Hacisimiloko ño Cimue Cesanda
“Valivulu osi Otestamentu Yokaliye tu sangamo oku litepa kualua ku kasi pokati kolongusu via Suku vieci ciwa kuenda konepa yikuavo ku sangiwa uvi wa vana va kasi loku ya puisiwa la Satana. Eci hacisimiloko cusonehi umosi ale vavali, polé cimue okuti ci taviwa lavosi. . . . Uvangi Wotestamentu Yokaliye toke cilo wa leluka. Satana, ongingaivi yimue yikasiko muẽle ocili okuti olonjanja vialua o ñualilapo Suku lomanu vaye.”—“The New Bible Dictionary.”
OCO hẽ, momo lie omanu valua va kuakulitukula okuti Akristão haivo va popia hati vatava Kembimbiliya va likalela ocisimilo cokuti Eliapu likasiko muẽle ocili? Ocili ceci okuti ovo, ka va tava okuti Embimbiliya Ondaka ya Suku. (Yeremiya 8:3) Valua asonehi Vembimbiliya va kuakulitukula okuti Akristão va soneha eci catiamẽla kuloño waño wolofeka via va ñualua kuenda ka va sonehele ocili ca suapo ca Suku. Ndeci, onoño yetavo Liokatolika, Hans Kung yasoneha hati: “Ovisimilo viesanda viatiamẽla ku Satana kumosi lolohoka violondele viaye . . . viañila vesapulo liesanda lioko Bavulono, noke vonjanja yatete viañila vo Judaismu kuenje oku sulako Votestamentu Yokaliye.”—On Being a Christian.
Embimbiliya handakako yomanu. Ocili okuti oyo Ondaka yimue ya fuimilua la Suku. Omo liaco, tu linga ciwa nda tua kulihisa eci Embimbiliya li popia catiame?la Keliapu.—2 Timoteo 3:14–17; 2 Petulu 1:20, 21.
Ocisimilo Cipi Yesu a Kuata?
Yesu Kristu wa tavele okuti Eliapu li kasiko muẽle ocili. Yesu ka setekiwile luvi umue okuti u kasi vokati kaye muẽle. Eye wa setekiwa okuti “ombiali yoluali lulo.” (Yoano 14:30; Mateo 4:1–11) Eye handi wa tavelevo okuti ovilulikilo vikuavo viaspiritu vieca ekuatiso ku Satana koku ta olonjanjo viaye vieviho. Eye wa sakula ‘omanu va kala lovilulu.’ (Mateo 12:22–28) Ndaño elivulu limue li vangula eci ca litepa la Suku litukuiwa okuti A Rationalist Encyclopaedia lia sapula esilivilo lieci catiamẽlako poku lombolola okuti: “Eci ca siata oku kala ocilondokua kuava va lilongisa ondotilina yetavo, ndomo Yesu wo Vevangeliu a tava okuti kuli muẽle ocili ovilulikilo viaspiritu avi.” Eci Yesu a vangula eci catiamẽla Keliapu kuenda kolondele viaye, eye ka kale loku pitolola lika ovisimilo viesanda viovoloño esanda oko Bavulono. Eye wa kulihile okuti ovo va kasiko muẽle ocili.
Tu lilongisa calua kueci catiamẽla Keliapu eci tu kulihisa olondaka Yesu a sapuila asongui vatavo koloneke viaye: “Wa tundi ku isiene eliapu, oco vu yonguila oku linga ocipango ca isiene, eye omondi tunde kefetikilo, haeye ka la sumbila ocili momo vokati kaye ka muli ale ocili. Eci a popia uhembi o popia caye mue?le, omo eye ohembi, haeye isia yuhembi.”—Yoano 8:44.
Esunga liaco, onduko Eliapu kelimi lio Helasi, yi lomboloka okuti “ukualundi” wa kala “ohembi, haeye isia yuhembi.” Eye ocilulikilo catete ca vangula uhembi watiamẽla ku Suku, kuenje eye oco a linga otembo yokonyima vocumbo co Edene. Yehova wa sapuila olonjali vietu viatete okuti nda va lia kuti wukulihiso weci ciwa leci civi ‘haico muẽle va fa.’ Satana loku vanguila vonyoha, wa lombolola okuti olondaka vina, ka via kale viocili. (Efetikilo 2:17; 3:4) Omo liaco, ci kuete esunga eye oku tukuiwa okuti “onyoha yosiahulu, yina ya tukuiwa eliapu, haeye Satana.”—Esituluilo 12:9.
Eliapu lia vangula uhembi watiamẽla kuti wukulihiso weci ciwa leci civi. Eye wa vangula okuti elungulo lioku yuvula okulia kuti, ocina cimue okuti ka ca sungulukile kuenda ca kala etombo liepodolo. Eye wa sapuila Adama la Heva okuti nda va “linga nda Suku” koku tepisa ovo muẽle eci ciwa leci civi. Satana wa eca elomboloko liokuti ovo va kuete omoko yoku linga eci va yongola. (Efetikilo 3:1–5) Elinga eli lioku tomba esunga lia Suku lioku viala, lia votola atatahãi. Omo liaco, Yehova wa ecelela otembo oco ocitangi caco ci potoluiwe. Eci ci lomboloka okuti Satana wa eceliwa oku kala lomuenyo votembo yimue. (Esituluilo 12:12) Kuenje, eye handi o kasi loku amamako oku yapuisa omanu ku Suku lovohembi kuenda lesino, vonduko yomanu va sokisiwa nda vakuavisonehua la va Fariseo vo koloneke via Yesu oco va sandeke ovilongua viavo mue?le.—Mateo 23:13, 15.
Yesu wa vangula okuti Eliapu lia kala “omondi tunde kefetikilo” “haeye ka la sumbila ocili.” Eci ka ci lomboloka okuti Yehova eye wa lulika Eliapu oco li kale “omondi.” Eye ka lulikiwilue oku kala ongingaivi vocitumãlo cifelu viondalu loku talisa ohali vosi vana vatomba Suku. “Ifelu” Vembimbiliya hacitumãloko ca Satana. Eci ci lomboloka lika ombila omu mu kendiwila omunu lomunu.—Ovilinga 2:25–27; Esituluilo 20:13, 14.
Eliapu tete lia kala ‘vocili.’ Eye wa pangele onepa yepata liovangelo va Yehova ndomõla a Suku wespiritu haiye walipua. Pole, eye “ka la sumbila ocili.” Eye wa linõlela onjila yaye muẽle kuenda ovihandeleko viaye viatiamela kuhembi. Eye ‘ka fetikile’ eci a lulikiwa ndungelo omõla a Suku, pole, ceci eye a sinila Yehova, kocipango caye muẽle loku kemba Adama la Heva. Eliapu li kasi ndomanu vana va sinila Yehova, koloneke via Mose. Catiamẽla komanu vaco tu tanga okuti: “Ovo lueyela. Ka va lingi vali omãla vaye omo atondelo avo alua. (Esinumuilo 32:5) Cimuamue haico ci vanguiwa la Satana. Eye wa linga “omondi eci eye a lekisa etombo kuenda o kuete ekandu liolofa via Adama la Heva, okuti mua kongela epata liomanu vosi.—Va Roma 5:12.
Angelo va Sina
Angelo vamue va likongela kesino lia Satana. (Luka 11:14, 15) Ângelo vaco ava “va tunda kocitumalo cavo” kuenda va pongolola atimba avo ndomanu oco va linge ukahonga ‘lomãla vomanu vakãi’ koloneke via Noha. (Yuda 6; Efetikilo 6:1–4; 1 Petulu 3:19, 20) “Ombandu yatatu yolombungululu viokilu,” ale onepa yimue yitito yangelo ya kuamavo elinga liaco.—Esituluilo 12:4.
Elivulu liovihandeleko via velapo Liesituluilo li vangula eci catiamẽla Keliapu ‘ndocinyoha cinene haico ci kusuka ngẽ’ (Esituluilo 12:3) Momo lie? Eye ka kasi ndondingaivi okuti o kuete etimba limue li linga usumba. Kuenje, ndeci ka tua kulihile ndomo um kasi etimba liovilulikilo viespiritu, cimuamue haico Satana ka litepele lovilulikilo vikuavo viangelo. Omo liaco, ‘ocinyoha cinene haico ci kusuka ngẽ elomboluilo limue okuti li likuata lekalo lionyeño ya Satana, wa fungula lunene walua kuenda lonjongole yoku nyõla cosi.
Cilo Satana kuenda olondele va vopa elisanjo liosi. Ovo ka va pondola vali oku pongoloka omanu ndeci ovo va tẽlele oku linga. Noke yoku tumbikiwa Kusoma wa Suku peka lia Kristu kuyamo wo 1914, ovo va vatakumuila ocipepi longongo.—Esituluilo 12:7–9.
Eliapu Unyali Umue wa Pama
Ndaño muẽle cilo, Eliapu li amamako oku kala unyali wa pama. Eye “o ñuala ñuala ndohosi yi koma oku sandiliya u a lia.” (1 Petulu 5:8) Eye hefetikiloko lieci civi lika okuti ci kasi vetimba lietu ka lialipuile. Ocili okuti, eteke leteke tu liyaka lovisimilo vietu muẽle viatiamẽla kekanduu. (Va Roma 7:18–20) Pole, uyaki wocili wowu u lingiwa “lolombiali violuali viowelema ulo, lolohoka [viaspiritu] Vivi viokilu.”—Va Efeso 6:12.
Ndamupi hẽ omanu vosi va pondola oku vetiyiwa Leliapu? Upostolo Yoano wa popia hati ‘oluali luosi lu kasi povaka eliapu.’ (1 Yoano 5:19) Ocili okuti, etu ka tu yongola oku lingisiwa olomeke Leliapu ale oku ecelela okuti tu kuata usumba layonjo aye oco a tu tateke. Puãi, tu linga vakualondunge poku limbuka lonjanga alikolisilo aye oku tu lingisa olomeke oco ka tu ka limbuke ocili kuenda alikolisilo aye oku yapula ekolelo lietu ku Suku.—Yovi 2:3–5; 2 Va Korindo 4:3, 4.
Olonjanja haviosiko Eliapu li talisa ohali omanu vana va yongola oku linga ocipango ca Suku. Olonjanja vimue, olio li limlehisa muẽle “ndungelo wocinyi.” Upostolo Paulu wa lungula Akristão eci catiamẽla kohele yaco hati: “Ñuete ohele yokuti, ndeci onyoha ya yonja Heva letutu liayo, haico ovitima viene vi pambukavo koku vumba Kristu lesunguluko kuenda lonjelo.”—2 Va Korindo 11:3, 14.
Omo liaco, tu sukila ‘oku lunguka, oku lavulula, loku tamalãla laye kuenda oku pama kekolelo lietu.’ (1 Petulu 5:8, 9; 2 Va Korindo 2:11) Yuvula oku papalela peka lia Satana poku tiamẽla kocina cimue ci kuete elitokeko loviteka. (Esinumuilo 18:10–12) Kala omunu ukuambili poku lilongisa Ondaka ya Suku, loku ivaluka olonjanja viosi okuti Yesu Kristu wa tukola Ondaka ya Suku eci eye a setekiwa Leliapu. (Mateo 4:4, 7, 10) Pinga vohutililo espiritu lia Suku. Apako espiritu a pondola oku ku kuatisa koku yuvula alinga a sanjuisa etimba Ana a vetiyiwa calua la Satana. (Va Galatia 5:16–24) Handi vali, eci o limbuka okuti o kasi volonjila vimue via sipato Eliapu kuenda violondele, likutilila locili ku Yehova.—Va Filipoi 4:6, 7.
Ka ci sukila oku kuatela usumba Eliapu. Yehova wa likuminya okueca eteyuilo liocili kovina viosi Satana a pondola oku linga. (Osamo 91:1–4; Olosapo 18:10; Tiago 4:7, 8) Upostolo Paulu wa popia hati: “Kolisiko vu Ñala kuenda longusu yunene waye.” Noku vuka “te?la oku tamalala latutu eliapu.”—Va Efeso 6:10, 11.
[Elitalatu kemela 3]
Yesu Kristu wa kulihile okuti Eliapu li kasiko muẽle ocili
[Elitalatu kemela 5]
Tamalãla Leliapu poku lilongisa Ondaka ya Suku kuenda poku likutilila olonjanja viosi