ОН ҮЧИНЧИ БАП
Һаят — Худа бәргән соға
1. Бизгә һаятни ким соға қилған?
ЙӘҺВА ХУДА һаятниң булиғи (Зәбур 36:9). У бизниң Яратқучимиз вә бизгә һаят бәрди. Муқәддәс китапта: «Сән барлиқ нәрсини яраттиң вә барлиқ нәрсә Сениң ирадәң бойичә моҗут һәм яритилғандур»,— дәп йезилған (Вәһий 4:11). Раст, Яратқучимиз бизниң һаят кәчүрүшимизни халайду. Һаят — Худаниң бизгә бәргән әҗайип соғисидур (Зәбур 36:9ни оқуң).
2. Бәхитлик һаят кәчүрүш үчүн немә қилишимиз керәк?
2 Йәһва бизгә һаят кәчүрүшимиз үчүн зөрүр болған һәммә нәрсиләрни бәргән, мәсилән, су вә йемәкликләр (Әлчиләр 17:28). Униңдин ташқири, У бизниң һаяттин һузур елишимизни халайду (Әлчиләр 14:15—17). Демәк, бәхитлик һаят кәчүрүш үчүн, Худаниң қанунлириға бойсунушимиз керәк (Йәшая 48:17, 18).
ХУДАНИҢ ҺАЯТҚА БОЛҒАН КӨЗҚАРИШИ
3. Қабил Һабилни өлтүргәндә Йәһва немә қилған?
3 Муқәддәс китаптин билгинимиздәк, бизниң вә башқиларниң һаяти Тәңри Йәһва үчүн қәдир-қиммәтлик. Мәсилән, Адәм ата билән Һава аниниң тунҗа оғли Қабил өзиниң иниси Һабилға ғәзәпләнгәндә, Йәһва Худа униңға ғәзивини бесиш керәклигини ейтқан. Бирақ Қабил Худаға қулақ салмай, ғәзиви тешип, «иниси Һабилға һуҗум қилип, уни өлтүрди» (Яритилиш 4:3—8). Қабил Һабилни өлтүргәнлиги үчүн Алла тәала уни җазалиған еди (Яритилиш 4:9—13). Ғәзәплиниш вә өчмәнлик адәмни залим һәм вәһший қилиду. Ундақ адәм мәңгүлүк һаятқа еришәлмәйду (Йоһанниң 1-хети 3:15ни оқуң). Шуңа Йәһвани хурсән қилиш үчүн, адәмләрни яхши көрүшни үгинишимиз керәк (Йоһанниң 1-хети 3:11, 12).
4. «Қатиллиқ қилмиғин» дегән қанундин немини биләләймиз?
4 Әсирләр өтүп, Пәрвәрдигар Муса пәйғәмбәр арқилиқ он әмир-пәрманни бәргәндә, Өзиниң һаятқа болған көзқаришини ениқ көрсәткән. Шу әмирләрниң биридә: «Қатил болма»,— дегән қанун бар (Қанун шәрһи 5:17). Әгәр адәм бирсини қәстән өлтүргән болса, у өзиму өлтүрүлүши шәрт еди.
5. Худа бала чүширишкә қандақ қарайду?
5 Худа бала чүширишкә қандақ қарайду? Һәтта туғулмиған бала Пәрвәрдигарниң көз алдида әтиварлиқ. Исраилларға бәргән қанунларниң биридә бир киши һамилдар аялға зиян-зәһмәт йәткүзсә, һәм униң балиси бойидин аҗрап чүшүп кәтсә, шу киши өлтүрүләтти (Чиқиш 21:22, 23ни оқуң; Зәбур 127:3). Демәк бала чүшириш — еғир гунадур (28-изаһәткә қараң).
6, 7. Һаятни қәдирләйдиғанлиғимизни Йәһваға қандақ көрситәләймиз?
6 Һаятни қәдирләйдиғанлиғимизни қандақ көрситәләймиз? Һаятимизға зиян йәткүзидиған нәрсиләрни истимал қилмаслиғимиз керәк. Мәсилән, тамака, насвай, нәшә яки башқа зәһәрлик нәрсиләрни истимал қилмаймиз. Сәвәви, булар саламәтлигимизгә зиян йәткүзүп, һаятимиз һәтта өлүм билән ахирлишиши мүмкин.
7 Худа бизгә һаятлиқни вә тәнни соға қилған. Шуңа У бизниң тән саламәтлигимизни яхши асришимизни халайду. Тенимизни булғайдиған яман адәтләр Пәрвәрдигарниң көз алдида бизни напак қилиду (Римлиқларға 6:19; 12:1; Коринтлиқларға 2-хәт 7:1). Әгәр Йәһва Худа бәргән һаятни қәдирлимисәк, Униңға қилған ибадитимиз бекар болиду. Яман адәтләрни ташлаш қийин болуши мүмкин. Бирақ һаятни қәдирләп, яман адәтләрни ташлашқа тиришсақ, Йәһва бизгә ярдәм бериду.
8. Башқиларни һәм өзүңизни хәтәргә дучар қилмаслиқ үчүн немә қилалайсиз?
8 Биз билгинимиздәк, һаят — қиммәтбаһа соға. Шуңа, Йәһва өзүмизниң һәм башқиларниң һаятини хәтәргә дучар қилмаслиқ үчүн бар күчимизни чиқиридиғанлиғимизға ишиниду. Буни биз мотоцикл, машина яки башқа бир қатнаш васитилирини һайдиғанда көрситәләймиз. Йәнә хәтәрлик яки зораванлиқ спорт түрлири билән шуғулланмаймиз (Зәбур 11:5). Шундақла өз өйүмиздиму бехәтәрлик сақлаймиз. Йәһва исраилларға: «Әгәр йеңи өй салсаң, өгүзидә қоршавни яса. Шу чағда униңдин бирси жиқилмайду вә саңа шу қан әйиви жуқмайду»,— дәп буйриған (Қанун шәрһи 22:8).
9. Һайванатларға қандақ көзқарашта болушимиз керәк?
9 Йәһва Худа үчүн бизниң һәтта һайванатларға болған көзқаришимизму муһим. Йәһва һайванатларни тамақ вә кийим-кечәк үчүн яки һаятимизға зиян йәткүзидиған әһвалдила өлтүрүшкә рухсәт бәргән (Яритилиш 3:21; 9:3; Чиқиш 21:28). Амма уларни көңүл ечиш яки оюн-тамашә қилиш үчүн, қийнаш яки өлтүрүшкә болмайду (Пәнд-нәсиһәтләр 12:10).
ҺАЯТ МУҚӘДДӘСТУР
10. Қан һаятни билдүридиғанлиғини нәдин билимиз?
10 Худа қанни муқәддәс дәп һесаплайду, сәвәви қан һаятни билдүриду. Қабил Һабилни өлтүргәндин кейин, Йәһва Қабилға: «Бу немә қилғиниң? Тиңша! Иниңниң қени Маңа йәрдин пәряд қиливатиду»,— дәп ейтқан (Яритилиш 4:10). Һабилниң қени униң һаятини билдүргән, шуңа Йәһва Қабилни инисини өлтүргәнлиги үчүн җазалиған. Топан судин кейин Йәһва Худа қан һаятни билдүридиғанлиғини йәнә көрсәткән. Мәсилән Нуһ вә униң аилисигә гөшни йейишкә рухсәт бәргән. Худа уларға: «Мидирлиған барлиқ тирик нәрсә силәргә озуқ болиду. Йешил өсүмлүкләрдәк, Мән силәргә буниң һәммисини бәрдим»,— дәп ейтқан. Лекин Йәһва уларға бир нәрсини қилишқа рухсәт бәрмигән, йәни уларға: «Пәқәт гөшни җени билән — униң қени билән йемәңлар»,— дәп буйриған (Яритилиш 1:29; 9:3, 4).
11. Худа Исраил хәлқигә қан һәққидә қандақ әмир бәргән?
11 Худа Нуһқа қанни йемә дәп 800 жил өткәндин кейин, У йәнә мундақ дегән: «Әгәр исраиллардин бири яки уларниң арисидики яқа җутлуқларниң бири йейишкә болидиған бир явайи һайван яки қушни овлап қенини төксә, уни топа билән йепип қойсун». Кейин У: «Силәр һечқандақ бир җаниварниң қенини йемәңлар»,— дәп буйриған (Ләвийләр 17:13, 14, ЙД). Бу сөзләр Йәһва қанни муқәддәс дәп һесаплайдиғанлиғини ениқ көрситиду. Адәмләр гөшни йесә болиду, амма қени билән йейишкә рухсәт қилинмиған. Демәк, һайванатларни озуқлиниш үчүн өлтүргәндә, қенини йәргә чоқум төкүш керәк еди.
12. Мәсиһийләр қанға қандақ көзқарашта?
12 Әйса өлүп тәхминән он жил өткәндин кейин ақсақаллар билән әлчиләр Йерусалимға жиғилған. Улар исраилларға берилгән Тәврат қануниниң қайси әмирлирини мәсиһийләргә орунлаш керәклигини қарар қилған (Әлчиләр 15:28, 29ни оқуң; 21:25). Йәһва уларға қанни бурунқидәкла муқәддәс дәп һесаплашқа ярдәм бәргән. Биринчи әсирдики мәсиһийләргә қанни ичишкә вә йейишкә, һәтта қени төкүлмигән һайванатларниң гөшини йейишкә рухсәт қилинмиған. Әгәр улар бу әмиргә бойсунмиса, бутқа чоқунуш яки җинсий әхлақсизлиққа охшаш еғир гуна қилған болатти. Шу вақиттин тартип, Әйсаниң әгәшкүчилири қанни йемигән вә ичмигән. Шу сәвәптин, Худаниң һәқиқий хизмәтчилири бүгүнки күндиму қанни муқәддәс дәп һесаплайду.
13. Немә сәвәптин мәсиһийләр қан қуймайду?
13 Ундақта қан қуюшқа боламду? Яқ. Сәвәви Йәһва Худа бизгә қанни ичишкә яки йейишкә рухсәт қилмиған. Мәсилән, дохтур сизгә спиртлиқ ичимликни ичмәң десә, сиз уни томуриңизға қуяттиңизму? Әлвәттә, яқ. Шуниңға охшаш, қанни ичишкә яки йейишкә болмайду дегән әмир, уни қуюшқиму болмайдиғанлиғини билдүриду (29-изаһәткә қараң).
14, 15. Худа хизмәтчилири һаятқа қандақ қарайду? Йәһваға бойсунуш қанчилик муһим?
14 Дохтур сизгә: «Қан қуймисиңиз, өлүсиз!»,— дәп ейтсичу? Һәр бир адәм қан қуюш яки қуймаслиқни өзи қарар қилиду. Худаниң хизмәтчилири Униң соғисини, йәни һаятни бәк қәдирләйду. Шуңа улар һаятини сақлаш үчүн башқа бир давалаш усуллирини издәйду, бирақ һәргизму қан қуймайду.
15 Раст, биз саламәтлигимизниң яхши болуши үчүн тиришимиз. Бирақ Алла тәаланиң көз алдида һаят муқәддәс болғанлиқтин қан қуймаймиз. Қан қуюп һаятимизни сақлап қелиштин көрә, Худаниң әмирлиригә қулақ селиш әвзәл. Әйса пәйғәмбәр: «Ким өз җенини қутқазғуси кәлсә, уни жүтүриду, һә ким җенини мән үчүн жүтәргән болса, у уни тапиду»,— дәп ейтқан еди (Мәтта 16:25). Биз Яратқучиға бойсунушни халаймиз, сәвәви биз Уни яхши көрүмиз. У бизниң немигә муһтаҗ екәнлигимизни яхши билиду. Бизму Йәһваға охшаш һаятни қәдирләп, уни муқәддәс дәп һесаплаймиз (Ибранийларға 11:6).
16. Немә сәвәптин Худа хизмәтчилири Униңға бойсуниду?
16 Худаниң садиқ хизмәтчилири қанға болған көрсәтмиләргә қулақ селишқа тиришиду? Улар қанни ичмәйду, йемәйду яки өзини давалаш үчүнму ишләтмәйдуa. Бирақ, улар һаятини сақлап қелиш үчүн башқа тиббий давалаш усуллирини издәйду. Биз қан билән һаятни яратқан Пәрвәрдигарниң адәмләр үчүн неминиң әң яхши екәнлигини билидиғанлиғиға ишинимиз. Сизчу, Худаниң сиз үчүн неминиң әң яхши екәнлигини билидиғанлиғиға ишинәмсиз?
ҚАН ВӘ ҚУРБАНЛИҚ ҚИЛИШ
17. Исраиллар қанни пәқәт қандақ мәхсәт үчүн ишлитәлигән?
17 Худа Муса пәйғәмбәргә бәргән Қанунда мундақ йезилған: «Һәрбир тирик мәвҗудатниң җени болса униң қенидидур, Мән уни җениңлар үчүн қурбангаһ үстигә капарәт кәлтүрүшкә [гуна үчүн кәчүрүм сораш] бәргәнмән. Чүнки қан өзидики җанниң васитиси билән капарәт кәлтүриду» (Ләвийләр 17:11, ЙД). Исраиллар гуна қилғанда, Йәһвадин кәчүрүм сораш үчүн, ибадәтханиға мал әкеләтти. Кейин роһаний шу малниң қенини қурбангаһқа төкәтти. Демәк, Йәһва исраилларға қанни пәқәт шу мәхсәт үчүн ишлитишкә рухсәт бәргән.
18. Әйсаниң қурбанлиғи бизгә қандақ мүмкинчилик бәрди?
18 Әйса йәргә кәлгәндә пүткүл адәмзатни қутқузуш үчүн өз һаятини қурбан қилған. Шуңа малларни қурбан қилиш һәққидики қанунни орунлаш керәк болмиған (Мәтта 20:28; Ибранийларға 10:1). Әйсаниң һаяти шунчилик қиммәтбаһа болғанки, йәни Йәһва Худа униң қурбанлиғи асасида һәммә адәмгә мәңгү яшаш үчүн мүмкинчилик бәргән (Йоһан 3:16; Ибранийларға 9:11, 12; Петрусниң 1-хети 1:18, 19).
Сиз һаятни һәм қанни қәдирләйдиғанлиғиңизни қандақ көрситәләйсиз?
19. Һәммисиниң қенидин таза болуш үчүн немә қилишимиз керәк?
19 Йәһва бизгә бәргән әҗайип һаят соғити үчүн миннәтдармиз! Биз адәмләрни яхши көргәнликтин, уларниң һаятини қутулдуруш үчүн бар күчимизни салимиз. Шуңа биз башқиларға, Әйсаға ишәнгән адәм мәңгү яшалайду, дәп хуш хәвәрни ейтишни халаймиз (Әзәкиял 3:17—21). Әлчи Паулға охшаш бизму: «Һәммиңларниң қенидин мән таза... чүнки Худаниң пүтүнләй ирадисини силәргә җакалаштин баш тартмидим»,— дәп ейтимиз (Әлчиләр 20:26, 27). Биз адәмләргә Йәһва вә Униң һаятқа болған көзқариши һәққидә ейтсақ, қан вә һаятниң муқәддәс екәнлигини көрситәләймиз.
a Қан қуюш һәққидики мәлуматни Йәһва гувачилири нәшир қилған «Худаниң меһир-муһәббитидин айрилмаңлар» дегән китапниң 77—79 бәтлиридин тапалайсиз.