Nye Ci Nena Ekalo Liwa Komuenyo?
“Sumba Suku, pokola kovihandeleko viaye.” —UKU. 12:13.
1, 2. Ekuatiso lipi tu tambula poku konomuisa elivulu Liukundi?
SOKOLOLA ndeci ulume umue o moleha okuti o kuete ovina viosi. Eye wa kemãla, kuenda o kuete ukuasi walua, haeye ukualondunge vialua okuti vakuavo ci sule. Ndaño o kuete ovina viosi, pole, o lipula ndoco: ‘Nye ci nena ekalo liwa komuenyo?’
2 Tunde eci ulume waco a kala komuenyo, papita olohulukãi vitatu vianyamo. Onduko yaye Salomone, kuenda velivulu Liukundi tu sangamo ulandu waye watiamẽla koku sanda ovina vi nena esanju. (Uku. 1:13) Tu pondola oku lilongisa ovina vialua kulandu wa Salomone. Ukũlĩhĩso u sangiwa velivulu Liukundi, u tu kuatisa oku kuata ovimãho vi tu ĩha ekalo liwa komuenyo.
“Oku Seteka Oku Kuata Ofela”
3. Ovina vipi tu sukila oku sokolola viatiamẽla komuenyo?
3 Salomone wa lombolola okuti, Suku wa lulika ovina vialua viwa vi komõhisa okuti lalimue eteke tu liwekapo oku kuatisiwa lavio. Pole, omo okuti omuenyo wetu umbumbulu, ka tu tẽla oku kũlĩhĩsa ovina viosi Suku a lulika. (Uku. 3:11; 8:17) Ndomo Embimbiliya li popia, oloneke vietu vimbumbulu kuenda vi pita lonjanga. (Yovi 14:1, 2; Uku. 6:12) Oku sokolola olondaka evi, ci tu vetiya oku kuata olondunge komuenyo wetu. Ka ca lelukile oku ci linga, momo oluali lua Satana lu tu vetiya oku kuama onjila ka ya sungulukile.
4. (a) Ondaka “esanda” yi lomboloka nye? (b) Ovina vipi viatiamẽla komuenyo tu konomuisa cilo?
4 Salomone poku lombolola ohele yoku endisa omuenyo wetu lonjila yimue ka ya sungulukile, wa tukula ondaka “esanda” ci soka 30 kolonjanja velivulu Liukundi. Ondaka yo Heveru yoku popia hati, “esanda,” yi lomboloka ocina cimue ka ci kuete esilivilo. (Uku. 1:2, 3) Ondaka “esanda,” Salomone wa yi sokisa ‘loku seteka oku kuata ofela.’ (Uku. 1:14; 2:11) Oku seteka oku kuata ofela, ka ci kuete esilivilo. Omunu wosi o seteka oku ci linga, ka kuata lacimue. Oku kuata ocimaho coku sanda ovina ka vi kuete esilivilo, ci nena esumuo. Omo okuti, ka tu kala otembo yalua komuenyo voluali lulo lua vĩha, tu sukila oku yuvula oku pesila otembo yetu kovina ka vi kuete esilivilo. Oco tu kuatisiwe koku yuvula onjila yaco yĩvi, tu konomuisi ovina vimue Salomone a tukula okuti ovio omanu va siata oku sanda komuenyo. Catete, tu konomuisa eci catiamẽla koku tiamisila utima kolomapalo, kuenda kovokuasi. Noke, tu konomuisa esilivilo liupange u sanjuisa Suku.
Anga hẽ Oku Pitisa Kovaso Olomapalo ku tu Nenela Esanju?
5. Pi Salomone a sandiliya esanju?
5 Salomone wa tiamisilile utima koku sanda asanju ndeci omanu valua va siata oku linga koloneke vilo. Eye wa popia hati: “Sia kandangiyile utima wange esanju limue lioluali.” (Uku. 2:10) Pi a sandiliya esanju? Ndomo ca lekisiwa kelivulu Liukundi kocipama 2, eye ‘wa sanjuisa etimba liaye lovinyu’ loku likandangiya. Wa linga ovopange anene oku kũla oviumbo violonelẽho, lovitumãlo vikuavo via posoka, oku yevelela ovisikilo kuenda okulia ovina vipepa.
6. (a) Anga hẽ oku linga ovina vi nena esanju komuenyo cĩvi? (b) Catiamẽla kolomapalo, ocituwa cipi tu sukila oku kuata?
6 Anga hẽ Embimbiliya li pisa oku pita otembo yimue yesanju lakamba? Sio, hacoko. Salomone wa popia hati, nda omunu olia loku sanjuka noke lieteke liupange, cosi ombanjaile yi tunda ku Suku. (Tanga Ukundi 2:24; 3:12, 13.) Yehova o laleka amalẽhe oco ovitima viavo vi va ‘sanjuise, loku enda ndeci utima wavo u panga’ kuenda oku cilinga lolondunge. (Uku. 11:9) Tu sukila otembo yepuyuko kuenda oku linga ovitalukilo. (Sokisa la Marko 6:31.) Pole, ka ca sungulukile oku pitisa kovaso ovitalukilo komuenyo wetu. Ovitalukilo vi sokisiwa ndokulia kumue kuoku pitisa otembo noke yonanya ale yondalelo, momo hakoko kua velapo. Ove wa kũlĩha okuti, okulia kuna kuoku pitisa lika otembo ndaño kupepa, nda wa kulia calua ku linga lãvi. Capiãla enene nda kualile cimue ci tokota, momo kaku tekula etimba. Cimuamue haico catiamẽla kolomapalo vi nena esanju. Salomone wa limbuka okuti, oku pitisa kovaso ovina viaco, ci kasi ndoku “seteka oku kuata ofela.”—Uku. 2:10, 11.
7. Momo lie tu sukilila oku nõla lutate ovitalukilo?
7 Kuli ovitalukilo vimue tu linga lakamba okuti, via sunguluka. Pole, kuli vikuavo okuti, vi tu vetiya oku linga ovina vĩvi, kuenda vi nyola ukamba wetu la Yehova. Omanu valua va siata oku nyõla omuenyo wavo omo ‘lioku sanda otembo’ yoku sipa eliamba, ovoholua, kuenda oku linga olomapalo ka via sungulukile. Yehova o tu lungula hati, nda tua ecelela utima wetu ale ovaso etu oku tu songuila kovina vi koka ohele, tu pita lovitangi.—Va Gal. 6:7.
8. Momo lie tu sukilila oku sokolola ekalo liomuenyo wetu?
8 Nda tua pitisa kovaso olomapalo, vi tu tateka oku tiamisila utima kovina vi kuete esilivilo. Ivaluka okuti, omuenyo wetu umbumbulu, kuenda ka tua kũlĩhĩle nda tu amamako oku kuata uhayele okuti ka tu liyaki lovitangi. Eli olio esunga lieci Salomone a popela hati, tu kuatisiwa calua poku kala konjo yonambi, capiãla enene konambi ya umue Ukristão okuti, oku kala ‘konjo yocipito ci sule.’ (Tanga Ukundi 7:2, 4.) Momo lie? Momo, osimbu tu yevelela ohundo yonambi, loku sokolola omuenyo womunu waco wa fa okuti, Ombangi ya Yehova, ci tu vetiya oku kũlĩhĩsa ekalo lietu. Kuenje, pamue tu limbuka okuti, tu sukila oku linga apongoloko amue kovimãho vietu, kuenda oku ambata omuenyo wa sunguluka.—Uku. 12:1.
Anga hẽ, Ovokuasi a tu Ĩha Ekalo Liwa?
9. Nye Salomone a limbuka catiamẽla koku kuata ovokuasi?
9 Salomone eye wa kala ohuasi yavelapo voluali eci a soneha elivulu Liukundi. (2 Asa. 9:22) Eye wa kuata epondolo lioku landa ovina viosi a yonguile. Eye wa soneha hati: “Cosi ca livela ovaso ange ame sia a ci pumbisile.” (Uku. 2:10) Pole, wa limbuka okuti, oku kuata ovina viaco ka ci nena esanju. Noke wamisako hati: “U o sole olombongo kekuta olombongo; ndaño yu o sole elau kekuta okulua kuovipako.”—Uku. 5:10.
10. Nye ci nena esanju liocili kuenda ovokuasi avelapo?
10 Ovokuasi ndaño a pita ombamba, pole a kuete unene. Ulandu umue wo kofeka yo Estados Unidos wa lekisa okuti, onepa yalua yolondonge viñila onjanja yatete kosikola yavelapo, via lombolola okuti, ocimaho cavo catete komuenyo, “oku kuata olombongo vialua.” Anga hẽ nda va tẽlisa ocimaho caco, va kuata esanju liocili? Sio, ka va kuata. Ovolandu a lekisa okuti, eci omunu a pitisa kovaso oku sanda ovokuasi komuenyo waye, ka ci leluka oku kuata esanju. Salomone kosimbu wa limbukile ocili colondaka evi eci a soneha hati: “Nda kongelavo ulu lopalata kuenda ukuasi wolosoma . . . kuenje tala, cosi esanda haico oku seteka oku kuata ofela.”a (Uku. 2:8, 11) Pole, nda tu pesila omuenyo wetu koku vumba Yehova lutima wosi loku tambula esumũlũho liaye, tu kuata ovokuasi avelapo.—Tanga Olosapo 10:22.
Upange Upi u Nena Ekalo Liwa?
11. Nye Ovisonehua vi lekisa catiamẽla kupange u kuete esilivilo?
11 Yesu wa popia hati: “Toke cilo Tate o linga upange, lamevo ndinga upange.” (Yoa. 5:17) Ocili okuti, Yehova la Yesu va siata oku sanjukila upange wavo. Embimbiliya li lekisa esanju Yehova a kuata kupange waye woku lulika. Olio li popia hati: “Suku yu wa ci mola okuti ovina viosi a lulika via posoka.” (Efet. 1:31) Eci ovangelo va mola ovina viosi Suku a lulika, “voluila onjolela.” (Yovi 38:4-7) Cimuamue haico ca pita la Salomone okuti, wa sanjukila upange u kuete esilivilo liavelapo.—Uku. 3:13.
12, 13. (a) Omanu vavali va limbuka ndati esanju li tunda kupange va linga longusu yavo? (b) Momo lie upange woku sanda eteku wa siatela oku nena esumuo?
12 Omanu valua va kuete elomboloko liesilivilo liupange va linga longusu yavo. José okuti wa kuata onima yiwa koku panga alitalatu, wa popia hati: “Eci o mala oku panga elitalatu limue, o kala ndu okuti wa tẽla oku londa komunda yimue ya lepa.” Ulume umue Miguel,b ukualomĩlu wa popiavo hati: “Upange weca esanju lialua, momo uku kuatisa oku tekula ciwa epata liove. Owo wecavo kokuove ekolelo lioku tẽlisa ocimãho cove.”
13 Kuli ovopange alua a kavisa calua kuenda ka a vetiya omunu oku linga ovina vikuavo. Olonjanja vimue omanu va siata oku kava calua lesumuo omo okuti, kovopange aco, olonalavayi vi tatiwa lãvi kuenda vi pembuiwa. Salomone wa lombolola okuti, olonjanja vimue ovisiãi via siata oku fetiwa olombongo vialua omo lioku kuata ukamba la va cime cavo. Pole, olonalavayi viocili ka vi tambula ofeto yi sesamẽla upange wavo. (Uku. 2:21) Kulivo ovina vikuavo vi nena esumuo. Citava okuti omĩlu yimue ya kala oku enda ciwa yi nyoleha omo liovitangi viovokuasi ofeka, ale ovina vikuavo viya ño ocipikipiki. (Tanga Ukundi 9:11.) Olonjanja vimue, omunu una wa kala oku talavaya calua oco a kuate ekalo liwa komuenyo, o sulila vesumuo, lovitangi, kuenje o limbuka okuti wa kala oku linga ‘upange wolivova.’—Uku. 5:16.
14. Upange upi u nena esanju liavelapo?
14 Kuli hẽ upange umue okuti ka u nena esumuo? José omesele yalitalatu wa tukuiwa kocinimbu ca pita, wa popia hati: “Alitalatu citava okuti vokuenda kuanyamo a nyoleha. Pole, ka a sokisiwa lovina tu linga kupange wa Suku. Poku litumbika kupange woku kunda olondaka viwa, ndi kuatisa vakuetu oku kala Akristão va sumba Yehova Suku, kuenda oku va kuatisa oku kala otembo ka yi pui. Upange waco u kuete esilivilo liavelapo.” (1 Va Kor. 3:9-11) Miguel wa lombololavo hati, upange woku kunda esapulo Liusoma wo nenela esanju lialua okuti, ka li sokisiwa leli a kuata kupange woku sanda eteku. Eye wa popia hati: “Ka kuli lacimue ci sokisiwa lesanju li tunda koku sapela lomunu catiamẽla Kovisonehua. Momo osimbu o sapela laye, o kolela okuti ondaka yaco yi kasi oku vetiya utima waye.”
“Imba Ombolo Yove”
15. Nye ci nena ekalo liwa komuenyo?
15 Nye ci nena ekalo liwa komuenyo? Ndaño omuenyo wetu umbumbulu voluali lulo, tu sanjuka calua nda tua linga ovina viwa vi sanjuisa Yehova. Tu pondola oku kuata ukamba la Suku, loku longisa olonumbi Viembimbiliya komãla vetu. Tu pondolavo oku kuatisa vakuetu oku kũlĩha Yehova, kuenda oku kuata ukamba la vamanji. (Va Gal. 6:10) Ovina evi vi nena ekalo liwa kuenda asumũlũho ka apui, ku vana va pokola kolonumbi viaco. Salomone poku lombolola esilivilo lioku linga eci ciwa, wa tukula ondaka yimue yiwa. Eye wa popia hati: “Imba ombolo yove kilu liovava, kuenje o yi sanga vali kovaso yoloneke via lua.” (Uku. 11:1) Yesu wa vetiya olondonge viaye hati: “Avavi, kuenje oco vo waveli.” (Luka 6:38) Yehova wa likuminya oku eca onima ku vana va lingila vakuavo ovina viwa.—Olosap. 19:17; tanga Va Heveru 6:10.
16. Otembo yipi tu sukila oku nõla onjila tu kuama komuenyo wetu?
16 Embimbiliya li tu vetiya oku nõla lolondunge onjila ya sunguluka osimbu tu kasi amalẽhe, oco tu kuate ekalo liwa komuenyo wetu. Nda tua ci linga, tuka yuvula ovitangi kovaso yoloneke. (Uku. 12:1) Nda tua pesila otembo yetu koku sanda lika ovina violuali tu sumua calua, momo tu tambula onima ndeyi yoku seteka oku kuata ofela!
17. Nye ci ku kuatisa oku nõla onjila yavelapo komuenyo?
17 Ndeci onjali ukuacisola a yonguila ekalo liwa omãla vaye, haico Yehova a yongola kokuove. Eye oku yonguila omuenyo uwa, loku linga ovina viwa, kuenda oku yuvula ovina vi nena esumuo. (Uku. 11:9, 10) Nye ci ku kuatisa oku ci linga? Kuata ocimãho coku vumba Yehova kuenda ci tẽlisa. Manji Javier eci a kuata ci panda 20 kanyamo, wa liyaka locitangi coku nõla pokati kolonjila vivali a sukilile oku kuama ndeci: Upange woku kala ondotolo loku fetiwa olombongo vialua, ale upange wakundi votembo yosi. Eye wa popia hati: “Ndaño upange woku sakula omanu u nena esanju, pole, esanju liaco ka li sokisiwa leli ndi kuete lioku kuatisa omanu oku kũlĩha ocili Condaka ya Suku. Upange wotembo yosi, wa siata oku ndi nenela esanju lia velapo. Pole, nda sumua omo okuti, upange waco sia u fetikile selo.”
18. Momo lie omuenyo wa Yesu palo posi wa kuatela esilivilo?
18 Ovina vipi via velapo tu sukila oku kuata? Elivulu Liukundi li popia hati: “Onduko yiwa ya velapo, onguendu ya tĩla yi sule; eteke liokufa lia velapo, eteke lioku citiwa li sule.” (Uku. 7:1) Omuenyo wa Yesu u situlula ciwa ovina viaco. Eye wa eca ongangu yiwa poku linga onduko yiwa kovaso a Yehova. Eci Yesu a fa omo liekolelo, wa teyuila uviali wa Isiaye kuenda wa eca ocisembi ca tu yuluila onjila yoku popeliwa. (Mat. 20:28) Yesu vokuenda kuomuenyo waye palo posi, wa lekisa ongangu yiwa tu sukila oku kuama yoku kuata ekalo liwa.—1 Va Kor. 11:1; 1 Pet. 2:21.
19. Elungulo lipi Salomone a ecele?
19 Tu pondolavo oku linga onduko yiwa kovaso a Suku. Oku kuata ekalo liwa kovaso a Yehova, ci kuete esilivilo liavelapo okuti oku kuata ovokuasi oluali lulo ci sule. (Tanga Mateo 6:19-21.) Oloneke viosi tu sukila oku linga ovina viwa kovaso a Yehova, okuti vi nena esanju komuenyo wetu. Tu pondola oku ci linga, poku kundila vakuetu olondaka viwa, oku pamisa olohuela vietu, epata lietu, oku pamisa ekalo lietu kespiritu lekuatiso lielilongiso lio pokolika, kuenda oku endaenda kolohongele. (Uku. 11:6; Va Hev. 13:16) Ove hẽ, o yongola oku kuata ekalo liwa komuenyo? Nda o yongola, pokola kelungulo lia Salomone li popia hati: “Sumba Suku, pokola kovihandeleko viaye; momo eci oco ocikele comanu vosi.”—Uku. 12:13.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Salomone wa enda oku tambula ci soka 666 kolotalendo viulu vunyamo, okuti (ci pitahãla 22.000 kolokilu) viulu.—2 Asa. 9:13.
b Onduko yaye ya pongoluiwa.
O Tambulula Ndati?
• Nye ci tu vetiya oku sokolola lutate ovimaho vietu?
• Tu tenda ndati ovina vi nena esanju kuenda ovokuasi?
• Upange upi uka nena esanju ka li pui?
• Ovina vipi vi kuete esilivilo tu sukila oku linga?
[Elitalatu kemẽla 23]
Tu tenda ndati olomapalo komuenyo wetu?
[Elitalatu kemẽla 24]
Nye ci nena esanju kupange woku kunda?