Ondaka ya Yehova yi Kasi Lomuenyo
Atosi a Velapo Vonepa Yavali Yelivulu Lia Isaya
ISAYA wa kala oku amamako oku tẽlisa ocikele caye cuprofeto. Otembo yaco esapulo liaye liatiamẽla koku nyõliwa kusoma wapata ekũi lia va Isareli, lia tẽlisiwa ale. Pole, handi wa kuata vali esapulo likuavo liatiamẽla kovina vika pita lo Yerusalãi.
Olupale luo Yerusalãi luka lunduiwa, kuenje omanu vaco vakambatiwa kumandekua. Pole, ofeka yavo ka yi siala elunda otembo yosi. Noke yotembo yimue, efendelo liocili lika tumbuluiwa. Owu owo ulandu u sangiwa kelivulu lia Isaya 36:1–66:24.a Tu pondola oku kuatisiwa poku kũlĩhĩsa ulandu waco momo ovitumasuku vimue vi sangiwa kovipama viaco vi kasi oku tẽlisiwavo koloneke vilo, kuenje vikuavo vika tẽlisiwa kovaso yoloneke. Vonepa eyi yelivulu lia Isaya, mu sangiwavo ovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya.
‘TALA, KUIYA OLONEKE’
Kunyamo wo 732 eci Soma Hesekiya a tẽlisa ekũi lianyamo kanyamo akuãla kuviali waye, va Asuria va katukila va Yuda. Pole, Yehova wa likuminyile oku teyuila o Yerusalãi. Ovisimĩlo vioku lundula o Yerusalãi via sulila lika eci ungelo wa Yehova a ponda ci soka 185 kolohulukãi viasualali via va Asuria.
Soma Hesekiya wa fetika oku vela. Yehova poku tambulula ohutililo yaye, wo sakula kuenje koloneke viomuenyo waye wa vokiyako ci soka 15 kanyamo. Eci soma yo Bavulono a tuma olomunga kokuaye, soma Hesekiya wa va lekisa ukuasi waye wosi. Noke Isaya wa situlula ondaka ya Yehova yatiamẽla ku Hesekiya hati: “Tala, kuiya eteke okuti cosi ci kasi vonjo yove, kuenda cosi ca soleka olosekulu viove toke etali lilo, ci tualiwa ko Bavulono.” (Isaya 39:5, 6) Olondaka evi, via tẽlisiwa lika noke liocita canyamo.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
38:8—Nye ci lomboloka ovilala kuna ulembo wa tiukila? Kocita ecelãla osimbu handi Yesu keyile, va Egito la va Bavulono, va enda oku kuatisiwa lulembo poku tala owola. Omo liaco, ovilala viaco citava okuti, vi lomboloka osikata soma Ahasi isia ya Hesekiya a kuatele oco yu kuatise oku tala olowola. Ale yi lomboloka osikata yimue ya kala kelombe lia soma. Kocitali celombe kua kala ongunji yimue mua enda oku veta utanya, noke ulembo u lamanela kovilala viosikata. Kuenje ca enda oku va kuatisa oku kũlĩhĩsa olowola.
Ceci tu Lilongisilako:
36:2, 3, 22. Sevena ndaño okuti, wa tundisiwa komangu yaye yukalei, pole, wamamako locikele coku kala usonehi wa soma. (Isaya 22:15, 19) Nda tuopiwa ocikele cimue tua kuatele vocisoko ca Yehova, tu sukila oku amamako oku vumba Yehova kupange ukuavo tu tẽla oku linga.
37:1, 14, 15; 38:1, 2. Eci tu liyaka lovitangi, tu sukila oku pinga ekuatiso ku Yehova vohutililo kuenda oku kolela kokuaye.
37:15-20; 38:2, 3. Eci va Asuria va likuminyile oku nyõla o Yerusalãi, Hesekiya wa sakalalele calua poku sokolola okuti, oku lunduiwa kuo Yerusalãi kuka nena esepu konduko ya Yehova. Noke eci a limbuka okuti, oku vela kuaye kuko tuala kolofa, wa fetika oku sakalala calua okuti ovitangi viaye muẽle ci sule. Eye wa sumuile vali calua omo lioku sokolola okuti nda wa fa osimbu ka kuatele omõla, ocikoti cusoma wa Daviti ci sulila. Handi vali, wa sumuilevo poku sokolola okuti, helie oka songola olohoka vika liyaka la va Asuria. Omo liaco, tu sukila oku kuama ongangu ya Hesekiya yoku kapako ekemãlo lionduko ya Yehova kuenda oku tẽlisiwa kuocipango caye okuti, eyovo lietu muẽle li sule.
38:9-20. Ocisungo eci ca Hesekiya ci tu longisa okuti ocina ca velapo komuenyo, oku sivaya Yehova.
O “YERUSALÃI YI TUNGIWA”
Isaya noke yoku sapula oku nyõliwa kuo Yerusalãi kuenda omanu vaco oku tualiwa kumandekua, wa fetika oku sandeka oku tiuka kuavo loku tumbuluiwa kuofeka yavo. (Isaya 40:1, 2) Elivulu lia Isaya 44:28 li popia hati: O “Yerusalãi yi tungiwa.” Oviteka lolosuku via va Bavulono, vi linga “ovilemo kovinyama.” (Isaya 46:1) Obavulono ya kala oku lavoka enyõleho. Ovitumasuku evi via tẽlisiwa eci papita ovita vivali kanyamo.
Yehova wa likuminyile okuti, oka eca ukuenje waye oco a linge “ocinyi cavakualofeka.” (Isaya 49:6) O Bavulono yina ya sokisiwa ‘lovailu’ ale ocisoko colombiali, yika “takata ndowisi,” kuenje olonungi viaco vi “fa ndolonyi.” Pole, ‘ohuate yomõla a Siono ukãi, yi kopa ukumbi kosingo yaye.’ (Isaya 51:6; 52:2) Yehova poku lombolola eci catiamẽla komanu vana va pokola kokuaye, wa popia hati: “Ndi lisila love ocisila ka ci pui ndocisila cocisola ka ci pongoloka nda lisila la Daviti.” (Isaya 55:3) Oku pokola kolonumbi Viembimbiliya, ku vokiya esanju lietu ku Yehova. (Isaya 58:14) Akandu omanu, ‘a va tepa la Suku yavo.’—Isaya 59:2.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
40:27, 28—Momo lie va Isareli va popela hati: “Yehova ka lete [ovitangi vi] pita pita lame, Suku yange ka netuluila lesunga?” Va Yudea eci va kala kumandekua ko Bavulono, va simile okuti Yehova ka lete ohali yavo. Pole, va ivaluisiwa okuti, o Bavulono ka yi kasi ocipãla lunene wa Yehova una okuti ka kavi.
43:18-21—Momo lie omanu vana va tunda kumandekua va va sapuilila hati, “ko ka ivaluki ovina viale”? Eci ka ci lomboloka okuti, va sukilile oku ivala ovilinga vi komõhisa Yehova a lekisa poku va yovola. Pole, Yehova wa yonguile okuti, vo sivaya omo liovina ‘viokaliye’ ndeci: Poku va songuila vungende wavo woku enda ko Yerusalãi poku va pitisa vonjila ya teta onimbu. “Owiñi wakahandangala” una uka puluka “kohali ya piãla,” uka kuatavo esunga lioku sivaya Yehova.—Esituluilo 7:9, 14.
49:6—Mesiya wa linga ndati “ocinyi ca vakualofeka” nda wa kundila lika epata lia va Isareli? Mesiya wa linga ocinyi ca vakualofeka omo liovina via pita noke yoku fa kuaye. Embimbiliya li tiamisila olondaka vi sangiwa kelivulu lia Isaya 49:6 kolondonge viaye. (Ovilinga 13:46, 47) Koloneke vilo, olombuavekua vi kasi oku kuatisiwa lowiñi wakahandangala, via linga ‘ndocinyi ca vakualofeka.’ Ovo va kasi oku longisa olonumbi Viembimbiliya komanu ‘vo kolofeka viosi violuali.’—Mateo 24:14; 28:19, 20.
53:10—Yehova wa sanjukilile ndati oku talisa ohali Omõlaye? Yehova omo liohenda yaye locikembe, wa sumuile calua poku mola ohali Yomõlaye. Pole, Eye wa sanjukile calua poku mola epokolo lia Yesu kuenda ndomo ohali yaye lolofa vika tẽlisa ocipango caye.—Olosapo 27:11; Isaya 63:9.
53:11—Ukũlĩhĩso upi okuti, owo Mesiya ‘aka muisa lawo omanu valua esunga’? Ukũlĩhĩso waco u lomboloka una Yesu a kuata poku iya palo posi kuenda oku tala ohali toke kokufa. (Va Heveru 4:15) Eye wa eca ocilumba cocisembi cina ci kuatisa Akristão olombuavekua kuenda olomeme vikuavo oku kuata ekalo liwa kovaso a Yehova.—Va Roma 5:19; Tiago 2:23, 25.
56:6—“Vakualofeka” va tukuiwa ndeti velie, kuenda va ‘kolela ndati kocisila ca Yehova’? “Vakualofeka” yaco va lomboloka “olomeme vikuavo” via Yesu. (Yoano 10:16) Ovo va kolela kocisila cokaliye omo lioku pokola kovihandeleko viaco, kuenda kaliangiliyo a lingiwa locisila caco. Handi vali, va lia okulia kumuamue kuespiritu kumosi lolombuavekua, kuenda oku va kuatisa kupange wavo woku kunda loku longisa omanu.
Ceci tu Lilongisilako:
40:10-14, 26, 28. Yehova wa pama kuenda, ukuacisola. Eye ukuonenewosi, ukualondunge vialua okuti vietu vi sule.
40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Oku kuata ukamba lovisoko viopulitika, kuenda oviteka, ka ci kuete esilivilo. Oku kolela kokuavo ka ci kuatisa.
42:18, 19; 43:8. Oku sepula Ondaka ya Suku loku likala oku pokola kolonumbi ‘viukuenje wa lunguka,’ ci lomboloka oku hongua konepa yespiritu kuenda okufa.—Mateo 24:45.
43:25. Yehova ecela akandu vomanu omo lionduko yaye. Oku yovuiwa kekandu kuenda kokufa, loku tambula omuenyo ko pui, haicoko ocina catete ci kemãlisa onduko ya Yehova.
44:8. Tu kuete ekuatiso lia Yehova una wa pama haeye wa lisoka ndesenje. Omo liaco, ka tu sukila oku kuata usumba poku eca uvangi watiamẽla kokuaye kuenda koku kola Kuaye.—2 Samuele 22:31, 32.
44:18-20. Efendelo lioviteka li lomboloka evĩho liovutima. Ka tuka eceleli okuti ovina vikuavo vi nyõla ekolelo lietu ku Yehova.
46:10-11. Uloño Yehova a kuete woku tẽlisa ocipango caye, owo uvangi u lekisa unene Waye.
48:17, 18; 57:19-21. Nda tua sandiliya eyovo ku Yehova loku kuata ukamba laye, kuenda oku pokola kovihandeleko viaye, ombembua yetu yi kala ndovava ovolui. Kuenje ovilinga vietu viesunga vika lua ndakimba okalunga. Pole, vana ka va pokola Kondaka ya Suku va kasi “ndokalunga ka tumõha.” Momo ka va kuete ombembua.
52:5, 6. Va Bavulono omo liuveke wavo va simile okuti, Yehova ka kuete unene. Ovo ka va limbukile okuti, onyeño ya Yehova oyo ya ecelela omanu vaye va Isareli oku ambatiwa kumandekua. Eci vakuetu va liyaka lovitangi ka tuka simi okuti, Yehova ka kuete unene woku va teyuila.
52:7-9; 55:12, 13. Tu kuete asunga atatu oku litumbika kupange woku kunda kuenda oku longisa omanu. Olomahi vietu vi loña komanu vana va kuete onjala konepa yespiritu. Tu mola Yehova poku kuata ukamba laye. Handi vali, tu kuata okulia kualua kuespiritu.
52:11, 12. Oco tu ‘ambate ovikuata via Yehova’ okuti, oku linga upange waye u kola, tu sukila oku liyelisa konepa yespiritu.
58:1-14. Oku lekisa elitumbiko liombambe kuenda esunga liesanda, ka ci kuete esilivilo. Afendeli vocili va Yehova va sukila oku litumbika Kokuaye lutima wosi kuenda oku likuatela ocisola pokati.—Yoano 13:35; 2 Petulu 3:11.
59:15b-19. Yehova wa kũlĩha ovilinga viomanu kuenje o va tetuluila kotembo ya sokiyiwa.
“O LINGA EKOLOWA LIEPOSO”
Elivulu lia Isaya 60:1 poku lombolola oku tumbuluiwa kuefendelo lia Yehova kosimbu kuenda koloneke vilo, lia popia hati: “Votoka, tua, momo ocinyi cove ceya, kuenje ulamba wa Yehova wa ku tuila.” Siono “o linga ekolowa lieposo peka lia Yehova.”—Isaya 62:3.
Isaya wa likutilila ku Yehova oco a kuatise omanu vaye va kala kumandekua ko Bavulono. (Isaya 63:15–64:12) Noke yoku lekisa oku litepa ku kasi pokati kafendeli vocili lava vesanda, Isaya wa lombolola ndomo Yehova aka sumũlũisa omanu vana vo vumba.—Isaya 65:1–66:24.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
61:8, 9—“Ocisila ka ci pui” ci lomboloka nye, kuenda velie “ombuto” yaco? Ci lomboloka ocisila cokaliye Yehova a linga Lakristão olombuavekua. “Ombuto” yi lomboloka “olomeme vikuavo” vina vi kasi oku tava kesapulo liusoma wa Suku.—Yoano 10:16.
63:5—Suku onyeño yaye yo kuatisa ndati? Onyeño ya Suku yi lomboloka ocituwa cimue cendisiwa lesunga. Onyeño yaco yu kuatisa kuenda yu vetiya oku nena eyambulo liesunga.
Ceci tu Lilongisilako:
64:6. Omanu vakuakandu ka va pondola oku liyovola ovo muẽle. Ndaño va likolisilako oku liyelisa kakandu ovilinga viavo viesunga vi linga ndocinyaña ca liña.—Va Roma 3:23, 24.
65:13, 14. Yehova o sumũlũisa omanu vaye vakuekolelo poku va ĩha ovina viosi va sukila konepa yespiritu.
66:3-5. Yehova o nyale ombambe.
‘Ene Amanu, Yoleli’
Va Yudea va kuatisiwa calua lovitumasuku via lombolola oku tunda kuavo kumandekua ko Bavulono. Yehova wa popia hati: “Yoleli, sanjukili ño–o hũ ovina nda lulika; momo tala, nda lulika Yerusalãi okuti omanu va yi yolela. Nda lulika omanu vaye okuti va va sanjukila.”—Isaya 65:18.
Tu kasivo kotembo yimue okuti, owelema wa sikĩlĩla ongongo, kuenje olofeka vi kasi vupeke. (Isaya 60:2) Tu kasi ‘kotembo yohali.’ (2 Timoteo 3:1) Omo liaco, esapulo lieyovo lia Yehova li sangiwa velivulu lia Isaya, li tu ĩha elembeleko liocili.—Va Heveru 4:12.
[Etosi pombuelo yemẽla]
a Oco o kuate elomboloko lia suapo lielivulu lia Isaya 1:1–35:10, tanga ocipama losapi ya linga hati: “Ondaka ya Yehova yi Kasi Lomuenyo, Atosi a Velapo Vonepa Yatete Yelivulu Lia Isaya.” Ocipama eci, ci sangiwa Vutala Wondavululi, 1 wosãi Yelombo wo 2007.
[Elitalatu kemẽla 4]
Ove hẽ wa kũlĩha esunga liavelapo lieci Hesekiya a likutilila oco a popeliwe peka lia va Asuria?
[Elitalatu kemẽla 7]
“Olomãhi viu iya kolomunda londaka yiwa via posoka nye!”