¿Mi oy ajakʼojbe aba kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal mi lijchame? ¿Mi oy van bu yakal chil svokolik li buchʼutik chamem kuʼuntike? ¿Mi ta to van jchaʼkʼeltik? ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ta melel mi oy chaʼkuxesel? Sventa jtakʼtike, ¿kʼu yelan chavil ti jchantik batel li kʼusi chal Vivliae? Baʼyel jchantik kʼusi chal Skʼop Dios ta sventa li lajelale, mi laje ta jchantik ta sventa li spatobil oʼontonale.

¿Kʼu yelan oyik li animaetike?

XI CHAL LI VIVLIAE: «Li bochʼotic cuxulic toe snaʼic ti ta onoʼox xchamique, pero li bochʼotic chamenic xae mu xa cʼusi snaʼic o, xchiʼuc muʼyuc xa cʼusi tstaic o, yuʼun jʼechʼel ichʼay o scʼoplalic. Scotol li cʼusitic chaʼacʼbat aventain spasele paso me ti bu cʼalal xatabe yipal spasele yuʼun cʼalal me labat ta yavil animaetique,a muʼyuc xa abtel, muʼyuc cʼusi stacʼ pasel, muʼyuc xa cʼusi jnaʼtic, muʼyuc xa bijubtasel.» (Eclesiastés 9:5, 10.)

Kʼalal chal Vivlia «yavil animaetique», jaʼ chalbe skʼoplal li mukinaltike, jaʼ xkaltik Seol. Taje jaʼ noʼox jun lokʼolkʼop, yuʼun li teye chʼabal abtel xchiʼuk muʼyuk kʼusi jnaʼtik. Nopbo skʼoplal li kʼusi laj yaʼibe smelolal li tukʼil Job ta sventa li yavil animaetike. Ta jun noʼox kʼakʼal cham skotol li xchʼamaltake xchiʼuk chʼay skotol li kʼusitik oy yuʼune. Ta tsʼakale laj yil svokol ta jtos chamel ta sjunul sbekʼtal. Vaʼun xi la skʼanbe vokol li Diose: «Oyuc cʼuxi xanacʼun ta yavil animaetique [«kʼatinbak», jech kʼuchaʼal chal La Sagrada Biblia, de Guillermo Jünemann]» (Job 1:13-19; 2:7; 14:13). Li Jobe snaʼoj lek ti maʼuk jun tojob mulil ti xlomlun skʼakʼal li yavil animaetike o kʼatinbak, ti bu mas chil svokole. Mu jechuk, yuʼun jaʼ ti bu chkux yoʼontone, ti muʼyuk xa chil svokole.

Yan ti kʼuxi xuʼ jnaʼtik kʼu yelan oy li animaetike jaʼ kʼalal ta jchantik loʼiletik ta Vivlia ta sventa li buchʼutik laj yichʼik chaʼkuxesele (kʼelo li rekuadro ti bu chal: «Li Vivliae chalbe skʼoplal vaxakib chaʼkuxesel»).

Li buchʼutik laj yichʼik chaʼkuxesel taje, mi junuk buchʼu laj yal ti oy bu ay yil svokolike o ti oy bu ay skʼupin xkuxlejalike. Ti oyuk bu ayike, ¿mi mu lajuk yalik xanaʼ? ¿Mi mu teuk tsʼibabil komel ta Vivlia jechuk yoʼ jnaʼtik bu ayike? Pe li Vivliae muʼyuk chal jutebuk ta sventa taje. Li krixchanoetik taje muʼyuk kʼusi laj yalik, yuʼun chʼabal kʼusi stakʼ xalbeik skʼoplal. Kʼalal chamike muʼyuk kʼusi snaʼik, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal ochem tajek svayelik. Li Vivliae tstunes bakʼintik li jpʼel kʼop ‹vayel› kʼalal chalbe skʼoplal li lajele. Jun skʼelobile, kʼalal chichʼ albel skʼoplal li Davide, li Vivliae chal ti «vay ta [lajelale]», jech chichʼ albel skʼoplal li jchankʼop Esteban eke (Echos 7:60; 13:36).

Vaʼun chaʼa, ¿mi te van chlaj-o jkʼoplaltik kʼalal mi lijchame? ¿Mi xuʼ to van xichʼik tijel li buchʼutik vayalik ta lajelale?

¿Mi xuʼ to van xchaʼkuxiik li buchʼutik chamemike?

XI CHAL LI VIVLIAE: «Chkʼot yorail ti skotol li buchʼutik oy ta smukinalike chaʼibeik yechʼomal ye [Jesus], vaʼun chlokʼik tal.» (Juan 5:28, 29.)

Li Jesukristoe laj onoʼox yal ti ta xokobtas li mukinaletik ta mas tsʼakale, taje jaʼo kʼalal mi lik ajvalilajuke. Xi chvul ta sjol li Fernando ti laj xa onoʼox kalbetik tal skʼoplal ta baʼyel mantale: «Chʼayal to kʼot koʼonton kʼalal la jchan li kʼusi chal Juan 5:28 xchiʼuk 29. La spatbun tajek koʼonton, yuʼun jaʼ mas la jnopbe skʼoplal li kʼusi chtal ta tsʼakale».

Li tukʼil moltotil Jobe snaʼoj onoʼox ti chkʼot skʼakʼalil ti chchaʼkuxesat yuʼun li Diose. Xi la sjakʼe: «Mi chcham li jun vinik ti staoj xa lek svaʼleje, ¿mi xuʼ to van xchaʼkuxi?». Xi ta sjunul yoʼonton la stakʼ stuke: «Ta jmala skotol kʼakʼal li ta kabtel ti persa skʼan ta jpase [ti kʼu sjalil te oyun ta mukinale], jaʼ to mi vul li jkʼexole. Voʼot cha-ikʼvan, voʼon ta jtakʼbot» (Job 14:14, 15, TNM).

Li Marta, ti jaʼ xchiʼil ta vokʼel li Lasaroe, snaʼojbe xa onoʼox skʼoplal li spatobil oʼontonal ta sventa li chaʼkuxesele. Kʼalal cham li Lasaroe, xi albat yuʼun Jesus li Martae: «Chchaʼkuxi li amuke». Xi la stakʼbee: «Jnaʼoj ti chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼale». Vaʼun li Jesuse xi laj yalbee: «Voʼon li chaʼkuxeselune xchiʼuk voʼon li kuxlejalune. Li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta jtojolale, manchuk mi ta xcham, chkuxi» (Juan 11:23-25). Ta mas tsʼakale, li Jesuse la xchaʼkuxes li Lasaroe. Li labal sba loʼil taje chakʼ jnoptik li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale. ¡Chakʼ tajek xkuxetel oʼontonal ti chkiltik chchaʼkuxi ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik ta spʼejel Balumile!

¿Mi oy buchʼu chchaʼkuxiik ta vinajel?

XI CHAL LI VIVLIAE: Li Skʼop Diose chakʼ iluk ti jelel tajek ti kʼu yelan laj yichʼ chaʼkuxesel li Jesuse: mu xkoʼolaj xchiʼuk li yan vaxakvoʼ ti laj yichʼik chaʼkuxesele. ¿Kʼuxi ti jelele? Yuʼun li vaxakvoʼ krixchanoetike liʼ laj yichʼik chaʼkuxesel ta Balumile. Akʼo mi jech, li Vivliae xi chal ta sventa li xchaʼkuxesel Jesuse: «Li stuke te oy ta sbatsʼikʼob Dios, yuʼun bat ta vinajel» (1 Pedro 3:21, 22). ¿Mi jaʼ noʼox van stuk Jesukristo ti laj yichʼ chaʼkuxesel sventa chbat kuxiuk ta vinajele? Kʼalal skʼan toʼox xbat ta vinajele, xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Kʼalal mi la jtam batel jbe sventa chbat jchapanboxuk avavilike, chisut tal yan velta, vaʼun ta jchʼamoxuk jtuk li ta nae, yuʼun jech teuk oyoxuk ek ti bu oyune» (Juan 14:3).

Kʼalal bat ta vinajel li Jesukristoe, oy kʼusitik bat xchapan sventa te xchʼam li jlom yajchankʼoptake. Li Vivliae chal jayvoʼ buchʼutik chbatik ta vinajel: jaʼ 144 mil (Apokalipsis 14:1, 3). Pe ¿kʼusi chbat spasik ta vinajel li yajtsʼaklomtak Kristo taje?

Ta melel oy ep kʼusitik ta spasik. Xi chal li Vivliae: «Xmuyubajik noʼox xchiʼuk chʼulik li buchʼutik te skʼoplalik li ta baʼyel chaʼkuxesele; muʼyuk xa tspasatik ta mantal yuʼun li xchibal velta lajelale, yuʼun chkʼotik ta yajpaletak Dios xchiʼuk Kristo xchiʼuk jmoj ch-ajvalilajik jmil jabil» (Apokalipsis 20:6). Skotolik chkʼotik ta ajvalil xchiʼuk ta paleal, jmoj tspasik mantal xchiʼuk Kristo yoʼ sventainik tal li Balumile.

¿Mi oy van buchʼu chchaʼkuxi liʼ ta Balumile?

XI CHAL LI VIVLIAE: Li jtakbol Pabloe xi la stsʼiba ta Skʼop Diose: «Oy spatobil koʼonton ta stojolal Dios jech kʼuchaʼal oy tajek spatobil yoʼonton li krixchanoetik liʼ eke, ti chchaʼkuxi li buchʼutik tukʼike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼike» (Echos 24:15).

¿Buchʼutik van skʼoplal li «tukʼike»? Jnopbetik skʼoplal jun tukʼil vinik ti Daniel sbie. Li stuke jaʼ jun tukʼil yaj-alkʼop Dios ti xi albat kʼalal jutuk xaʼox skʼan xchame: «Jun avoʼnton chacux. Tsʼacal chatots sventa chavichʼ li amoton ta slajebal cʼacʼale» (Daniel 12:13). ¿Bu van chchatots tal li Daniele? Xi jamal chal li Vivliae: «Li bochʼo tucʼ yoʼntonique jaʼ chuʼuninic o li yosilique, jech jun yoʼnton te chnaquiic o» (Salmo 37:29). Jech xtok, xi onoʼox laj yal li Jesuse: «Xmuyubajik noʼox li manxoetike, yuʼun jaʼ chuʼuninik li balumile» (Mateo 5:5). Li Daniel xchiʼuk yantik tukʼil yajtuneltak Diose chichʼik chaʼkuxesel sventa chkuxiik yan velta liʼ ta Balumile xchiʼuk xuʼ tskʼupinik li kuxlejal ta sbatel osile.

¿Buchʼutik van skʼoplal ti «muʼyuk tukʼike»? Jaʼ skotol li buchʼutik muʼyuk laj yojtikinik li kʼusi chal li Vivliae xchiʼuk ti muʼyuk laj yakʼ ta xkuxlejalike. Kʼalal mi laj yichʼik chaʼkuxesele, ta xojtikinik li Jeovaea xchiʼuk li Jesukristoe, vaʼun xuʼ xlik skʼanik (Juan 17:3). Li buchʼutik tsnop chtunik ta stojolal Jeovae chkuxiik sbatel osil.

¿Kʼu van yelan li kuxlejal ta Balumile?

XI CHAL LI VIVLIAE: «Tskusbat skotol yaʼlel satik yuʼun li Diose, muʼyuk xa lajelal, muʼyuk xa at-oʼonton, muʼyuk xa okʼel ta skoj vokolil xchiʼuk mi jaʼuk xa kʼusi kʼux ta aʼiel.» (Apokalipsis 21:4.) «Chlic spas lec snaic, chlic naquiicuc stuquic; chlic stsʼunic lec stsʼusubic, ta sloʼbeic sat stuquic.» (Isaías 65:21.)

¡Nopo noʼox avaʼi ti jech jmoj tsobol chakʼupin akuxlejal xchiʼuk avutsʼ avalale! Pe oy to jun sjakʼobil ti skʼan xichʼ takʼele: ¿Mi oy srasonal sventa jchʼuntik ti chkʼot ta pasele li chaʼkuxesele?

Xuʼ van oy buchʼu tsnopik ti yuʼun muʼyuk jpʼijiltik mi ta jchʼuntik ti oy chaʼkuxesele. Li jtakbol Pabloe mu jechuk la snop taje, yuʼun xi laj yale: «Mi jaʼ noʼox jmalaojtik Kristo li ta jkuxlejaltik liʼe, voʼotik mas abol jbatik, jaʼ mu sta li yantike. Pe tana une laj xa yichʼ chaʼkuxesel li Kristoe, jaʼ sba sat tsʼunobil kʼotem ta sventa li buchʼutik vayemik xa ta lajelale» (1 Korintios 15:19, 20). Li Pabloe xchʼunoj ta melel ti chchaʼkuxiik li animaetike. ¿Kʼu yuʼun ti jpʼel yoʼonton xchʼunoje? Ta skoj ti laj yichʼ chaʼkuxesel li Jesuse jaʼ kʼot ta spatobil yoʼonton (Echos 17:31).a Jech oxal li Pabloe la sbiiltas ta «sba sat tsʼunobil» li Jesuse, yuʼun jaʼ baʼyel laj yichʼ chaʼkuxesel sventa xkuxi sbatel osil. Mi jaʼ baʼyel laj yichʼ chaʼkuxesel li Jesuse, chakʼ ta aʼiel ti oy to buchʼutik yan chichʼik chaʼkuxesele.

Oy to yan srasonal ti xuʼ jchʼuntik ti oy chaʼkuxesele: li Jeova, ti jaʼ li Dios ti melel xkʼopoje, «mu snaʼ sjut [kʼop]» (Tito 1:2). Li stuke mi junuk velta snopoj kʼop o sjutoj kʼop xchiʼuk muʼyuk onoʼox jech tspas. Jaʼ yuʼun, chkʼot ta pasel li kʼusi chale: chchaʼkuxes li buchʼutik chamemike, yuʼun oy sjuʼel.

Ta skoj ti kʼanvanem li Jeovae, chchaʼkuxes li buchʼutik chamemike. Xi la sjakʼ li Jobe: «Mi chcham li jun vinik[e] [...] ¿mi xuʼ to van xchaʼkuxi? Voʼot cha-ikʼvan, voʼon ta jtakʼbot. Oy ta avoʼonton chachaʼkʼel li yabtel akʼobe» (Job 14:14, 15, TNM). Li Jobe xchʼunoj ti oy ta yoʼonton chchaʼkuxesat yuʼun li Stot ta vinajele. ¿Mi jech-o van oy ta yoʼonton chchaʼkuxesvan li Diose? Xi chal ta melel li Vivliae: «Vuʼun li Mucʼul Diosune mu jnaʼ jel o coʼnton» (Malaquías 3:6). Jech ta melel, li Diose oy-o ta yoʼonton chchaʼkuxes li animaetik sventa xmuyubaj skʼupin li xkuxlejalike. Li totil meʼiletik ti chamem li yalab xnichʼnabike jaʼ li kʼusi oy ta yoʼontonik taje. Li kʼusi toj leke, jaʼ ti maʼuk noʼox oy ta yoʼonton chchaʼkuxesvan li Diose, yuʼun oy sjuʼel sventa tspas (Salmo 135:6).

Li Jeovae chakʼbe sjuʼel li Xnichʼon sventa chchaʼkuxes li animaetike, kʼalal mi kʼot ta pasel taje, ta me xmuyubajik tajek li buchʼutik oy chamem yutsʼ yalalike. Li Jesuse oy ta yoʼonton spasel li abtelal taje. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti jaʼ jeche?Yuʼun kʼalal skʼan toʼox xchaʼkuxes li Lasaro ti jaʼ yamigoe, li Jesuse «lik okʼuk» kʼalal laj yil kʼu yelan chil svokolik li xchiʼiltak ta vokʼel Lasaroe xchiʼuk li yamigotake (Juan 11:35). Ta yan velta xtoke, kʼalal laj yil jun meʼon ants ti cham li jun noʼox skereme, li Jesuse «kʼuxubaj ta yoʼonton [...] xchiʼuk xi laj yalbee: ‹Mu xa xa-okʼ›». Vaʼun, la xchaʼkuxesbe li skereme (Lukas 7:13). Li loʼiletik taje chakʼ kiltik ti toj kʼux chaʼi Jesus kʼalal oy buchʼu chil svokol ta skoj ti chcham yutsʼ yalale. Jaʼ yuʼun, ¡chmuyubaj me tajek kʼalal mi kʼot yorail ta xchaʼkuxes li animaetike!

¿Mi oy aviloj avokol ta skoj ti oy buchʼu chamem avuʼune? Mi jeche, xuʼ van chanop ti mu kʼusi stakʼ pasele. Pe oy kʼusi stakʼ pasel, yuʼun li Diose yakʼojbe sbain Xnichʼon sventa xchaʼkuxes li animaetike. Teuk me ta ajol ti tskʼan Dios ti teuk oyot kʼalal mi chaʼkuxi li avutsʼ avalale. Nopo noʼox avaʼi ti jmoj xa tsobolot xchiʼuk avutsʼ avalal sventa chanopik li kʼusi chapasik ta jelavel ti muʼyuk spajebe xchiʼuk ti muʼyuk xa chachʼak-o abaike.

Li Lionel, ti laj kalbetik skʼoplal ta baʼyel mantale, xi chale: «Kʼalal oy buchʼu laj yalbun ta sventa li chaʼkuxesele, toj vokol ta chʼunel laj kaʼi xchiʼuk la jnop ti tsloʼlaikune. Pe ta tsʼakale, la jkʼel jtuk ta Vivlia ti jaʼ melele. ¡Solel oy ta koʼonton ta jkʼel yan velta li jmukʼtote!».

¿Mi chakʼan chanabe mas skʼoplal? Li stestigotak Jeovae ta sjunul me yoʼontonik chakʼik avil ta Vivlia ti kʼu yuʼun xchʼunojik ti oy ta melel li chaʼkuxesele.b