Ondaka ya Yehova yi Kasi Lomuenyo
Atosi a Velapo Velivulu Lia Marko
EVANGELIU lia Marko olio litito pokati Kavanjeliu akuãla. Olio lia sonehiwa la Yoano Marko, eci papita 30 kanyamo noke yoku fa kua Yesu Kristu lepinduko liaye. Evanjeliu liaco, li lombolola ovolandu alua atiamẽla kupange wa Yesu woku kunda palo posi, apita vokuenda kuanyamo atatu lolosãi epandu.
Elivulu lia Marko lia sonehiwila vana ka va kale va Yudea, ca piãla enene va Roma. Olio, li tukula Yesu hati, Omõla a Suku una wa linga ovikomo haeye wa pitisile kovaso upange woku kunda. Elivulu liaco, ka li lombolola calua ovina Yesu a longisa, pole, li lombolola ovina a linga. Oku kũlĩhĩsa Evangeliu lia Marko ci pamisa ekolelo lietu ku Mesiya, kuenda ci tu vetiya oku lekisa ombili kupange woku kunda esapulo lia Suku.—Va Hev. 4:12.
UPANGE WOKU KUNDA KO GALILEA
Noke lioku lombolola catiamẽla kupange wa Yoano Upapatisi, kuenda 40 koloneke Yesu a kala vekalasoko ndomo ca lekisiwa kocinimbu 14, Marko wa lombololavo eci catiamẽla kupange woku kunda Yesu a lingila ko Galilea. Ondaka ya pituluiwa vovinimbu evi yoku popia hati, “haco,” yi lekisa esilivilo liulandu waco.
Osimbu handi Yesu ka tẽlisile anyamo atatu kupange waye palo posi, wa kundila olonjanja vitatu vocikanjo co Galilea. Marko wa lombolola ndomo ulandu waco wa pita. Elivulu lia Marko, ka li lombolola Ohundo yo Komunda, kuenda vikuavo Yesu a linga.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
1:15—‘Otembo ya tukuiwa,’ ya tẽlisiwa oku linga nye? Yesu wa kala oku lekisa okuti, ya pitilapo otembo yaye yoku fetika upange woku kunda. Omo okuti wa nõliwa oco a linge Osoma, Usoma wa Suku wa kala ocipepi. Omanu vakuavitima via sunguluka, va vetiyiwa oku tava kupange waye woku kunda, kuenda va linga apongoloko a va kuatisa oku taviwa la Suku.
1:44; 3:12; 7:36—Momo lie Yesu ka tavelele okuti, ovikomo viaye vi sapuiwa komanu? Yesu ka yonguile okuti, omanu vo kũlĩhĩla kovolandu va yeva okuti pamue a pengisiwa. Pole, wa yonguile okuti, omanu va limbuka ovo muẽle uvangi wokuti, eye Kristu, poku mola ovilinga viaye. (Isa. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Yesu wa lekisa lika ocituwa ca litepa eci a sakula ulume una woko Gerasa wa kuatiwile lolondele. Eye wo tuma oku enda konjo oco a sapuileko epata liaye. Omo okuti Yesu vo lunguile oco a tunde vimbo liaco, ka muile omanu valua oco a sapele lavo. Kuenje, omanu poku mola ulume waco loku yevelela ulandu wovina viwa Yesu o lingila, nda va tẽla oku patãla ulandu wosi ũvi va yeva komanu vakuavo watiamẽla kolongulu via iñila vokalunga.—Mar. 5:1-20; Luka 8:26-39.
Marko 2:28 —Momo lie Yesu a tukuiwila hati, “Ñala . . . yesambata”? Upostolo Paulu wa soneha hati: “Ovihandeleko ovio [ulembo] wovina viwa vi laika oku iya.” (Va Hev. 10:1) Ndaño Ocihandeleko ca popele okuti, eteke Liesambata liya noke lioloneke epandu viupange, Yesu wa sakula omanu valua veteke liaco. Eci ca kala ocindekaise cepuyuko liombembua, kuenda asumũlũho omanu vaka kuata vokuenda Kuohulukãi Yanyamo Yuviali wa Kristu, noke yoku nyoliwa kuviali wa Satana. Omo liaco, Ombiali Yusoma waco, o tukuiwavo hati, “Ñala yesambata.”—Mat. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Marko wa kũlĩhĩle ndati ovina Yesu a enda oku yeva vutima? Marko ka tiamẽlele kovapostolo va soka 12 kuenda ka kale ekamba lia velapo lia Yesu. Pole, ndomo ca lekisiwa vulandu umue wo kosimbu, upostolo Petulu, ekamba lia velapo lia Marko, eye wa enda oku eca ulandu waco ku Marko.—1 Pet. 5:13.
6:51, 52—“Olombolo” vina okuti olondonge ka via kuatele elomboloko liaco, vi lomboloka nye? Otembo yaco, pa pitile lika olowola vimue tunde eci Yesu a tekula ci soka 5.000 kalume lolombolo vitãlo kuenda olõsi vivali okuti akãi lomãla ka va tendiwile. “Olombolo” vina okuti olondonge via sukilile oku kuata elomboloko liaco, via lombolokele okuti, Yehova Suku eye wa eca unene ku Yesu woku linga ovikomo. (Mar. 6:41-44) Nda va kuatele elomboloko liunene waco, nda ka va komohẽle poku mola Yesu wa kala oku endela kilu liovava.
8:22-26—Momo lie Yesu a patuluila ovaso ulume omeke volonepa vivali? Yesu wa ci lingila ohenda a kuatela ulume waco. Omo okuti wa kala omeke vokuenda kuanyamo alua, wa sukilile oku pita otembo yimue okuti, ka vanji vutanya onjanja yimosi oco a letuluke.
Ceci tu Lilongisilako:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Marko wa lombolola eci catiamẽla kovituwa, kolondaka, kalongiso, kuenda kovambo amue okuti, ka a kũlĩhĩwile la vana okuti, ha va Yudeako. Eye wa lombolola okuti, va Fariseo va “likandangayaila okulia,” “elembe,” okuti ocilumba ceciwa ku Suku. Wa lombololavo okuti, va Sadukeo va popia hati, “ka kuli epinduko,” kuenda wa lekisa okuti, onembele ya kala “kovaso” ‘Yomunda yo Oliveira.’ Omo okuti, va Yudea va kapeleko calua ulandu wocikoti ca Mesiya, Marko ka u lomboluile. Eye, wa tu sila ongangu yiwa. Omo liaco, eci tu enda kupange woku kunda ale poku linga olohundo kolohongele, tu sukila oku kapako omanu vakuavisoko via litepa.
3:21. Vakuepata lia Yesu ka va kale afendeli va Suku. Omo liaco, eye o kuetele ohenda omanu vana va kasi oku pembuiwa la vakuepata liavo omo liekolelo liavo.
3:31-35. Yesu noke yoku papatisiwa, wa linga Omõla a Suku wespiritu, kuenda o “Yerusalãi yokilu,” ya kala inaye. (Va Gal. 4:26) Omo liaco, wa kuata ukamba wocili lepata liaye kespiritu okuti, ukamba a kuatele lepata lina a citiwila lalio palo posi, u sule. Ulandu owu u tu longisa okuti, tu sukila oku pitisa kovaso ovina viespiritu komuenyo wetu.—Mat. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Tu sukila oku limbuka lonjanga ohenda ka ya sungulukile yi lekisiwa la va kuetu kuenda oku yi yuvula. Ondonge ya Kristu, yi sukila oku yuvula ‘oku litenda eye muẽle,’ kuenda oku yuvula ocipululu, loloñeyi vietimba. Eye o sukila oku tikula ‘uti waye,’ u lombolola ohali ndeci, oku pembuiwa, oku lambalaliwa, ale oku pondiwa omo lioku kala Ukristão. O sukilavo oku ‘kuama’ ongangu ya Yesu komuenyo waye. Oco tu linge olondonge via Yesu Kristu, tu sukila oku likolisilako oku leluisa omuenyo wetu ndeci eye a linga.—Mat. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Ka tuka kuati osõi yoku sapuilako vakuetu catiamẽla kekolelo lietu ale osõi yoku likutilila oco tu kuate ekolelo lia pama.—Luka 17:5.
OSÃI YA SULAKO
Kesulilo liunyamo wa 32 K.K., Yesu wa endele ko ‘Yudea kuenda kesinya liolui Yordão,’ kuenje owiñi wa endele vali kokuaye. (Mar. 10:1) Noke lioku kundila vofeka yaco, wa tiukila ko Yerusalãi.
Keteke 8 kosãi ya Nisana Yesu wa endele ko Betania. Eci a kala okulia, ukãi umue weya kokuaye, kuenje wo pesila vutue ulela welemba liwa. Ovolandu atiamẽla koku iñila kua Yesu vo Yerusalãi toke kepinduko liaye, a lomboluiwa loku kuama otembo kua pita ovina viaco.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
10:17, 18—Momo lie Yesu a lunguila ulume wo tukula hati, ‘Ulongisi, ukuesunga’? Yesu wa yuvula oku tukuiwa londuko yaco yoku livelisapo. Pole, wa tiamisila ulamba waco ku Yehova, kuenda wa lekisa okuti, Suku yocili eye ono yovina viosi viwa. Yesu wa lekisavo okuti, Yehova Suku, Ululiki wovina viosi, eye lika o kuete omoko yoku tumbika onumbi yoku tepisa eci ciwa leci cĩvi.—Mat. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Olondaka Yesu a sapuila kolondonge viaye hati: “Si nyui vali kepako liuyuva, te keteke ndi nyuila epako liokaliye vusoma wa Suku,” vi lomboloka nye? Yesu ka lekisile okuti kilu kuli ovinyu. Omo okuti ovinyu ocindekaise cesanju, olondaka viaco Yesu wa vi tiamisila kesanju eye kumue lolombuavekua viaye vaka kuata eci vaka viala Vusoma wokilu.—Osa. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Umalẽhe wa ‘tila epõlola,’ helie? Marko eye lika wa lombolola ulandu waco. Omo liaco, citava okuti wa kala oku vangula catiamẽla kokuaye muẽle.
15:34—Anga hẽ, olondaka via Yesu vioku popia hati: “A Suku yange, a Suku yange, wa njandulukila nye?,” vi lekisa ekambo liekolelo? Sio ka vi lekisa. Ndaño okuti ka tua kũlĩhĩle esunga lieci Yesu a popela olondaka evi, pole, vi lekisa okuti, Yesu wa kũlĩhĩle okuti Yehova okopa eteyuilo Komõlaye oco epokolo liaye li setekiwe. Handi vali, citava okuti olondaka viaco Yesu wa vi popela omo okuti, wa yonguile oku tẽlisa olondaka via sonehiwa Kosamo 22:1 viatiamẽla kokuaye.—Mat. 27:46.
Ceci tu Lilongisilako:
10:6-9. Ocipango ca Suku ceci okuti, olohueli, vaimamako loku pamisa olohuela viavo. Eci kuiya ovitangi ulume lukãi va sukila oku yuvula oku tepa olohuela. Pole, va pokola kolonumbi Viembimbiliya oco va tetulule ovitangi viosi vi molẽha vepata liavo.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Ongangu yukãi ocimbumba haeye ohukũi, yi tu longisa okuti, tu sukila oku eca ekuatiso lutima wosi kefendelo liocili.
[Elitalatu kemẽla 29]
Momo lie Yesu a tumila ulume oku sapuila kepata liaye ovina viosi via pita laye?