaˈo hohonu. Oia mau, “ua purara [te taata] e ua faarue-taue-hia, mai te mamoe tiai ore ra.” (Mataio 9:36) Noa ˈtu râ, na roto i te aravihi no te haapii, e nehenehe tatou e tauturu i te feia mafatu haavare ore ia rave i te mau tauiraa e titauhia.
Te feia haapii i roto i te amuiraa
3. (a) Eaha tei faahiti-atoa-hia i roto i te faaueraa a Iesu no nia i te haapiiraa? (b) Na vai te hopoia matamua e haapii i roto i te amuiraa?
3 Maoti te faanahoraa o te haapiiraa Bibilia i te fare o te taata, te fanaˈo roa nei tau mirioni taata i te haapiiraa. I muri aˈe râ i to ratou bapetizoraa, e hinaaro faahou te feia apî i te tauturu hau ‘ia aahia ratou e ia tumuhia [“i nia i te niu,” MN].’ (Ephesia 3:17) A rave ai tatou i te ohipa i faauehia mai e Iesu i roto i te Mataio 28:19, 20, e a aratai ai i te feia apî i te faanahonahoraa a Iehova, e fanaˈo ratou i te haapiiraa i roto i te amuiraa iho. Ia au i te Ephesia 4:11-13 [MN], ua nominohia te tahi mau tane no te tavini “ei tiai e ei [feia haapii]; ei faaau i te feia moˈa i te ohipa ra e [haapii], ia tupu i te maitai te tino o te Mesia ra.” I te tahi taime, e titau to ratou aravihi no te haapii ia “faaite hua i te hapa, e aˈo atu, e faaitoito atu, ma te faaoromai rahi.” (Timoteo 2, 4:2) Mea faufaa roa te ohipa a te feia haapii, no reira Paulo i faahiti ai ia ratou, i to ˈna papairaa i to Korinetia, i muri noa mai i te mau aposetolo e te mau peropheta.—Korinetia 1, 12:28.
4. Nafea te aravihi e haapii e tauturu ai ia tatou ia pee i te aˈoraa a Paulo i roto i te Hebera 10:24, 25?
4 Parau mau, e ere te taatoaraa o te mau Kerisetiano i te mau matahiapo aore ra i te mau tiaau. Te faaitoitohia nei râ te taatoaraa ia turai te tahi i te tahi i ‘te [“here,” MN] e i te mau ohipa maitatai.’ (Hebera 10:24, 25) Te na reiraraa i te mau putuputuraa, e titauhia ïa te mau pahonoraa faaineine-maitai-hia e te haavare ore o te patu e o te faaitoito ia vetahi ê. E nehenehe atoa te feia poro aravihi i te Basileia e ‘[“turai,” MN] ia rave i te mau ohipa maitatai,’ na roto i te tufaraa i to ratou ite e to ratou aravihi na te feia apî ia poro amui ratou i roto i te taviniraa. I taua mau taime ra e i te mau taime faanaho-ore-hia, e nehenehe te haapiiraa faufaa mau e horoahia. Ei hiˈoraa, te faaitoitohia ra te mau vahine feruriraa paari ia riro ei “feia haapii . . . i te parau maitai.”—Tito 2:3.
Faaitoitohia ia tiaturi
5, 6. (a) Nafea te Kerisetianoraa mau e taa ê ai i te haamoriraa hape? (b) Nafea te mau matahiapo e tauturu ai i te feia i bapetizo-apî-hia ia rave i te mau faaotiraa paari?
5 Mea taa ê mau â te Kerisetianoraa mau e te mau haapaoraa hape, te imi nei e rave rahi o ratou i te faatere i te feruriraa o to ratou mau taata. A vai mai ai o Iesu i te fenua nei, ua imi te mau raatira faaroo i te faatere fatata i te oraraa taatoa o te taata na roto i ta ratou iho mau tutuu teimaha. (Luka 11:46) Mea pinepine atoa te mau upoo faatere a te Amuiraa faaroo Kerisetiano i te na reira.
6 Area te haamoriraa mau ra, e “taviniraa moˈa” ïa ta tatou e pûpû nei ma to tatou “feruriraa.” (Roma 12:1, MN) Te “faaitoitohia” ra te mau tavini a Iehova “ia tiaturi.” (Timoteo 2, 3:14, MN) I te tahi taime, e tia paha i te mau aratai ia haamau i te tahi mau faaueraa tumu aratai e mau faanahoraa no te tere-maite-raa o te amuiraa. Maoti râ i te imi i te rave i te mau faaotiraa no te mau hoa Kerisetiano, e haapii te mau matahiapo ia ratou nafea ia ‘ite i te maitai e te ino.’ (Hebera 5:14) E na reira na mua te mau matahiapo ma te faaamu i te amuiraa “i te mau parau o te faaroo e o te haapiiraa maitai.”—Timoteo 1, 4:6, MN.
A ara i ta outou haapiiraa
7, 8. (a) Nafea te feia e ere i te mea aravihi roa e nehenehe ai e riro ei feia haapii? (b) Na te aha e faaite ra e mea titauhia te mau tutavaraa taitahi no te riro ei taata aravihi i te haapii?
7 E hoˈi anaˈe na râ i ta tatou ohipa rahi i faauehia mai e horoa i te haapiiraa. E titauhia anei te tahi ite, haapiiraa, aore ra aravihi taa ê no te rave i teie ohipa? Eita. I te rahiraa o te taime, na te mau taata e ere i te mea aravihi roa e rave nei i teie ohipa haapiiraa na te ao nei. (Korinetia 1, 1:26-29) Te faataa ra Paulo e: “Te farii nei matou i taua taoˈa nei [te taviniraa] i roto i te mau farii repo nei [te tino tia ore], ia riro e no ǒ mai i te Atua ra te puai i hau aˈe i tei matauhia, eiaha ia matou ra.” (Korinetia 2, 4:7, MN) Ua riro te manuïaraa rahi o te ohipa pororaa i te Basileia na te fenua atoa, ei faaiteraa i te puai o te varua o Iehova!
8 Noa ˈtu râ, e titauhia i te taata taitahi ia tutava i te riro “ei rave ohipa aita e haamaraa, e te tia hoi i te tufa i te parau mau ra.” (Timoteo 2, 2:15) Teie ta Paulo i faaue ia Timoteo: “E ara ia oe, e ta oe e haapii ra; e tamau maite â i te reira: tei te na reira hoi e ora ˈi oe e te feia atoa e faaroo mai ia oe ra.” (Timoteo 1, 4:16) Nafea ïa te hoê taata e ara ˈi i ta ˈna haapiiraa, i roto anei aore ra i rapaeau i te amuiraa? E titau anei te reira i te tahi ite aore ra te tahi mau ravea aravihi no te haapii?
9. Eaha te mea faufaa aˈe i te mau ite aravihi natura?
9 Ua ite mau â Iesu i te mau ravea no te haapii i roto i ta ˈna Aˈoraa tuiroo i nia i te Mouˈa. I te otiraa oia i te paraparau, “ua maere anaˈe ihora te taata atoa i te huru o ta ˈna parau.” (Mataio 7:28) Parau mau, eita hoê o tatou e nehenehe e haapii mai ia Iesu. Aita râ e faufaa ia riro tatou ei feia ohie roa ia paraparau no te haapii ma te aravihi. Inaha, ia au i te Ioba 12:7, e nehenehe atoa “te mau puaa” e “te mau manu o te reva nei” e haapii ma te mamû noa! Te mea faufaa taa ê i roto i to tatou mau ite aore ra mau aravihi natura, oia ïa “mai te aha to [tatou] huru”—eaha to tatou huru maitatai e eaha te mau peu pae varua matauhia ta tatou i rave, ta te feia e haapii ra e nehenehe e pee.—Petero 2, 3:11; Luka 6:40.
Te feia tuatapapa i te Parau a te Atua
10. Nafea to Iesu horoaraa i te hoê hiˈoraa maitai ei taata tuatapapa i te Parau a te Atua?
10 E tia i te hoê taata aravihi i te haapii i te mau parau mau a te Bibilia ia riro ei taata tuatapapa i te Parau a te Atua. (Roma 2:21) Ua vaiiho mai Iesu Mesia i te hoê hiˈoraa faahiahia i roto i teie tuhaa. I roto i ta ˈna taviniraa, ua faahiti aore ra ua faaite o Iesu i te mau manaˈo i tuea e te mau irava fatata o te afaraa o te mau buka o te mau Papai Hebera.a Mea papu roa e ua matau maitai oia i te Parau a te Atua i te 12raa o to ˈna matahiti, a itehia ˈi oia e “te parahi ra i ropu i te mau orometua, te faaroo atura e te ui atura ia ratou.” (Luka 2:46) Ei taata paari, e peu matauhia e Iesu ia haere i te sunago, i reira e taiohia ˈi te Parau a te Atua.—Luka 4:16.
11. Eaha te mau peu haapiiraa maitatai e tia i te hoê taata haapii ia pee?
11 E taata taio rahi anei outou i te Parau a te Atua? Te heruraa i roto, e ravea ïa ‘e ite ai outou i te mǎtaˈu ia Iehova, e noaa ˈi ia outou te ite i te Atua.’ (Maseli 2:4, 5) A faatupu ïa i te mau peu haapiiraa maitatai. A tamata i te taio hoê tuhaa o te Parau a te Atua i te mahana taitahi. (Salamo 1:2) A haamatau i te taio i te mau tumu parau taitahi o Te Pare Tiairaa e o te A ara mai na! ia tae anaˈe mai. A faaroo maitai i te mau putuputuraa a te amuiraa. A haapii i te rave maitai i te mau maimiraa. Na roto i te haapiiraa i te ‘ite-papu-raa i te mau parau atoa,’ e ape ïa outou i te mau parau faarahi e te tano ore ia horoa outou i te haapiiraa.—Luka 1:3.
Te here e te faatura i te feia e haapiihia ra
12. Eaha te huru o Iesu i nia i ta ˈna mau pǐpǐ?
12 Te tahi atu huru maitai faufaa, ia tano ïa to outou huru i nia i te feia ta outou e haapii ra. Mea au ore na te mau Pharisea i te feia i faaroo ia Iesu. “Area teie nei taata tei ore i ite i te ture nei, ua ino roa ïa,” o ta ratou ïa i parau. (Ioane 7:49) O Iesu râ, mea here e mea faatura roa oia i ta ˈna mau pǐpǐ. Teie ta ˈna i parau: “Eita ˈtura vau e parau atu ia outou e e tavini; aore hoi te tavini i ite i ta to ˈna ra fatu e rave ra; ua parau râ vau ia outou e e taua; ua faaite atu hoi au ia outou i te mau parau atoa ta ˈu i ite i tau Metua ra.” (Ioane 15:15) Te faaite ra te reira nafea te mau pǐpǐ a Iesu ia rave i ta ratou ohipa haapiiraa.
13. Eaha te manaˈo o Paulo i nia i te feia ta ˈna i haapii?
13 Ei hiˈoraa, aita Paulo i faatupu i te hoê taairaa toetoe i te pae ohipa e te feia ta ˈna e haapii ra. Teie ta ˈna i parau i to Korinetia: “Auahuru noa ˈtu â te tausaniraa o ta outou orometua i te Mesia nei, aita rea o outou metua: na ˈu hoi outou i fanau ei pǐpǐ na te Mesia ra na Iesu, i te evanelia nei.” (Korinetia 1, 4:15) I te tahi mau taime, ua tahe atoa te roimata o Paulo a aˈo ai oia i te feia ta ˈna i haapii! (Ohipa 20:31) Ua faaite atoa oia i te faaoromai e te hamani maitai faahiahia. No reira oia i nehenehe ai e parau i to Tesalonia e: “I mǎrû noa râ matou i roto ia outou, mai te Metua i poihere i ta ˈna ra tamarii.”—Tesalonia 1, 2:7.
14. No te aha e mea faufaa roa ia anaanatae roa ˈtu tatou i te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia? A horoa i te hoê hiˈoraa.
14 Te pee ra anei outou i te hiˈoraa o Iesu e o Paulo? E nehenehe te here haavare ore no te feia ta tatou e haapii ra e mono rahi roa i te ereraa tatou i te tahi mau ite aravihi natura. Te taa ra anei i te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia e te anaanatae mau atura tatou ia ratou? Te rave ra anei tatou i te taime no te haamatau ia ratou? I te hoê taime, ua fifihia te hoê tuahine Kerisetiano ia tauturu i te hoê vahine e haapii ra ia haere i mua i te pae varua, ua ani atu oia ma te mǎrû e: “E ohipa anei te haapeapea ra ia oe?” Ua haamata ˈtura taua vahine ra i te hohora i to ˈna mafatu, ma te faatia i to ˈna mau tapitapiraa e mau haapeapearaa e rave rahi. Ua riro taua aparauraa î i te here ra ei aparauraa faufaa no taua vahine ra. I roto i teie mau tupuraa e au i te mau Papai, mea tano ia faahiti i te mau manaˈo e te mau parau tamahanahana e te faaitoito. (Roma 15:4) A haapao maitai râ: Te haere oioi ra paha te hoê taata e tuatapapa ra i te Bibilia i mua, e tia râ paha ia ˈna ia haapaiuma i te tahi mau haerea e ore e au i te Kerisetiano. E ere ïa i te haerea paari ia amuimui rahi roa i taua taata ra. E tia ia tapea-maite-hia te mau otia Kerisetiano e tano.—Korinetia 1, 15:33.
15. Nafea tatou e nehenehe ai e faaite i te faatura i te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia?
15 Te faaturaraa i te feia ta tatou e haapii ra, e ere ïa te tamataraa tatou i te faatere i to ratou iho oraraa. (Tesalonia 1, 4:11) Ei hiˈoraa, te haapii ra paha tatou e te hoê vahine e ora ra e te hoê tane ma te faaipoipo ore. Peneiaˈe e tamarii ta raua. I te noaaraa ia ˈna te ite papu no nia i te Atua, e hinaaro te vahine e faatitiaifaro i te mau mea e o Iehova. (Hebera 13:4) E tia anei ia ˈna ia faaipoipo aore ra ia faarue i to ˈna hoa? E manaˈo paha tatou e ia faaipoipo oia i taua taata ra aita hoi e anaanatae roa ra aore ra aita roa ˈtu i te mau mea pae varua, e fifihia ïa te vahine ia haere i mua. I te tahi aˈe pae, e mǎtaˈu paha tatou no te maitairaa o ta ˈna mau tamarii e e manaˈo paha tatou e mea maitai aˈe ia faaipoipo oia i taua taata ra. Noa ˈtu eaha te tupuraa, e ere i te tapao o te faatura e o te here ia faaô tatou i roto i te oraraa o te hoê taata e haapii ra e ia tamata i te horoa ma te faahepo i to tatou iho mau manaˈo i nia i taua mau tumu parau ra. Inaha, o o ˈna anaˈe iho te ora e te mau faahopearaa o ta ˈna faaotiraa. E ere anei ïa i te mea maitai aˈe ia haapii tatou i taua taata ra ia faaohipa i to ˈna iho “mana o te feruriraa” e ia faaoti no ˈna iho i te tia ia ˈna ia rave?—Hebera 5:14, MN.
16. Nafea te mau matahiapo e nehenehe ai e faaite i te here e te faatura i te nǎnǎ a te Atua?
16 Mea faufaa iho â râ no te mau matahiapo o te amuiraa ia faaite i te here e te faatura i nia i te nǎnǎ. I to ˈna papairaa ia Philemona, teie ta Paulo i parau: “Tia noâ ia ˈu i te Mesia nei ia faaue hua ˈtu [i]a oe i te mea au ra, no te [here] râ to ˈu e parau maite noa ˈtu ai au ia oe.” (Philemona 8, 9; MN) I te tahi mau taime, e nehenehe te mau ohipa hepohepo e tupu mai i roto i te amuiraa. E titauhia te aueue ore. Ua faaue o Paulo ia Tito ia ‘aˈo uˈana ˈtu [i te feia rave hara], ia tia to ratou faaroo i te parau nei.’ (Tito 1:13) E tia atoa ïa i te mau tiaau ia ara ia ore roa ˈtu ratou e parau iria i te amuiraa. “E ore hoi te tavini o te Fatu nei e tia ia mârô,” o ta Paulo ïa i papai, “ia mǎrû râ oia i te taata atoa nei, e te au hoi ia haapii ia vetahi ê, e te faaoromai maite i te ino.”—Timoteo 2, 2:24; Salamo 141:3.
17. Eaha te hape ta Mose i rave, e eaha te haapiiraa ta te mau matahiapo e nehenehe e huti mai?
17 E tia i te mau tiaau ia haamanaˈo noa e te haapao ra ratou i “te nǎnǎ a te Atua.” (Petero 1, 5:2) Ua erehia o Mose, noa ˈtu to ˈna haehaa, i teie hopoia maa taime poto noa. “Ua faaooo hoi” te mau ati Iseraela “i tana aau, i ino ai hoi te parau o tana vaha.” (Salamo 106:33) Aita roa ˈtu te Atua i mauruuru i teie huru raveraa i nia i Ta ˈna nǎnǎ, noa ˈtu e ua hape ratou. (Numera 20:2-12) Ia farerei ratou i teie atoa mau fifi i teie mahana, e tia i te mau matahiapo ia tutava i te haapii ma te aravihi e te hamani maitai. E farii maitai aˈe to tatou mau taeae ia faaturahia ratou e ia faarirohia ei mau taata e hinaaro ra i te tauturu, eiaha ei feia e ore e nehenehe e faatitiaifarohia. E tia i te mau matahiapo ia tapea maite i te hoê manaˈo maitai mai to Paulo i to ˈna parauraa e: “E te tiaturi nei matou i te Fatu ia outou, e te rave na outou, e e rave â outou, i ta matou e parau atu ia outou na.”—Tesalonia 2, 3:4.
Te haamâharaa i to ratou mau hinaaro
18, 19. (a) Nafea e tia ˈi ia tatou ia haamâha i te mau hinaaro o te feia e tuatapapa ra i te Bibilia e ere i te mea aravihi roa? (b) Nafea tatou e tauturu ai i te feia e haapii ra mea fifi no ratou ia taa i te tahi mau tumu parau taa ê?
18 Ua ineine te hoê taata haapii aravihi i te faaau atu ia ˈna i te mau aravihi e te mau otia o te feia ta ˈna e haapii ra. (A faaau e te Ioane 16:12.) I roto i te faahohoˈaraa a Iesu no nia i te mau taleni, ua horoa te fatu i te mau hopoia “i tei au atoa i taua na taata ra.” (Mataio 25:15) E nehenehe atoa tatou e na reira ia faatere tatou i te mau haapiiraa Bibilia. Parau mau, mea maitai ia tuatapapa i te hoê buka Bibilia taatoa i roto i te hoê area taime poto noa. E tia râ ia parauhia e e ere pauroa i te mea aravihi i te taio aore ra i te taa oioi i te mau manaˈo apî. No reira, e titauhia te ite maite afea e horoa ˈi i tera e tera manaˈo i roto i te haapiiraa mai te peu e te fifihia ra te feia farii maitai ia haavitiviti. Te mea faufaa aˈe i te tuatapaparaa i te hoê tumu parau ia au i te hoê tereraa haamauhia, o te tautururaa ïa i te feia e haapii ra ia taa i ta ratou e haapii ra.—Mataio 13:51.
19 Oia atoa no te feia e tuatapapa ra i te Bibilia mea fifi no ratou ia taa i te tahi mau tumu parau taa ê, mai te Toru Tahi aore ra te mau oroa faaroo. Noa ˈtu e aita e titauhia i te rahiraa o te taime ia rave i te mau maimiraa niuhia i nia i te Bibilia i roto i ta tatou mau haapiiraa, e nehenehe tatou e na reira i te tahi taime mai te peu e mea faufaa mau te reira. A faaohipa i te manaˈo maitai ia ore e faataupupu faufaa ore noa i te taata ia haere i mua.
A faaite i te anaanatae!
20. Nafea to Paulo horoaraa i te hiˈoraa e faaite i te anaanatae e te tiaturi papu i roto i ta ˈna haapiiraa?
20 “Ia mahanahana te aau,” o ta Paulo ïa e parau ra. (Roma 12:11) Oia, mai te peu e te faatere ra tatou i te hoê haapiiraa Bibilia i te fare o te taata aore ra e tumu parau ta tatou i roto i te hoê putuputuraa a te amuiraa, e tia ia tatou ia na reira ma te itoito e te anaanatae. Ua parau o Paulo i to Tesalonia e: “Aore ta matou evanelia i tae parau vaha noa ˈtu ia outou, ma te puai atoa râ, e ma te [varua moˈa], e ma te ite papu.” (Tesalonia 1, 1:5) Ua horoa ˈtu Paulo e to ˈna mau hoa i “te evanelia a te Atua ia [ratou] na, e eiaha hoi te reira anaˈe ra, o [ratou] atoa” râ.—Tesalonia 1, 2:8.
21. Nafea tatou e nehenehe ai e tapea maite i te hoê huru anaanatae i roto i ta tatou mau tuhaa haapiiraa?
21 No ǒ mai te anaanatae mau i te tiaturi-papu-raa e te hinaaro ra te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia e faaroo i ta tatou e parau. Eiaha roa ˈtu tatou e hiˈo i te tahi ohipa haapiiraa ei mea haumani. Eita e ore e ua ara noa o Ezera i ta ˈna haapiiraa i roto i teie tuhaa. Ua “faaineine noa na hoi Ezera i to ˈna mafatu i te imi, e te rave i te ture a Iehova, e te haapii hoi ia Iseraela.” (Ezera 7:10, MN) E tia atoa ia tatou ia na reira ma te faaineine maitai e te feruri maite i te faufaaraa o te tumu parau. E pure anaˈe ia Iehova ia î tatou i te faaroo e te tiaturi papu. (Luka 17:5) E nehenehe to tatou anaanatae e tauturu i te feia e tuatapapa ra i te Bibilia ia here mau i te parau mau. Parau mau, e titau paha te araraa i ta tatou haapiiraa i te faaohipa-atoa-raa i te mau ravea taa ê no te haapii. E tuatapapa ta tatou tumu parau i muri nei i te tahi o taua mau ravea ra.
[Nota i raro i te api]
a A hiˈo i te buka ra Étude perspicace des Écritures, Buka 1, api 771, neneihia e te mau Ite no Iehova.
Te haamanaˈo ra anei outou?
◻ No te aha e hinaarohia ˈi te feia haapii Kerisetiano i teie mahana?
◻ Eaha te mau peu haapiiraa maitatai ta tatou e nehenehe e pee?
◻ No te aha e mea faufaa roa ia here e ia faatura i te feia ta tatou e haapii ra?
◻ Nafea tatou e nehenehe ai e haamâha i te mau hinaaro o te feia ta tatou e haapii ra i te Bibilia?
◻ No te aha e mea faufaa roa te anaanatae e te tiaturi papu ia haapii tatou ia vetahi ê?
[Hohoˈa i te api 10]
Te feia haapii maitatai, e feia tuatapapa atoa ïa i te Parau a te Atua
[Hohoˈa i te api 13]
A anaanatae roa ˈtu i te feia e tuatapapa ra i te Bibilia