Maʼuk noʼox Alex ti mu skʼupin li tsatsal abtele. Li Aaron ti ch-abtej ta mekanikoe, xi chale: «Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike chalik ti kʼexlal la sba ti kʼalal mu masuk tsots skʼoplal li kabteltike. Xkoʼolaj ti xi chalik yaʼeluke: ‹Ta skoj ti chʼabal to jtaoj yan kabtele chkakʼ to persa chi-abtej liʼe›».

Epal krixchanoetike tsnopik ti maʼuk la sventaik li tsatsal abtele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun yikʼaluk van chchʼunik li kʼusitik chlokʼ ta television, ta Internet o ta yan kʼusitik ti lek noʼox xkuxlejalike xchiʼuk ti oy noʼox kʼusi x-ayan yuʼunik yileluke. Li Matthew ti ch-abtej ta mantenimiento, xi chale: «Chalik ti muʼyuk la tsots skʼoplal li buchʼutik muʼyuk lek staoj yabtelike». Jech yakʼoj venta ek li Shane ti ch-abtej ta chabiej nae. Xi chale: «Li krixchanoetike tskʼan jech-o tspasik kanal kʼuchaʼal ta voʼnee, pe ti jutukuk noʼox la ch-abtejike».

Li kʼusi labal sbae jaʼ ti oy ep krixchanoetik ti tskʼupinik li tsatsal abtele. Li Daniel ti 25 sjabilal ti tsmeltsan naetik xchiʼuk yan kʼusitike, xi chale: «Chakʼ jun oʼontonal kʼalal tsots chij-abteje, mas to kʼalal jnaʼojtik ti jaʼ sventa skoltael yantike». Jech tsnop ek li Andre ti 23 sjabilale, xi chale: «Jnaʼoj lek ti jaʼ noʼox xuʼ xakʼbun muyubajel xchiʼuk jun oʼontonal mi tsots chi-abteje. Maʼuk chakʼ muyubajel mi jutuk chij-abteje, jaʼ noʼox chakʼ chʼaj».

¿Kʼusi koltabilik-o Daniel xchiʼuk Andre sventa skʼupinik li tsatsal abtele? Jaʼ ti chchʼunik li beiltaseletik chakʼ Vivliae. Yuʼun li Vivliae tstij koʼontontik ti tsotsuk xij-abteje xchiʼuk chal kʼuxi xuʼ jkʼupintik li kʼusitik ta jpastike.

¿Kʼusi beiltaseletik ta Vivlia xuʼ skoltaot sventa xakʼupin li avabtele? Ta xkalbotkutik ti xakʼel batel li ta yan mantal chtale.

NOPBO SKʼOPLAL LI SBALIL CHATABE LI AVABTELE

Kʼusuk li kabteltike, mi jaʼ ti skʼan tsots chij-abtej ta jnopbentik o ta kok jkʼobtike, skʼan me mu xchʼay ta joltik ti «scotol li cʼusitic ta jpastique oy cʼusi ta jtatic te» (Proverbios 14:23). ¿Kʼusi ti ta jtatike? Li baʼyele, kʼalal chij-abteje jaʼ to te ta jtatik-o li kʼusitik chtun kuʼuntike. Akʼo mi yaloj Dios ti chakʼbe kʼusi chtun yuʼunik li buchʼutik chakʼik persa chtunik ta stojolale (Mateo 6:31, 32). Pe skʼan me mu teuk jmeyoj jkʼobtik xijkom xchiʼuk skʼan me tsots xij-abtej (2 Tesalonicenses 3:10).

Teuk ta joltik ti jaʼ sventa jtatik kʼusi chtun kuʼuntik kʼalal chij-abteje xchiʼuk jaʼ sventa xpas kuʼuntik lek li kʼusitik jbainojtike. Li Joshua ti 25 sjabilale, xi chale: «Mi xkʼel xa kuʼun jba jtuktike toj echʼ noʼox lek. Mi ta jtabetik stojol jtuktik li kʼusi chtun kuʼuntike, xuʼ xkaltik ti yuʼun oy sbalil li kabteltik unbi».

Jech xtok, kʼalal tsots chij-abteje oy jbalil chkaʼi jbatik. ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik? Yuʼun kʼalal tsots chij-abteje, mu kʼunuk ta pasel xchiʼuk chijchʼajub yuʼun. Pe mi laj kakʼtik persa spasel xchiʼuk mi baxbolutike chakʼbutik me muyubajel, yuʼun la jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike (Proverbios 26:14). Taje chakʼbutik jun oʼontonal. Li Aaron ti laj kalbetik skʼoplal ta baʼyel mantale, xi chale: «Kʼalal mi mal xa li kʼakʼale xuʼ van lubem chikom, o muʼyuk buchʼu laj yakʼ venta li kʼusi la jpase, pe chakʼbun muyubajel yuʼun jnaʼoj ti oy kʼusi lek la jpase».

CHANO LEK SPASEL

Li Vivliae tskʼupil kʼopta li jun vinik ti lek snaʼ x-abteje xchiʼuk li ants ti lek baxbol ta spasel skotol kʼusitike (Proverbios 22:29; 31:13). Melel onoʼox ti mu ta junchibuk kʼakʼal ta jchantik spasel jtosuk abtelale xchiʼuk mi mu xijtojobutik lek ta spasele mu jkʼupintik. Taje xuʼ van jaʼ ta skoj ti oy buchʼutik mu skʼupinik lek li yabtelike, yuʼun muʼyuk chakʼik persa xchanel lek.

Kʼalal ta jchantik lek spasel li kabteltike xuʼ jkʼupintik lek spasel kʼusuk noʼox abtelal. Li William ti 24 sjabilale, xi chale: «Kʼalal chkakʼbetik yipal spasel lek li kabteltike xchiʼuk kʼalal chkilbetik sbalile, chakʼ muyubajel. Pe mi muʼyuk chkakʼbetik yipal spasel leke muʼyuk me chakʼbutik muyubajel».

NOPO KʼUXI TSTABEIK SBALIL YANTIK LI AVABTELE

Maʼuk noʼox me xanop ti kʼu yepal chapas kanale. Xi xa jakʼbe abae: «¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal li kabtele? ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel ti muʼyukuk buchʼu yan tspase o ti chopoluk xichʼ pasele? ¿Kʼuxi tstabeik sbalil yantik li kʼusi ta jpase?».

Li slajeb sjakʼobile, jaʼ me mas tsots skʼoplal, yuʼun mi la jtabetik li stakʼobile xuʼ skoltautik sventa jkʼupintik lek li kʼusi ta jpastike. Li Jesucristoe xi onoʼox laj yale: «Jaʼ toj echʼem xcuxet yoʼnton li bochʼo ta xaqʼue; jaʼ mu sta jech li bochʼo ta xichʼe» (Hechos 20:35). Yuʼun maʼuk noʼox tstabe sbalil li yajval kabteltik xchiʼuk li yan krixchanoetike, moʼoj, yuʼun oy buchʼu yan tstabeik sbalil: jaʼ li kutsʼ kalaltik xchiʼuk li buchʼutik abol sbaike.

Li kutsʼ kalaltike. Kʼalal chakʼbeik yipal sventa xakʼbeik kʼusitik chtun yuʼunik yutsʼ yalalik li jun totil o jun meʼile, oy chaʼtos ti kʼuxi tskoltaik-oe. Li baʼyele, jaʼ ti chakʼbeik li kʼusi chtun yuʼunik ta jujun kʼakʼale: sveʼelik, skʼuʼ spokʼik xchiʼuk ti oyuk bu xnakiike. Vaʼun jaʼ jech tspasik li kʼusi akʼbil sbainik yuʼun Diose, ti skʼan xakʼbeik kʼusi chtun yuʼun li ‹yutsʼ yalalike› (1 Timoteo 5:8). Li xchibale, jaʼ ti jech chakʼbeik ta ilel ti tsots skʼoplal ti baxbolikuk ta abtele. Xi chal li Shanee: «Li jtote lek ojtikinbil ti lek snaʼ x-abteje: melel snaʼ xkʼopoj xchiʼuk tsots abtejem talel ti kʼu xa sjalil kuxule, jaʼ mas xa jal abtejem li ta karpinteroale. Jaʼ yakʼoj kil ti ep sbalil li tsatsal abtele: li spasel kʼusitik ti chtun yuʼunik li yantike».

Li buchʼutik abol sbaike. Li jtakbol Pabloe laj yalbe yajtsʼaklomtak Cristo ti akʼo tsots ‹abtejikuke›. ¿Kʼu yuʼun ti skʼan jech spasike? Xi to laj yale: «Yuʼun jech xuʼ chlic [skoltaik] li bochʼotic abul sbaique» (Efesios 4:28). Mi chkakʼbetik yipal sventa xkakʼbetik kʼusi chtun yuʼunik li kutsʼ kalaltike, xuʼ van jkoltatik to li buchʼutik abol sbaike (Proverbios 3:27). Jech ta melel, mi tsots chij-abtejutik sventa jkoltatik li yantike ta me xakʼbutik ep muyubajel.

MU ME JAʼUK NOʼOX XAPAS LI KʼUSI TSKANBOXUKE

Li Jesuse oy kʼusi laj yalbe yajtsʼaklomtak li ta Mantaletik ta Vitse, xi laj yale: «Me oy chasujoxuc ta icatsil junuc revae, cuchbeic batel chibuc reva» (Mateo 5:41). ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta akuxlejal li kʼusi laj yal Jesús taje? Jaʼo kʼalal maʼuk noʼox chapas li kʼusi chavichʼ albele. Paso li kʼusi mas vokol chavaʼie: mas anil xapas li kʼusi abainoje xchiʼuk lekuk xapas. Li kʼusitik mu masuk tsots skʼoplal yileluke akʼo lek ta avoʼonton spasel.

Mi jech chapas taje, xuʼ me mas chakʼupin li avabtele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ta sjunul avoʼonton chapas, maʼuk ta skoj ti yuʼun persa skʼan xapase. Li kʼusi chakʼan chapase voʼot chanop atuk (Filemón 14). Taje tsvules ta joltik li kʼusi chal Proverbios 12:24: «Li bochʼo lec snaʼ xʼabteje chcʼot ta jpasmantal; yan li bochʼo chʼaje chichʼ pasel ta mantal». Melel onoʼox ti mu xijkʼotutik ta batsʼi mosoil ti sujbilutik ta spasel jtosuk tsatsal abtelale. Pe mi muʼyuk chkakʼ ta koʼontontik li kabteltike, xuʼ me mosoinbil chkaʼi jbatik yuʼun li kʼusi tskʼan yantike. Mi ta jkuchtik ‹batel chibuk revae›, muʼyuk me pasbilutik ta mantal chkaʼi jbatik.

OYUK NOʼOX ME SPʼISOL XA-ABTEJ

Akʼo mi toj jtunel ti tsots chij-abteje, pe naʼo me ti maʼuk mas tsots skʼoplale. Melel onoʼox ti chal Vivlia ti skʼan jnaʼtik lek xij-abteje (Proverbios 13:4). Pe skʼan me mu jaʼuk xbat ta koʼontontik li abtele. Li ta Eclesiastés 4:6 xi chale: «Tscʼan onoʼox ta jcux coʼntontic jutuc; jaʼ altic me xchibal xaʼox jcʼob jmiloj jbatic ta abtel jchiʼuctique». ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Li buchʼu jaʼ noʼox batem ta yoʼonton yabtele muʼyuk noʼox xokol xchiʼuk chlub tajek, jaʼ yuʼun mu xa skʼupin li yabtele. Li Eclesiastese chal ti «jaʼ jech chac cʼu chaʼal me ta jcʼan ta jnutstic iqʼue, muʼyuc cʼusi ta jtatic o».

Li Vivliae tskoltaot sventa oyuk noʼox spʼisol xa-abtej. Melel onoʼox ti chal Vivlia ti akʼo xkakʼ ta koʼontontik li kabteltike, pe chal xtok ti akʼo jnaʼtik «stʼujel batel ti bu leque» (Filipenses 1:10). ¿Kʼusitik ti skʼan jnaʼtik stʼujele? Jaʼ ti jmojuk x-echʼ kuʼuntik kʼakʼal xchiʼuk li kutsʼ kalaltike xchiʼuk li kamigotaktike. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ li kʼusitik sventa mantale, jech kʼuchaʼal li skʼelel Vivliae xchiʼuk li snopbel skʼoplale.

Li buchʼutik oy noʼox spʼisol kʼusitik tspasike, mas tskʼupin li yabtelike. Li Williame, xi chale: «Oy toʼox jun yajval kabtel ta voʼne ti jaʼ jun slekil kʼelobil ti kʼuxi xuʼ ta spʼisoluk noʼox xij-abteje. Toj echʼ noʼox x-abtej xchiʼuk ta skoj ti toj lek tspas li yabtele solel xmuyubaj yuʼun li krixchanoetike. Pe kʼalal mi mal li kʼakʼale chchʼay ta sjol li yabtele, jaʼ xa noʼox chakʼ ta yoʼonton li yutsʼ yalale xchiʼuk li srelijione. Pe ¿mi xanaʼe? Solel xmuyubaj tajek».