Kuama Ongendo Yocisoko ca Yehova
“Suku yombembua a vu malehise [l] ovina viosi viwa ho lingi ocipango caye.”-Va HEVERU 13:20, 21
1. Etendelo liomanu va kasi voluali lia soka ci ñami, kuenda va ñami na tendiwa okuti vatiamẽla katano amue?
KUNYAMO wo 1999, etendelo liomanu voluali luosi lia tẽla eci ci soka epandu liolohuluwa kolohuluwa. Pokati ketendelo eli, o Almanaque Mundial (velimi liongelisi) ya sapula okuti, ci soka 1.165.000.000 va Musulumanu; ci soka 1.030.000.000 va katolika Rmana; ci soka 752.000.000 ca Hindo; eci ci soka 354.000.000 va Batista eci ci soka 316.000.000 va Protestande; kuenda eci ci soka 214.000.000 vakuetavo lio Ortodoxo.
2. Nye ci popiwa catiamẽla kekalo liatavo a kasiko oloneke vilo?
2 Omo liolonepele kumue lombuanja yi sangiwa pokati katavo aeco etali, ci tava hẽ oku popia okuti olohuluwa viaco evi viomanu, ovilinga viavo vi li tava licitango ca Suku? Sio, hacoko, “mmo Suku hayeko Suku yonjuela, Puãi eye suku yombembua.” (1 Va Korindo 14:33) polé, nye hẽ ci popiwa catiamẽla kuvamanjetu va lutumbika koku vumba Yehova, va sangiwa kolonepa viosi violuali? (1 Petuku 2:17) ekonomuiso limue liwa, li lekisa okuti, ‘Suku yombembua o kasi oku va malehisa lovina viosi viwa oco va linge ocipango caye.’—Va Heveru 13:20, 21.
3. Nye ca pita ko Yerusalãi ko pendekoste yunamo wa 33 K.K., kunda momo lie?
3 Ocili okuti, etendelo liava va siata oku li kongela Lolombangi via Yehova halioko li tepisa nda ovo va kuete ohenda ya Suku; kuendavo etendelo halioko li komohisa Suku. Eci a nõla va Isareli, ka va nõlelele omo okuti va kala “owiñi wa lua” Momo, pokati komanu, ovo, ovo va kalava va ‘sulepo’ (Esinumuilo 7:7) Polé, omo okuti va Isareli ka vameleko loku pokola ku suku, ko, ko pendekoste ya 33 K.K., Yehova wa sondoloila ohenda yaye kuenda asmuluho aye kekongelo liokaliye Liakristão, lia tungiwile loloñame via Yesu Kristu. Ovo va wavekiwile lespiritu sandu lia Yehova kuenj, lombili ya lua va sapuila omanu ocili catiamẽla ku Suku kuenda ku Kristu.−Ovilinga 2:41, 42.
Oku Amamako Kovaso
4. Momo lie tu popela okuti ekongelo liakristão vokocita ca tete lia kala loku amamako kovaso?
4 Kocita catete, ekongelo Liakristão lia kala loku amamako kovaso, ndeci koku yulula ovikanjo viokaliye, koku longisa omanu oco va linge olondonge, kuenda koku kuata elomboloko lia suapo liocipango ca suku. Akristão vo kocita catete, va kuamaile alomboluilo aenda loku situluiwa naito la naito, vovikanda vi kola via Suku. Omo okuti va pasuisiwa lovapostolo kumue la vakuavo, va vetiyiwa oku linga upange wavo voku kunda lonjungole yocili. Cosi eci, ca sonehiwa ciwa Voisonehua Vakristão vio helasi.−Ovilinga 10:21, 22; 13:46, 47; 2 Timoteo 1:13; 4:5; Va Heveru 6:1-3; 2 Petulu 3:17, 18.
5 Momo lie ocisoko ca Suku ci kasilili loku amamako kovaso oloneke vilo, kuenda momo lie tu kuetele oku endela kumue laco?
5 Ndici va pita Lakristão kocita ca tete, Olombangi via Yehova kefetililo via kala vitito, polé cilo vamakovo. (Sakariya 4:8-10) Tunde konepa yasulako yocita 19 toke cilo, kua siata oku muiwa uvangi wa suapo u lekisa okuti ka tua kolelele kongusu yamanu, polé espiritu sandu olio li kasi oku tu songuila, tuasiata oku amamako kovaso kueci catiamẽla koku kuadta elomboloko Liovisonehua, kuenda koku linga Ocipango ca Yehova. (Sakariya 4:6) Omo okuti, cilo tu kasi “koloneke via sulako,” ca velapo vali enene okuti tu kuama ongendo yocisoko ca Yehova ci kasi loku amamako kovaso. (2 Timoteo 3:1–5) Eci ci tu kuadisa oku pamisa elavoko lietu kuenda oku kuata onepa koku Eça uvangi Wusoma wa Suku wa tumbikiwa, osimbu handi esulilo kalieyile ocipikipiki kokuali lulo.−Mateo 24:3–14.
6, 7. Kolonepa vipi vitatu tu ka konomuisa okuti oku ocisoko ca yehova camamako kovaso?
6 Pokati ketu, pali vana okuti va felita oku likongela locisoko ca yehova kunyamo wo 1920, wo 1930, kuenda kunyamowo 1940. Vokuenda kunyamo aeco, helie pokati ketu wa simile okuti ocisoko ca Yehova cika kula ndeci ca kula ndeti otembo yilo? Sokolola ño handi ovina vi komohisa via pita letu kanyamo asulako ndeti! Ci vetiya cocili kespiritu, oku sokolola eci Yehova a kasi loku lingala pokati komanu vaye va sokiyiwila veliangiliyo liunviali wa Suku.
7 Daviti kosimbu, wa komõhele na lua, eci a kulihisa ovopanga a Yehova. Eye wa popia hati: “Nda nda sokele oku vi sapula loku vi vangula, nda ka ca tavele oku vi tenda, omo va lua enene” (Osamo 40:5) Etu tu sangavo ekatanga limuamue, momo ka tu tẽlavo oku situlula ovina via lua havio vi komohiIsa Yehova asiata oku linga koloneke vietu. Polé tu konomuisiko ño handi kolonepa vitatu okuti oku ocisoko ca Yehova ca mako kovaso: (1) kelomboloko liespiritu lia eciwa naito la naito, (2) koku mioñolola kuenda koku amako kupange woku kunda, (3) apongoloko a lingiwa vokuenda kuotembo, koku endisiwa kuovina vimue vocisoko.
Tu Eca olopandu Omo lielomboloko Kespiritu
8. Ndomo elivulu Liolosapo 4:18 li popia, wlomboloko lipi kespiritu tua kasi loku tambula naito la naito okuti li kasi oku tu kuatisa oku kuliha ciwa eci catiamẽla Kusoma?
8 Kuici catiamẽla kelomboloko liespiritu tua siata oku tambula naito, olondaka via sonehiwa kelivulu Olosapo 4:18, vi kasi oku tẽlisiwa muẽle ocili. Kelivulu liaco tukangamo ndoco: “Onjila yondingesungaya soka ndocinyi congula camamako kokutua toke ca linga utaya” Halupandukovio tueca omo lielomboloko kespiritu tua siata oku tambula naito la naito! Kohongele yofeka ya pita kofeka cedar point, Ohio, kunyamo wo 1919, Usoma wa Suku owo wa velisiwilepo vali ca lua. Usoma owu, owo Yehova aka kemẽlisa lawo onduko yaye yikola, kuenda hawo aka aka teyuila lawo omoko yaye yoku viala. Ocili okuti, elomboloko liespiritu tuasiata oku tambula likasi loku tu kuatisaoku kuliha okuti, oku pisa kelivulu liefitikilo toke kelivulu liefetikilo toke kelivulu Liesituluilo, Embimbiliya lieca uvangi wocingo ca suku coku kemãlisa onduko yaye lusoma u kasi peka liomõla waye Usoma waco owu, owo wa linga liulamba komanu vosi va sole esunga.−Mateo 12:18, 21.
9, 10. Kunyamo wo 1920 nye ca lomboluiwa catiamẽla Kusoma, lo kovisoko vivali va litepa, kuenda va siata oko tu kuatisa ndati?
9 Omo liaco, kohongele ya pita ko Cedar Point, kunyamo wo 1922 manji, J.F. Rutherford vohundo yaye, wa vetiya omanu va Suku hati, “sapuli, sapuli. sapuli Soma lusoma waye. ” Kunyamo wo 1925, vocipama cimue va kala losapi ya linga hati, “Okucitiwa kuofeka,” ca sapuiwa Vutala Wondavululi wa 1wosai Yelombo, ca lekisa elomboloko lia eviwa longusu yespiritu, liatiamẽla kovitumasuku vi lekisa okuti Usoma wa suku wa tumbikiwa kunyamo wo 1914. Kunyamo wo 1920, kua limbukiwavo okuti kulu ocisoko vivali via litepa okuti, ocisoko ca Yehova leci ca Satana.Pokatie ko visoko viaco evi vivali, pakasi oku pita uyaki, kuenje etu tu ka kala lika konepa yi ka yula nda tua kuama ongendo yocisoko ca Yehova.
10 Elomboloko liaco eli kespiritu li kasi oku tua kuati hẽ ndati? Omo okuti, Usoma wa Suku la Soma yawo Yesu kristu, ka va tiamẽlele koluali, etu ka ci tava okuti tu tiamẽlavo voluali. Poku litepa koluali, etu tu lekisa okuti tua tiamẽla kocili. (Yoano 17:16; 18:35) Eci tu lumbuka ovitangi viñi viñi via tatama vi kasi loku pita voluali lulo luiviho, tu pondola ca lua omo okuti ka tuatiamẽlele kocisoko ca Satana! Hesumulõhokolio tu kuete lioku kolapo kespiritu vacisoko ca Yehova!
11. Onduko yipi omanu va Suku va tammbula kunyamo wo 1931?
11 Kohongele yofeka ya lingieilile ko Kolumbus, Ohio, kunyamo wo 193, kua sapuiwa vaki viwa oku tẽlisiwa kueci ca sonehiwa kelivulu lia Isaya 43:10, 12. Vakuakulilongisa Embimbiliya, va tambula onduko yi va tepisa, yi tukuea hati, Olombangi via Yehova. Hesumuluhokuolio tu kuete, lioku sapula onduko ya Suku oco vakuetu va yi tukule kuenje oco va poleliwe!−Osamo 83:18; Va Roma 10:13
12. Elomboloko lipi kespiritu lia eciwa kunyamo wo 1935, liatiamẽla kowini wakahandangala?
12 Eci unyamo wo 1930 ka wa pitilile handi, va lua pokati komanu va Suku, va kala latatahãi atiamẽla kelavoko liavo liomuenyo wo kovaso. Vamue va kala livisimilo vioku enda kilu, polé va solelevo alongiso Embimbiliya atiamẽla kofeka yelau yi ka kala palo Posi. Kohongele yofeka yapita ko Washington, D.C., kunyamo wo 1935, ca kala esanju liocili oku kuliha okuti, owiñi wakahandangala wa tukuiwa kelivulu Liesituluilo kocipama7, owo ocisoko comanu vana va kuete elavoko lioku kala palo posi. Tunde opo, okuongoluiwa kua vana vatiamẽla kowiñi wakahandangala ku kasi oku amamako lavokito a piãla. Ka ci tu sanjuisa hẽ, oku limbuka okuti ka tu kuete vali atatahãi atiamẽla kueci ci lomboloka owiñi wakahandangala okuti ka ca tu lingilile vali ndelumbu? Omo okuti, ku kasi loku onguluiwa omanu va lua vo kolofeka viosi, vo kapata osi, kuenda vakualimi osi, ci tu vetiya oku pamisa onjongole yetu yoku vokiya ongendo yetu, osimbu tu amamako loku kuama ongendo yocisoko ca Yehova.
13. Ondaka yipi ya velapo ya tukuiwa kohongele yofeka ya lingiwila ko St. Louis, kunyamo wo 1941?
13 Ondaka ya velapo, okuti oyo omanu va sukula oku sakalala layo, ya tukuiwa kohongele yofeka ya lingiwa ko St. Louis, Missouri, kunyamo wo 1914. Ondaka yaco yatiamẽla kuviali wa velapo uka viala oluali luosi. Eyi ondaka yimue yi sukila oku tetuluiwa lonjanga, kuenda eteke linene halio liohali ya piãla lioku tetulula ondaka yaco, li kasi oku iya lonjanga. Loku ci tiamesila kondaka eyi, kunyamo wo 1941, kua vetiyiwa oku pandikisa, momo oku ku lekisa onjila tua nõlapo kueci catiamẽla kuviali wa Suku.
14. Kohongele yofeka kua lalekiwilw omanu vokolofeka viñi viñi ya lingiwa kunyamo wo 1950, nye ca longisiwako catiamẽla kolombiali via tukuiwa kelivulu lia Isaya 32:1,2?
14 Kohongele yofeka kua lalekiwile omanu vokolofeka viñi viñi, ya pita kolupale luo Nova York, kunyamo wo 1950, kua situluiwa ciwa eci catiamẽla kolombiali via tukuiwa kelivulu lia Isaya 32:1, 2 Ca kala esnju liocili eci Manji Frederick Franz, a sapula ondaka eyi, loku lombolola okuti ava vatiamẽla kocimunga colombiali viaco evi violuali luokaliye, va kasi muele pokati ketu. Kohongele yaco eyi yofeka, kuenda evi vieya oku kuamamo, kueya oku lomboluwa ovina viñi viñi viatiamẽla kocinyi cespiritu. (Osamo 97:11) Halupandukuovio tueca omo okuti onjila yetu “ya soka ndocinyi cungula, camamako kokutua toke ci linga utanya.!”
Oku Amako Kupange Wetu Kunda
15, 16. (a) Ndamupi tua mako kueci vatiamẽla kupange wetu woku kunda vokuenda kunyamo wo 1930? (b)Alivulu api a kuatisa oku amisako upange wetu Tuakristão woku kunda kotembo ya pita?
15 Konepa yavali ocisoko ca Yehova camamako, kupange wetu wa velapo woku kunda Usoma loko longisa omanu oco valinge olondo. (Mateo 28:19, 20; Marko 13:10) Oco tu tẽle oku linga upange owu, ocisoko otembo yosi ca siata oku tu ivaluisa esilivilo lioku amisako upange wetu woku kunda. Kunyamo wo 1922, Akristão vosi va vetiya oco va kuate onepa kupanga woku kunda. Omunu lomunu wa kalako, wa vetiyiwa oco a molehise ocinyi vaye loku kuata onepa koku eca uvangi konepa wondaka yocili. (Mateo 5:14–16) kunyamo wo 1927, kua lingiwa eliangiliyo liokuti, Ovialumingu viosi vi kala eteke liokuenda kupange woku kunda.kefetikilo lio sai yakayovo yunyamo wo1940, ca siatele ca lua oku muila Olombangi via Yehova volokololo ali vovikanjo violomilu, okuti vi kasi loku eca Utala Wondavululi kuenda orevista ya tukowalue hati, consolação (oku koloneke vilo, o Despertai!).
16 Kunyamo wo 1937, kua sandekiwa o folheto yi tukuwa hati, Estudu Modelo oyo yavetiya upange woku pasuisa omanu vana va lekisa onjongole oco valongisiwe ocili Cembimbiliya. Noke vanyamo akuamamo, kua vetiyiwa calua kupange woku endisa alilongiso embimbiliya. Onepa eyi yupange yeya kuata ongusu ya piãla eci kunyamo wo1946, kua sandekiwa li kuete osapi yokuti, “Seja Deus vardadeiro, “ kuenda kunyamo wO 1968, kuasandekiwa elivulu li tukuiwa hati, “A Verdade que Conduz a Vida Eterna” Cilo tu kasi oku talavaya lwlivulu, Ukulihiso Utuala Komuenyo Ko Pui. Oku lilongisa ovipama vi sangiwamo cica ocisiveto ciwa coku longisa omanu oco va linge olondonge.
Oku Amako kueci Catiamẽla Koku Endisiwa Kuovina Vimue Vocisoko
17. Loku kapako olondaka vi sangiwa kelivulu lia Isaya 60:17, ndamupi ocisoko ca Yehova camako kovaso?
17 Konepa yatatu ocicisoko ca Yehova camamako, koku endisiwa kuovina vimue. Ndomo ca sonehiwa kelinulu lia Isaya 60:17, Yehova wa likuminha hati: “Posipo miñanyapo ulu, putale miñainyapo opalata, puti miñainyapo osipi, povava miñainyapo utale. Ñapa ombembua há yi lingi ovasongui vove, lesonga há yi lingi vakapatisi vove.” Loku ci tiamosila kocitumasuku eci, kua lingiwa apongloloko oco ku songuiwe ciwa upange woku kunda kuenda oco ku tatiwe ciwa olomeme
18, 19. Apongolako api a lingiwa vocisoko ca Yehova vokuenda kuanyamo?
18 Kunyamo wo 1919, ocisoko ca nola omunu umosi vekonvelo lekingelo lia sokiyiwilile upane woku kunda oco a kale usongui wupange, Epongiloko eli, lia Eça ongusu kupange woku kunda. Kunhamo wo 1932, elinga liokuti akulu vekongelo lolondiakono vi nõliwa lowiñi, lia liwekapo, kuenje hapo pa sukula oku kuama ovilinga viuviali woluali. Kunyamo wo1938, ocisoko ca fetika oku kuama onjila yimue yikuavo yatiamẽla koku nõla olondingupange viosi vekongelo ndeci, ca kala vekongelo Liakristão kocita catete, okuti oku nõliwa kuaco kuanda loku lingiwila veliangiliyo liuviali wa Suku. (Ovilinga 14:23; 1 Timote 4:14) Kunyamo wo 1972, kua nõliea olomitavaso kuenda oloñuatisi viakulu vekongelo oco va linge upange, ndeci alume va kala Akristão va enda oku linga kocita catete. Kueci catiamẽla koku nõla ukume umosi okuti eye lika o kala omitavaso vekongelo, elivulu lia va Filipoi 1:1, kuenda Ovisonehua vikuavo, via lekisa okuti, vana vosi vakuete ovituwa vi li tava leci ca sonehiwa Vembimbiliya catiamẽla kolomitavaso, ci tava okuti va nõliwavo kuenje vosi va likuta ocimunga, okuti va talavaya pamosi lutima umuamue.−Ovilinga 20:28; Va Efeso 4:11, 12.
19 Kunyamo wo 1975, kua sokiyiwa okuti, Osungu Yolombangi via Yehova oyo yi songola ovopane ocisoko ca Suku voluali luosi. Kua nõliwavo akulu oco va songole ovopange kolo Filiale oku ovo va songuiwa. Tunde opo, kua siata oku lingiwa asokiyo oco ku leluisiwe upange “Kolofiliale oco ovina via velapo [vali]” vi kapiwe kovaso. (Va Filipoi 1:9, 10) Vocikele cangombo va kasi loku songuiwa la kristu, mua komgela oku songola upange woku kunda, oku longisa ciwa vekongelo kuenda oku tata ciwa olomeme via Suku.−1 Timoteo 4:16; Va Heveru 13:7, 17; 1 Petulu 5:2, 3.
Oku Songola Kua Yesu
20. Voku kuama ongendo yocisoko ca Yehova muakongela oku limbuka nye, catiamẽla kocikele ca Yesu?
20 Voku kuama ongendo yocisoko ca Yehova, mua kongela oku limbuka ocikele Yesu Kristu a tambula ku Suku, coku kala “utue wekongelo.” (Va Efeso 5:22, 23) Cimue ci komohisavo ceci ca sonehiwa kelivulu lia Isaya 55:4, oku tu tanga ndoco: “Tala ndo tukula ombangi ya vakualofeka, haeye usongui wa vakualofeka, haeye kesongo [k]avo.” Tua kolela okuti, Yesu Kristu wa kuliha ciwa ndomo a songuila. Eye wa kuliha ciwa olomeme viaye kuenda wa kulihavo Ovilinga viavo. Eci ci lekisiwila kolondaka viaye eci a kulihisa ndomo akongelo epanduvali voku Asia Menor a kala, volonjanja vitãlo wavangula olondaka via popia hati: “ Nda kulihã ovolinga viove” (Esituluilo 2:2, 19; 3:1, 8, 15) yesu wa kulihhavo eci tu sukula, ndeci Isiaye, Yehova. Eci handi Yesi ka longisile ohutililo ya sietu kolondunge viaye, eye wa popia hati: “ [Suku] Isiene wa kuliha ovina vio sesameli osimbu ka wa vi pingili.”−Mateo 6:8–13
21, Ndamupi oku songola kua Yesu ku molehẽla vekongelo Liakristão?
21 Oku songola kua Yesu ku muiwila hẽ pi? Eye otu songuila vonduko yolomitavaso vina via tuiwa hati “olongavelo.” (Va Efeso 4:8) Elivulu Liesituluilo 1:16, li lekisa okuti ovo va kasi peka lia Kristu liondio, ci lekisa okuti va kasi oku songuiwa laye. Koloneke vilo, Yesu okasi loku songuila akulu vekongelo, ci kale vana va kuete elavoko lioku enda kilu, ale vava va kuete elavoko lioku kala posi. Ndomo ca lomboluiwa ale kocipama ca tete, alume vaco, va nõliwa lespiritu sandu, osimbu okuti ovituwa viavo vi litava lovihandeleko vi sangiwa Vembiliya. (1 Timoteo 3:1–7; Tito 1:5–9) Kocita catete, kua kala ocimunga cimue cakulu ko Yerusalãi okuti va tiamẽlele Kosungu Yakulu, okuti ovo va kuatele ocikele coku songuila akongelo kuenda ovopange osi atiamẽla koku kunda Usoma. Eyi oyo ongangu yi kasi loku kuamiwavo locisoko ca Yehova koloneke vilo.
Kuama Vongendo!
22, Ekuatiso lip Osungu Yolombangi via Yehova ya siata oku Eca?
22 Palo posi, ovina viosi viatamẽla Kusoma, via kundikiwa “[ku] kuenje wa kolelua haeye wa lunguka ” okuti, okuti o kasi oku lekisiwa Losungu Yolombangi via Yehova. (Mateo 24:45–47) Osungu Yolombangi via Yehova, yi sakalala vali enene loku eca wlongiso kespiritu kuenda oku songuila ekongelo liakristão. (Ovilinga 6:1–6) pole, eci va kuetu tu fendelela kumue va pita locitangi viatiamẽla kovisalu, Osungu Yolombangi via Yehova, yi pinga kombala ale kolombala volofeka oco vi angiliye ekuatiso ndeci, okulia uwalo ale oku semulula olonjo kuenda Olonjango Vuisoma via teka. Nda okuti vamue vamanji Akristão va sangiwa lovitangi vioku lambalaliwa, ku lingiwa eliangiliyo lioku va kolisa oco va pandikise kuenda oco va pame kespiritu. Kuenda, ndaño ‘kotembo yovitangi.’ Ku lingiwa alikolisilo osi a teliwa oco upange woku kunda wamameko kovaso.−2 Timoteo 4:1, 2.
23, 24. Ndaño pamue komanu va Yehova kuiya ovitangi, nye eye aka tuihinya loku Eca, kuenda onjila yipi tu sukula oku nõlapo oku kuama?
23 Ndaño kueya ovitangi komanu va Yehova, eye oka tuihinya loku eva okulia kua lua kuespiritu kuenda olonumbi visuliwa. Suku ecavo olondunge lundunguluke ku vamanji vakuavikele oco va lipongiyele oku amako kuenda apongoloko akuavo a keua vocisoko ci kasi oku endisiwila veliangiliyo liuviali wa Suku. (Esinumuĩlo 34:9; Va Efeso 1:16, 17) ocili okuti, Yehova otuangiliyila cosi tu sukila oco tu Tẽlise upange wetu woku longisa omanu oco valinge olondonge, kuenda oco tu tẽlise ocikundi cupange wetu woku kunda voluali luosi.−2 Timoteo 4–5.
24 Tu kuete ekolelo lia suapo liokuti Yehova lalimue eteke aka yanduluka ovanu vaue vopokola, kunda oka va yovola “kohali ya Piãla,” ya laika okuiya. (Esituluilo 7:9–14; Osamo 94:14; 2 Petulu 2:9) Etu tu kuete esunda luoku tuinya lekolelo lietu liatete toke kesulilo. (Va Heveru 3:14) omo liaco, tu nõlipo muele oku kuama ongendo yocisoko ca Yehova.
O Tambulula Ndati?
• Momo lie tu popela okuti, ocisoko ca Yehava ci kaso loku enda kocaso?
• Ovovangi api a lekisa okuti vokuenda kuotembo omanh va suku va siata oku tambula elomboloko kespiritu?
• Ndamepi upange Wakristão woku kunda wa siata oku mioñoluiwa?
• Apongoloko api a siata oku lingiwa kokuendisiwa kuovina vimue vocisoko comanu va Yehova?
[Elitalatu kemela 11]
Ndeci ca pita la Daviti, etu ka tu tẽlavo oku tenda ovopange a komohisa a Yehova.
[Elitalatu kemela 12]
Ocunda colomeme via suku, ca siata oku kuatisiwa lapngoloko a siata oku lingiwa vocisoko.