Tuka Endela Vonduko ya Suku Yetu Otembo Yenda ño hũ!
‘Etu tuka endela oloneke ka vi pui, vonduko ya Suku yetu.’—MIKA 4:5.
1. Esapulo lipi li sangiwa kelivulu lia Mika okupisa kocipama 3 toke 5?
YEHOVA o kuete ondaka yoku sapuila komanu vaye, kuenje uprofeto Mika eye wa tambula ocikele coku yi sapula. Suku o kuete onjongole yoku kundula olondingaĩvi. Eye o yongola oku pindisa va Isareli leyambulo omo lietombo liavo. Kuenje, ci nena esanju lialua omo okuti Suku oka sumũlũisa omanu vana va kasi oku endela vonduko yaye. Olondaka viaco evi vi sangiwa vocitumasuku celivulu lia Mika okupisa kocipama 3 toke 5.
2, 3. (a) Ovituwa vipi asongui vo ko Isareli va sukilile oku lekisa? Pole, nye ovo va lingile kotembo yaco? (b) Ndamupi ove o lombolola upopi wocindekaise u sangiwa kelivulu lia Mika 3:2, 3?
2 Uprofeto wa Suku o lombolola hati: “Ene, akulu va Yakoba, lene, alombiali viepata lia Isareli, yeveleli! Haceneko hẽ oku kũlĩha esunga?” Ocili okuti eci nda oco va linga. Pole, ovo nye va kasi oku linga? Mika wamisako hati: “Ene, vu nyãle eci ciwa, haene vu sole eci cĩvi; vu yuva ekova liomanu vange, vu suvulula ositu yavo kakepa; vu liavo ositu yomanu vange, vu va yuva ekova, vu teya akepa avo, vu va sasela ndovinumba volombia pamue ndombelela vociyo.”—Mika 3:1-3.
3 Hohalikuoyo olosuke kuenda omanu ka va kuete eteyuilo va siata oku tala peka liasongui vana va kemãla! Olonjeveleli via Mika via tẽla oku kuata elomboloko lulelu walua watiamẽla kulandu owu wupopi wocindekaise. Eci omanu va ponda omeme yimue oco va yi teleke, ovo tete va yi punja ocipa caco noke va yi tetateta ovinimbu. Olonjanja vialua va siata oku tetola akepa aco oco vopemo upuma waco. Ositu lakepa aco va yi telekela kumosi vombia yinene ndomo uprofeto Mika a ci lombolola. (Esekiele 24: 3-6, 10) Ulandu owu u lekisa ndomo omanu va siata oku talisiwa ohali lasongui vavo vana okuti olondingaĩvi!
Yehova o Yongola Okuti tu Linga Esunga
4. Oku litepa kupi ku sangiwa pokati ka Yehova kuenda asongui vo kotembo ya va Isareli?
4 Pokati ka Yehova ungombo ukuacisola kuenda asongui kotembo ya va Isareli pali etepiso. Ovo ka va tẽlisa ocikele cavo coku teyuila ocunda lesunguluko. Asongui vaco va kala locituwa coku punda olomeme via Suku oco va tẽlise onjongole yavo. Ovo va tatekelevo esunga poku talisa ohali omanu, ‘loku pesela osonde’ yavo ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Mika 3:10. Nye tu pondola oku lilongisila kulandu owu?
5. Nye Yehova a yongola ku vana va kuete omoko yoku songuila omanu vaye?
5 Suku o yongola okuti omanu vana va kuete ovikele pokati komanu vaye va linga esunga. Eci oco ocili tu sanga komanu va Yehova kotembo yilo. Handi vali, ocituwa caco eci ci kuete elitokeko leci ca sonehiwa kelivulu lia Isaya 32:1 oku tu tanga okuti: “Tala, eci osoma yi viala lesunga, lolombiali vi viala lesunguluko.” Nye tu pondola oku limbuka catiamẽla kovina via pita koloneke via Mika? Ocituwa coku ‘suvuka eci ciwa, loku sola eci cĩvi’ okuti camamako oku pengisa esunga.
Anga hẽ Olohutililo Viavo vi Tambuluiwa?
6, 7. Olondaka vipi via velapo vi sangiwa kelivulu lia Mika 3:4?
6 Anga hẽ olondingaĩvi vio kotembo ya Mika via kuatele elavoko lioku taviwa la Yehova? Sio, ka va kuatele elavoko! Elivulu lia Mika 3:4, li lombolola ndoco: “Va vilikiya Yehova, puãi eye ka va kumbulula; eteke liaco o va vundisila ocipala caye momo va linga ovilinga vĩvi.” Olondaka evi vi kuete esilivilo liocili.
7 Yehova kaka tambulula olohutililo vietu nda okuti ka tu liwekapo oku linga akandu kocipango. Eye kaka ecela akandu etu nda tuambata omuenyo wolonjila vivali kuenda oku limbika akandu etu poku li lekisa komanu nda vamue va kasi loku pokola ocili ku Suku. Ndomo ca lomboluiwa kelivulu Liosamo 26:4, Daviti wa imba ocisungo hati: “Si tumayala lolohembi. Oku enda la vakuelimbi si kuatako.” Yehova kaka tambulula olohutililo viomanu vana va lavisa Ondaka yaye ocipango!
Oku Kuatisiwa Lespiritu Lia Suku
8. Elungulo lipi ovaprofeto vesanda koloneke via Mika va tambuile?
8 Pokati kasongui vomanu va Suku ko Isareli, pa kala vamue okuti va litumbikile kovilinga vĩvi! Ovaprofeto vesanda va enda oku tungayaisa omanu va Suku kespiritu. Asongui vana vakuacipululu va tukola “ombembua,” osimbu okuti va enda oku vetiya uyaki pokati komanu vana ka va endaile oku eca okulia kokuavo. Omo liaco, Yehova wa lombolola hati: “Cu lingili uteke okuti ka ku kala ovitumasuku, cu lingili owelema okuti ka ku kala ovinjoinjoi. Ekumbi li iñilĩla ovaprofeto, kuenje eteke liaco li va tekãvẽla. Ovaprofeto va kutisua osõi. Vakuakutãha va munihĩsua. Vosi yavo va sitika ovimẽla viavo.”—Mika 3:5-7.
9, 10. Olondaka ‘oku sitika ovimẽla viavo’ vi lomboloka nye? Kuenda momo lie Mika ka kuatelele esunga lioku ci lingavo?
9 Momo lie omanu vaco ‘va sitikilile ovimẽla viavo’? Eci oco omanu vo kotembo ya Mika va enda oku linga omo lioku kutisiwa osõi. Kuenje, omanu vaco olondingaĩvi va sesamẽlele oku kutisiwa osõi. Omo lioku sakalala kuavo lovina vĩvi, ka va ‘sesamẽlele etambululo li tunda ku Suku.’ (Mika 3:7b) Yehova ka yevi olohutililo viomanu vakuacipululu haivo olondingaĩvi.
10 Uprofeto Mika ka sukilile oku ‘sitika omẽla waye.’ Eye ka kuatele osõi. Yehova wa tambulula olohutililo viaye. Kaliye konomuisa olondaka viuprofeto kelivulu lia Mika 3:8 kuna eye a popia hati: “Puãi ame, ame nde yuka ongusu. Ñasi lespiritu lia Yehova, ñasivo lesunga kuenda olohõlo.” Uprofeto Mika o pandula calua omo liupange waye a linga vokuenda kuotembo yalua kuenda esunga lieciolonjanja viosi ‘eyukilile ongusu yespiritu lia Yehova’! Eci ca eca kokuaye ongusu yoku “sapuila Yakoba okulueya kuaye, kuenda Isareli ekandu liaye.”
11. Ndamupi omanu va pondola oku tambula ekuatiso lioku kunda esapulo lia Suku?
11 Ocili okuti, uprofeto Mika wa sukilile ongusu yimue ka yi sokisiwa leyi yomunu oco a ece esapulo lia Suku liatiamẽla koku pisa olondingaĩvi. Espiritu lia Yehova li sukiliwa calua. Nye ci popiwa kueci catiamẽla kokuetu? Etu tu pondola lika oku tẽlisa ocikele cetu coku kunda nda Yehova wa tu pamisa lespiritu sandu liaye. Nda tua linga ekandu alikolisilo etu oku kunda ka aka kuata esilivilo lalimue. Kuenje, Suku ka tambulula olohutililo vietu eci tu pinga kokuaye oco a tu kuatise oku linga upange waco. Ocili okuti etu muẽle ka tu tẽla oku eca komanu uvangi woku sombisa kua Yehova Isietu wokilu nda ka tu kuete ‘espiritu Liaye.’ Eci Yehova a tambulula olohutililo vietu kuenda oku tu kuatisa lespiritu sandu liaye, tu pondola oku kuatavo utõi woku kunda ondaka ya Suku, ndeci uprofeto Mika a linga.
12. Momo lie olondonge viatete via Yesu via sukilile oku ‘popia ondaka ya Suku lutõi’?
12 Ci tava okuti ove ivaluka eci ca lomboluiwa kelivulu Liovilinga 4:23-31. Sokolola ndeci okuti ove undonge ya Yesu kocita catete. Vakuakulambalala omanu va Suku va yongola okuti olondonge via Yesu ka vi kundi lacimue catiamẽla ku Kristu. Pole, olondingupange viaco vakuacili vi likutilila ku Ñala yavo wa Velapo, loku pinga calua okuti: “A Ñala [a Yehova], limbuka ndomo va kasi loku seteka oku tu lingisa usumba, kuenje eca kakuenje vove utõi woku popia ondaka yove.” Noke nye ceyililako? Elivulu Liovilinga 4:31 li lombolola hati: “Eci va likutilila, oco onjo, omu va likongela, ya lisenga. Vosi ve yukisua espiritu sandu, kuenje va popia ondaka ya Suku lutõi.” Omo liaco, tu likutilili ku Yehova kuenda tu koleli kekuatiso liespiritu sandu liaye osimbu tu amamako oku tẽlisa ocikele cetu coku kunda.
13. Nye ca pita lo Yerusalãi kumue lo Samaria kuenda momo lie?
13 Cilo sokolola vali ocitangi ca pita kotembo ya Mika. Ndomo ca lomboluiwa kelivulu lia Mika 3:9-12, olosoma vina via kala olomondi via enda oku tetulula loku tambula ovitukiko kuenda ovitunda via enda oku fetiwa olombongo poku longisa. Handi vali, ovaprofeto vesanda va enda oku tãha oco va tambule olombongo. Omo liaco, ca sungulukile Suku oku popia okuti o Yerusalãi, ombala yofeka yo Yuda ‘yika kunduiwa’! Efendelo liesanda lia livokiyile calua ko Isareli kumue lovituwa vĩvi. Uprofeto Mika wa tumiwile oku eca elungulo liokuti, Suku oka ‘lundula’ o Samaria. (Mika 1:6) Ocili okuti, uprofeto Mika wa kala handi komuenyo oco a mõle oku tẽlisiwa kuocitumasuku coku kunduiwa kuo Samaria yina ya nyõliwa lasualali vo Asuria kunyamo wo 740 O.Y. (2 Olosoma 17:5, 6; 25:1-21) Omo liaco, ci tava okuti esapulo eli lia loñisiwile ndeti ko Yerusalãi lo ko Samaria lia endisiwa lika longusu ya Yehova.
14. Ndamupi ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Mika 3:12 ca tẽlisiwa? Kuenda ndamupi tu pondola oku kongeliwavo vocitumasuku caco?
14 Va Yuda ka va tẽlele oku puluka kepiso lia Yehova. Poku tẽlisiwa kuocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Mika 3:12, o Siono yi “limiwa ndepia.” Okupisa kocita 21 kotembo yetu yilo, tu kuete epuluvi lioku kũlĩha ovina viaco via pita eci va Bavulono va kundula olupale luo Yuda kuenda luo Yerusalãi kunyamo wo 607 O.Y. Ovina viaco vieya oku tẽlisiwa noke yanyamo alua tunde eci Mika a popia ocitumasuku caco. Pole, ndaño okuti papitile ale otembo yalua, eye wa kũlĩhĩle okuti cika tẽlisiwa muẽle. Omo liaco, ca sunguluka etu oku kolela okuti oluali lulo luevĩho luka kunduiwa muẽle ‘keteke lina Yehova’ a sokiya.—2 Petulu 3:11, 12.
Yehova o Tetulula Ovitangi Lonjila Yimue ya Sunguluka
15. Ndamupi o pondola oku lombolola volondaka viove muẽle ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Mika 4:1-4?
15 Poku konomuisa konyima, tu limbuka okuti uprofeto Mika noke wa eca esapulo limue li kuete elavoko li komohĩsa. Olondaka vi sangiwa kelivulu lia Mika 4:1-4 vi sanjuisa calua! Konepa yatete tu tangako ndoco: “Koloneke via sulako ci kala okuti omunda yonembele ya Yehova oyo yi lepa, olomunda viosi vikuavo vi sule. Koku lepa yi pitahãla oviwulu viosi, kuenje owiñi womanu wamẽla kokuayo. . . . O tetuluila pokati komanu vakualofeka via lua, o tetuluila olofeka vinene vi kasi kupãla; kuenje va tela olosipata viavo ha vi lingi olosungu violosaluwa lolonjelia viavo ha vi lingi otutana. Ofeka ka yi tikuila vali ofeka yikuavo osipata, ka va lilongisa vali ovita. Puãi vosi va tumãla, omunu omunu vemi liuyuva waye, pamue vemi liukuyu waye, kuenje lomue o va lingisa usumba, momo omẽla wa Yehova Ukualohoka wa popia.”
16, 17. Ndamupi elivulu lia Mika 4:1-4 li kasi oku tẽlisiwa koloneke vilo?
16 ‘Omanu vakualofeka vialua’ kuenda “olofeka vinene” via tukuiwa ndeti vocinimbu eci velie? Ovo ka va lomboloka olofeka via litepa kuenda olombiali violuali lulo. Pole, ocitumasuku eci, ci lombolola omanu vana va kasi okupiwa volofeka viosi okuti cilo va likuete ocimunga koku linga upange u kola wefendelo liocili lia Yehova.
17 Ndomo ca lomboluiwa vocitumasuku cuprofeto Mika, efendelo liocili lia Yehova ndopo lika kuamiwa voluali luosi. Koloneke vilo, omanu vana va “noliwila omuenyo ko pui,” va kasi oku longisiwa ndomo va pondola oku endela vonjila ya Yehova. (Ovilinga 13:48) Konepa yespiritu Yehova o kasi oku tetuluila lonjila yimue ya sunguluka omanu vana va nõlapo oku tiamẽla Kusoma waye. Omanu vaco ava okuti vatiamẽla ‘kowiñi wakahandangala,’ vaka puluka ‘kohali ya piãla.’ (Esituluilo 7:9, 14) Omo okuti koloneke vilo omanu vaco va tela ale olosipata viavo loku vi pongolola atemo olosaluwa, cilo va linga Olombangi via Yehova okuti va kasi lombembua la vamanjavo kumue lomanu vakuavo. Ci sanjuisa calua oku kala pokati kavo!
Oku Nõlapo Oku Endela Vonduko ya Suku
18. Omunu ‘oku tumala vemehi liuyuva waye kuenda likuyu waye’ ci lomboloka nye
18 Ndaño okuti koloneke vilo usumba u kasi oku lisanduila voluali luosi, tu komõha calua poku limbuka okuti omanu valua va kasi oku lilongisa Embimbiliya oco va kũlĩhe olonjila via Yehova. Tu talamẽla lonjongole yocili otembo yi kasi oku iya okuti omanu vosi vana va sole Suku, ka vaka siapo lika oku lilongisa uyaki, pole vaka tumãlavo vemẽhi liuyuva kuenda vemẽhi liukuyu wavo. Oviti viakuyu via enda oku kũlĩwa voviumbo viayuva. (Luka 13:6) Omunu oku tumãla vemẽhi liuyuva kuenda liukuyu waye, ci lomboloka oku kuata ombembua, eliwewo kuenda ekalo liomuenyo umue wa kolapo. Cilo, ukamba wetu la Yehova u kasi ale oku tu ĩha ombembua yutima kuenda oku kolapo kespiritu. Eci ovina via tukuiwa ndeti vika tẽlisiwa vemẽhi Liusoma wa Suku, ka tuka kuata vali usumba kuenda tuka kolapo kovina viosi.
19. Oku endela vonduko ya Suku okuti Yehova ci lomboloka nye?
19 Oco tu sange ohenda peka lia Suku loku tambula asumũlũho aye, tu sukila oku endela vonduko Yaye. Eyi ondaka yimue ya velapo ya lekisiwa kelivulu lia Mika 4:5, kuna uprofeto a lombolola hati: ‘Omo olofeka viosi viendela, ofeka vonduko ya suku yayo, ofeka vonduko ya suku yayo, etu puãi tu endela ño-o hũ, oloneke ka vi pui, vonduko ya Suku yetu okuti Yehova.’ Oku endela vonduko ya Suku yetu okuti Yehova, ka ci lomboloka lika oku popia hati, eye Suku yetu. Ka ci lomboloka lika oku endaenda kolohongele viekongelo kuenda oku kuata onepa kupange woku kunda Usoma, ndaño okuti ovopange aco a kuete esilivilo liocili. Nda tu kasi oku endela vonduko ya Suku yetu okuti Yehova, ci lomboloka okuti tua litumbika kokuaye, kuenda tu kasi oku u vumba lutima wetu wosi. (Mateo 22:37) Omo okuti tuafendeli vaye, tua nõlapo lika oku endela vonduko ya Suku yetu Yehova otembo ka yi pui.
20. Ocitumasuku cipi ca lomboluiwa kelivulu lia Mika 4:6-13?
20 Kaliye tu konomuisi olondaka viocitumasuku ca Mika 4:6-13 ci popia okuti, ‘o mõla a Siono’ oka ambatiwa kumandekua kofeka yocipãla yo “Bavulono.” Eci oco olonungi vioko Yerusalãi via pita laco kocita cepanduvali O.Y. Pole, ocitumasuku ca Mika ci lekisa okuti, omanu vamue va supapo va kasi oku tiukila handi kofeka yo Yuda. Kuenje, kotembo yoku tumbulula Siono Yehova oka teyuila omanu vaye okuti ka va yuliwa lovanyali vavo.
21, 22. Ndamupi olondaka vielivulu lia Mika 5:2 via tẽlisiwa?
21 Kelivulu lia Mika kocipama 5 ku sangiwa ovolandu akuavo a komohĩsa. Omo liaco, konomuisa olondaka vielivulu lia Mika 5:2-4. Uprofeto Mika o situlula ocitumasuku catiamẽla kosoma ya nõliwa la Suku yina yika tunda ko Beteleme okuti “ocikoti caye ca tunda kosiãhũlu, koloneke viale.” Eci eye aka viala oka linga ugombo ‘lolõhõlo via Yehova.’ Handi vali, Osoma yaco yika velapo osoma yo ko Isareli kuenda unene wayo ‘uka lisanduila kolonepa viosi violuali.’ Uviali waye ci tava okuti u tatãliwa lomanu valua mulo voluali, pole etu ka tu kuete atatahãi atiamẽla kombiali yaco.
22 Helie omunu wa velapo okuti eye wa citiwila ko Beteleme? Kuenda helie ‘oka linga unene toke kasulilo okilu lieve’? Omunu waco Yesu Kristu okuti eye Mesiya! Eci soma Herode a pulisa ovitunda vinene kuenda vakuavisonehua eci catiamẽla kimbo Mesiya aka citiwila, ovo va tambulula hati: ‘Vo Beteleme yo vo Yuda.’ Ovo va tukulavo olondaka vi sangiwa kelivulu lia Mika 5:2. (Mateo 2:3-6) Omanu vakuavo va ci kũlĩhĩlevo, momo elivulu lia Yoano 7:42 li lombolola eci catiamẽla kolondaka va popia hati: “Ocisonehua hẽ, ka ca popele citi, Mesiya ukuambuto ya Daviti, o tunda ko Beteleme, kimbo oko kua tungile Daviti?”
Ekavuluko Liocili Komanu
23. Nye ci kasi oku pita koloneke vilo poku tẽlisiwa kuelivulu lia Mika 5:7?
23 Elivulu lia Mika 5:5-15, li lombolola eci catiamẽla kuyaki wa va Asuria okuti uka nena ekalo liwa vokuenda kuotembo yimue yitito kuenda li lekisa okuti Suku oka nena eyambulo kolofeka viomanu vana va sina. Kelivulu lia Mika 5:7, ku lekisa ohuminyo yokuti, va Yudea va supapo okuti va likekembela akandu avo, vaka tiukila vali kofeka yavo, pole olondaka viaco vi kuetevo esilivilo koloneke vilo. Uprofeto Mika wa popia hati: “Ocisupe ca Yakoba ci kala vokati kolofeka vialua ndowume wa Yehova, pamue ndombela kowangu.” Upopi owu wocindekaise wa tukuiwa oco ku eciwe elomboloko liokuti, va Isareli yespiritu va supapo, vaka tambula ombanjaile yi tunda ku Suku oco yeciwe komanu. Omanu vana vatiamẽla ‘kolomeme vikuavo’ via Yesu okuti va kuete elavoko lioku kala palo posi, va sanjukila oku vumba Suku kumosi la ‘Isareli ya Suku’ vana va kasi handi palo posi oco va kuatise vakuavo konepa yespiritu. (Yoano 10:16; Va Galatia 6:16; Sofoniya 3:9) Omo liaco, kuli etosi limue li kuete elomboloko liocili okuti, ci sukila oku lisokolola lutate. Omo okuti tuakundi Vusoma wa Suku, vosi yetu tu sukila oku sumbila esumũlũho lietu lioku sapuilako omanu olondaka viekavuluko liocili.
24. Atosi api a sangiwa kelivulu lia Mika okupisa kocipama 3 toke 5 okuti a ku komohĩsa calua?
24 Nye wa lilongisa vocitumasuku ca Mika okupisa kocipama 3 toke 5? Tua lilongisa atosi amue ndeci okuti: (1) Suku o yongola okuti omanu vana va kuete ovikele pokati komanu vaye va linga esunga. (2) Yehova kaka tambulula olohutililo vietu nda okuti ka tu liwekapo oku linga akandu kocipango. (3) Tu pondola lika oku tẽlisa ocikele cetu coku kunda nda Suku wa tu pamisa lespiritu sandu liaye. (4) Oco tu taviwe la Suku tu sukila oku endela vonduko yaye. (5) Omo okuti tuakundi Vusoma wa Suku, vosi yetu tu sukila oku sumbila esumũlũho lietu lioku sapuilako omanu olondaka viekavuluko liocili. Kuli atosi akuavo okuti a ku komohĩsa calua. Nye tu pondolavo oku lilongisa vocitumasuku eci Cembimbiliya? Ocipama cikuãimo cika tu kuatisa oku kuata elomboloko lia suapo liolondaka vi sangiwa vovipama vivali via sulako viocitumasuku ca Mika.
Ndamupi o Tambulula?
• Nye Suku a kevelela komanu vana va tambula ocikele coku songola pokati komanu vaye?
• Momo lie olohutililo kuenda espiritu sandu vi kuetele esilivilo kupange wetu tu kasi oku lingila Yehova?
• Ndamupi omanu va pondola oku endela vonduko ya Suku’?
[Elitalatu kemẽla 12]
O pondola hẽ oku lombolola ocindekaise ca Mika, muna a tukula ombia yoku teleka?
[Elitalatu kemẽla 16]
Etu tua li tumbika kupange wetu woku kunda lutõi wocili ndeci Mika a lingaile