Oku Vumba Kotembo Yevokiyo Li Komohisa

Ulandu wa Lomboluiwa la Harley Harris

Keteke 2 Yenyenye Linene liunyamo wo 1950, osimbu ohongele Yimbo ya kala oku lingiwa ko Kennett, kolupale luo Missouri, kofeka yo Estados Unidos da Amerika, tua ñualiwa lowiñi wakahandangala. Ombiali yolupale luaco, ya tuma Olondavululi Viofeka oco va tu teyuile kowiñi waco. Asualali va ambata ovota lolombueti yu va ñuala okololo. Ndaño lasanumũlo alua, tua iñila vakãlu etu kuenje tua enda toke ko Cape Girardeau, ko Missouri, kuna tua malusuila olonepa via kambeleko viohongele. Ame nda papatisiwa kohongele yaco eci nda kuata 14 kanyamo. Pole linga ndu ku lombololuili ndomo nda fetika oku vumba Yehova vokuenda kuotembo yaco yalambalalo.

OKU upisa kanyamo wo 1930, va kuku yange lomãla vavo ecelãla va enda oku yevelela olohundo vimue via ngalavaliwa via manji Rutherford kuenje olohundo viaco via va kuatisa oku limbuka okuti va sanga ocili. Olonjali viange, Bay kuenda Mildred Harris, va papatisiwa kunyamo wo 1935, kohongele yofeka ya lingiwa kolupale luo Washington. Ovo va sanjukilile oku kũlĩha okuti va pangele onepa ‘kowiñi wakahandangala,’ ndeci ca lomboluiwa kohongele yaco.

Kunyamo wa kuamamo, oco nda citiwa. Kuenje eci pa pita unyamo, olonjali viange via ilukila kocikanjo ci kasi ocipãla lolupale luo Mississippi. Osimbu tua kala kocikanjo caco, ka tua la kuata epuluvi lioku pasuisiwa la mitavaso ukuakunyula akongelo. Epata liange lia enda oku tambula ovikanda vi tunda ko Betele, loku endaenda kolohongele vinene, kuenda kapuluvi aco oko lika tua enda oku lisanga la vamanji vakuavo.

Oku Pandikisa Lalambalalo

Vokuenda Kuyaki Wavali Voluali Luosi, Olombangi via Yehova via lambalaliwa calua omo lioku yuvula oku litenga vopulitika. Noke tua ilukila Konjo yimue ya kala Komunda, kolupale luo Arkansas. Eteke limue, ame la isiange tua kala oku eca uvangi volokololo. Ulume umue wa kuata olorevista via isiange, yu wa vi timiha. Eye wa tu lundila okuti, ka tu kuete utõi woku enda kuyaki. Omo okuti nda kuatele lika anyamo atãlo, nda fetika oku lila. Lumbombe walua, isiange wo vanja sũi, ko vanguisile lacimue toke eci ulume waco a enda.

Pole, kua kalavo omanu valua va enda oku tu tata ciwa. Eteke limue eci owiñi walua wa ñuala ekãlu lietu, ombiali yocitumãlo caco yeya, kuenje ya pula hati: “Nye ci kasi loku pita palo?” Kuenje ulume umue wa tambulula hati: “Olombangi evi via Yehova ka vi yongola oku yakela ofeka yavo!” Ombiali yaco ya londa vekãlu lietu osimbu lia kala oku enda loku vangula olukandi hati: “Ame nda panga onepa Kuyaki Watete, kuenda ndi ka enda vali Kuyaki Wavali! Va eceleli, momo ovo ka va lingi cĩvi vakuavo!” Owiñi haico wa li sandula. Tu eca olopandu komanu vawa vana va siata oku lekisa ohenda kokuetu!​—⁠Ovil. 27:⁠3.

Olohongele Viofeka Via tu Pamisa

Ohongele yofeka ya lingiwa ko Saint Louis, kolupale luo Missouri, kunyamo wo 1941, oco ocina tua lavokaile. Kohongele yaco, kua kala eci ci soka 115.000 komanu. Kuenda kua papatisiwa eci ci soka 3.903 komanu! Ndi ivaluka ciwa ohundo ya lingiwa la manji Rutherford, losapi hati, “Omãla Vusoma.” Ohundo yaye wa yi tiamisile kokuetu tuamalẽhe, kuenda vosi yetu tua tambula elivulu limosi li tekavelua losapi hati, Ene Amãla. Ohongele yaco ya nyĩha ongusu yoku liyaka lalambalalo a laikele oku iya noke yoku fetika oku lilongisa kosikola. Ame kumue lavapalume vange tua tundisiwa kosikola omo lioku likala oku fendela epandela. Tua endaenda kosikola eteke leteke oku kũlĩhĩsa nda ovisimĩlo viasongui vo kosikola via pongoloka. Eteke leteke kolomẽle, tua enda oku pitila lika vocumbo co kosikola momo ka va tu ecelele oku iñila vosikola. Pole, nda limbuka okuti, eyi ya kala onjila yimue yoku lekisa ekolelo lietu Kusoma wa Suku.

Noke yokatembo kamue, Ekanga lia Velapo lio ko Estados Unidos lia handeleka okuti ka ca kisikiwile vali oku sambiliya epandela. Kuenje tua fetika oku endaenda vali kosikola. Alongisi va tu kuatela ohenda yalua poku ecelela okuti tu pitulula ovipama vakuetu va lilongisile ale. Akamba vetu vo kosikola va tu tata lesumbilo.

Njivalukavo ohongele yofeka ya lingiwa ko Cleveland, kolupale luo Ohio, kunyamo wo 1942, kuna manji Nathan H. Knorr a lingila ohundo losapi hati, “Paz​—⁠Pode Durar?” Ohundo yaco ya lombolola ocipama 17 celivulu Liesituluilo, kuenda ya lekisa okuti otembo yombembua ya laikele oku koka Uyaki Wavali Voluali Luosi. Omo lielivokiyo, kua tumbikiwa Osikola yo Gileada kunyamo wo 1943. Sia kũlĩhĩle ndomo osikolola yaco ya ponduile oku pongolola omuenyo wange. Noke liuyaki, kua kala ombembua kuenda alambalalo a tepuluka. Pole, eci uyaki wa fetika kofeka yo Koreia kunyamo wo 1950, alambalalo a li vokiya omo liupange wetu woku kunda, ndomo nda ci lombolola ale kefetikilo.

Oku Kuata Onepa Yalua Kevokiyo

Noke lioku malusula elilongiso lia pita pokati kunyamo wo 1954, vosãi ya kuamamo, nda litumbika kupange wakundi votembo yosi. Noke lioku talavaya ko Kennett, kolupale luo Missouri, kuna tua ñualiwile lowiñi kunyamo wo 1950, nda lalekiwa oku iñiala ko Betele kosãi Yelombo yunyamo wo 1955. Nda tumisiwile kekongelo lio Times Square, vocakati kolupale luo Nova Yorke, kuenda ovaimbo a lisunguile lao. Hepongolokokuolio lia pita vomuenyo wange! Nda enda oku sapela lolonungi vio Nova Yorke poku tuvula ocipama cimue corevista ci vetiya loku popia hati, “Anga hẽ eteke limue wa lingile ale epulilo ndeli?” Omanu valua va enda oku tambula olorevista.

Ocina nda solele vali ko Betele efendelo liomẽle, lina lia songowaile la manji Knorr. Eye wa loñolõhele calua koku lombolola ovinimbu Viembimbiliya loku vi tiamisila komuenyo wetu weteke leteke! Eye wa enda oku sapela letu tuamalẽhe ka tua kuelele handi, nda isia o vangula lomõlaye, loku tu lekisa ndomo tua ponduile oku tata vamanji akãi lalume. Kunyamo wo 1960, nda sokiya oku kuela.

Nda sonehela oseketa okuti kua ndi kambele 30 koloneke oco ndi tunde ko Betele, pole ka va nyĩhile etambululo. Ndaño okuti nda kala omunu ukuosõi, eci pa pita 30 koloneke, nda kuata utõi woku pulisa etambululo liepingilo nda linga. Manji Robert Wallen wa nambulula votelefone kuenda weya apa nda kala oku talavaya. Eye wa mulisa nda ame nda yonguile oku kala ohundi yilikasi ale omitavaso yi nyula akongelo. Nda tambulula hati, “Ñuete lika 24 kanyamo, kuenda sia loñolohele.”

Kupange Woku Nyula Akongelo

Vuteke waco, nda sanga ovelope yinene vohondo yange. Mua kala ocicapa cupange wakundi ulikasi kuenda colomitavaso va nyula akongelo. Nda komoha calua momo sia lavokaile oku linga upange waco! Nda kuatele esumũlũho linene lioku vumba vamanjange oku upisa kombuelo yo Missouri toke kutakelo luo Kansas. Osimbu handi sia tundile ko Betele, nda kala kohongele yimue yolomitavaso vi nyula akongelo. Manji Knorr poku tukula olondaka viaye via sulako wa popia hati: “Oku linga olomitavaso vi nyula akongelo vimbo kuenda vofeka, ka ci lomboloka okuti wa velipo kukũlĩhĩso okuti vamanji vu ka sanga ci sule. Vamue pokati kavo va loñoloha calua okuti ene vu sule. Pole ekalo liavo ka li va ecelela oku kuata asumũlũho vu kuete. Puãi, ene vu pondola oku lilongisa ovina vialua kokuavo.”

Olondaka evi vieya oku tẽlisiwa! Manji Fred Molohan lukãi waye kumue la manjaye Charley vo ko Parsons, kolupale luo Kansas, va eca ongangu yiwa. Ovo va kũlĩha ocili vokuenda kuanyamo 1900. Oku yeva ovolandu avo osimbu handi sia citiwile ca ndi sanjuisa calua! Ukuavo manji John Wristen wo ko Joplin, kolupale luo Missouri, una wa talavaya ndukundi wotembo yosi anyamo alua. Vamanji ava va sumbile calua ndomo ocisoko ca Yehova ca kala oku talavaya. Ndaño nda kala umalẽhe, akulu va sanjukilile upange wange woku nyula akongelo.

Kunyamo wo 1962, nda likuela la manji Cloris Knoche ohundi yimue ya velapo wa fina calua haeye ukuambili. Nda amamako kupange woku nyula akongelo kumue la Cloris. Oku sikaila kolonjo via vamanji ca tu kuatisa oku va kũlĩha ciwa. Tua enda oku vetiya vamanji amalẽhe oku litumbika kupange wotembo yosi. Pokati kava va tambula elembeleko liaco vocikanjo cetu pa kala amalẽhe vavali, okuti manji Jay Kosinski kuenda JoAnn Kresyman. Oku talavaya kumue lavo loku sapela asumũlũho eyilila koku lieca olumue, ca va vetiya oku litumbikavo kupange wotembo yosi. Manji JoAnn wa linga ukundi wa velapo, kuenda manji Jay o talavaya ko Betele. Noke kavali kavo va kuela kuenda cilo va kasi kupange woku nyula akongelo votembo yi soka 30 kanyamo.

Kupange Wumisionaliu

Kunyamo wo 1966, manji Knorr wa tu pulisa nda tua yonguile oku ka talavaya kofeka yikuavo. Tuo kumbulula hati, “Tua sanjukila upange tu kasi oku linga kulo, pole nda kuli esukila limue kocitumãlo cikuavo, lacimue ci tu tateka.” Eci pa pita osemana, tua lalekiwa Kosikola yo Gileada. Hesanjukuolio tua yeva eci tua tiukila ko Betele osimbu tua kala kosikola loku kala lomanu nda solele haivo nda sumbile! Tua linga ukamba la vamanji tua kala kumosi kosikola, kuenje toke cilo tu kasi oku amamako lekolelo.

Ame la Cloris kumue la Dennis lukãi waye Edwina Crist, kuenda Ana Rodríguez, la Delia Sánchez, tua tumiwa kofeka yo Equador, Kombuelo yo Amerika. Manji Dennis lukãi waye Edwina Crist, va tumiwa kolupale luo Quito, ombala yo Equador. Etu kumue la manji Ana kuenda Delia, tua tumiwa ko Cuenca, olupale luatatu pokati kalupale anene o Equador. Vocikanjo cetu mua kongelele aluvumba avali. Ekongelo liatete kolupale luo Cuenca lia kala konjo tua sikĩla. Vekongelo liaco tua kalamo etu tuvakuãla kuenda omanu vavali vakuavo. Tua kala oku lipula ndomo upange woku kunda u lingiwa.

Volupale luo Cuenca mua kala olonembele vialua, kuenda vateke owusa volokololo mua yukaile omanu valua. Olonungi vio vo Cuenca via lingaile apulilo alua. Onjanja yatete eci nda sapela la Mario Polo, una wa velelepo kolomapalo vioku lupuka losikaleta volupale luo Cuenca, wa mulisa hati, “Ocipupue ca tukuiwa kelivulu Liesituluilo helie?”

Onjanja yikuavo, Mario weya luteke konjo yetu lesakalalo lialua. Usongui umue wetavo lio Postande wo wĩha elivulu limue mu sangiwa alundi a tiamsiwila Kolombangi via Yehova. Ame nda sapuila Mario okuti u wa linga alundi aco o yongola oku liteyuila. Omo liaco, eteke likuavo Mario wa laleka usongui waco kumue lame oco nambulule alundi aco. Ame nda tiamisila ombangulo kelongiso lia Suku umosi Muvatatu. Eci usongui a tanga elivulu lia Yoano 1:​1, Mario wa lombolola oku litepa ku kasi pokati kolondaka “Suku,” kuenda “suku umue,” kelimi lio Helasi. Kuenje wa lombolola ocinimbu caco cosi Cembimbiliya. Omo usongui ka tẽlele oku lekisa okuti elongiso liaco liocili, wa tu yanduluka. Eci ca vetiya Mario lukãi waye oku limbuka okuti etu tu longisa ocili, kuenda kavali kavo va fetika oku teyuila alongiso Embimbiliya. Tua kuata esanju lialua poku mola evokiyo volupale luo Cuenca, vocikanjo cina tua fetika oku linga upange wetu, muna mua kala lika 33 kakongelo, kuenje cilo muli 63 kakongelo!

Oku Mola Elivokiyo Lio Filiale

Kunyamo wo 1970, ame kumue la manji Al Schulo, tua lalekiwa oku ka talavaya ko filiale yo Guayaquil. Kavali ketu tua kala oku talavaya ko filiale. Manji Joe Sekerak, wa kuata upange woku longeka alivulu vokuenda kuolowola vimue veteke oco a tumiwe kueci ci soka 46 kakongelo a sangiwile vofeka yosi. Osimbu ame ndaenda oku ka talavaya ko Betele, ukãi wange Cloris wamamako lupange wumisionaliu. Eye wa kuatisa 55 komanu toke eci va papatisiwa, okuti olonjanja vimue, kohongele lohongele yinene kua enda oku papatisiwa omanu vatatu ale vatãlo.

Cloris wa kala oku lilongisa Embimbiliya lukãi umue o tukuiwa hati, Lucresia, okuti wa enda oku lambalaliwa lulume waye. Cilo, Lucresia wa papatisiwa kuenda wa fetika oku talavaya ndohundi ya velapo. Eye wa longisa omãla vaye olonjila via Yehova. Omãla vaye vavali valume va linga akulu vekongelo, omõla ukuavo ulume o kasi oku talavaya ndohundi yilikasi, kuenda omõlaye ukãi ohundi ya velapo. Onekulu yaye yukãi ya kuela la manji umue uwa kuenda cilo akundi va likasi. Epata eli lia kuatisa omanu valua oku kũlĩha ocili.

Kunyamo wo 1980 ko Equador kua kala eci ci soka 5.000 kakundi. Kofiliale kua kala omanu valua, ndaño okuti oyo ya kala yitito. Manji umue wa poka ocilua caye ci kuate eci ci soka 32 kolohectare, ca kala ocipãla naito lo Guayaquil. Kunyamo wo 1984 tua fetika oku tunga ofiliale kuenda Onjango Yolohongele vinene, vina via tumbikiwa kunyamo wo 1987.

Valua va Lieca Olumue Koku Kuatisa Kelivokiyo

Vokuenda kuanyamo, tua kuata esanju lia piãla poku mola akundi valua kuenda akundi va velapo va tunda kolofeka vikuavo oku kuatisa kuna kuli esukila liakundi Vusoma ko Equador. Ndi ivaluka ulandu wa manji Andy Kidd, wa kala ulongisi kofeka yo Kanada. Eye wa ilukila ko Equador kunyamo wo 1985, eci a kuatele 70 kanyamo, kuenje wa vumba lekolelo toke kolofa viaye kunyamo wo 2008 leci ci soka 93 kanyamo. Eci ndo mola onjanja yatete kocikele caye, eye lika wa kala omitavaso vekongelo limue litito. Ndaño okuti ka tẽlele oku vangula ciwa elimi lio Espanyole, eye wa linga ohundo yowiñi, kuenda wa endisa elilongiso Liutala Wondavululi. Eye wa enda oku endisavo Osikola Yupange Wakristão kuenda oku linga olonepa vikuavo Viohongele Yupange! Kocitumãlo caco, cilo ku sangiwa eci ci soka 200 kakundi kuenda kuli akulu valua vekongelo.

Ukuavo wa ilukilavo ko Equador, manji Ernesto Diaz, wa tunda ko Estados Unidos kumue lepata liaye, noke liolosãi ecelãla wa popia hati: “Omãla vetu vatatu va lilongisa ale oku vangula elimi lia kulo kuenda va linga alongisi vawa. Ame ndi isiavo nda tẽlisa ocimãho coku talavaya ndukundi wa velapo kumue lepata liange, cina nda simaile okuti sia kuatele epondolo lioku ci tẽlisa voluali lulo. Vosi yetu, tu kasi oku songola 25 kalilongiso Embimbiliya. Ovina viosi evi vi tundilila kelitokeko tu likuetele vepata, kuenda eci ci tu kuatisa oku kuata ukamba wocili la Yehova, una sia la kuata kosimbu.” Tu sole calua vamanji vaco alume lakãi!

Kunyamo wo 1994, ofiliale ya vokiyiwa. Kuenje, kunyamo wo 2005 tua pitila ketendelo li pitahãla 50.000 kakundi kuenda ca sukilile oku vokiya ofiliale. Ca sukilile oku tunga Onjango Yolohongele vinene ya sanjavala, onjo yokaliye, kuenda oseketa yoku pongolola alimi. Ovitumãlo viaco via tumbikiwa keteke 31 ya Mbalavipembe yunyamo wo 2009.

Eci nda tundisiwile kosikola kunyamo wo 1942, ko Estados Unidos kua kala eci ci soka 60.000 Kolombangi via Yehova. Cilo, etendelo liaco li pitahãla ohuluwa. Eci tua pitila ko Equador kunyamo wo 1966, kua kala eci ci soka 1.400 kakundi Vusoma. Cilo, kuli eci ci pitahãla 68.000 kakundi. Kuenda va kasi oku songola 120.000 kalilongiso Embimbiliya, kuenje ci pitahãla 232.000 va kala keteke Lionjivaluko liolofa via Kristu kunyamo wo 2009. Yehova wa siata oku sumũlũisa afendeli vaye lonjila yimue yi komohisa. Hesanjukuolio tu kuete omo lioku kala komuenyo toke cilo, loku mola elivokiyo li komohisa!a

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Elitalatu kemẽla 5]

Ohongele Yimbo ya lingiwa voluayela (1981) kuenda Onjango Yolohongele vinene yo Guayaquil (2009) vocitumãlo cimuamue