1921 Papita Ale Ocita Canyamo

“UPANGE upi tu lavoka oku mola vokuenda kunyamo?” Vutala Wondavululi 1 ya Susu 1921, mua lingiwile epulilo eli ku Vakuakulilongisa Embimbiliya. Etambululo li sangiwa ku Isaya 61:1, 2, kuna kua va ivaluisile ocikele cavo coku kunda. “Yehova wa mbuaveka oco ndi kundile olondaka viwa kambombe . . . , oco ndi sapule unyamo wohenda ya Ñala kuenda eteke liefetuluinyo lia Suku yetu.”

AKUNDI VAKUOTÕI

Oco Vakuakulilongisa Embimbiliya va tẽlise upange woku kunda va sukilile oku kala vakuotõi. Ovo va sukilile oku kunda “olondaka viwa” kambombe kuenda oku sapulavo “eteke liefetuluinyo” liolondingaĩvi.

Manji J. H. Hoskin wa kala ko Kanada, wa kunda lutõi ndaño lelambalalo. Kunyamo 1921 kotembo yokuenye, eye wa sanga ulume umue u Metodista. Manji Hoskin wa fetika oku sapela laye poku u sapuila hati: “Etu tu sukila oku kuata ombangulo yimue yiwa ya tiamẽla Kembimbiliya kuenda ndaño okuti ka tu tava kovina vimuamue, tu pondola oku malusula ombangulo yetu lombembua loku amamako lukamba.” Pole, eci ka ca tẽlisiwile. Manji Hoskin wamisako hati: “Tua sapela lika akukutu atito eci [ulume waco] a yika epito longusu yalua kuenje ame nda sima okuti ovitulu yaco yi kupukila posi.”

Ulume waco wa kaluka hati momo lie ku endela komanu vana okuti Akristãoko, oco o ka vangule lavo? Manji Hoskin ka tambuluile, pole, eci a tunda eye wa sokolola ndoco: ‘Ame nda liyeva ndu okuti sia kaile oku vangula lomunu!’

Ulume eci a endele konembele yaye eteke likuavo wa popia ovina vialua viuhembi viatiamẽla kumanji. Manji Hoskin wa popia hati: “Ulume waco wa sapuila koloñame viaye okuti ame simunuko uwa kuenda ndi kasi oku yapuisa olupale kuenje nda sukilile oku pondiwa.” Pole, eci ka co kokelele oku liwekapo, eye wamamako oku kunda kuenda wa kuata onima yiwa. Eye wa papia hati: “Nda kuata esanju lialua lioku kundila kocitumãlo caco. Omanu vamue va enda oku popia hati, ‘Ndi ci okuti ukuenje wa Suku!’ kuenda ovo va enda oku nyiha ovina nda sukilile.”

ELILONGISO LIO POKOLIKA KUENDA EFENDELO LIEPATA

Oco vana va lekisa onjongole va kuatisiwe, Vakuakulilongisa Embimbiliya va sendeka ulandu umue woku lilongisa Embimbiliya losapi hati, A Idade de Ouro.a Omu mua sangiwile apulilo Embimbiliya okuti olonjali via laikele oku vi konomuisila kumue lomãla vavo. Olonjali “via ponduile oku linga apulilo aco komãla vavo loku va kuatisa oku sanga atambululo aco Vembimbiliya.” Mua kala apulilo amue ndeci, “Muli alivulu añami Vembimbiliya?,” alongiso atete. Akuavo ndeci, “Akristão vosi vocili, va ponduile oku lavoka oku lambalaliwa?,” oco amalẽhe va lipongiyile oku kala vakuotõi poku kunda.

Mua kalavo apulilo Embimbiliya kuenda atambululo aco a endaile oku vokiya ukũlĩhĩso Wembimbiliya, atambululo aco a sangiwile kelivulu liatete Kelilongiso Viovisonehua. Valua va kuakutanga va kuatisiwa calua lovolandu aco, pole, o Idade de Ouro, yeteke 21 yosãi ya Cembanima yunyamo 1921 ya eca esapulo liokuti ovolandu aco ka a ka sandekiwa vali. Momo lie?

ELIVULU LIOKALIYE!

Elivulu *A Harpa de Deus*

Ocicapa cocikele coku tanga

Ovicapa vioseteko

Vamanji va kala oku songuila ocisoko, va limbuka okuti omanu va sukilile oku lilongisa ocili lonjila yimue ya velapo. Kuenje elivulu losapi hati, A Harpa de Deus, lia sandekiwa kosãi ya Kuvala kunyamo 1921. Vana va tambula elivulu liaco, va sonehiwilevo Kelilongiso Liembimbiliya A Harpa. Elilongiso liaco, lia kuatisile omanu oku lilongisa catiamẽla “kocipango ca Suku coku eca omuenyo ko pui.” Anga hẽ eci ca kuatisa?

Eci omunu umue a tambula okopia yimue yelivulu, eye o tambulavo okacicapa kamue katito ka lekisa emela eye a sukila oku tanga. Vosemana yikuamamo o tambula okacicapa ka lekisa ulala wapulilo akunamela kocikele caye. Kesulilo liocicapa caco, mu sangiwa ocikele coku tanga cosemana yikuamamo.

Osemana losemana vokuenda kuolosemana 12, ondonge ya enda oku tambula ocicapa cokaliye ci tumiwa lekongelo. Kuenje ovicapa via enda oku tumiwa vekongelo ku vana va kuka okuti ka va pondola oku enda konjo lanjo. Ndeci, manji Anna K. Gardner wo ko Millvale, Pennsylvania, ko Estados Unidos wa popia hati: “Eci elivulu A Harpa de Deus lia sandekiwa, manjange wa kuata ocitangi coku enda, wa kuata upange woku soneha ovicapa lapulilo loku vi tuma olosemana viosi.” Eci omunu wa tambula ocicapa a mala oku ci tanga, manji umue vekongelo o ko nyula loku u kuatisa oku kũlĩha vali catiamẽla Kembimbiliya.

OKU AMAMAKO KUPANGE

Kesulilo liunyamo, Manji J.F. Rutherford wa tuma ukanda umue kakongelo osi. Eye wa limbukile okuti “uvangi Wusoma wunyamo waco wa kuatele vali evokiyo poku kuatisa omanu okuti, anyamo akuavo a sule.” Noke eye wa popia hati: “Ku ka lingiwa upange walua. Wa vetiya omanu vakuavo oku likongela kupange owu wa fina calua.” Vakuakulilongisa Embimbiliya va linga ndomo eye a ci popele. Kunyamo 1922, ovo lutõi walua va kunda eci catiamẽla Kusoma lonjila yimue yi komõhisa calua.

Akamba Vakuotõi

Vakuakulilongisa Embimbiliya va likuatela ocisola poku likuatisa pokati. Ovo akamba vakuotõi “kotembo yohali,” ndomo ci lekisiwa vulandu ukuãimo.—Olosap. 17:17.

Vovali keteke 31 ya Kupemba yunyamo 1921, kueya oku kala ocitangi cimue cungangala ci tukuiwa hati ekova lio Tulsa okuti lia pita ko Tulsa, Oklahoma, ko Estados Unidos, noke liulume umue ukuekova li tekava a kapiwa vokayike omo lioku tata lungangala ukãi umue ocindele. Eci owiñi umue u soka 1.000 yovindele via fetika oku linga uyaka letendelo litilo liomanu vakuekova li tekava, uyaki wa lisandula lonjanga komanu vakuekova li tekava ko Greenwood, kuna okuti cisoka 1.400 kolonjo kuenda olovenda via pundiwa loku timihiwa. Etendelo liomanu va fa 36, pole, etendelo liocili citava okuti olohuluwa.

Manji Richard J. Hill, okuti o tekava umue Ukuakulilongisa Embimbiliya o kasi ko Greenwood wa lombolola ndomo ca pita hati: “Vokuenda kuteke waco, etu tua endele kohongele ndomo tu ci lingainga. Noke liohongele oku malusula tua yeva ovota volupale. Ovota amamako toke kuteke.” Votatu keteke 1 Yevambi uyaki wa li vokiya. “Omanu vamue va tu sapuila okuti nda tu yongola eteyuilo tu sukila oku tilila Konjango Yolohongele.” Kuenje Manji Hill kumue lukãi kuenda omãla vaye vatãlo va tilila Konjango Yolohongele yo ko Tulsa. Ci soka 3.000 kalume kuenda akãi vakuekova litekava, va teyuiwa lasualali vombiali va tumiwile oku imũla uyaki.

Votembo yaco, Manji Arthur Claus okuti ocindele lutõi walua wa nõla onjila yimue. “Eci a yeva onjuela yomanu va kala oku lupukila ko Greenwood loku imba ondalu kolonjo, wa nõlapo oku enda loku ka tala ekamba liaye Manji Hill.”

Manji Arthur Claus o kuatisa eci ci soka 14 komãla oku lilongisa catiamẽla Kembimbiliya lekuatiso lielivulu A Harpa de Deus

Eci a pitĩla konjo ya Manji Hill, eye wa mola ulume va lisungue ocindele o kasi luta umue. Ulume waco wa kalavo ekamba lia Manji Hill wa popia okuti manji Arthur wa kala umue pokati ka va kuambuanja. Eye wo pula hati: “Momo lie weyilila kulo?”

Manji Arthur wa sokolola ndoco: “Nda sia ecele etambululo liasuapo kokuaye eye o pondola oku ndi loya.” Ame ndo sapuila okuti ame ndi kamba lia Manji Hill kuenda nda siata ale oku iya konjo yaye olonjanja vialua.” Manji Arthur lulume waco va teyuila onjo ya Manji Hill peka liovanyali.

Noke, Manji Arthur wa limbuka okuti Manji Hill kumue lepata liaye va kala Konjango Yolohongele. Manji Arthur wa sapuila omanu vakuekova litekava okuti, va ponduile lika oku tunda kocitumãlo caco locihandeleko Cusongui Wasualali Barrett. Manji Arthur wa popia hati: “Ca tĩlile calua oku sapela lusongui waco. Eci ndo sapuila okuti ndi yongola oku tata epata eli eye wa pula hati: ‘Ove o tata epata eli loku va ĩha ovina va sukila?’ Lesanju lialua nda popia okuti oco.”

Locihandeleko ca eciwa, Manji Arthur wa enda toke Konjango Yolohongele. Eye wa eca ocihandeleko caco kukuenje umue welombe loku popia okuti: “Ocihandeleko eci, ca sonehiwa lusongui! Ove wa kũlĩha okuti umunu watete o yongola oku sanda omunu umue eteke liosi?” Kuenje Manji Arthur kuenda ukuenje welombe va sanga Manji Hill lepata liaye. Vosi yavo va londa vekãlu lia Manji Arthur loku enda konjo.

Manji Claus wa kũlĩhĩsa okuti Manji Hill kumue lepata liaye va kala ciwa. Eci omanu vakuavo va mola utõi wa Manji Claus kuenda ocisola a kuatela vamanji, va komõha calua. Manji Arthur wa lombolola hati: “Ulume wa kuatisa oku teyuila onjo ya Manji Hill weya oku sumbila vali calua Olombangi Via Yehova okuti kosimbu ci sule. Omanu valua veya oku lekisa onjongole kesapulo Liusoma, momo va limbuka okuti pokati kafendeli va Suku ka pali oku litepa kuakova kuenda lomue wa lekisile okuti wa velapo vakuavo pokati komanu va Suku.”

a A Idade de Ouro kunyamo wo 1937 yeya oku tukuiwa okuti Consolação kuenda kunyamo wo 1946 yeya oku tukuiwa okuti o Despertai!