Ocipama 5
Elianjo Afendeli va Yehova va Kuete
1, 2. (a) Oku lianja kupi Suku a ecele komanu vatete? (b) Tukula ovihandeleko vimue okuti ovio via endisa upange wa Adama la Heva.
ECI Yehova a lulika ulume kuenda ukãi watete, ovo va kuatele elianjo limue lia velelepo okuti handi lomue omunu o kuete elianjo liaco koloneke vilo. Onjo yavo ya kala Ofeka Yelau, Ocumbo Ceposo, vo Edene. Ka mua kale oku vela okuti ku nyõla esanju liavo liomuenyo. Ovo kovisimĩlo kuenda ketimba va lipuile. Ka va kuatele elavoko lioku fa. Kuenda ovo ka va kale ño ndoviñumañuma okuti va tumiliwa, pole va kuata ombanjaile yi komohĩsa okuti olondunge vioku nõla eci va yongola oku linga. Oco va amameko loku kuata elianjo liaco, ca sukilile okuti te va pokola kovihandeleko via Suku.
2 Ndeci, kũlĩhĩsa ovihandeleko violuali Suku a tumbika. Ocili okuti, ovihandeleko viaco ka via sonehiwile, pole Adama la Heva va lulikiwa vonepa yimue okuti ca va lelukile oku pokola kovihandeleko viaco. Onjala yavo ya kala ondimbukiso okuti va sukila oku lia. Enyõna liavo lia kala ondimbukiso okuti va sukila oku nyua. Oku iñila kuekumbi kua kala ondimbukiso okuti va sukila oku pekela. Yehova wa va ĩhilevo upange umue. Upange waco wa kalavo ocihandeleko cimue, momo owo nda wa songuila ovilinga viavo. Ovo va handelekiwile oku kuata omãla, loku viala oviendalomuenyo viosi palo posi loku tandisa Ofeka Yelau okuti yi lisanduila voluali luosi. (Efetikilo 1:28; 2:15) Ca kala ocihandeleko cimue ciwa! Ocihandeleko caco ca va ĩha upange umue usanjuisa, poku va loñoluisa oku talavaya lolondunge viavo vonepa ya sunguluka. Kuenda va kuatavo evelo lioku nõla ovina va yongola oku linga, lovopange avo. Anga hẽ va sukilile vali cimue?
3. Ndamupi Adama la Heva va lilongisa oku endisa ciwa elianjo va kuata lioku nõla eci va yongola?
3 Ocili okuti Adama la Heva oku kuata esumũlũho lioku nõla eci va yongola oku linga, ka ca lombolokele okuti kovina viosi ovo va nõla nda kueyilila uwa. Elianjo liavo lioku nõla, lia kuata ongave yovihandeleko kuenda olonumbi via Suku. Olonumbi viaco nda va vi kũlĩha ndati? Poku yevelela Ululiki wavo kuenda poku limbuka ovopange aye. Suku wa eca ku Adama la Heva uloño va sukilile, woku kapako eci va lilongisa. Omo okuti va lipuile, ekalo liavo nda lia lekisa ovituwa via Suku poku nõla kuavo eci va yongola. Ocili okuti poku ci linga ovo va sukilile oku lunguka, nda va sole muẽle eci Suku a va lingila kuenda nda va yongola muẽle oku u sanjuisa.— Efetikilo 1:26, 27; Yoano 8:29.
4. (a) Ocihandeleko Adama la Heva va tambula okuti ka ci tava oku lia kepako liuti umosi, ca tatekele hẽ elianjo liavo? (b) Momo lie ocihandeleko eci ca sukiliwilile?
4 Lesunga, Suku wa sokiya oku seteka esumbilo liavo kokuaye omo okuti Eye ono yomuenyo wavo, kuenda oku seteka onjongole yavo yoku kala apa eye a va ilikila. Ku Adama, Yehova wa eca ocihandeleko cokuti: “Oku lia ci tava oku lialia koviti viosi viokocumbo; te lika uti woku kulĩhĩsa eci ciwa leci cĩvi, owo ka ci tava oku liako, momo eteke o liako haico o fa.” (Efetikilo 2:16, 17) Eci Heva a lulikiwa vo sapuilakovo ocihandeleko caco. (Efetikilo 3:2, 3) Anga hẽ ocihandeleko eci ca va tatekele kelianjo liavo? Sio. Momo ovo va kuata okulia kualua kua litepa tepa. Uti umosi lika ka ca tavele oku liako. (Efetikilo 2:8, 9) Ca sukilile lika ovo oku limbuka okuti, oluali lua Suku momo eye wa lu lulika. Kuenje eye wa kuata omoko yoku tumbika ovihandeleko vi litava locipango caye haivio vi kuatisa omanu.—Osamo 24:1, 10.
5. (a) Ndamupi Adama la Heva va pumba elianjo lia vo va kuatele? (b) Nye capita lelianjo Adama la Heva va kuata, kuenda ca siata oku tu veta ndati?
5 Nye ca pitako? Omo liocipululu, ungelo umue wa nyõla elianjo liaye kuenje wa linga Satana, ci lomboloka okuti “Unyali.” Eye wa kemba Heva poku u likuminya cimue ka ci litava locipango ca Suku. (Efetikilo 3:4, 5) Adama wa likongela ku Heva koku nyõla ocihandeleko ca Suku. Omo lionjongole yavo yoku kuata cimue okuti hacavoko, va pumba elianjo liavo. Ekandu lia linga cime cavo, kuenje ndomo Suku a va lunguile, va lavokaile olofa. Ocipiñalo va sila ocitumbulukila cavo, ekandu, li lekisiwila vonjongole omunu a citiwa layo yoku lueya. Kekandu kuiyilila oku hongua, kuenje koku hongua kuiyilila oku vela, oku kuka kuenda olofa. Ocituwa tua piñala cekandu, okuti ci vetiyiwa la Satana, ca nenela omanu oku kala lonya, lungangala. Ca nenavo asipato kuenda ovoyaki okuti a siata oku ponda ovimuenyo vialua viomanu. Eci ca litepa lelianjo Suku a ecele tete komanu!—Esinumuĩlo 32:4, 5; Yovi 14:1, 2; Va Roma 5:12; Esituluilo 12:9.
Papa pa Sangiwa Elianjo
6. (a) Pi hẽ tu pondola oku sanga elianjo? (b) Elianjo lipi lia vanguiwa la Yesu?
6 Omo liekalo li kasiko etaili voluali, ka ci tu komohĩsa okuti omanu va yongola elianjo lialua. Oco hẽ elianjo liaco li sangiwa pi? Yesu hati: “Nda vu pandikisa oku pokola kolondaka viange, vulondonge viange ocili, kuenje vu kũlĩha ocili kuenda ocili cu yovola.” (Yoano 8:31, 32) Elianjo eli ka lia li sokele leli omanu va lavoka oku kuata eci va nyehũla ombiali yimue ale uviali umue loku nõla umue ukuavo. Pole, elianjo liaco li veta muẽle kolombombo viovitangi viomanu. Elianjo Yesu a kala loku tukula lieli li yovola kekandu. (Yoano 8:24, 34-36) Kuenje, nda omunu o linga ondonge yocili ya Yesu Kristu, o limbuka epongoloko limue vomuenyo waye okuti, eyovo!
7. (a) Ndamupi tu pondola oku yovuiwa kekandu cilo? (b) Oco tu kuate eyovo, nye tu sukila oku linga?
7 Eci ka ci lomboloka okuti Akristão vocili cilo ka va yevi vali ovina viyilila kekandu. Omo okuti va piñala ekandu, va siata oku liyaka lalio. (Va Roma 7:21—25) Nda okuti omunu endisa omuenyo waye ndomo mu litava lalongiso a Yesu, kaka kala vali upika wekandu. Ekandu kali ka kala vali vokuaye ndocina cimue cu tumĩla okuti eye o kuete oku ci kuama ndomeke. Kaka kala vali vesipato liomuenyo umue ka u kuete elomboloko haiwo okuti u sia ovisimĩlo vimue vĩvi. Oka kuata ovisimĩlo via yela kovaso a Suku, momo akandu aye o kosimbu a eceliwa omo lioku kolela kocilumba ca Kristu. Pamue onjongole yoku linga ekandu yi tamalãla vokuaye, pole eci eye a likala oku kuama onjongole yaco poku ivaluka alongiso awa a Kristu, ci lekisa okuti ekandu ka liovialele vali.—Va Roma 6:12-17.
8. (a) Oku kala Ukristão wocili ci tu ĩha eyovo lipi? (b) Ocituwa cetu lolombiali te ci kala hẽ ce?
8 Kũlĩhĩsa eyovo tu kuete omo lioku kala Akristão. Tua siata oku yovuiwa kalongiso esanda, koviholo viesanda kuenda kupika wekandu. Ocili catiamẽla kekalo liava vafa kuenda kepinduko, ca tu yovola kusumba wava vafa. Oku kũlĩha okuti olombiali violuali lulo, ndopo vika piñanyiwa Lusoma wa Suku, ci tu yovola kekambo lielavoko. (Daniele 2:44; Mateo 6:10) Pole, eyovo eli ka li lekisa okuti tu kuete oku tomba olombiali lovihandeleko viavo.—Tito 3:1, 2; 1 Petulu 2:16, 17.
9. (a) Ndamupi Yehova a tu kuatisa oku kuata elianjo li kasiko handi cilo komanu? (b) Ndamupi tu pondola oku lekisa okuti oku nõla kuetu kuolondunge?
9 Yehova ka ecelela okuti tu pita lovitangi oco tu limbuke yipi onjila ya velapo komuenyo. Eye wa kũlĩha ndomo tua lulikiwa, leci ci tu ĩha esanju liocili kuenda eci cika tu ĩha esilivilo ka li pui. Eye wa kũlĩhavo ovisimĩlo kuenda ovituwa vi pondola oku nyõla ukamba wetu Laye kuenda lava tu lisungue lavo, toke muẽle oku pumbisa omunu kasumũlũho oluali luokaliye. Locisola calua, Yehova o tu sapuila ovina evi viosi Vembimbiliya kuenda pokati kocisoko caye ci letiwe. (Marko 13:10; Va Galatia 5:19-23; 1 Timoteo 1:12, 13) Ocikele cetu oku talavaya ciwa longavelo yetu muẽle Suku a tu ĩha yoku linõlela, oco tu nõle ndomo tu kasi loku tambuluiya ombanjaile eyi. Nda tua kapako eci Embimbiliya li tu sapuila tuka nõla ciwa kuenje tuka litepa la Adama. Tuka lekisa okuti ocina ca velapo vomuenyo wetu oku kuata ukamba uwa la Yehova.
Onjongole Yelianjo Likuavo
10. Elianjo lipi vamue okuti Olombangi via Yehova va siata oku sanda?
10 Pamue amalẽhe kuenda akulu vamue okuti Olombangi via Yehova, va liyeva okuti va yongola elianjo likuavo. Oluali lu molẽha okuti lua fina, kuenje osimbu vamamako loku lu sokolola, onjongole yavo yoku linga ovina Haviakristãoko, pole via siata voluali, yi livokiya. Omanu vaco pamue ka va sokiya oku sipa epangue, oku nyua calua, ale oku linga ukahonga. Ovo va fetika oku livala ukamba lava okuti Hakristãoko vocili, oco va taviwe lavo. Kuenje va fetika oku setukula ekalo liavo kuenda oku vangula kuavo.—3 Yoano 11.
11. Olonjanja vimue onjongole yoku linga eci cĩvi yi tunda pi?
11 Eyonjo lioku linga cimue okuti Hacakristãoko, pamue liyilila komanu vana va siata oku popia hati va vumba Yehova. Eci oco ca lipita la Kristão vokocita catete, kuenda haico ci kasi loku pitavo koloneke vietu. Omanu vamue va linga ovina va sima okuti vi va nenela esanju, pole ovina viaco ka vi litava lovihandeleko via Suku. Ovo va vetiya vakuavo oku “papala.” Va ‘likuminya vakuavo elianjo, osimbu okuti ovo muẽle a pika vevĩho.’—2 Petulu 2:19.
12. Ovina vipi vi sumuisa vi yilila kovituwa Haviakristãoko?
12 Ovina viyilila kuevi vi tukuiwa hati elianjo, olonjanja vialua vĩvi, momo vi lomboloka oku tomba ovihandeleko via Suku. Ndeci, kukahonga ku pondola oku iyilila ovisimĩlo vĩvi, oku vela, oku mina kuna ka ku yonguiwa, kuenda oku litepa kuolohuela. (1 Va Korindo 6:18; 1 Va Tesalonike 4:3-8) Koku sipa epangue kuenda evi vialisoka lavio kuiyilila oku tema, oku mamõha, oku mõla ovinjoinjoi, onjile, ekambo lioku fuima ciwa, anguengue kuenda olofa. Eci ci pondola oku kala ocika okuti ci tuala kevĩho oco o tekule ocituwa caco. Olonjanja vialua ovina viaco vi yilila koku nyua calua. (Olosapo 23:29-35) Vana va li kongela kovina viaco, ci tava oku sima okuti va kasi velianjo, pole noke, va limbuka okuti apika vekandu. Kuenda va limbukavo okuti ekandu cime umue ũvi. Oku sokolola kondaka eyi cilo ci pondola oku tu kuatisa oku li teyuila kovina viaco evi.—Va Galatia 6:7, 8.
Papa pa Fetikila Ovitangi
13. (a) Olonjongole vi tuala kovitangi, via siata oku vetiyiwa ndati? (b) Oco tu kuate elomboloko liwa liatiamẽla “[k]akamba vãvi,” tu sukila oku kuata ovisimĩlo vielie? (c) Osimbu oka tambulula apulilo a kasi vocinimbu 13 lombolola ocisimĩlo ca Yehova.
13 Sokolola ndomo ovitangi via siata oku fetika. Embimbiliya li lombolola hati: “Omunu omunu o yonjaiwa eci a tambiwa loku kokiwa loloñeyi viaye muẽle. Oloñeyi, eci vi mina vi cita ekandu, lekandu eci li kula li cita okufa.” (Tiago 1:14, 15) Oloñeyi viaco evi vi vetiyiwa ndati? Vi vetiyiwa leci ci iñila vovisimĩlo vietu. Olonjanja vialua vi yilila koku livala ukamba lomanu vana ka va kapeleko olonumbi Viembimbiliya. Vosi yetu tua kũlĩha ciwa okuti tu sukila oku yuvula “akamba vãvi.” (1 Va Korindo 15:33) Pole akamba vãvi hẽ velie? Ndamupi Yehova a tenda ondaka eyi? Oku sokolola kapulilo akuaĩmo kuenda oku luluvalela kovisonehua via tukuiwa, ci pondola oku tu kuatisa okupa esilivilo liwa.
Omo ño omanu vamue va molẽha okuti va sumbiwa, ci lomboloka okuti akamba vawa? (Efetikilo 34:1, 2, 18, 19)
Anga hẽ olombangulo viavo, vi pondola oku tu lekisa nda ci tava okuti tu kuata ukamba lavo? (Va Efeso 5:3, 4)
Ndamupi Yehova a liyeva nda tua kuata ukamba lava ka vo sole? (2 Asapulo 19:1, 2)
Ndaño okuti tu talavaya, ale tu tangela lomanu vana ka va tava kovina tua kolela, momo lie tu sukilila oku lunguka? (1 Petulu 4:3, 4)
Oku tala o televisão, o filme, oku talavaya lo Internet, oku tanga alivulu, olorevista, olonjornale, olonjila vimue vioku likongela la vakuetu. Oco hẽ tu sukila oku yuvula asapulo api? (Olosapo 3:31; Isaya 8:19; Va Efeso 4:17-19.)
Oku nõla kuetu akamba ku sapuila nye Yehova kueci catiamẽla kekalo lietu? (Osamo 26:1, 4, 5; 97:10)
14. Ava va kapako elungulo li sangiwa Vondaka ya Suku cilo, eyovo lipi va lavoka?
14 Tu lavoka oluali luokaliye lua Suku okuti ndopo lu keya. Vusoma wa Suku, omanu vaka yovuiwa kovituwa via Satana kuenda kovituwa violuali lulo lũvi. Ovina vi yilila kekandu, vi kopiwako komanu kamue kamue. Kuenje eci cika nena oku lipua vovisimĩlo kuenda ketimba okuti tuka pondola oku kuata omuenyo ko pui Vofeka Yelau. Ovilulikilo viosi vika kuata eliwewo liendisiwila pamosi ‘lespiritu lia Yehova.’ (2 Va Korindo 3:17) Anga hẽ ci kuete esunga cilo oku pumba asumũlũho osi ava, poku tomba alungulo a sangiwa Vondaka ya Suku? Poku kapako elianjo lietu Liakristão lolondunge koloneke vilo, tu pondola oku lekisa ciwa okuti tu yongola muẽle “Eyovo liulamba womãla va Suku.”—Va Roma 8:21.
Apulilo Voku Pitulula
• Elianjo lipi va kuata omanu vatete? Elianjo liaco, li sokisiwa ndati leli omanu va kuete cilo?
• Elianjo lipi Akristão vocili va kuete? Ca litepa ndati leci omanu voluali va tenda ndelianjo?
• Momo lie ci kuetele esilivilo oku yuvula akamba vãvi? Omo tua litepa la Adama, tu tava kolondaka vielie catiamẽla kueci cĩvi?
[Elitalatu kemẽla 46]
Ondaka ya Suku yi lungula: “Ko ka kembiwi. Akamba vãvi va nyõla ovituwa viwa”