6-باب
كۆڭۈل ئاچىدىغان ساغلام ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاش
«قانداقلا ئىش قىلىشىڭلاردىن قەتئىينەزەر، ئۇنى پەقەت خۇدانىڭ ئۇلۇغلىنىشى ئۈچۈن قىلىڭلار». — 1-كورىنتلىقلار 10:31.
1، 2. ئويۇن-تاماشىلارغا نىسبەتەن، قانداق تاللاش ئىمكانىيىتىمىز بار؟
شىرىن-تەملىك مېۋىگە ئېغىز تەگمەكچى بولدىڭىز دەيلى. بىراق، يېيىشكە تەمشەلگىنىڭىزدە، مېۋىنىڭ زىدە بولۇپ سېسىغان جايى بارلىقىنى كۆرۈپ قالدىڭىز. قانداق قىلماقچىسىز؟ مېۋىنىڭ سېسىغان جايى بولسىمۇ، ھېچقىسى يوق دەپ يەۋەتسىڭىزمۇ ياكى ئۇنى يېمەي بىراقلا تاشلىۋەتسىڭىزمۇ ۋە ياكى سېسىغان جايىنى كېسىپ ئېلىۋىتىپ، قالغان ساق قىسىمىنى يېسىڭىزمۇ بولىدۇ. ئۇنداقتا، قانداق قىلىشنى تاللايسىز؟
2 كۆڭۈل ئاچىدىغان ئويۇن-تاماشىلار مۇشۇ مېۋىگە ئوخشىشىپ كېتىدۇ. بەزىدە، ئازراق دەم ئېلىش ئۈچۈن كۆڭۈل ئاچماقچى بولغىنىڭىزدا، بۈگۈنكى كۈندە نۇرغۇنلىغان ئويۇن-تاماشىلارنىڭ خۇددى سېسىغان مېۋىگە ئوخشاش، ئەخلاق ئۆلچىمىدىن چىقىپ، چىرىكلىشىپ بۇزۇقچىلىققا تولغانلىقىنى كۆرۈسىز. ئۇنداقتا، سىز قانداق قىلماقچى؟ بەزىلەر خۇددى مېۋىنى سېسىقى بىلەن بىللە يەۋەتكەندەك، ھەتتا ساغلام بولمىسىمۇ، بۇ دۇنيادا بار بولغان ھەرقانداق ئويۇن-تاماشىلارنىڭ ھەممىسىنى قوبۇل قىلىدۇ. بەزىلەر ھەرقانداق كۆڭۈل ئېچىشنى تاشلاپ، ساغلام بولمىغان، ئۆزىگە زىيان يەتكۈزىدىغان نەرسىلەرگە يېقىن كەلمەيدۇ. يەنە بەزىلەر، ئېھتىياتچانلىق بىلەن ئۆزىنى زىيانلىق نەرسىلەردىن قاچۇرۇپ، كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن بەزى-بەزىدە ساغلام ئويۇن-تاماشىلارغا قاتنىشىدۇ. خۇدانىڭ مېھىر-مۇھەببىتى ئىچىدە ياشاش ئۈچۈن ئۆزىڭىز قانداق قىلىشنى تاللايسىز؟
3. بىز ھازىر نېمە توغرىسىدا مۇھاكىمە قىلماقچى؟
3 كۆپىنچىمىز ئۈچىنچى ئۇسۇلنى تاللايمىز. بەزىدە بىز دەم ئېلىشقا مۇھتاج بولىدىغانلىقىمىزنى بىلىمىز. بىراق، تاللىغان ئويۇن-تاماشىلىرىمىز، ئەخلاق ئۆلچەملىرىگە ماس، ساغلام بولۇشى زۆرۈر بولغاچ، قايسى خىل كۆڭۈل ئېچىشنىڭ ساغلام ياكى ساغلام ئەمەسلىكىگە قانداق ھۆكۈم قىلىش ئۈچۈن ئويلىنىپ كۆرۈشىمىزگە توغرا كېلىدۇ. ئاۋۋال، بىز تاللىغان ئويۇن-تاماشىلارنىڭ، يەھۋاغا ئىبادەت قىلىشىمىزغا قانداق تەسىرلەرنى كۆرسىتەلەيدىغانلىقى توغرىسىدا مۇھاكىمە قىلىپ باقايلى.
«قانداقلا ئىش قىلىشىڭلاردىن قەتئىينەزەر، ئۇنى پەقەت خۇدانىڭ ئۇلۇغلىنىشى ئۈچۈن قىلىڭلار»
4. ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىمىزغا، ئۆزىمىزنى يەھۋاغا بېغىشلاپ قىلغان ۋەدىمىز قانداق تەسىر كۆرسىتىشى كېرەك؟
4 كېلىڭ! 1946-يىلدا، سۇغا چۆمۈلدۈرۈلگەن بىر يەھۋا گۇۋاھچىسىنىڭ ئېيتقان سۆزلىرىنى ئاڭلاپ باقايلى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: «ھەر قېتىم سۇغا چۆمۈلدۈرۈلمەكچى بولغانلار ئۈچۈن نۇتۇق سۆزلەنگەندە، خۇددى ئۆزۈم چۆمۈلدۈرۈلمەكچى بولغاندەك، دىققەت بىلەن بېرىلىپ ئاڭلايمەن». ئۇ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ: «يەھۋا خۇداغا ئۆزىنى بېغىشلىغاندا بەرگەن ۋەدىنى ھەمىشە ئەسلەپ تۇرۇش، يەھۋاغا بولغان ساداقەتمەنلىكنى ساقلاشنىڭ مۇھىم قەدىمى»، دەيدۇ. سىزمۇ مۇشۇ سۆزلەرگە قوشۇلمامسىز!؟ پۈتكۈل ھاياتىڭىزنى يەھۋاغا خىزمەت قىلىش ئۈچۈن ئۆزىڭىزنى بېغىشلاپ قىلغان ۋەدىڭىزنى ئەسلەپ تۇرۇش، سىزنى ئاخىرغىچە سادىقلىقنى ساقلاشقا ھەرىكەت قىلدۇرىدۇ (ۋەز 5:4؛ ئىبرانىيلار 10:7). ئەمەلىيەتتە، نېمە ئۈچۈن ئۆزىڭىزنى ئاللا يەھۋاغا بېغىشلىغانلىقىڭىز توغرىسىدا چوڭقۇر ئويلىنىش، پەقەت ئىبادىتىڭىزگىلا ئەمەس، بەلكى تۇرمۇشىڭىزنىڭ ھەرقايسى تەرەپلىرىگە تەسىر قىلىدۇ. ئەلۋەتتە، بۇ ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىڭىزنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. مۇشۇ ھەقىقەت، ئەلچى پاۋلۇسنىڭ ئۆز زامانىدىكى ئېتىقادچىلارغا: «نېمە يەپ، نېمە ئىچىشىڭلار، قانداقلا ئىش قىلىشىڭلاردىن قەتئىينەزەر، ئۇنى پەقەت خۇدانىڭ ئۇلۇغلىنىشى ئۈچۈن قىلىڭلار»، دېگەن سۆزلىرىدە تەكىتلەنگەن. — 1-كورىنتلىقلار 10:31.
5. رىملىقلار 12:1-ئايەتتىكى يۇشۇرۇن ئاگاھلاندۇرۇشنى كۆرۈپ يېتىشىمىز ئۈچۈن، لاۋىيلار 22:18–20-ئايەتلەر قانداق ياردەم بېرىدۇ؟
5 ھاياتىڭىزدا مەيلى قانداق ئىش قىلىڭ، شۇ ئىشىڭىز پەرۋەردىگار يەھۋاغا قىلغان ئىبادىتىڭىز بىلەن چەمبەرچاس باغلىنىشلىق. ئەلچى پاۋلۇس رىم شەھىرىدىكى ئېتىقادچى قېرىنداشلارغا يازغان خېتىدە، چوڭقۇر مەنىسى بار سۆز-ئىبارىنى ئىشلىتىپ، مۇشۇ ھەقىقەتنى ئېتىقادچىلارغا ئېنىق كۆرسەتكەن. پاۋلۇس ئۇلارغا نەسىھەت قىلىپ: «ئۆزۈڭلارنى خۇدانى خۇرسەن قىلىدىغان، ئۇنىڭغا ئاتالغان تىرىك قۇربانلىق سۈپىتىدە ئۇنىڭغا بېغىشلىشىڭلارنى ئۆتۈنىمەن. مانا بۇ، سىلەرنىڭ خۇداغا قىلىدىغان ھەقىقىي ئىبادىتىڭلاردۇر»، دېگەن (رىملىقلار 12:1). شۇڭا، ‹ئۆزىمىزنىڭ› بارلىقىنى يەنى ئوي-پىكىر، قەلب ۋە كۈچ-قۇۋۋىتىمىزنى پەرۋەردىگارغا ئىبادەت قىلىشقا ئىشلىتىمىز (ماركۇس 12:30). پاۋلۇس پۈتۈن جېنى بىلەن ئىبادەت قىلىشنى قۇربانلىق، دەپ كۆرسەتكەن. بۇ «قۇربانلىق» سۆز-ئىبارىسى، يۇشۇرۇن بىر ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ. چۈنكى، تەۋرات قانۇنىدا، قۇربانلىقنىڭ ئەيىب نۇقسىنى بولسا، ئاللا يەھۋا ئۇنى مەقبۇل قىلمىغان (لاۋىيلار 22:18–20). خۇددى شۇنىڭغا ئوخشاش، ئەگەر ئەيسانىڭ ئەگەشكۈچىسىنىڭ قۇربانلىقى، يەنى يەھۋاغا قىلغان ئىبادىتى، بەزى تەرەپلەردىن بۇلغانغان بولسا، يەھۋا شۇنداق ئىبادەتنى قوبۇل قىلمايدۇ. ئۇنداقتا، ئىبادەت قانداق بولغىنىدۇ؟
6، 7. يەھۋانىڭ خىزمەتچىسى قانداق قىلىپ ئۆز تېنىنى بۇلغاپ ناپاك قىلىدۇ؟ شۇنداق قىلسا، ئاقىۋىتى قانداق بولۇشى مۇمكىن؟
6 ئەلچى پاۋلۇس رىم شەھىرىدىكى ئېتىقادچىلارغا نەسىھەت قىلىپ: «تېنىڭلارنىڭ ھەرقانداق بىر ئەزاسىنى يامان ئىشلارغا قورال قىلىپ، گۇناھقا تۇتۇپ بەرمەڭلار»، دېگەن. ئۇ يەنە ئۇلارغا: تەننىڭ ئىش-ھەرىكەتلىرىنى ئۆلتۈرۈڭلار، يەنى «گۇناھكار تەبىئىتىڭلار ئارزۇ قىلغان گۇناھتىن قول» ئۈزۈڭلار، دېگەن (رىملىقلار 6:12–14؛ 8:13). پاۋلۇس رىملىقلارغا يازغان ئاشۇ خېتىنىڭ ئالدىنقى بۆلىكىدە، ‹تەننىڭ ھەرقانداق بىر ئەزالىرىنى يامان ئىشلارغا قورال قىلىش› نىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بەزى مىساللار بىلەن چۈشەندۈرۈپ، گۇناھقا پاتقان ئىنسانلار ھەققىدە مۇنداق دېگەن: «ئۇلارنىڭ ئېغىزى لەنەت ۋە ئاچچىق بىلەن تولغاندۇر»، «ئۇلارنىڭ پۇتلىرى قان تۆككىلى ئالدىرايدۇر»، «كۆزلىرىنىڭ ئالدىدا خۇدانىڭ قورقۇنچى يوقتۇر» (رىملىقلار 3:13–18، ب ج). ئەگەر ئاللا يەھۋانىڭ خىزمەتچىلىرى تېنىنىڭ «ئەزاسىنى»، گۇناھلىق ئىشلارنى قىلىشقا قورال قىلسا، ئۆز تېنىنى بۇلغايدۇ. مەسىلەن، يەھۋانىڭ خىزمەتچىسى قەستەن، كىشىنى چىرىكلەشتۈرىدىغان شەھۋانىيلىق مەزمۇن قىلىنغان ھەرقانداق نەرسىلەرنى ياكى خورلۇق، زوراۋانلىق تەسۋىرلەنگەن كىنو-فىلىملەرنى كۆرسە، ئۇ «[كۆزىنى] گۇناھقا تۇتۇپ» بېرىپ، شۇ ئارقىلىق پۈتۈن تېنىنى بۇلغاپ ناپاك قىلىدۇ. ئۇنىڭ قىلغان بارچە ئىبادىتى، خۇددى ناپاك، ئەيىبى بار قۇربانلىققا ئوخشاپ قالغاچ، ئاللا ئۇنداق قۇربانلىقتىن خۇرسەن بولمايدۇ ۋە ئۇنى قوبۇل قىلمايدۇ (تەكرار قانۇن 15:21؛ 1-پېترۇس 1:14–16؛ 2-پېترۇس 3:11). ساغلام بولمىغان ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغانلار، ھەقىقەتەن چوڭ بەدەل تۆلەيدۇ.
7 شۇنىڭدىن روشەن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، ئاللا يەھۋانىڭ خىزمەتچىسىنىڭ كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن تاللىغان ئويۇن-تاماشىلىرى ئېغىر ئاقىۋەت ئېلىپ كېلەلەيدۇ. شۇڭلاشقا، تاللىغان ئويۇن-كۈلكىلەرنىڭ، ياراتقۇچىغا تەقدىم قىلغان قۇربانلىقىمىزنى بۇلغاپ ناپاك قىلىشىنى ئەمەس، بەلكى قۇربانلىقىمىزغا بېزەكلەر بولۇشىنى ئەلۋەتتە ئارزۇ قىلىمىز. تۆۋەندە، قايسى ئويۇن-تاماشىلارنىڭ ساغلام ياكى ساغلام ئەمەسلىكىنى قانداق قارار قىلىش توغرىسىدا مۇلاھىزە قىلىمىز.
«يامانلىقتىن يىرگىنىڭلار»
8، 9. (1) ئويۇن-تاماشىلارنى قايسى ئىككى تۈرگە ئايرىشقا بولىدۇ؟ (2) قايسى تۈردىكى ئويۇن- تاماشىلارنى قەتئىي رەت قىلىشىمىز كېرەك؟ نېمە ئۈچۈن؟
8 كۆڭۈل ئاچىدىغان ئويۇن-تاماشىلارنى ئىككى تۈرگە ئايرىشقا بولىدۇ. بىرى، ئېتىقادچىلار قەتئىي خالىي بولۇشى زۆرۈر ئويۇن-تاماشىلار؛ يەنە بىرى، تاللاش-تاللىماسلىقى ئېتىقادچىنىڭ ئۆزىگە باغلىق ئويۇن-تاماشىلار. ئۇنداقتا، بىرىنچى تۈردىكى — ئېتىقادچىلار قەتئىي خالىي بولۇشى زۆرۈر ئويۇن-تاماشىلارنى كۆرۈپ باقايلى.
9 مۇقەددەس كىتابتا، خۇدانىڭ بەزى ئويۇن-تاماشىلار بىلەن مۇناسىۋەتلىك قىلمىشلارنى ئۆچ كۆرىدىغانلىقى ئېنىق كۆرسىتىلگەنلىكىنى، بىز مۇشۇ كىتابنىڭ 1-بابىدا تىلغان ئېلىپ ئۆتكەن. ئويلاپ كۆرسەك، مەسىلەن بىر قىسىم ئىنتېرنېت تور بەتلىرى، كىنو-فىلىملەر، تېلېۋىزىيە كۆرۈنۈشلىرى ۋە ناخشا-مۇزىكىلارنىڭ مەزمۇنى — كىشىنى ۋەھشىي زوراۋانلىق، جىن-ئالۋاستى بىلەن ئالاقە قىلىش، شەھۋانىيلىق ياكى ئەخلاقسىزلىققا ئوخشاش قىلمىشلارنى قىلىشقا قۇترىتىدۇ. شۇنىڭغا ئوخشاش، چىرىكلەشكەن ئويۇن-تاماشىلار، ھەتتا مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا خىلاپ ئىشلارنى قىلىپ كۆڭۈل ئېچىشنىڭ ھېچقانداق خاتا يېرى يوق، دەپ كۆرسىتىدۇ. شۇڭا، خۇداغا ھەقىقىي ئىبادەت قىلغۇچىلار ئۇنداق كۆڭۈل ئېچىشلاردىن قەتئىي خالىي بولۇشى زۆرۈر (ئەلچىلەر 15:28، 29؛ 1-كورىنتلىقلار 6:9، 10؛ ۋەھىيلەر 21:8). شۇنىڭدەك ساغلام بولمىغان ئويۇن-تاماشىلارنى رەت قىلىش ئارقىلىق، پەرۋەردىگارنىڭ «يامانلىقتىن يىرگىنىڭلار»، دېگەن سۆزىگە ئۆزىڭىزنىڭ ئەمەل قىلىپ، «يامانلىقتىن باش تارتىپ» ياشاشنى قەتئىي قارار قىلغانلىقىڭىزنى يەھۋاغا كۆرسىتىپ، ‹چىن ئېتىقادقا› ئىگە بولالايسىز. — رىملىقلار 12:9؛ زەبۇر 34:14؛ 1-تىموتىي 1:5.
10. ئويۇن-تاماشىلار توغرىسىدا، قانداق ئوي-خىيالدا بولۇش ناھايىتى خەتەرلىك؟ نېمە ئۈچۈن؟
10 لېكىن، بەزىلەر ئەخلاقسىزلىق ئوچۇق ئاشكارا تەسۋىرلەنگەن ئويۇن- تاماشا، كۆرۈنۈشلەرنى كۆرۈشنىڭ ھېچقانداق زىيىنى يوق، دەپ ھېس قىلىشى مۇمكىن. چۈنكى ئۇلار، «مەن ئۇنى پەقەت كىنو-فىلىملەردىن ياكى تېلېۋىزىيە كۆرۈنۈشلىرىدىن كۆرىمەن، ئەمما ئۆزۈم شۇنداق ئىشلارنى ھەرگىز قىلمايمەن»، دەپ ئويلىشىدۇ. لېكىن، شۇنداق دەپ قاراش ئۆز-ئۆزىنى ئالداش بولۇپ، ناھايىتى خەتەرلىك (يەرەمىيا 17:9). ئەگەر يەھۋا ئۆچ كۆرگەن ئىشلارنى كۆڭۈل ئاچىدىغان ئويۇن-تاماشىلار قاتارىدا كۆرسەك، «يامانلىقتىن يىرگىنىڭلار»، دېگەن بۇيرۇققا راستىنلا ئەمەل قىلغان بولىمىزمۇ؟ تەكرار-تەكرار يامان ئىشلارنى كۆرۈش، شۇ توغرىسىدا ئوقۇش ۋە ئاڭلاش ئەقىلنى كېسىپ، زېھىننى گاللاشتۇرىدۇ (زەبۇر 119:70؛ 1-تىموتىي 4:1، 2). ئاقىۋەتتە، ئۆزىمىزنىڭ ئىش-ھەرىكىتى ۋە باشقىلارنىڭ گۇناھلىق قىلمىشلىرىغا بولغان كۆزقارىشىمىز تەسىرگە ئۇچرىشى مۇمكىن.
11. ئويۇن-تاماشىلارغا نىسبەتەن، قايسى ئىش گالاتىيالىقلار 6:7-ئايەتتىكى ھېكمەتلىك سۆزنىڭ توغرىلىقىنى ئىسپاتلىغان؟
11 بۇنداق ئىش ھەقىقەتەن يۈز بەرگەن. ئاللا يەھۋانىڭ خىزمەتچىلىرى ئارىسىدىكى بەزىلەر ئۆز تېنىنى ئەخلاقسىز ئىشلارغا قول قىلىپ بەرگەن، چۈنكى ئۇلار ھەمىشە مەزمۇنى ساغلام بولمىغان ئويۇن-تاماشا، كۆڭۈل ئېچىشلارنى تاللاپ، كۆڭلىنى خۇش قىلىشقان. ئاخىرىدا بولسا، ئۇلار «كىم نېمە تېرىسا، شۇنى ئالىدۇ»، دېگەن شۇ ھېكمەتلىك سۆزنىڭ تېگىگە يەتكەن (گالاتىيالىقلار 6:7). لېكىن، شۇنداق يامان ئاقىۋەتكە قىلىشتىن ھەم خالىي بولغىلى بولالاتتى. ئەگەر ئېھتىياتچانلىق بىلەن قەلبىڭىزگە ئېسىل ئەخلاق-پەزىلەتلەر ئۇرۇقىنى تېرىسىڭىز، ھاياتىڭىزدا يىغىۋالىدىغىنىڭىز پايدا-مەنپەئەت، شاد-خۇراملىق ھوسۇلى بولىدۇ. — «قانداق ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىم كېرەك؟»، دېگەن 77-بەتتىكى رامكىغا قاراڭ؟
مۇقەددەس كىتابقا ئاساسەن قارار چىقىرىش
12. ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشنىڭ، گالاتىيالىقلار 6:5-ئايەت بىلەن قانداق ئالاقىسى بار؟ شەخسەن قارار چىقىرىشىمىز ئۈچۈن، بىز قانداق كۆرسەتمىگە ئىگە؟
12 تۆۋەندە، ئىككىنچى تۈردىكى ئويۇن-تاماشىلارنى كۆرۈپ باقايلى. مۇقەددەس كىتاب مۇشۇ تۈردىكى ئويۇن-تاماشىلارنى بىۋاستە ئەيىبلىمەيدۇ ۋە ياكى قوللاپ-قۇۋۋەتلىمەيدۇ. شۇڭا، تاللىغان مۇشۇ تۈردىكى ئويۇن- تاماشىلارنىڭ ساغلام پايدىلىق ياكى ئەمەسلىكىگە ھەربىر ئېتىقادچى ئۆزى شەخسەن قارار قىلىشى كېرەك (گالاتىيالىقلار 6:5). ئەمما، شۇنداق تاللاشقا دۇچ كەلگەندە، مەسلىھەت بېرىدىغان كۆرسەتمە بار. مۇقەددەس كىتاب، يەھۋانىڭ كۆزقارىشىنى بىلىشىمىزگە ياردەم بېرىدىغان قائىدە-پرىنسىپلارنى، يەنى ئاساسىي ھەقىقەتلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان. ئاشۇ قائىدە-پرىنسىپلار، ئاساسىي ھەقىقەتلەرگە دىققەت قىلىش ئارقىلىق، ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بارچە ئىشلاردا، «رەببىمىزنىڭ ئىرادىسىنى چۈشىنىشكە تىرىشىڭلار»، دېگەن نەسىھەتكە ئاساسەن، يەھۋانىڭ ئىرادىسىنى تونۇپ يېتەلەيمىز. — ئەفەسلىكلەر 5:17.
13. نېمە بىزنى يەھۋانى خۇرسەن قىلمايدىغان ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولۇشقا ئۈندەيدۇ؟
13 ناھايىتى ئېنىقكى، يەھۋا خۇداغا ئىبادەت قىلغۇچىلارنىڭ ھەممىسى، ئوخشاش دەرىجىدە ئەخلاق تۇيغۇسى ياكى توغرا-خاتانى پەرق ئېتىشتەك ئاقىللىقنى يېتىلدۈرگەن ئەمەس (فىلىپىلىكلەر 1:9). ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئېتىقادچىلارنىڭ كۆڭۈل ئاچىدىغان ئويۇن-تاماشىلارغا نىسبەتەن قىزىقىشى ياكى ياخشى كۆرۈشى ئوخشاش ئەمەس. شۇڭا، بارلىق ئېتىقادچىلارنىڭ چوقۇم ئوخشاش قارار چىقىرىشىنى ئۈمىد قىلالمايمىز. گەرچە شۇنداق بولسىمۇ، مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىنى ئېڭىمىزغا ۋە قەلبىمىزگە تەسىر قىلدۇرغانسېرى، يەھۋانى خۇرسەن قىلمايدىغان ھەرقانداق شەكىلدىكى ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولۇپ ياشاش قىزغىنلىقىمىز تېخىمۇ ئاشىدۇ. — زەبۇر 119:11، 129؛ 1-پېترۇس 2:16.
14. (1) ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتا، ئويلىنىشقا تېگىشلىك قانداق مۇھىم ئىش بار؟ (2) قانداق قىلىپ، خۇدا پادىشاھلىقىنى ھاياتىمىزدا بىرىنچى ئورۇنغا قويالايمىز؟
14 كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتا، ئويلىنىپ كۆرۈشكە تېگىشلىك يەنە بىر مۇھىم ئىش — ۋاقىت مەسىلىسى. سىزنىڭ قانداق ئويۇن-تاماشىنى تاللىشىڭىز، نېمىنى قوبۇل قىلىدىغانلىقىڭىزنى كۆرسىتىدۇ؛ ئويۇن-تاماشىلارغا قانچىلىك ۋاقىت سەرپ قىلىشىڭىز، سىزنىڭ نېمىگە كۆڭۈل بۆلىدىغانلىقىنى ئاشكارا قىلىدۇ. ئاللا يەھۋانىڭ خىزمەتچىلىرى ئۈچۈن ئەڭ مۇھىم بولغىنى، ئەلۋەتتە پەرۋەردىگار يەھۋاغا ئىبادەت قىلىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولغان ئىلاھىي ئىشلاردۇر (مەتتا 6:33). ئۇنداقتا سىز، خۇدا پادىشاھلىقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىلاھىي ئىشلارنى، ھاياتىڭىزدا ھەر دائىم بىرىنچى ئورۇنغا قويغانلىقىڭىزنى قانداق جەزملەشتۈرەلەيسىز؟ ئەلچى پاۋلۇس: «سۆز-ھەرىكىتىڭلارغا ئېھتىيات قىلىڭلار. بىلىمسىز نادانلاردەك ئەمەس، ئاقىللاردەك ياشاڭلار»، ئۆزۈڭلار ئۈچۈن چىقارغان ۋاقىتنى قەدىرلەپ، ھەرگىز «پۇرسەتنى قولدىن بەرمەڭلار»، دەيدۇ (ئەفەسلىكلەر 5:15، 16). دەرۋەقە، كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن قانچىلىك ۋاقىت سەرپ قىلىش توغرىسىدا ئېنىق ۋاقىت چەكلىمىسى بەلگىلەش — يەھۋانى خۇرسەن قىلىدىغان مۇھىم ئىشلارغا يېتەرلىك ۋاقىت ئاجرىتىپ، ياراتقۇچىمىز بىلەن يېقىن مۇناسىۋەتنى ساقلىشىمىزغا پايدىلىقتۇر. — فىلىپىلىكلەر 1:10.
15. ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغاندا، بىخەتەر دائىرە بەلگىلەشنى نېمە ئۈچۈن ئاقىلانىلىك دەيمىز؟
15 ئۇنىڭدىن باشقا، ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغاندا، چەك-چېگرانى ئايرىپ، بىخەتەر دائىرىنى بەلگىلەش ھەم ئاقىلانىلىكتۇر. بۇ ئۆزى قانداق گەپ ئەمدى؟ دەسلەپتە تىلغا ئېلىپ ئۆتكەن مېۋە توغرىسىدىكى مىسالنى يەنە بىر قېتىم مۇلاھىزە قىلساق، سىز مېۋىنىڭ سېسىغان جايىنى يەپ كەتمەسلىك ئۈچۈن، سېسىغان جايىنى كېسىپ چىقىرىۋېتىپلا قالماستىن، سېسىغان جاينىڭ ئەتراپىنى مەلۇم دائىرىدە كېسىپ تاشلايسىز. شۇنداق ئەمەسمۇ؟ خۇددى شۇنىڭغا ئوخشاش، كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتا، مەلۇم دائىرىدە چەك-چېگرانى ئېنىق ئايرىپ، بىخەتەر دائىرىدىن ھالقىپ ئۆتۈپ كەتمەسلىك دانالىقتۇر. خۇدانىڭ ئاقىلانە خىزمەتچىسى مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا خىلاپ ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولۇپلا قالماستىن، ئازراق چاتىقى بار ياكى يەھۋا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمىزگە تەسىر قىلىش مۇمكىنچىلىكى يۇشۇرۇنغان ئويۇن-تاماشىلاردىنمۇ ئۆزىنى يىراق تۇتىدۇ (پەندى-نەسىھەت 4:25–27). ھەمىشە ئاللا يەھۋانىڭ نەسىھەت سۆزىگە قۇلاق سېلىپ ياشاش، مەزمۇنى ساغلام بولمىغان نەرسىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولۇشىڭىزغا ياردەم بېرىدۇ.
«پاك» ئىشلارغا كۆڭۈل قويۇڭلار
ئىلاھىي كۆرسەتمىلەرگە ئاساسەن ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاش، يەھۋا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىڭىزنى قوغدايدۇ
16. (1) ئەدەب-ئەخلاققا نىسبەتەن، يەھۋاغا ئوخشاش كۆزقاراشتا ئىكەنلىكىمىزنى قانداق كۆرسىتەلەيمىز؟ (2) مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا ئاساسەن قارار قىلىش، قانداق تۇرمۇش كەچۈرۈش يولىڭىزغا ئايلىنىدۇ؟
16 ئەيسانىڭ ئەگەشكۈچىلىرى كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغاندا، ھەممىدىن ئاۋۋال يەھۋانىڭ كۆزقارىشىنى ئويلىشىدۇ. مۇقەددەس كىتاب پەرۋەردىگار يەھۋانىڭ ھېس-تۇيغۇ ۋە ئۆلچەملىرىنى ئاشكارا قىلىدۇ. مەسىلەن، سۇلايمان پادىشاھ يەھۋا ئۆچ كۆرىدىغان — «يالغانچى تىل، ناھەق قان تۆكىدىغان قوللار، يامان خىياللىق كۆڭۈل، يامانلىققا يۈگۈرىدىغان پۇتلار»، دېگەنگە ئوخشاش بىرقانچە ئىشلارنى ساناپ ئۆتكەن (پەندى-نەسىھەت 6:16–19، ب ج). يەھۋانىڭ كۆزقارىشى سىزگە قانداق تەسىر قىلىشى كېرەك؟ زەبۇر يازغۇچىسى بىزنى: «ئەي سىز خۇداۋەندىنى ياخشى كۆرگۈچىلەر يامانلىقنى يامان كۆرۈڭلار»، دەپ ئۈندەيدۇ (زەبۇر 97:10، ب ج). ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىڭىز، يەھۋا ئۆچ كۆرگەننى سىزنىڭمۇ ئۆچ كۆرىدىغانلىقىڭىزنى كۆرسىتىشى كېرەك (گالاتىيالىقلار 5:19–21). شۇنىمۇ ئېسىڭىزدە ساقلاڭكى، ئادەملەر ئالدىدا ئاشكارا قىلغان ئىشىڭىزغا قارىغاندا، يوشۇرۇنچە قىلغان ئىشىڭىز، ئەمەلىيەتتە سىزنىڭ قانداق ئادەم ئىكەنلىكىڭىزنى ئاشكارىلايدۇ (زەبۇر 11:4؛ 16:8). شۇنىڭ ئۈچۈن، ئەگەر يەھۋانىڭ ئەدەب-ئەخلاق مەسىلىسىگە بولغان كۆزقارىشىنى، تۇرمۇشىڭىزنىڭ ھەرقايسى تەرەپلىرىدە ئەكس ئەتتۈرۈشنى چىن دىلىڭىزدىن ئارزۇ قىلسىڭىز، ئۇنداقتا مەيلى ئاشكارا ياكى يۇشۇرۇن ئىش قىلىشتا، ھەمىشە مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا ئاساسەن تاللاش ئېلىپ بارىسىز ۋە شۇنداق قىلىشقا ئادەتلىنىش تۇرمۇش كەچۈرۈش يولىڭىزغا ئايلىنىدۇ. — 2-كورىنتلىقلار 3:18.
17. ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتىن ئاۋۋال، ئۆزىمىزدىن قانداق سوئاللارنى سورىشىمىز كېرەك؟
17 ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتا، يەھۋانىڭ ئوي-پىكىرگە ماس ئىش تۇتۇشىڭىزغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن يەنە نېمە ئىشلارنى قىلالايسىز؟ مۇنداق سوئال ئۈستىدە ئويلىنىپ بېقىڭ: «مۇشۇنداق ئويۇن-تاماشىلار ماڭا ۋە يەھۋا خۇدا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمگە قانداق تەسىر قىلىدۇ؟» مەسىلەن، بەزى كىنو-فىلىملەرنى كۆرۈشنى قارار قىلىشتىن ئاۋۋال، ئۆز-ئۆزىڭىزدىن: «بۇ فىلىمنىڭ مەزمۇنى ۋىجدانىمغا قانداق تەسىر قىلىدۇ؟»، دەپ سوراڭ. تۆۋەندە، مۇشۇ توغرىسىدىكى قائىدە-پرىنسىپلارنى كۆرۈپ باقايلى.
18، 19. (1) فىلىپىلىكلەر 4:8-ئايەتتىكى قائىدە-پرىنسىپلار، بىز تاللىغان ئويۇن-تاماشىلارنىڭ ساغلام، پايدىلىق ياكى ئەمەسلىكىگە ھۆكۈم قىلىشىمىزغا قانداق ياردەم بېرەلەيدۇ؟ (2) پايدىلىق ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىڭىزغا، يەنە قايسى قائىدە-پرىنسىپلار ياردەم بېرەلەيدۇ؟ (بەت ئاستى ئىزاھاتىغا قاراڭ).
18 فىلىپىلىكلەر 4:8-ئايەت: «ھەقىقىي، ماختاشقا ئەرزىيدىغان، ئادىل، پاك، گۈزەل، شەرەپلىك، ئەخلاق-پەزىلەتلىك ۋە مەدھىيىلەشكە سازاۋەر ھەرقانداق ئىشلارغا كۆڭۈل قويۇڭلار»، دەيدۇ. مۇشۇ ئايەتتە ئاچقۇچلۇق مۇھىم بىر قائىدە-پرىنسىپ كۆرسىتىلگەن. ئەلچى پاۋلۇس، كۆڭلىمىزدىكى ئوي-خىياللارنى، خۇدانى خۇرسەن قىلىدىغان ئىشلارغا مەركەزلەشتۈرۈش توغرىسىدا سۆزلىگەن (زەبۇر 19:14). گەرچە پاۋلۇس، بۇ يەردە ئويۇن- تاماشىلار توغرىسىدا سۆزلىمىگەن بولسىمۇ، ئۇنىڭ نەسىھەتلىك سۆزلىرىنى، ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشقا ھەم تەتبىقلاشقا بولىدۇ. ئۇنداقتا، قانداق تەتبىقلاش بولىدۇ؟
19 ئۆز-ئۆزىڭىزدىن: «مېنىڭ كىنو-فىلىملەرنى، ئېلېكترونلۇق ئويۇنلارنى، ناخشا-مۇزىكا ياكى باشقا شەكىلدىكى ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىم، ئېڭىمنى «پاك» نەرسىلەر بىلەن تولدۇرامدۇ؟»، دەپ سوراپ بېقىڭ. مەسىلەن، بىر فىلىمنى كۆرگەندىن كېيىن، كاللىڭىزغا قانداق ئوي-خىياللار ئورناپ قالدى؟ ئەگەر شۇ ئوي-خىياللار خۇشاللىق بېغىشلايدىغان، پاك ۋە كۆڭۈلنى ئارام تاپقۇزىدىغان بولسا، ئۇنداقتا كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن تاللىغان ئويۇن-تاماشىلار ساغلام، پايدىلىقتۇر. ئەمما، كۆرگەن فىلىم، سىزنى ناپاك ئوي-خىياللاردا بولۇشقا باشلىسا، ئۇنداقتا تاللىغان ئويۇن-تاماشىڭىزدا چاتاق بار، ھەتتا زىيانلىقتۇر (مەتتا 12:33؛ ماركۇس 7:20–23). نېمە ئۈچۈن شۇنداق دەيمىز؟ چۈنكى، ئەخلاقسىز، ناپاك ئوي-خىياللارنى قىلىش — كۆڭلىڭىزنى پاراكەندە قىلىپ، مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا ئاساسەن تەربىيىلەپ تاۋلىغان ۋىجدانىڭىزنى جاراھەتلەندۈرۈپ، ياراتقۇچى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىڭىزنى ۋەيران قىلالايدۇ (ئەفەسلىكلەر 5:5؛ 1-تىموتىي 1:5، 19). ئۇنداقتا، چاتىقى بار ئويۇن-تاماشىلار، سىزگە شۇ قەدەر زىيانكەشلىك قىلالىغان ئىكەن، يەنە شۇنداق ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولماي، كۆڭلىڭىز قانداقمۇ خاتىرجەم بولالايدۇ!؟a (رىملىقلار 12:2). سىزمۇ زەبۇر يازغۇچىسىغا ئوخشاش، يەھۋاغا: «كۆزلىرىمنى [پايدىسىز] ئىشقا قاراشتىن توسۇپ» قال، دەپ دۇئا قىلىڭ. — زەبۇر 119:37.
باشقىلارنىڭ مەنپەئەتىنى كۆزلەش
20، 21. ساغلام ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاش بىلەن، 1-كورىنتلىقلار 10:23، 24-ئايەتلەرنىڭ قانداق باغلىنىشلىقى بار؟
20 شەخسىي ئىشلارنى قارار قىلىشقا توغرا كەلگەندە، مۇقەددەس كىتابتىكى مۇھىم بىر قائىدە-پرىنسىپنى نەزەرگە ئېلىپ ئويلىنىش كېرەكلىكىنى تەكىتلەپ، ئەلچى پاۋلۇس: «بەزىلەر، «خۇدا تەرىپىدىن مەنئى قىلىنمىغان بولسا، نېمە قىلىمەن دېسەم ئۆز ئىختىيارىم» دېيىشى مۇمكىن. لېكىن، ھەممە ئىش پايدىلىق بولۇۋەرمەيدۇ. ... ھەركىم پەقەت ئۆز مەنپەئىتىنىلا ئەمەس، باشقىلارنىڭمۇ مەنپەئىتىنى كۆزلىسۇن»، دەپ نەسىھەت بەرگەن (1-كورىنتلىقلار 10:23، 24). ساغلام بولغان ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشنىڭ، مۇشۇ قائىدە-پرىنسىپ بىلەن قانداق باغلىنىشلىقى بار؟ ئۆز-ئۆزىڭىزدىن: ‹مەن تاللىغان ئويۇن-تاماشىلار باشقىلارغا قانداق تەسىر قىلىدۇ؟›، دەپ سوراپ بېقىڭ.
21 بەلكىم، سىز «خۇدا تەرىپىدىن مەنئى قىلىنمىغان»، دەپ قاراپ بەزى ئويۇن-تاماشىلارغا قاتنىشىشنى قارار قىلسىڭىز، ۋىجدانىڭىز شۇنداق قىلىشىڭىزغا يول قويۇشى مۇمكىن. ئەمما، ۋىجدانى ئالاھىدە سەزگۈر ئېتىقادچىلارنىڭ، سىز تاللىغان ئاشۇ ئويۇن-تاماشىلارنى قوبۇل قىلالمايدىغانلىقىنى بىلسىڭىز، بەلكىم شۇلاردىن ۋاز كېچىشنى قارار قىلىسىز. نېمە ئۈچۈن؟ چۈنكى، سىز ئېتىقادچى قېرىنداشلىرىڭىزغا، يەھۋاغا سادىق بولۇپ ياشاشنى ناھايىتى قىيىن ھېس قىلدۇرۇپ، «قېرىنداشلار ئالدىدا»، ھەتتا «ئەيسا مەسىھ ئالدىدىمۇ گۇناھ» قىلىشنى خالىمايسىز. شۇنداق ئىكەن، ئەلچى پاۋلۇسنىڭ: «گۇناھقا باشلايدىغان ئىشلارنى قىلماڭلار»، دېگەن نەسىھەتلىك سۆزىگە قۇلاق سېلىپ ياشاڭ! (1-كورىنتلىقلار 8:12؛ 10:32). بۈگۈنكى كۈندە ئاللا يەھۋاغا ھەقىقىي ئىبادەت قىلغۇچىلار، ئەلچى پاۋلۇسنىڭ نەسىھەتلىرىگە قۇلاق سېلىپ، گەرچە «خۇدا تەرىپىدىن مەنئى قىلىنمىغان» بولسىمۇ، ئەمما ئېتىقادچى قېرىندىشى ئۈچۈن «پايدىلىق» تەرىپى يوق ئويۇن-تاماشىلاردىن خالىي بولۇپ، مېھىر-مۇھەببەت كۆرسىتىپياشىماقتا. — رىملىقلار 14:1؛15:1.
22. ئېتىقادچى قېرىنداشلار ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشقا توغرا كەلگەندە، نېمە ئۈچۈن ھەممىسىنىڭ ئوخشاش كۆزقاراشتا بولۇشى تەلەپ قىلىنمايدۇ؟
22 باشقىلارنىڭ پايدا-مەنپەئەتىنى كۆزلەشنىڭ، ئويلىنىپ كۆرۈشكە تېگىشلىك يەنە بىر تەرىپى بار. ۋىجدانى سەزگۈر ئېتىقادچى ئۆز نەزىرىدە مۇۋاپىق، دەپ قارىغان ئويۇن-تاماشىلارنى، جامائەتتىكى باشقا بارلىق ئېتىقادچىلار قوبۇل قىلىشى كېرەك، دەپ پىكىرىدە چىڭ تۇرۇۋالماسلىقى لازىم. ئۇ كىشى ئۆز پىكىرىدە شۇنداق چىڭ تۇرۇۋالسا، خۇددى تېز سۈرئەتلىك يولدا ماشىنا ھەيدەپ كېتىۋېتىپ، باشقا شوپۇرلاردىن چوقۇم ئۆزى مۇۋاپىق، دەپ قارىغان سۈرئەتتە ماشىنا ھەيدەشنى جاھىللىق بىلەن تەلەپ قىلغانغا ئوخشايدۇ. بۇنداق تەلەپ ئەقىلگە مۇۋاپىق ئەمەس. بەزى ئېتىقادچى قېرىنداشلارنىڭ ئويۇن-تاماشىلارغا بولغان كۆزقارىشى، ۋىجدانى سەزگۈر ئېتىقادچى بىلەن ئوخشاش بولماسلىقى مۇمكىن. بىراق، مېھىر-مۇھەببەت ئېتىقادچى قېرىنداشلارنىڭ قەلب رىشتىسىنى باغلاپ تۇرغاچ، باشقىلارنىڭ تاللىغان ئويۇن-تاماشىلىرى مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا خىلاپ بولمىسا، ۋىجدانى سەزگۈر ئېتىقادچى باشقىلارنىڭ تاللىشىنى ھۆرمەتلىشى كېرەك. مۇشۇ ئارقىلىق، ئۇ ئېتىقادچى ئۆزىنىڭ ‹غەرەز ئۇقىدىغان كىشى ئىكەنلىكىنى ھەممە ئادەملەرگە› كۆرسىتەلەيدۇ. — فىلىپىلىكلەر 4:5، (ي د)؛ ۋەز 7:16.
23. ئۆزىڭىزنىڭ ساغلام ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغانلىقىڭىزنى قانداق جەزملەشتۈرەلەيسىز؟
23 ئۇنداقتا، ئۆزىڭىزنىڭ ساغلام ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىغانلىقىڭىزنى قانداق جەزملەشتۈرەلەيسىز؟ خۇدا ئەيىبلەيدىغان چىرىكلەشكەن ئەخلاقسىز قىلمىشلارنى ئوچۇق ئاشكارا كۆرسىتىدىغان ھەرخىل ئويۇن-تاماشىلارنى رەت قىلىڭ. مۇقەددەس كىتابتا تىلغا ئېلىنمىغان ئويۇن-تاماشىلارنى تاللاشتا، مۇقەددەس كىتاب قائىدە-پرىنسىپلىرىغا ئاساسەن تاللاش قىلىڭ. ۋىجدانىڭىزنى جاراھەتلەيدىغان ئويۇن-تاماشىلاردىن يىراق تۇرۇڭ ۋە باشقىلارنىڭ بولۇپمۇ ئېتىقادچى قېرىنداشلىرىڭىزنىڭ ۋىجدانى قوبۇل قىلالمايدىغان ئويۇن-تاماشىلاردىن ۋاز كېچىشكە تەييار تۇرۇڭ. شۇنداق قىلىشنى قەتئىي قارار قىلسىڭىز، ياراتقۇچىغا شان-شەرەپ ئېلىپ كېلىپ، سىز ۋە ئائىلىڭىزدىكىلەر خۇدانىڭ مېھىر-مۇھەببىتى ئىچىدە ياشىيالايسىلەر.
a تۆۋەندىكى ئايەتلەر، كۆڭۈل ئاچىدىغان ساغلام ئويۇن-تاماشىلارنى تاللىشىمىزغا ياردەم بېرىدۇ: پەندى-نەسىھەت 3:31؛ 13:20؛ ئەفەسلىكلەر 5:3، 4؛ كولوسىلىقلار 3:5، 8، 20.