UKUNDI
1 Evi olondaka viukundi,*+ omõla a Daviti, soma ko Yerusalãi.+
3 Onima yipi omunu a kuata omo liupange waye wosi wa tĩla;
Una eye a likolisilako calua oku linga vemẽhi liekumbi?+
4 Ocitumbulukila cimue cenda kuenda ocitumbulukila cikuavo ciya,
5 Ekumbi li tunda* kuenda ekumbi li iñila;
Noke li tiukila lonjanga kocitumãlo cina olio li tunda vali.+
6 Ofela yenda kombuelo kuenda yi ñuala konano;
Yi ñuala loku ñuala, oyo yamamako oku ñuala; ofela yamamako oku ñuala ñuala.
7 Olondui viosi vi lupukila vokalunga, pole, okalunga ka keyuka.+
Olondui vi tiukila kocitumãlo via tunda, oco vi lupuke vali.+
8 Ovina viosi vi kavisa;
Lomue o pondola oku popia catiamẽla kovina viaco.
Iso ka li kuta oku vanja;
Ndaño muẽle etũi, ka li kuta loku yevelela.
9 Eci ca kala, oco ci ka kala,
Kuenda eci ca lingiwa, ci ka lingiwa vali;
Ka kuli lacimue cokaliye vemẽhi liekumbi.+
10 Anga hẽ kuli cimue ci popiwa hati: “Tala, eci cokaliye”?
Cosi ci kasiko ale, tunde kosimbu;
Cosi ci kasiko ale, osimbu ka tua kaile komuenyo.
11 Lomue ivaluka omanu vo kosimbu;
Lomue o ka ivaluka vana veya noke;
Ndaño muẽle ovo, ka va ka ivalukiwa la vana va keya noke liavo.+
12 Ame ndukundi, nda kala osoma yo Isareli vo Yerusalãi.+ 13 Nda likolisilako calua oku lilongisa loku konomuisa lolondunge,+ ovina viosi vi lingiwa vemẽhi liovailu,+ upange u lingisa ohenda una Suku a eca komãla vomanu okuti, owo ovo va linga.
14 Nda mola ovopange osi a lingiwa vemẽhi liekumbi,
Kuenje tala! Nda limbuka okuti, ovina viosi viaño, oku lupukila konyima yofela.+
15 Eci ca penga ka citava oku ci pengulula,
Kuenda eci ca kamba, ka citava oku ci tenda.
16 Kuenje nda popia vutima wange siti: “Tala! Ndi kuete olondunge vialua okuti, omunu umue wa kala ale komuenyo osimbu sia kaleko vo Yerusalãi,+ ci sule kuenda utima wange u kuete olondunge vialua lukũlĩhĩso.”+ 17 Nda litumbika koku kũlĩha olondunge, oku kũlĩha uyui* loku kũlĩha uveke+ kuenje ovina evi oku lupukilavo konyima yofela.
18 Momo oku kuata olondunge vialua ku nena asakalalo alua,
Omo liaco, wosi o vokiya ukũlĩhĩso o vokiya evalo.+
2 Nda popia vutima wange siti: “Linga ndi seteke esanju loku mola nda esulilo liaco liwa.” Pole, tala! Cosi ca kala esanda.
2 Ame nda popia eci catiamẽla koku yola siti: “Eci uyui!”
Kuenda kesanju siti: “Li kuete esilivilo lie?”
3 Nda nõlapo oku mola eci ciwa ci tunda kovinyu,+ loku amamako oku lekisa olondunge otembo yosi; nda seteka uveke oco ndi limbuke eci ca velapo komanu okuti, va ci linga vokuenda kuoloneke viavo vitito viomuenyo vemẽhi liovailu. 4 Nda linga ovopange anene.+ Nda litungila olonjo;+ Nda li kũlila oviumbo viayuva.+ 5 Nda li kũlila oviumbo vinene levi vitito kuenje nda tuikamo apata osi oviti viapako. 6 Nda li lingila oviva viovava vioku tapela usenge woviti via telẽha. 7 Nda kuatele apika valume lapika vakãi+ kuenda nda kuata apika va citiwila vonjo yange.* Nda kuatelevo oviunda vialua okuti, violongombe kuenda violomeme,+ ovio via luile vali okuti, via vana va ndi liangela ko Yerusalãi vi sule. 8 Nda liongoluila opalata kuenda ulu okuti, ovokuasi*+ olosoma kuenda aluvumba.+ Ndongolola olonjimbi vialume kuenda viakãi oku kongelamo eci ci nena esanju lialua komãla valume okuti, ukãi, ocili, akãi valua.* 9 Omo liaco, nda linga omunu unene kuenda nda pitahãla vosi vana va ndi liangela ko Yerusalãi.+ Kuenje olondunge viange viamamako lame.
10 Ovina viosi nda livela* oku linga,+ nda vi linga. Ame sia tatekele utima wange esanju lalimue, momo utima wange wa sanjukile omo liupange wange wosi walua kuenda eyi oyo ya kala onima* yange omo liupange wange wosi walua.+ 11 Pole, eci nda sokolola kovopange osi ovaka ange a linga kuenda kupange wosi walua una nda tẽlisa lelikolisilo lialua,+ nda limbuka okuti, ovina viosi ka via kuatele esilivilo, oku lupukila konyima yofela;+ ka kua kaile lacimue ci kuete esilivilo liocili vemẽhi liekumbi.+
12 Noke nda tiamisila vali utima kolondunge, kuyui kuenda kuveke.+ (Momo, nye ci pondola oku linga omunu una o ka piñala soma? Te lika eci ca lingiwa ale.) 13 Kuenje nda limbuka okuti, olondunge via velapo, uveke u sule,+ ndeci ocinyi ca velapo okuti, owelema u sule.
14 Ukualondunge o pondola oku mola ciwa ovina;*+ pole, eveke li endela vowelema.+ Ame nda limbukavo okuti kuli esulilo limuamue ku vosi yavo.+ 15 Noke nda popia vutima wange siti: “Ovina vi pita leveke vi ka pitavo lame.”+ Omo liaco, onima yipi nda tambula omo lioku kuata olondunge vialua? Kuenje nda popia vutima wange siti: “Eci lacovo esanda.” 16 Momo ci kaile ukualondunge, ci kaile eveke, ka va ka ivalukiwa otembo ka yi pui.+ Koloneke vi keya, vosi yavo va ka ivaliwa. Kuenje ukualondunge o ka fa ndati? Ndeci ci fa eveke.+
17 Omo liaco, nda fetika oku suvuka omuenyo,+ momo ovina viosi via lingiwa vemẽhi liekumbi kokuange via molẽhele okuti viohali, momo ovina viosi via kala viesanda,+ ca kala oku lupukila konyima yofela.+ 18 Nda fetika oku suvuka cosi cina ame nda talavayela calua vemẽhi liekumbi,+ momo ame nda sukilile oku ci sila komunu una o ndi piñala.+ 19 Kuenje helie wa kũlĩha nda eye o ka kala ukualondunge ale eveke?+ Ndaño ndoco, eye o ka lava ovina viosi nda lisandela lalikolisilo alua kuenda lolondunge vemẽhi liekumbi. Eci lacovo esanda. 20 Omo liaco, nda fetika oku sumua vutima wange omo liupange wosi walua una nda likolisilako oku linga vemẽhi liekumbi. 21 Momo omunu o pondola oku talavaya calua, poku songuiwa lolondunge, lukũlĩhĩso kuenda uloño, pole, eye o sukila oku eca onima yaye* komunu una ka lingile upange waco.+ Eci lacovo esanda kuenda ocilunga cimue cinene.*
22 Onima yipi omunu a pondola oku kuata yi tunda kupange waye wosi walua lo kocipululu cu vetiya* oku talavaya calua vemẽhi liekumbi?+ 23 Momo vokuenda kuoloneke viaye viosi, upange waye u nenela lika evalo+ kuenda esumuo kuenje ndaño muẽle kuteke utima waye ka u puyuka.+ Eci lacovo esanda.
24 Ka kuli lacimue ca velapo vali komunu nda hakuliako loku nyua kuenda oku sanga esanju liupange waye walua.+ Ame nda limbuka okuti eci lacovo, ci tunda peka lia Suku yocili,+ 25 momo, helie o lia kuenda o nyua ca velapo okuti, ame ndi sule?+
26 Komunu una a sanjukila, eye eca kokuaye olondunge kuenda ukũlĩhĩso lesanju,+ pole, ku una ukuakandu eye eca upange woku ongolola kuenda woku ongotiya ovina oco vi eciwe ku una o sanjuisa Suku yocili.+ Eci lacovo esanda, oku lupukila konyima yofela.
3 Kuli otembo ya sokiyiwa oco ku tẽlisiwe ovina viosi,
Otembo yovopange osi vemẽhi liovailu:
2 Otembo yoku citiwa kuenda otembo yoku fa;
Otembo yoku kũla kuenda otembo yoku tukũla eci ca kũliwa;
3 Otembo yoku ponda kuenda otembo yoku sakula;
Otembo yoku tungulula kuenda otembo yoku tunga;
4 Otembo yoku lila kuenda otembo yoku yola;
Otembo yoku lisiõsiõla kuenda otembo yoku piluka;*
5 Otembo yoku inasi ovawe kuenda otembo yoku ongoluila pamosi ovawe;
Otembo yoku lipupola kapepe kuenda yoku yuvula oku lipupola kapepe;
6 Otembo yoku sandiliya kuenda otembo yoku liwekapo oku sandiliya eci ca nyẽlela;
Otembo yoku soleka kuenda otembo yoku inasi;
7 Otembo yoku tola+ kuenda otembo yoku tonga;
Otembo yoku ũha+ kuenda otembo yoku vangula;+
8 Otembo yoku sola kuenda otembo yoku suvuka;+
Otembo yuyaki kuenda otembo yombembua.
9 Onima yipi onalavayi yi tambula omo lialikolisilo aye osi?+ 10 Nda mola upange Suku a eca komãla vomanu oco va sakalale lawo. 11 Ovina viosi eye wa vi linga okuti via posoka votembo ya sokiyiwa.+ Eye wa kapa onjongole yoku kala otembo ka yi pui* vutima wavo; ndaño ndoco omanu lalimue eteke va ka kuata elomboloko liupange wa Suku yocili, tunde kefetikilo toke kesulilo.
12 Ame nda kuata elomboloko liokuti, ka kuli lacimue ca velapo kokuavo nda hakusanjukako loku linga eci ciwa vokuenda kuomuenyo wavo,+ 13 nda limbukavo okuti, omunu wosi o sukila oku lia loku nyua kuenda oku sanga esanju omo liupange waye wosi walua. Eci, ombanjaile ya Suku.+
14 Ame nda kũlĩha okuti, ovina viosi Suku yocili a panga, vi ka kala otembo ka yi pui. Omanu ka va pondola oku vokiya ale oku tepululako. Suku yocili wa linga ovina viosi lonjila eyi, oco omanu vo sumbile.+
15 Cosi ci pita, ca pita ale kuenda cosi ci keya, ca kalako ale;+ pole, Suku yocili amamako oku sandiliya uwa wa vana va kasi oku lambalaliwa.*
16 Ame nda molavo eci vemẽhi liekumbi: Pomangu yesunga pa kala ungangala kuenda pomangu yesunguluko pa kala ungangala.+ 17 Omo liaco, nda popia vutima wange siti: “Suku yocili o ka sombisa ci kaile ukuesunga ci kaile ondingaĩvi,+ momo kuli otembo yimue yoku linga ovopange osi kuenda ovilinga viosi.”
18 Nda popiavo vutima wange catiamẽla komãla vomanu okuti, Suku yocili o ka va seteka loku lekisa kokuavo okuti, ovo va kasi ndovinyama, 19 momo eci ci pita lomãla vomanu, ci pitavo lovinyama; vosi yavo va kuete esulilo limuamue.+ Ndeci umue a fa, haico ukuavo a fa; kuenje vosi yavo va kuete ongusu yimuamue yomuenyo.*+ Omo liaco, omunu ka velelepo okuti ovinyama vi sule, momo ovina viosi esanda. 20 Vosi va ka enda kocitumãlo cimuamue.+ Vosi yavo va tunda koneketela+ kuenda vosi yavo va tiukila koneketela.+ 21 Helie wa kũlĩha muẽle nda ongusu yomuenyo* womanu yi lamana kilu kuenda ongusu yomuenyo wovinyama yi lokila kilu lieve?+ 22 Kuenje nda mola okuti, ka kuli lacimue ca velapo komunu nda hakusangako esanju liupange waye,+ momo eyi oyo onima* yaye; momo helie o pondola oku wecelela oku mola eci ci ka pita noke yolofa viaye?+
4 Nda kũlĩhĩsa vali ovilinga viosi viohali vi lingiwa vemẽhi liekumbi. Nda mola asuẽlẽla a vana va talisiwa ohali kuenda ka kua kaile umue oco a va lembeleke.+ Kuenje vana va va talisa ohali va kuata unene kuenda ka kua kaile laumue oco a va lembeleke. 2 Kuenje nda pandiya vana va fa ale okuti, vana va kasi lomuenyo havoko.+ 3 Handi vali, una ka citiwile wa va velapo vosi,+ una okuti ka muile ovina vĩvi vi lingiwa vemẽhi liekumbi.+
4 Kuenje nda mola alikolisilo alua* kuenda uloño wupange u tunda kukuse pokati komanu;+ eci lacovo esanda, oku lupukila konyima yofela.
5 Eveke li kutika ovaka aye kuenda li li nenela olio muẽle enyõleho.*+
6 Epupu limosi liepuyuko lia velapo okuti, apupu avali wupange walua a sule kuenda oku lupukila konyima yofela.+
7 Nda tiamisila vali utima wange kesanda likuavo ka li kuete esilivilo vemẽhi liekumbi: 8 Kuli omunu umue o kasi ulika, ka kuete ekamba; eye ka kuete omõla ndaño manjaye, pole, kupange waye walua ka kuli esulilo. Ovaso aye lalimue eteke a sanjukilile ovokuasi.+ Pole, anga hẽ o lipula eye muẽle hati: ‘Helie ñasi oku talavayela calua kuenda o ndi tateka kovina viwa?’+ Eci lacovo uveke kuenda upange umue ka u kuete esilivilo.+
9 Vavali va velapo okuti umosi o sule,+ momo ovo va kuete onima yiwa* yupange wavo walua. 10 Momo nda umue pokati kavo o kupuka, ukuavo o pondola oku u kuatisa oku katuka. Pole, nye ci pita la una o kupuka okuti, lomue u kuatisa oku katuka?
11 Handi vali, nda vavali va pekela pamosi, va kuata owuya, pole, u o kasi lika liaye, o kuata ndati owuya? 12 Omunu umue o tẽla oku yula u o kasi lika liaye, pole, vana va kasi vavali va pondola oku tamalãla laye. Kuenje ukolo wa kutiwa lutatu lua tĩla* oku lu tepa.
13 Omõla ohukũi okuti ukualondunge, wa velapo osoma ya kuka,+ pole, yeveke, yina okuti ka yi tava kalungulo.+ 14 Momo eye* wa tunda vokayike oco a linge osoma,+ ndaño okuti vuviali ukuavo eye wa citiwa okuti ohukũi.+ 15 Nda kapako vosi vana va kasi lomuenyo va endela vemẽhi liekumbi, oku kongelamo eci ci pita lumalẽhe o piñala okuti, una o katukila pomangu yukuavo. 16 Ndaño ka kuli esulilo ku vosi vana vo kuatisa, vana va keya noke ka va ka sanjuka laye.+ Eci lacovo esanda, oku lupukila konyima yofela.
5 Kuata utate poku enda konjo ya Suku yocili;+ ca velapo oku amela ocipepi oco o yevelele+ okuti, oku eca ocilumba cimue ndeci omanu aveke va lingainga hacoko,+ momo ovo ka va limbuka okuti eci va kasi oku linga cĩvi.
2 Ku ka vangule osimbu kua sokoluile, ndaño oku ecelela okuti utima wove u vangula lonjila yimue ka ya sungulukile kovaso a Suku yocili, momo Suku yocili+ o kasi kovailu, pole, ove o kasi palo posi. Eli olio esunga lieci o sukilila oku lekisa utate poku vangula.+ 3 Momo eci kuli asakalalo alua, omanu va fetika oku lota+ kuenda ombangulo ka ya sungulukile yomunu eveke, yi tunda kolondaka vialua.+ 4 Nda ove wa linga ohuminyo yimue ku Suku, yayulako oku yi feta,+ momo eye ka sangi esanju kaveke.+ Eci wa likuminya, ci feta.+ 5 Ca velapo oku yuvula oku linga ohuminyo yimue, oku linga ohuminyo okuti ku yi feti, hacoko.+ 6 Ku ka ecelele okuti, omẽla wove* u ku lueyisa+ kuenda ku ka vanguile kovaso yungelo* okuti, eci oku lueya.+ Momo lie o kokisila Suku yocili oku tema omo lieci ove wa popia kuenje eye o nyõla ovopange ovaka ove?+ 7 Momo eci kuli asakalalo alua, omanu va fetika oku lota,+ haico olondaka vialua vi tuala kuveke. Pole, sumbila Suku yocili.+
8 Nda ove o limbuka ohali yohukũi, lekambo liesunga kuenda liesunguluko vocivanja cove, ku ka komõhe omo liocina caco.+ Momo usongui, o kasi oku lavuluiwa la una wo velapo okuti, eye ci sule kuenje kuli vakuavo va kasi pomangu ya velapo okuti, ovo ci sule.
9 Handi vali, ovikũla viofeka vi tepiwa ku vosi; ndaño muẽle soma vo tepelako ovina vi tunda vepia.+
10 Una o sole opalata lalimue eteke a ka tẽla opalata, ndaño muẽle una o sole ovokuasi lalimue eteke a ka tẽla leci a kuete.+ Cosi eci uveke.+
11 Eci ovina viwa vi livokiya, vana va vi lia va livokiyavo.+ Kuenda onima yipi yi tunda ku muẽle yovina viaco okuti, ka vi moli lika lovaso aye?+
12 Otulo tupika tu sõsã, ci kaile okuti o lia citito ale calua, pole, ovina vialua via tiamẽla komunu ohuasi, ka vi u ecelela oku pekela.
13 Kuli ocilunga* cimue nda siata oku mola vemẽhi liekumbi okuti: ovokuasi a solekiwa la muẽleaco oco o nenele ovitangi. 14 Ovokuasi aco, a nyẽlela omo liomĩlu ka ya sungulukile* kuenda eci eye a linga isia yomõla umue, ka kuata vali lacimue vocipiñalo caye.+
15 Ndeci omunu umue a tunda epõlõla vimo lia inaye, eye o ka tiukila ndomo eya.+ Kuenje ka pondola oku ambata lacimue ca tunda kupange waye walua.+
16 Eci lacovo ocilunga* cimue cinene: Ndomo eye eya, haico eye a ka enda; kuenda onima yipi yi tunda ku una amamako oku talavayela ofela?+ 17 Handi vali, eye lalimue eteke a lia lesanju, o lia lesumuo lialua, loku vela kuenda lonyeño.+
18 Eci nda mola okuti ciwa kuenda ca sunguluka ceci: omunu o sukila oku lia loku nyua loku sanga esanju liupange walua wovaka aye,+ una eye a likolisilako oku linga vemẽhi liekumbi vokuenda kuoloneke vitito vina Suku yocili a eca kokuaye, momo eyi oyo onima* yaye.+ 19 Handi vali, eci Suku yocili eca komunu umue ovokuasi kuenda u wĩha uloño woku sanjukila ovokuasi aco,+ eye o sukila oku tambula onima* yaye kuenda oku sanjukila upange waye walua. Eyi ombanjaile ya Suku.+ 20 Momo eye ka ka sokolola calua* koloneke viomuenyo waye vi kasi oku pita, momo Suku yocili amamako oku u wĩha esanju vutima waye.+
6 Kuli ohali yikuavo nda mola vemẽhi liekumbi kuenda ya siata pokati komanu: 2 Suku yocili eca kulume umue ukuasi kuenda ovipako lulamba okuti, ka suki cimue a yongola; pole, Suku yocili ko vetiya oku vi sanjukila, ndaño okuti ocingendeleyi ci pondola oku vi sanjukila. Cosi eci esanda kuenda ohali yalua. 3 Nda ulume umue o linga isia yocita comãla kuenda o kala anyamo alua komuenyo toke eci a kuka kuenje ka kuata esanju kovina viaye viwa osimbu ka kendiwile,* ndi popia siti, oñaña ya citiwa okuti ya fa ale, yo velapo.+ 4 Momo oñaña yeya elivova kuenje eci yi fa, yi fila vowelema. 5 Ndaño okuti oyo lalimue eteke ya muile ekumbi ale oku kũlĩha cimue, oyo handi ya velapo* ulume waco.+ 6 Esilivilo lipi li tunda koku kala olohulukãi vivali vianyamo okuti ku kuata esanju? Vosi hẽ ka va endi kocitumãlo cimuamue?+
7 Upange wosi walua womunu wenda vimo liaye;+ pole eye lalimue eteke a tẽlisa onjongole yaye yoku lia. 8 Onima yipi ukualondunge a kuete komunu eveke,+ ale esilivilo lipi omunu ohukũi a kũlĩha lioku puluka?* 9 Ca velapo oku sanjukila eci ovaso a lete okuti, oku tẽlisa olonjongole hacoko. Eci lacovo esanda, oku lupukila konyima yofela.
10 Ovina viosi vi kuete ale onduko kuenda eci omunu a tuwa, ca kũlĩhĩwa ale; kuenje ka tẽla oku yaka* lomunu umue wo velapo. 11 Nda olondaka vialua,* esanda laliovo li lua; kuenda esilivilo lipi ovio vi nena komunu? 12 Helie wa kũlĩha eci ca velapo okuti oco omunu a linga komuenyo vokuenda kuoloneke vitito viomuenyo waye wesanda u pita ndulembo?+ Helie o pondola oku sapuila omunu ovina vi ka pita vemẽhi liekumbi noke yolofa viaye?
7 Onduko yiwa* ya velapo okuti, ulela uwa u sule+ kuenda eteke lioku fa, lia velapo okuti, eteke lioku citiwa li sule. 2 Ca velapo oku enda konjo yonambi okuti, konjo yocipito ci sule,+ momo olofa esulilo liomanu vosi kuenda ava va kasi lomuenyo va ci kape kutima. 3 Ca velapo esumuo okuti, oku yola ci sule,+ momo ocipala ca sumua ci sanjuisa utima.+ 4 Utima wukualondunge u kasi konjo yonambi, pole, utima weveke u kasi konjo yonjolela.*+
5 Ca velapo oku yevelela epindiso liukualondunge+ okuti, oku yevelela ocisungo caveke ci sule. 6 Momo ndeci ci kasi oku yuela kuolosongo vi kasi oku pia vemẽhi liombia, haico ci kasi oku yola kueveke;+ kuenje eci lacovo esanda. 7 Pole, oku kangisiwa ku pondola oku kokela ukualondunge oku kala eyui kuenda ovitukiko vi yapuisa utima.+
8 Esulilo liocina cimue lia velapo okuti, efetikilo liaco li sule. Ca velapo oku kala ukuepandi okuti, oku kala ukuepela ci sule.+ 9 Ku ka teme lonjanga,* momo oku tema+ kua tunga volonũlo viaveke.*+
10 Ku ka pule hati: “Momo lie oloneke viosiahũlu via velelepo okuti, oloneke vilo vi sule?” Momo halondungeko vi ku vetiya oku ci pula.+
11 Olondunge vi kuamiwa locipiñalo, ocina cimue ciwa kuenda vi kuete esilivilo kuava va kasi lomuenyo.* 12 Olondunge vi teyuila+ ndeci olombongo vi teyuila,+ pole, esilivilo liukũlĩhĩso lieli: Olondunge vi teyuila omuenyo wa una o vi kuete.+
13 Sokolola upange wa Suku yocili, momo helie o tẽla oku pengulula eci eye a lulika okuti ca penga?+ 14 Keteke limue liwa, lekisa uwa wove,+ pole, keteke liohali ivaluka okuti, Suku wa panga umue ndeci a panga ukuavo,+ omo liaco, omanu ka va pondola oku kũlĩha* eci ci ka pita lavo kovaso yoloneke.+
15 Vokuenda kuomuenyo wange wesanda,+ nda mola ovina viosi oku upisa kukuesunga una o fila vesunga liaye+ toke kondingaĩvi yi kala komuenyo otembo yalua ndaño levĩho liaye.+
16 Ku ka kaile enene ukuesunga,+ ndaño oku kala calua ukualondunge.+ Momo lie o likokelela ove muẽle enyõleho?+ 17 Ku ka kaile calua ongangala, ndaño oku kala eveke.+ Momo lie o fila osimbu otembo yove ka ya pitĩlile?+ 18 Ca velapo oku kapako elungulo limue okuti, ku yuvula elungulo likuavo;+ momo una wa sumbila Suku o ka kapako alungulo aco osi.
19 Olondunge vi lingisa okuti omunu ukualondunge o kuata vali unene okuti, alume ekũi va pama va lava olupale lumue va sule.+ 20 Momo ka kuli omunu laumue ukuesunga kilu lieve okuti, o linga ovina viwa otembo yosi kuenje lalimue eteke a linga ekandu.+
21 Handi vali, ku ka kape vutima olondaka viosi omanu va vangula;+ sanga o ka yeva ukuenje wove okuti, o kasi oku ku popia lãvi;* 22 momo ove wa kũlĩha ciwa vutima wove okuti olonjanja vialua wa siatavo oku popia lãvi vakuene.+
23 Ovina evi viosi ame nda vi seteka lolondunge kuenje nda popia siti: “Ndi ka linga ukualondunge.” Pole, sia kuatele epondolo liaco. 24 Ovina via pita ale, vi kasi kupãla kuenda via longa calua. Helie o pondola oku kuata elomboloko liavio?+ 25 Nda nõlapo oku kũlĩha loku kũlĩhĩsa kuenda oku sandiliya olondunge kumue lesunga li kasi konyima yovina oco ndi kuate elomboloko lievĩho liuveke kuenda uveke wuyui.+ 26 Noke nda limbuka eci: Ukãi una o kasi ndowanda woku yeva, o lula vali okuti olofa vi sule, una okuti, utima waye u sokisiwa lawanda kuenda ovaka aye a sokisiwa lalienge. Una o sanjuisa Suku yocili o ka puluka kukãi waco,+ pole, ukuakandu o kuatiwa laye.+
27 “Tala, eci nda limbuka ceci,” oco ukundi a popia.+ “Nda konomuisa ocina cimue noke liocina cikuavo, oco ndi sange elomboluilo, 28 pole, ocina ndamamako oku sandiliya sia ci sangele. Nda sanga ulume umosi* pokati keci ci soka ohulukãi, pole, sia sangelepo ukãi laumue. 29 Eci oco lika nda limbuka: Suku yocili wa panga omanu lonjila yimue ya suñama,+ pole, ovo va kuama asokiyo avo muẽle.”+
8 Helie o sokisiwa lomunu ukualondunge? Helie wa kũlĩha onjila yoku tetulula ocitangi cimue?* Olondunge viomunu umue vi situluiwa kocipala caye kuenda vi tulumũla oku tema kuocipala caye.
2 Ame ndi popia siti: “Pokola kovihandeleko via soma+ momo ove wa linga ocisila cimue kovaso a Suku.+ 3 Ku ka kuate onjanga yoku tunda kovaso aye.+ Ku ka litenge kocina cimue cĩvi;+ omo eye o pondola oku linga eci co sungulukila, 4 momo ondaka ya soma yi sukila oku tẽlisiwa;+ helie o pondola oku u sapuila hati: ‘Nye o kasi oku linga?’”
5 Una o pokola kocihandeleko ka ka talisiwa ohali layimue+ kuenda utima wukualondunge u ka kũlĩhĩsa otembo ya sunguluka kuenda onumbi.*+ 6 Ovina viosi vi kuete otembo yaco kuenda onumbi* yalio,+ momo ovitangi viomanu vialua enene. 7 Omo okuti lomue wa kũlĩha eci ci keya, helie o pondola oku u sapuila ndomo eci ci ka pita?
8 Ndeci okuti lomue omunu o kuete unene woku viala espiritu* ale oku tateka espiritu, haicovo okuti, lomue o kuetevo unene woku viala eteke liolofa.+ Ndeci okuti lomue o tumiwa konjo vokuenda kuyaki, haicovo okuti, evĩho ka li ka ecelela okuti vana va li linga va puluka.*
9 Ovina viosi evi nda vi mola kuenje nda sokolola ovina viosi via siata oku lingiwa vemẽhi liekumbi. Vokuenda kuotembo yosi, omunu wa siata oku viala ukuavo oco o linge eci cĩvi.*+ 10 Kuenje nda mola olondingaĩvi oku kendiwa okuti, vana va enda oku iñila loku tunda kocitumãlo ci kola, pole, vokatembo kamue, va ivaliwa volupale luna va enda oku lingila evĩho.+ Eci lacovo esanda.
11 Omo ka kua lingiwile esombiso lielinga limue lĩvi,+ utima womanu weyuka onjongole yoku linga eci civĩ.+ 12 Ndaño okuti ukuakandu o linga eci cĩvi ocita kolonjanja kuenje lopo amamako oku kala otembo yalua komuenyo, nda kũlĩha okuti ovina vi ka enda ciwa ku vana va sumbila Suku yocili, momo vo sumbila.+ 13 Pole, ovina ka vi ka enda ciwa kondingaĩvi,+ ndaño omuenyo waye ka u ka kala otembo yalua una okuti u kasi ndulembo,+ momo oyo ka yi sumbila Suku.
14 Kuli ocina cimue cesanda* okuti, ci pita kilu lieve: Kuli omanu vakuesunga va tatiwa ndu okuti va linga eci civĩ+ kuenda kuli omanu olondingaĩvi va tatiwa ndu okuti va linga esunga.+ Ame ndi popia okuti eci lacovo esanda.
15 Omo liaco, nda sivaya esanju,+ momo ka kuli lacimue ca velapo vali komunu vemẽhi liekumbi nda hakuliako loku nyua kuenda oku kuata esanju; ovio vi pondola oku u kuama osimbu eye a talavaya calua vokuenda kuomuenyo waye,+ una Suku yocili a eca kokuaye vemẽhi liekumbi.
16 Nda nõlapo oku sanda olondunge kuenda oku tala ovopange osi a lingiwa kilu lieve+ toke muẽle eci sia kuatele otulo lutanya kuenda luteke.* 17 Noke nda sokolola upange wosi wa Suku yocili kuenda nda limbuka okuti, omanu ka va pondola oku kuata elomboloko liovina vi pita vemẽhi liekumbi.+ Ndaño okuti omanu va likolisilako oku ci seteka, ka va pondola oku kuata elomboloko liaco. Ndaño va litenda okuti va kuete olondunge vialua oco va ci kũlĩhe, ovo ka va tẽla muẽle oku kuata elomboloko liaco.+
9 Omo liaco, nda kapa vutima ovina viaco viosi kuenje nda limbuka okuti, vakuesunga la vakualondunge, oku kongelamo ovopange avo, va kasi povaka a Suku yocili.+ Omanu ka va tẽla oku limbuka ocisola kuenda esuvu via kalako osimbu ka va citiwile. 2 Vosi va kuete esulilo limuamue,+ ukuesunga londingaĩvi,+ omunu uwa lu wa yelisua kuenda u wa vĩha, vana va eca ovilumba la vana ka va eci ovilumba. Omunu uwa wa lisoka lukuakandu; una o linga ocisila cimue, wa lisoka la una o lekisa utate koku linga ocisila cimue. 3 Eci ocina cimue ci sumuisa ci lingiwa vemẽhi liekumbi: Momo vosi va kuete esulilo limuamue,+ utima womanu weyuka ũvi; kuenda vutima wavo muli uyui vokuenda kuomuenyo wavo, noke ovo va fa!*
4 Kuli elavoko ku una o kasi pokati kava va kasi lomuenyo, momo ombua yi kasi lomuenyo ya velapo okuti, ohosi ya fa yi sule.+ 5 Momo ava va kasi lomuenyo va kũlĩha* okuti, va ka fa,+ pole, ava va fa ka va kũlĩhĩle lacimue,+ ndaño onima* yimue ka va kuete vali, momo onjivaluko yavo yosi ya nyõleha.*+ 6 Handi vali, ocisola cavo, esuvu liavo kuenda esepa liavo via nyõleha kuenje ovo ka va pangi vali onepa layimue kovina vi lingiwa vemẽhi liekumbi.+
7 Kuende, lia okulia kuove lesanju kuenda nyua ovinyu yove lutima wa sanjuka,+ momo Suku yocili wa sanjukila ale ovopange ove.+ 8 Uwalo wove otembo yosi u kale wevala li yela* kuenda ku ka liwekepo oku kapa ulela kutue wove.+ 9 Sanjukila omuenyo kumosi lukãi wove+ una o sole oloneke viosi viomuenyo wove wesanda, vina Eye a eca kokuove vemẽhi liekumbi okuti, oloneke viosi viesanda liove, momo eyi oyo onepa yove komuenyo kuenda kupange wove walua una ove o likolisilako oku u linga vemẽhi liekumbi.+ 10 Cosi eka liove lia sanga oku linga, ci linga longusu yove yosi, momo lomue o pondola oku linga upange, esokiyo, oku lilongisa, ale oku kuata elomboloko liocina cimue Vonjembo*+ muna ove wenda.
11 Ame nda mola vali ocina cikuavo vemẽhi liekumbi okuti, ukuanjanga ka yuli olupesi otembo yosi, ndaño yuna wa pama ka yuli uyaki+ otembo yosi, ndaño ukualondunge ka kuete okulia otembo yosi, una wa loñoloha ka kuete ukuasi otembo yosi,+ vana va kuete ukũlĩhĩso ka va litundi ciwa otembo yosi,+ momo otembo kuenda ovina viya ño ocipikipiki, vi va veta vosi. 12 Momo omunu ka kũlĩhĩle otembo yaye.+ Ndeci olõsi vi kuatiwa vowanda umue u nyõla kuenda olonjila vi kuatiwa voviliva, haico omãla vomanu va kuatiwavo kotembo yocilunga,* eci ci va kuata ocipikipiki.
13 Eci nda molavo catiamẽla kolondunge vemẽhi liekumbi kuenje ca ndi komõhisa ceci: 14 Kua kala olupale lumue lutito mua kala etendelo litito lialume; kuenje osoma yimue ya pama ya katukila olupale luaco kuenda ya lu ñuala ocingonja kuenje ya tunga ocimbaka cimue cinene oco ci ñuale olupale. 15 Volupale luaco, mua sangiwile ulume umue ohukũi, pole, wa kala ukualondunge kuenje wa popela olupale lolondunge viaye. Pole, lomue wa ivaluka ulume waco ohukũi.+ 16 Kuenje nda popia vutima wange siti: ‘Olondunge via velapo, unene u sule;+ ndaño ndoco, olondunge viulume ohukũi vi pembuiwa kuenda olondaka viaye ka vi yeviwa.’+
17 Ca velapo oku yevelela olondaka vievando viukualondunge okuti, oku kaloloka kua una o viala pokati kaveke ku sule.
18 Olondunge via velapo okuti ovimalẽho viuyaki vi sule, pole, omunu umosi ukuakandu o pondola oku nyõla ovina vialua viwa.+
10 Ndeci olonyi via fa vi lingisa okuti ulela welemba liwa u nyõleha kuenda u lehã lãvi, cimuamue haico okuti, uveke utito u lema vali okuti, olondunge kuenda ulamba vi sule.+
2 Utima wukualondunge u songuila eye muẽle vonjila ya sunguluka,* pole, utima weveke u songuila eye muẽle vonjila ka ya sungulukile.*+ 3 Vonjila yosi eveke liendela, olio ka li lekisa olondunge*+ kuenda olio li ecelela okuti, omanu vosi va kũlĩha okuti eveke.+
4 Nda onyeño* yombiali yimue ya ku wengukila, ku ka siepo ocitumãlo cove,+ momo oku likandangiya ku tulumũla akandu anene.+
5 Kuli ocina cimue ci sakalaisa nda mola vemẽhi liekumbi okuti, ekandu limue li lingiwa la vana va kasi kunene:+ 6 Aveke va kapiwa polomangu vialua via velapo, pole, olohuasi* viamamako polomangu, vi sule.
7 Ame nda mola apika va kasi oku endela kolokavalu, pole, olombuale vi kasi loku endela posi ndapika.+
8 Una o fẽla ocitunu cimue, o pondola oku kupukilamo;+ kuenda una o teya ocimbaka cimue covawe o pondola oku lumaniwa lonyõha.
9 Una o fẽla ovawe o pondola oku lemẽhiwa lao kuenda una o teya olohũi o likapa eye muẽle kohele.*
10 Nda ocimalẽho cimue cutale ca kuna kuenda omunu umue ka lepika olongenge viaco, eye o ka sukila oku likolisilako calua. Pole, olondunge vi kuatisa oku kuata onima yiwa.
11 Nda onyõha yimue yi lumana osimbu ka ya pokuisiwile, ka ci kuata esilivilo kukuakupokuisa okuti, wa loñoloha.*
12 Olondaka vi tunda vomẽla wukualondunge vi nena ohenda,+ pole, omẽla weveke owo enyõleho liaye.+ 13 Eci eye a vangula, olondaka viatete vi tunda vomẽla waye viuveke+ kuenda olondaka via sulako eye a vangula viuyui okuti, vi songuila kenyõleho. 14 Pole, eveke liamamako oku vangula.+
Omunu umue ka kũlĩhĩle eci ci ka pita; helie o pondola oku u lomboluila eci ci ka pita noke yolofa viaye?+
15 Upange walua weveke u kavisa eye muẽle, momo eye ka kũlĩhĩle ndaño muẽle ndomo a sanga onjila yaye yi loña volupale.
16 Cĩvi calua kofeka yimue nda soma yaco umalẽhe+ kuenda olombuale vi fetika oku linga ocipito cavo komẽle! 17 Ya sumũlũha ofeka yina okuti osoma yaco omõla wa vana va kemãla kuenda olombuale vi lia votembo ya sokiyiwa, oco vi kuate vali ongusu okuti, halokukoluako!+
18 Nda omunu umue ukuawesi walua, avaya a kasi kolusoka luaye a kupuka kuenda nda ovaka aye ka a lingi lacimue, ovava a ka iñila vonjo yaye pocakati colusoka.+
19 Ombolo* yi pangiwa oco yi nene esanju kuenda ovinyu yi sanjuisa omuenyo;+ pole, olombongo vi tẽlisa asukila osi.+
20 Ndaño muẽle vovisimĩlo viove* ku ka siñale soma+ kuenda ku ka siñale ohuasi vohondo yove yoku pekela; momo onjila yimue* yi pondola oku ambata ocileñi condaka* yove, ale onjila yimue yitito* yi pondola oku pitulula eci wa popia.
11 Imba* ombolo yove kilu liovava,+ momo noke yoloneke vialua ove o ka yi sanga vali.+ 2 Eca onepa yimue yovina o kuete komanu epanduvali ale ecelãla,+ momo ove kua kũlĩhĩle ocilunga* ci ka pita kilu lieve.
3 Nda alende eyuka lovava, o-o a ka lokisa ombela kilu lieve; kuenje nda uti umue wa kupukila kombuelo ale konano, ocitumãlo cina kua kupukila uti waco, oko u ka kala.
4 Una o lavulula ofela ka ka waya ombuto kuenda una o vanja kalende ka kongula.+
5 Ndeci ove kua kũlĩhĩle ndomo ongusu yomuenyo* yi talavaya vakepa omõla o kasi vokati* kukãi omisi,+ cimuamue haico okuti, kua kũlĩhĩle upange wa Suku yocili una o linga ovina viosi.+
6 Waya ombuto yove komẽle kuenda ku ka ecelele okuti eka liove li puyuka toke koñolosi;+ momo ove kua kũlĩhĩle eyi yi ka kula ciwa, nda yeyi ale yoyo ale nda viosi vi ka kula ciwa.
7 Ocinyi ci sanjuisa kuenda ciwa okuti ovaso a mola ocinyi cekumbi. 8 Omo liaco, nda omunu umue o kala komuenyo anyamo alua, eye a sanjukile anyamo aco osi.+ Pole, eye o sukila oku ivaluka okuti, oloneke viohali pamue vi lua; cosi ci keya, esanda.+
9 Sanjuka omalẽhe, osimbu o kasi umalẽhe kuenda utima wove u sanjukile oloneke viutila wove. Kuama olonjila viutima wove kuenda kuende kuosi ovaso ove a ku songuila; pole, kũlĩha okuti Suku yocili o ka ku nenela esombiso omo liovina viosi evi.+ 10 Omo liaco, upa vutima wove ovina viosi vi koka ovitangi kuenda yuvula ovina vĩvi ketimba* liove, momo utila kuenda ongusu yo vutila esanda.+
12 Ivaluka Ululiki wove wa Velapo koloneke viove viutila,+ osimbu oloneke vĩvi* ka via pitĩlĩle+ kuenje kuiya anyamo eci o ka popia hati: “Si vi sanjukila”; 2 osimbu ekumbi, locinyi, losãi kumue lolombungululu ka via tekãvele+ kuenda alende ka a tiukile noke yombela;* 3 keteke eci olondavululi* vionjo vi luluma, alume va pama va hongua kuenje akãi va liwekapo oku sula omo va kasi vatito kuenda afeko vana va vanjela polonjanela va mola owelema;+ 4 eci apito a imba ovaso volokololo a yikiwa, eci ocileñi combambo yoku sula ci tepuluka, eci umue a pasuka omo lioku imba kuonjila yimue kuenda omãla vosi vakãi vana va imba londaka ya posoka va hongua.+ 5 Handi vali, umue o kuete usumba wovitumãlo via lepa kuenda kuli ocinjoko volokololo. Kuenje uti wo amendoeira u telẽha+ kuenda epange li likoka, epako lina li eca onjongole yoku lia li tuika, momo omunu o kasi oku enda konjo+ kuna eye a ka puyuka otembo yalua kuenda vakuakulisiõsiõla va ñuala ñuala volokololo;+ 6 osimbu ukolo wopalata ka wa tepiwile kuenda etiyela liulu ka lia tetukile, esanga li kasi pono yovava ka lia tetukile kuenda elola lioku ñualisa lalio ovava pocisimo ka lia nyõlehele. 7 Noke oneketela yi tiukila kilu lieve+ ndeci ya kala ale kuenje espiritu* li tiukila ku Suku yocili una wa li ecele.+
8 “Esanda linene!”* oco ca popia ukundi.+ “Ovina viosi esanda.”+
9 Ukundi ka lingile lika ukualondunge, pole, wamamako oku longisa omanu ovina eye a kũlĩhĩle+ kuenje wa sokolola kuenda wa linga ekonomuiso limue liondongosi oco a sokiye* olosapo vialua.+ 10 Ukundi wa sandiliya oco a sange olondaka via posoka+ kuenda oku soneha lonjila yimue ya suapo olondaka viocili.
11 Olondaka via vakualondunge vi kasi ndolosongo+ kuenda olondaka viavo via nõliwa, vi kasi ndolopeleko via valeliwa ciwa; ovio via eciwa lungombo umue. 12 Catiamẽla kovina vikuavo okuti evi vi sule, amõlange lunguiwa: Koku soneha alivulu alua ka ku kuete esulilo kuenda oku tanga calua alivulu aco ci kokela omunu* ekavo.+
13 Noke yoku yeva ovina viosi, olondaka vioku malusula vievi viokuti: Sumba Suku yocili+ kuenda kapako ovihandeleko viaye,+ momo eci oco ocina cosi omunu a kisikiwa oku linga.+ 14 Momo Suku yocili, o ka sombisa ovilinga viosi, oku kongelamo ovina viosi via salamisua kuenje eye o ka nõlapo nda ovina viaco viwa ale vĩvi.+
Ale “via una ukuakuongolola; ukuakukovonga.”
Ale “viaño.”
Lit., “yi tãi.”
Ale “li nina.”
Ale “uveke walua.”
Lit., “omãla vo konjo.”
Ale “ukuasi wa sesamẽla olosoma vina via viala ovivanja.”
Ale “ñala yukãi, ocili, oloñala viakãi.”
Lit., “ovaso ange a pinga.”
Ale “onepa.”
Ale “O kuete ovaso a yikuka.”
Ale “oku eca ovina viosi.”
Ale “ohali.”
Lit., “elikolisilo liutima waye.”
Lit., “oku tẽha; oku tẽha tẽha.”
Ale “otembo yenda ño hũ.”
Ale pamue, “ceci ca pita.”
Ale “efuimo.”
Ale “efuimo.”
Ale “onepa.”
Ale “upange walua.”
Lit., “kuenda o kasi oku lia ositu yaye muẽle.”
Ale “onima yinene.”
Ale “ka ca lelukile.”
Pamue yi tiamisiwila komõla o kuete olondunge.
Lit., “ositu yove.”
Ale, “omunga.”
Ale “ohali.”
Ale “upange.”
Ale “ohali.”
Ale “onepa.”
Ale “onepa.”
Ale “oku ivaluka.”
Ale “ndaño muẽle onjembo ka yi tiamisiwila kokuaye.”
Lit., “yi kuete epuyuko lialua.”
Lit., “oku endela kovaso ya vana va kasi lomuenyo.”
Ale “oku teyuila esunga liaye.”
Ale pamue, “ovina.”
Ale “Oluhimo luwa.” Lit., “Onduko.”
Ale “yolomapalo.”
Lit., “ku ka teme lonjanga vespiritu liove.”
Ale pamue, “ondimbukiso yeveke.”
Okuti, ku vana va mola ocinyi cekumbi.
Ale “oku limbuka.”
Lit., “oku ku siñala.”
Ale “ulume wa suñama.”
Ale “oku situlula ocitangi cimue?”
Ale “esombiso.”
Ale “esombiso.”
Ale “efuimo; ofela.”
Ale pamue, “evĩho liavo ka li pondola oku yovola ondingaĩvi.”
Ale “ocitangi; uvĩ.”
Ale “ci sakalaisa.”
Ale pamue, “okuti, omanu ka va moli otulo ci kaile lutanya ale luteke.”
Lit., “kuenda noke yovina evi, ku vana va fa!”
Ale “va limbuka.”
Ale “ofeto.”
Lit., “momo onjivaluko yavo yosi ya ivaliwa.”
Okuti, uwalo u yela u situlula esanju okuti, huwaloko wonambi.
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Ale “yohali.”
Lit., “u kasi peka liaye liondio.”
Lit., “u kasi peka liaye liepĩli.”
Lit., “utima waye wa kamba.”
Lit., “espiritu; efuimo.”
Ale “va loñoloha.”
Ale pamue, “o sukila oku kuata utate lavio.”
Lit., “cime celimi.”
Ale “Okulia.”
Ale pamue, “pula wove.”
Lit., “ociluvo cimue ci palãla co kovailu.”
Ale “esapulo.”
Ale “ociluvo cimue ci kuete avava.”
Ale “Tuma.”
Ale “ohali.”
Oyo yi pondolavo oku tiamisiwila kespiritu lia Suku.
Lit., “akepa vimo.”
Lit., “ositu.”
Ale “oloneke viohali.”
Ale pamue, “lombela.”
Ale “vakuakulava.”
Ale “ongusu yomuenyo.”
Ale “uveke.”
Ale “oku sokiya ndomo vi sesamẽla.”
Lit., “ositu.”