Onjila Yoku Malãko Uhukũi Otembo Yosi

NDAÑO okuti kolonepa viosi violuali ku sangiwa asapulo ka a sungulukile atiamẽla kuhukũi, pole handi kuli omanu vamue va kuete elavoko liokuti uhukũi ka uka kalako vali. Ukanda umue wokofeka yo Manila wa lombolola okuti onjo yoku seleka olombongo voluali luosi ya popia hati: “Ocikanjo co Asia ci pondola oku malako uhukũi vokuenda kuanyamo 25.” Onjo yaco yoku seleka olombongo voluali ya eca onumbi oco ofeka yamameko oku fũla olombongo kuenje eci cika yovola omanu kuhukũi.

Ovisoko vikuavo kuenda olombiali vimue, via siata oku likolisilako oku sandiliya onjila lasokiyo oku malako ocitangi cuhukũi. Ovo va linga asokiyo ndeci: Esokiyo lioku teyuila omanu kovitangi, oku mioñolola esokiyo lielilongiso vofeka kuenda esokiyo liokuti olofeka vina ka vi kuete ukuasi ka vi sukila vali oku feta olofuka viavo va levala kolofeka vina vi kuete ukuasi. Handi vali va sokiyavo okuti, ka ci tava oku landa ovina viosi vi tundilila kofeka yokosamua oco omanu vana okuti olosuke va pondole oku landisa ovikuata viavo vina via pangiwila vofeka yavo muẽle lonjila yimue yaleluka, kuenda omanu vana okuti olosuke ka va sukila oku fetela olombongo vialua olonjo va kasi.

Kunyamo wo 2000 kua lingiwa ohongele yolo Nações Unidas kuenda kua lingiwavo esokiyo lioku tẽlisa ovimãho toke kunyamo wo 2015. Vesokiyo liaco mua kongelavo ocimãho coku tepulula uhukũi kuenda onjala kumosi loku sokisa ciwa ofeto yolombongo kolonalavayi viosi vofeka. Ci tava oku kuata ovimãho viatiamẽla kondaka yaco, pole omanu valua va kuete atatahãi nda ci tava muẽle oku tẽlisa ovimãho viaco voluali lulo lueyuka ndeti olonepele.

Onjila Yimue Yoku Potolola Ovitangi Viuhukũi

Omo okuti oku tepulula ocitangi cuhukũi voluali luosi ocina cimue ka ca kolelepo, pi hẽ omunu a pondola oku sanga ekuatiso? Ndomo ca lekisiwa ale tete, kuli ono yimue yolondunge via velapo yi pondola oku kuatisa omanu cilo muẽle. Ono yaco hẽ nye? Ono yavo Embimbiliya okuti oyo Ondaka ya Suku.

Etepiso lie lisangiwa pokati Kembimbiliya kuenda alivulu akuavo olonumbi? Momo olondaka vi sangiwa Vembimbiliya vi tundilila kombiali yavelapo olombiali viosi violuali okuti eye Ululiki wetu. Kuenje, eye wa tuma oku sonehamo olondunge vimue vi kuete esilivilo lialua, olonumbi vimue vi pondola oku kuamiwa lomanu va sangiwa kolofeka viosi violuali olotembo viosi. Nda olonumbi viaco via kuamiwa, vi pondola oku u kuatisa oku kuata esanju komuenyo waye cilo muẽle ndaño luhukũi. Tu kũlĩhĩsi ndomo Embimbiliya lia siata oku kuatisa omanu.

Kuata Ocituwa ca Pita Pokati Catiamẽla Kolombongo. Embimbiliya li lombolola okuti: “Ombindikiyo yolondunge ya soka lombindikiyo yolombongo. Okuvelapo kuolondunge kuoku: vi popela omuenyo wu o kasi lavio.” (Ukundi 7:12) Eci hẽ ci lomboloka nye? Ci lomboloka okuti, olombongo ka vi pondola oku potolola ovitangi viosi viatiamẽla komuenyo. Ocili okuti, ovio vi pondola oku tu teyuila kovitangi vimue viatiamẽla komuenyo. Vi pondola oku tu kuatisa oku landa ovina vina tu sukila pole, ovio ka vi pondola oku linga ovina viosi komuenyo wetu. Kuli ovina vimue komuenyo wetu okuti vi kuete calua esilivilo, kuenje olombongo ka vi pondola oku vi landa. Omo lioku kũlĩha ocili eci, ci pondola oku tu kuatisa oku kapako olombongo lonjila yimue ya pita pokati, kuenje ci teyuilavo kovitangi vina via siata oku pita lomanu vana va pitisa olombongo kovaso. Olombongo ka vi pondola oku landa omuenyo, pole oku kuata olondunge ci pondola oku teyuila omuenyo wetu cilo muẽle kuenda oku yulula epuluvi lioku kuata omuenyo ko pui.

Ku ka Sime Oku Landa Ovina ku Pondola. Eci tu yongola ka ca lisokele leci tu sukila. Omo liaco, ci kuete esilivilo oku landa ovina tu sukila, pole evi tu yongola hacoko. Ci tava okuti pamue tu sima oku kuata ocina cimue pole, ka tu ci sukila, onjongole lika tu kuete. Omunu una o kuete olondunge tete o landa ovina vina vi sukiliwa komuenyo ndeci okulia, uwalo, ocivundilo kuenda ovina vikuavo vi sukiliwa komuenyo. Osimbu handi ka kuatele ovina viaco eye o kũlĩhĩsa nda o kuete epondolo lioku vi landa. Yesu volusapo lumue luaye, eye wa eca onumbi yimue okuti nda omunu o yongola oku linga cimue ‘tete o tumala oku tenda epese liaco, oku kũlĩhĩsa nda eye o kuete epondolo liaco.’​—⁠Luka 14:⁠28.

Kofeka yo Filipina, ukãi umue ocimbumba okuti o kuete omãla vatatu o tukuiwa hati Eufrosina, wa siata oku likolisilako calua oku tetelẽla olombongo kuenda oku linga esokiyo lioku landa eci a sukila tunde eci ulume waye o siapo anyamo amue konyima. Osimbu a likolisilako oku ci linga, eye wa siatavo oku pindisa omãla vaye oku landa lika eci va sukila. Olonjanja vimue omãla va enda oku kuata onjongole yoku landa cimue. Kuenje, eye ka likali lika oku va ĩha olombongo, pole eye o linga apulilo ndoco: “Ciwa okuti ene u kuata ovina u yongola, pole u sukila oku nõla. Etu tu kuete lika olombongo vioku landa eci tu sukila. Etu tu pondola oku landa ovina viaco momo ene u vi sole, pole tu sukila oku landa ombelela kuenda ovina vikuavo tu pondola okulia lavio oluoso luetu vokuenda kuosemana yilo. Kaliye, nye u nõlapo? Ene, ene wa kũlĩhi eci u nõlapo.” Ocili okuti olonjanja vialua omãla va pondola oku limbuka eci ca velapo kuenda va nõlapo oku kuata olonjanja viosi eci va sukila okulia okuti ovina vikuavo ci sule.

Kuata Esanju. Embimbiliya li lombolola ndoco: “Nda tu kuete okulia leci tu lisikilila ci tu tẽla, kuenje tu sanjuka laco.” (1 Timoteo 6:⁠8) Olombongo, ka vi pondola oku nena esanju komunu. Omanu valua okuti olohuasi ka va sanjukile lomuenyo wavo, osimbu okuti omanu vana olohukũi va kuete esanju liocili. Momo omanu vana okuti olohukũi va sanjuka lovina ka via luile vina ovo va kuete okuti vi pondola oku tẽlisa ovina ovo va sukila komuenyo. Yesu wa vangula eci catiamẽla ‘kiso lia pita pokati’ okuti li luluvalela kovina vina vi kuete esilivilo lia velapo. (Mateo 6:22) Eci ci kuatisa omunu oku kuata esanju komuenyo waye. Omanu valua okuti olohukũi va siata oku kuata esanju momo va kuete ukamba wocili la Suku kuenda va kuete epata limue lia sanjuka calua okuti ovina viaco ka vi landiwa lolombongo.

Evi olonumbi vimue ño pokati ka vialua vi pondola oku sangiwa Vembimbiliya okuti vi kuete esilivilo lioku kuatisa omanu vosi olohukũi oku potolola ovitangi viaco lonjila yimue yaleluka. Handi vali, Embimbiliya li kuete olonumbi vialua. Omunu una o yuvula oku sipa kuenda okuimba ombatota okuti ovina viaco vi mala olombongo, o pondola oku limbuka esilivilo lioku linga ovina via velapo komuenyo waye, ndeci ovimãho viatiamẽla kespiritu kovitumãlo kuna okuti ka ca lelukile oku sanga upange. Omo liaco, eye o likolisilako oku lilongisa umesele umue ale oku lingila omanu ovopange ana ovo va sukila. (Olosapo 22:29; 23:21; Va Filipoi 1:​9-11) Embimbiliya li vetiya omunu oku kapako ‘uloño lolondunge momo ovio vika ku kuatisa oku tekula etimba liove.’​—⁠Olosapo 3:​21, 22.

Ndaño okuti olonumbi Viembimbiliya vi pondola oku eca ekuatiso komanu va kasi vuhukũi, pole omanu handi va kuete atatahãi atiamẽla kovina vikeya kovaso. Anga hẽ uhukũi uka amamako loku talisa ohali omanu otembo yosi? Oku litepa kupi kuka pongoluiwa ku sangiwa pokati kolohuasi kuenda olohukũi? Tu konomuisi ndomo ocitangi caco cika potoluiwa kovaso yoloneke okuti omanu valua ka va ci kũlĩhĩle.

Embimbiliya li Kuatisa Oku Kuata Elavoko

Omanu valua va siata oku limbuka okuti Embimbiliya elivulu limue liwa. Pole, halonjanja viosiko omanu va limbuka okuti Embimbiliya li kuete olonumbi viatiamẽla kapongoloko aka lingiwa kovaso yoloneke.

Suku o kuete onjongole yoku potolola ovitangi viomanu oku kongelamo uhukũi. Omo okuti olombiali ka via siatele oku litunda ciwa kueci catiamẽla koku potolola ovitangi viaco, Suku oka vi piñanya. Oco hẽ ndamupi? Kelivulu lia Daniele 2:​44, Embimbiliya li ci lombolola ciwa okuti: “Suku yokilu o katula usoma, kuenje ka u nyolẽha, ka u tambuiwa lomanu vofeka yiñi; puãi owo u nyõla loku lia ovosoma aco osi, haiwo u kala muẽle hũ oloneke ka vi pui.”

Noke yoku malako “ovosoma” aco ale olombiali, eye muẽle Suku oka nõla osoma yokaliye. Kuenje, Soma yaco oka viala kotembo yikeya, hamunuko pole o tundilila kilu lunene walua ndeci Suku a kasi kuenda o kuete epondolo lioku malako ovitangi viosi viatiamẽla kuhukũi vina vi sangiwa voluali. Omo liaco, Suku wa nõla Omõlaye muẽle oco a linge osoma yaco. (Ovilinga 17:31) Elivulu Liosamo 72:​12-14 li lombolola eci Osoma yaco yika linga hati: “[Eye] o popela osuke eci yi vilikiya, ndaño ohukui lu ka kuete oñuatisi. O kuatela ohenda ohukui losuke. O popela ovimuenyo violosuke. O popela ovimuenyo viavio kundiandia lo kungangala.” Eci ceca elavoko limue liwa calua! Uhukũi ka uka kalako vali otembo yenda hũ! Osoma yina ya nõliwa la Suku yika teyuila omunu wosi una okuti ohukũi kuenda osuke.

Handi vali, kotembo yaco ovitangi viosi viatiamẽla kuhukũi vika potoluiwa. Kocinimbu 16 cocipama 72 celivulu lia Liosamo ku lombolola okuti: “Vofeka mu kale olomema via lua. Vi hunge hunge kilu liolomunda.” Lalimue eteke kuka kala vali onjala omo liekambo liokulia, ekambo liolombongo ale ekambo liuloño woku viala kuolombiali.

Kuka potoluiwavo ovitangi vikuavo. Cilo omanu valua va sangiwa voluali ka va kuete olonjo viavo muẽle. Omo liaco, Suku wa eca ohuminyo yokuti: “Va tunga olonjo kuenje va kalamo; va kũla oviumbo viayuva kuenje va lia epako liavio. Ka va tungi okuti umue wiñi o kalamo. Ka va kũli okuti umue wiñi o liako. Momo oloneke viomanu vange vi linga ndoloneke vioviti, lava va nõliwa lame va lialia ño-o kupange wovaka avo.” (Isaya 65:​21, 22) Omanu vosi vaka kuata olonjo viavo muẽle kuenda vaka sanjukila ovopange avo muẽle. Ocili okuti Suku wa linga ohuminyo yoku malako muẽle uhukũi wosi kuenda lalimue eteke uka kalako vali. Ka kuka kala vali etepiso liomanu vana olohukũi kuenda olohuasi, kuenda lomue oka tala vali ohali oco a sange eci alia.

Ci tava okuti pamue omunu umue o sima okuti olohuminyo viaco Viembimbiliya ka vi lomboloka ocili okuti vika tẽlisiwa muẽle. Pole, poku konomuisa ciwa lutate Vembimbiliya tuka limbuka okuti olohuminyo viosi Suku a lingile kotembo yapita vieya oku tẽlisiwa muẽle ocili. (Isaya 55:11) Omo liaco, ka kuli atatahãi nda eci cika tẽlisiwa muẽle ocili. Pole, epulilo limue li kuete esilivilo lia velapo lieli: Nye ove o sukila oku linga oco o tambule asumũlũho akeya kovaso?

Anga hẽ Ove Oka Kala Voluali Luokaliye?

Omo okuti Usoma wa Suku owo uka viala voluali luaco, etu tu sukila oku kala omanu vana va taviwa laye oco tu kale olonungi vina vi pokola kokuaye. Eye ka tu sile vowelema, pole o tu lekisa onjila yoku tẽlisa ocimãho coku kala voluali luaco omo liolonumbi vi sangiwa Vembimbiliya.

Omõla a Suku okuti eye o Soma ya nõliwa, ukuesunga. (Isaya 11:​3-5) Omo liaco, omanu vosi vana vaka kala lomuenyo Vusoma waco va sukila oku kalavo olondingesunga. Elivulu Liolosapo 2:​21, 22 li lombolola ndoco: “Vakuesunga va tunga vofeka, vakuacili va tumalamo. Vakuakandu puãi va tundisua vofeka, kuenda vakuosuanji va veyuiwamo.”

Kuli hẽ onjila yimue yi kuatisa omanu oku tẽlisa ovikele viaco evi? Oco kuli. Poku lilongisa Embimbiliya kuenda oku kapako olonumbi vialio komuenyo wetu, cika tu kuatisa oku kuata asumũlũho aco kotembo yokovaso. (Yoano 17:⁠3) Olombangi via Yehova vika ku kuatisa lonjongole yocili poku linga elilongiso liaco. Tu ku laleka oco upe esilivilo kepuluvi lioku li kongela kocimunga comanu vana okuti lalimue eteke vaka pita vali lovitangi viatiamẽla kuhukũi kuenda komanu vana ka va siatele oku lekisa esunga ku vakuavo.

[Elitalatu kemẽla 5]

Efrosina: “Oku lingainga esokiyo ca kuatisa epata liange oku kuata eci va sukila”

[Elitalatu kemẽla 6]

Ukamba wocili la Suku kuenda oku kuata esanju vepata ka ci landiwa lolombongo