Setukuli Ekolelo Liavo
Eye wa Teyuila Efendelo Liocili
ELIYA wa kala oku tala ndomo owiñi wa lamanẽla Komunda Karimele. Ndaño ca kaile omẽle, wa limbuka okuti omanu va kala oku tala ohali yalua. Momo vokuenda kuanyamo atatu lolosãi epandu, ombela ka ya lokele.
Pokati kowiñi waco, pa kala eci ci soka 450 kovaprofeto va Baale, va suvukile Eliya uprofeto wa Yehova, haivo va kala vakuepela. Ndaño Nasoma Isevele wa pondele ale afendeli valua va Yehova, Eliya lopo wa tamalãla lafendeli valua va Baale. Wa ci linga hẽ ndati? Ovaprofeto vaco va simĩle okuti ka ka tẽla oku tamalãla lavo, momo wa kala lika liaye. (1 Olosoma 18:3, 19, 20) Soma Ahava wa endelevo kocitumãlo caco lekãlu liaye. Eye wa suvukile calua Eliya.
Ndaño Eliya wa kala lika liaye, lopo wa teyuila efendelo liocili. Eye wa liyaka locitangi cimue ka ca la muiwa koloneke viaye. Eliya wa liyeva ndati? Eye wa yeva usumba, momo “wa kala omunu ukuavituwa ndetu.” (Tiago 5:17) Tu popia ndoco momo Eliya wa kala lika liaye, kuenda wa ñualiwile lomanu va tinduka kefendelo liocili ndeci soma kuenda ovitunda via Baale.—1 Olosoma 18:22.
Nye ca kokela ocitangi caco ku va Isareli? Kuenda nye ulandu waco u ku longisa koloneke vilo? Embimbiliya li vetiya afendeli va Suku hati, “Setukuli ekolelo liavo.” (Va Heveru 13:7) Konomuisa ulandu wa Eliya.
Ocitangi Cosimbu ca Pitĩla Kesulilo
Eliya wa mola ndomo ovina via velapo viofeka yaye kuenda omanu va kala oku sepuiwa. Ivaluka okuti va Isareli va pita otembo yalua luyaki wa kala pokati kefendelo liocili, okuti efendelo lia Yehova Suku, leli liesanda okuti efendelo lioviteka liolofeka via lisunguile la va Isareli. Kuenje koloneke via Eliya uyaki waco wa livokiyile calua.
Soma Ahava wa kuelele Isevele, omõla a soma yo ko Sidono. Isevele wa li pañelele oku malako efendelo lia Yehova ha tumbika efendelo lia Baale. Ahava layevo wa yapuisiwa. Eye wa tungila Baale utala, kuenje wa fetika oku fendela osuku yaco yesanda. Wa sumuisa calua Yehova.—1 Olosoma 16:30-33.a
Momo lie efendelo lia Baale lia vihĩlile? Efendelo liaco lia yapuisa va Isareli koku fendela Suku yocili. Vefendelo liaco mua kongelele evĩho kuenda ungangala. Momo va enda oku lingila upuepue lumbondo vonembele, kuenda oku lumba omãla vavo. Yehova wa tumile uprofeto Eliya oku sapuila Ahava etenya lia laikele oku pita vofeka, okuti nda lieya oku imuha lika londaka yaye. (1Olosoma 17:1) Eci pa pita anyamo alua, Eliya wa li sanga la Ahava kuenda wo tuma oku ongolola owiñi kumue lovaprofeto va Baale Komunda Karimele.
Nye tu lilongisila kulandu owu? Citava okuti omanu vamue va pembula ulandu waco, omo ka va lete olonembele ndaño utala wa Baale. Pole, ulandu waco halusapoko luaño. (Va Roma 15:4) Onduko “Baale” yi lomboloka ‘muẽle’ ale ‘cime.’ Yehova wa sapuila omanu vaye oco vo tende ‘ndacime cavo,’ ale ndaveyavo. (Isaya 54:5) Ku tava hẽ okuti omanu va enda oku fendela olosuku vikuavo okuti Suku Tõlo ci sule? Koloneke vilo, omanu va tenda olombongo, ekemãlo, ayele, ukahonga, ndolosuku viavo okuti Yehova ci sule. (Mateo 6:24; Va Roma 6:16) Koloneke vilo, kuli ovina via lisetahãla lefendelo lia Baale. Uyaki wa pita pokati kefendelo lia Yehova leli lia Baale, u tu kuatisa oku nõla u tu yongola oku vumba.
Ndamupi “va Tatayala ño-o”?
Omunda Karimele ya posoka calua kuenda yi kasi konele yolui Kisione, kombuelo Yokalunga Kanene (Okalunga ko Mediteraneo) ocipepi lolomunda via Levanone.b Pole eteke liaco, otembo ka ya kaile ciwa. Ndaño osi Yehova a ecele komãla va Avirahama ya posokele, kotembo yaco, ka ya kaile oku ima. Osi ya nyõlehele omo liesino liomanu va Suku! Osimbu owiñi wa liongoluila pamosi, Eliya wa va pulisa hati: “Toke eteke li pi, vu tatayala ño-o pokati kolonjila vivali? Nda Yehova eye Suku, u kuami. Nda Baale, u kuami.”—1 Olosoma 18:21.
Olondaka via Eliya viokuti “vu tatayala ño-o pokati kolonjila vivali,” vi lomboloka nye? Omanu vaco ka va limbukile okuti va sukilile oku nõla oku fendela Yehova ale oku fendela Baale. Ovo va simĩle okuti ndaño va enda oku fendela Baale, lopo catavelevo oku pinga ekuatiso ku Yehova Suku. Va simĩlvevo okuti Baale o pondola oku sumũlũisa ovaima kuenda oviunda viavo, osimbu “Yehova ukualohoka” a va teyuila kovoyaki avo. (1 Samuele 17:45) Ovo va ivaleleko okuti Yehova ka sanjukila oku tenga efendelo liocili leli liesanda. Eye Suku yesepa. Kuenda ka sanjukila omanu va tenga efendelo liaye lefendelo liolosuku vikuavo!—Etundilo 20:5.
Va Isareli va kala oku “tatayala” ndomunu o seteka oku endela volonjila vivali. Koloneke vilo, omanu va siatavo oku ci linga poku pitisa kovaso olonjongole viavo, okuti Suku ci sule! Oku kapako elungulo lia Eliya lioku yuvula oku tatayala, ci tu kuatisa oku limbuka nda tua velisapo olonjongole vietu ale oku fendela Suku.
Oseteko ya Sulako
Eliya wa pinga oku linga oseteko yimue. Oseteko yaco ya lelukile calua. Ovitunda via Baale via sukilile oku kapa ocilumba kutala kuenda oku likutilila oco suku yavo a nene ondalu kilu liocilumba. Eliya wa sukililevo oku ci linga. Kuenje eye wa popia hati: “Suku una o tambulula londalu, eye muele Suku.” Eliya wa kũlĩhĩle helie Suku yocili. Omo liekolelo a kuata, wa ecelela okuti ovitunda via Baale vi livanga oku eca ocilumba. Eye wa ecavo kovanyali vaye epuluvi lioku nõla ongombe yoku lumba kuenda oku likutilila tete ku Baalec.—1 Olosoma 18:24, 25.
Ocili okuti ka tu kasi kotembo yovikomo. Pole, Yehova ka pongolokele. Tu sukila oku u kolela ndeci Eliya a linga. Eci omanu va pembula olonumbi Viembimbiliya ka tu kuata ohele yoku va lungula. Tu ecelela Suku oku tetulula ocitangi caco ndeci Eliya a linga. Ka tu kuama ovisimĩlo vietu muẽle, pole tua kolela Ondaka ya Suku ya sonehiwila oku tu “pindisa.”—2 Timoteo 3:16.
Ovitunda via Baale, ovio via fetika oku eca ocilumba loku likutilila. Ovo va kaloloka olonjanja vialua vati, “A Baale tu yevelele!” Ovo va amamako oku kaloloka otembo yalua pole, etambululo lakamue. Embimbiliya li popia hati, “ka kua yevalele ondaka yimue, lomue wa kumbulula.” Eci ekumbi lia pitĩla pongunji, Eliya wa fetika oku va yola epembe, poku va sapuila hati, pamue Baale o kasi kusenge, ale wa pekela kuenda ci sukila oku u pasula. Eliya wa va vetiya hati, “vilikiyi lolukandi.” Eye wa limbuka okuti afendeli va Baale va kala olohembi, kuenje omanu va Suku va sukilile oku limbuka uhembi wavo.—1 Olosoma 18:26, 27.
Noke ovitunda via Baale via fetika oku tema calua kuenje via “vilikiya lolukandi, va litãtãla lolomoko lovonga ndocituwa cavo, toke va papuka osonde.” Elinga liaco ka lia kuatele esilivilo. Momo “ka kua yevalele ondaka yimue, lomue wa tambulula, pamue oku va yeva.” (1 Olosoma 18:28, 29) Baale ka tambuluile. Satana eye wa luvikiya osuku yaco oco a yapuise omanu va Yehova. Eci ci lekisa okuti oku vumba olosuku viñi ci koka esumuo lialua.—Osamo 25:3; 115:4-8.
Etambululo
Kekumbi eliya wa tiuka. Eye wa semulula utala wa Yehova una wa nyõliwile lovanyali vefendelo liocili. Wa nyañula 12 kovawe oco a ivaluise apata ekũi a va Isareli okuti, va sukilile oku kapako Ocihandeleko ca eciwile kapata 12 a va Isareli. Eye wa yukisa utala lovava a tunda ocipepi Lokalunga ko Mediteraneo. Wa yukisavo oluvila lua kala konele yutala. Eye wa eca epuluvi kovitunda via Baale momo wa kolelele Yehova, Suku yaye.—1 Olosoma 18:30-35.
Noke lioku pongiya ovina viosi, Eliya wa linga ohutililo. Ohutililo yaco ya lelukile kuenda ya lekisa ovina Eliya a pitisile kovaso. Catete, wa yonguile oku lekisa okuti Yehova eye ‘Suku ya Isareli,’ Baale hayeko. Cavali, wa yonguile oku lekisa komanu okuti wa kala ufendeli wa Yehova, pole ulamba wosi weciwa lika ku Suku. Oku sulako, wa lekisa ocisola a kuetele omanu kuenda wa va vetiya oku “tiula ovitima viavo” ku Yehova. (1 Olosoma 18:36, 37) Ndaño va kala lovitangi vialua omo liekambo liekolelo, Eliya wamamako oku va sola. Tua siata hẽ oku lekisavo ocisola komanu va sukila ekuatiso, poku va kongela volohutililo vietu?
Osimbu handi Eliya ka lingile ohutililo, owiñi wa kala oku sima okuti Yehova oka sumuisavo afendeli vaye ndeci Baale a linga. Pole, noke liohutililo, vosi yavo va komõha calua. Ulandu waco u popia hati: “Oco ondalu ya Yehova ya loka, yu ya lia ocilumba coku pia elisi lolohui lovawe lonata, ovava ovoluvila ya nyuamo lakata!” (1 Olosoma 18:38) Lia kala etambululo limue li komõhisa! Omanu va kumbulula hẽ ndati?
Omanu va kaluka vati: “Yehova eye Suku! Yehova eye Suku!” (1 Olosoma 18:39) Ndaño ovo va limbuka ocili, eci ka ci lomboloka okuti va kuatele ekolelo. Momo oku popia hati Yehova eye Suku yocili omo liondalu va mola ya tunda kilu, ka ci lomboloka oku kuata ekolelo. Eliya wa va vetiya oku linga eci va lingaile ale vokuenda kuanyamo alua, okuti oku pokola Kocihandeleko ca Yehova. Ocihandeleko ca Suku ca lekisile okuti ovaprofeto vesanda la vakuaviteka, va sesamẽlele oku pondiwa. (Esinumuĩlo 13:5-9) Ovitunda via Baale via kala ovanyali va Yehova Suku, momo va enda oku pembula ovihandeleko viaye. Oco hẽ va sesamẽlele ongecelo? Anga hẽ ca sungulukile oku ecela omanu vana ka va kuatelele ocikembe omãla, poku va eca ndocilumba ku Baale? Sio. (Olosapo 21:13; Yeremiya 19:5) Omanu vaco ka va sesamẽlele ongecelo. Omo liaco, Eliya wa tuma oku va ponda.—1 Olosoma 18:40.
Omanu vamue va siata oku pembula ulandu wa pita Komunda Karimele. Atavo amue a kuama ongangu yaco oco va sande esunga lioku linga ungangala. Kuenje, omo lioku tekela calua ketavo liaco, va vetiyiwa oku linga ungangala. Puãi, Eliya ka kaile ndavakuetavo liaco. Eye, poku eca onumbi yaco, wa kala oku linga ocipango ca Yehova coku tumbika esunga vofeka. Koloneke vilo, Akristão vocili va kũlĩha okuti ka va sukila oku ponda olondingaĩvi ndeci Eliya a linga. Noke lioku iya kua Mesiya, olondonge vi kuãi elungulo Yesu a sapuila Petulu hati: “Someha osipata yove vocilalo cayo, momo vosi va kuata osipata va nyõleha losipata.” (Mateo 26:52) Kovaso yoloneke Yehova oka tumbika esunga vonduko Yomõlaye.
Akristão vocili va sukila oku kuata ekolelo. (Yoano 3:16) Onjila yimue yoku ci linga oku kuama ongangu ya Eliya. Eye wa enda oku fendela lika Yehova kuenda wa vetiya omanu oku ci lingavo. Lutõi walua, wa pisa uhembi wetavo Satana a siata oku yapuisa lalio omanu oco va tinduke ku Yehova. Eye ka kolelele kongusu yaye muẽle, wa kolelele Yehova oco a tetulule ovitangi. Eliya wa teyuila efendelo liocili. Omo liaco, tu amamiko oku kuama ongangu yaye yekolelo!
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Oco o sange ulandu wa pita la Eliya koloneke via soma Ahava, tala Vutala Wondavululi wa 1 Kupupu wo 1992, vocipama losapi hati, “Tem fé igual à de Elias?”
b Omunda Karimele ya posokele calua, omo eci ofela yi tunda vokalunga lombundu, olume waco wa enda oku talalisa owangu kuenda, ombela ya enda oku loka calua komunda yaco. Omo omanu va simĩle okuti Baale wa kala lunene woku lokisa ombela, va nõla oku lingila efendelo komunda yaco. Omo liaco, omunda Karimele oyo ya kala ocitumãlo ca sungulukila oku situlula uhembi wefendelo lia Baale.
c Olonoño vimue via popia hati, vakuaviteka va enda oku kapa ondalu vemehi liutala oco omanu va sime okuti ondalu yaco ya tunda kilu. Omo liaco, Eliya wa popia hati, kocilumba “ko ka kapiko ondalu.”
[Etosi lia velapo kemẽla 20]
Oku vumba omunu, okuti Yehova hayeko ci nena esumuo
[Elitalatu kemẽla 21]
“Yehova eye Suku! Yehova eye Suku!”