‘Ene Amãla, Pokoli Kolonjali Viene’
“Ene amãla, pokoli kolonjali viene vu Kristu, omo oco ca sunguluka.” —VA EFESO 6:1.
1. Oku pokola ku ku teyuila ndati?
CILO nda tu kasi lomuenyo, citava okuti momo lioku pokola kalungulo. Pole, vamue va fa omo liesino. Oco hẽ, kalungulo api tua siata oku pokola? Tua siata oku pokola kalungulo etimba lietu, lina lia lulikiwa ‘lonjila yimue yi komohĩsa.’ (Osamo 139:14) Eci ovaso etu a mola elende litekãva, ovatũi a yevelela oku ndindima kuombela. Eci kuiya ociliakulo, lofela, esinga lietu li petuka. Omanu vana va longisiwa okuti, ovikẽlu viombela vi koka ohele, va sandiliya ocivundilo coku tila ombela, lociwe, oco va popele omuenyo wavo.
2. Momo lie omãla va sukilila alungulo, loku pokola kolonjali viavo?
2 Ene wamalẽhe u sukila elungulo liatiamẽla kovitangi. Kuenje olonjali viene vi kuete ocikele coku eca kokuene alungulo aco. Olonjanja vimue wa siati oku yeva kokuavo eci vo sapuili hati: ‘Kuka kuate piko, momo pa sanya. Kuka iñile petala, momo pa longa. Poku lomboka etapalo, lavulula kondio lo kepĩli.’ Pole, omãla vamue omo liesino va siata oku pita lovitangi vialua, kuenda oku fa. Oku pokola kolonjali viene “oco ca sunguluka” kuenda oco olondunge. (Olosapo 8:33) Ocinimbu cikuavo Cembimbiliya, ci popia hati, oku pokola kolonjali, “oco ci sanjuisa Ñala” yetu Yesu Kristu. Omo liaco, Suku o yongola okuti u pokola kolonjali viene.—Va Kolosai 3:20; 1 Va Korindo 8:6.
Onima yi Tunda Kepokolo
3. Valua pokati ketu “omuenyo wocili” u lomboloka nye, kuenda omãla va kuata ndati elavoko liaco?
3 Oku pokola kolonjali viene, ci teyuila ‘omuenyo wene cilo.’ Pole, epokolo liaco li ku ĩhivo epuluvi lioku kuata omuenyo ‘u laika oku iya’ u tukuiwa hati, “omuenyo wocili.” (1 Timoteo 4:8; 6:19) Valua pokati ketu omuenyo waco u lomboloka omuenyo ko pui voluali luokaliye lua Suku, luna a likuminya komanu va pokola kovihandeleko viaye. Pokati kovihandeleko viaco pali cimue ca popia hati: “Ocihandeleko catete ci kuete ohuminyo ceci, hati, Sumba so la nyõho, okuti, cosi ci kala ciwa love, kuenje oloneke viove palo posi vi lua.” Omo liaco, nda wa pokoli kolonjali viene u pondola oku kuata esanju. Handi vali, oloneke viene vio kovaso, vi kala ciwa, kuenje uka kuata omuenyo ko pui voluali luokaliye palo posi.—Va Efeso 6:2, 3.
4. Omãla va lekisa ndati esumbilo ku Suku, kuenda va sumũlũisiwa ndati?
4 Eci u lekisa esumbilo kolonjali viene poku pokola kokuavo, u sumbilavo Suku una wa eca ocihandeleko caco. Kuenje u kuatisiwavo calua. Yehova wa popia hati: “Ame ndi Yehova Suku yove, hu longisa eci cu ku kuatisa.” (Isaya 48:17; 1 Yoano 5:3) Oco hẽ, u kuatisiwa ndati poku lekisa epokolo? Epokolo li sanjuisa olonjali viene. Kuenje vaka ku tati lonjila yimue yika ku neneli esanju komuenyo. (Olosapo 23:22-25) Pole, cavelapo vali ceci okuti, epokolo liene li sanjuisa utima wa Yehova. Noke, eye oka ku sumũlũisi calua. Tu konomuisi ndomo Yehova a sumũlũisa omõlaye Yesu loku u teyuila. Yesu wa popele eci catiamẽla ku Isiaye hati: “Ndingainga ño-o ovina viu sanjuisa.”—Yoano 8:29.
Yesu wa Kala Ondingupange Yiwa
5. Momo lie tu tavela okuti, Yesu wa kala onalavaĩ yimue yiwa?
5 Yesu eci a citiwa palo posi wa kala omõla watete wa Maria. Isiaye Yosefe, wa kala karpinteiro. Noke Yesu eci a kula, wa lilongisavo upange waco. (Mateo 13:55; Marko 6:3; Luka 1:26-31) Oco hẽ, Yesu wa kala ndati kupange waye wukarpinteiro? Eye osimbu a kala kilu okuti ka citiwile handi palo posi, wa popia hati: “Nda kala [la Suku] ndomesele. Oloneke viosi eye wa sanjukila.” Yehova wa solele calua upange wa Yesu eci a kala kilu. Ove hẽ, o sima okuti, eci a kala palo posi wa sukilile oku talavaya calua oco a kale karpinteiro umue uwa?—Olosapo 8:30; Va Kolosai 1:15, 16.
6. (a) Momo lie o simĩla okuti Yesu eci a kala omõla wa enda oku linga ovopange o konjo? (b) Omãla va kuama ndati ongangu yaye?
6 Embimbiliya li lombolola okuti, eci Yesu a kala omõla wa enda oku papala ndeci omãla va enda oku linga kotembo yaco. (Sakariya 8:5; Mateo 11:16, 17) Pole, ove umalẽhe o sukila oku ivaluka okuti, Yesu omo lioku kala uveli vepata, wa lilongisile upange wa Yosefe wukarpinteiro. Noke wa linga ukundi wondaka yiwa, kuenje wa litumbika kupange waco loku ambata omuenyo umue waleluka. (Luka 9:58; Yoano 5:17) Ndamupi o kuama ongangu ya Yesu? Anga hẽ, olonjali viove via siata oku ku pinga oco o yelise vonjo, loku linga ovopange akuavo? Anga hẽ, va siata oku ku vetiya oku fendela Suku poku endaenda kolohongele kuenda oku sapuilako vakuene ovina o kasi oku lilongisa? Etambululo lipi o sima okuti olio Yesu nda a eca kapulilo ava?
Yesu wa Kũlĩhĩle Ciwa Ovisonehua Haeye Ulongisi
7. (a) Yesu kuenda olonjali viaye va endele lelie kocipito Copaskua? (b) Eci vakuavo va tiukila kimbo, Yesu wa kala pi, kuenda momo lie?
7 Kotembo ya va Isareli, omãla vosi valume vepata va tambuile ocihandeleko coku fendela Yehova vonembele vokuenda kuovipito vitatu via va Yudea. (Esinumuĩlo 16:16) Eci Yesu a kuata cisoka 12 kanyamo, epata liaye lia endele ko Yerusalãi kocipito Copaskua. Omãla vakuavo valume lava vakãi va Yosefe la Maria va endelevo. Vungende waco mua kongelelevo epata likuavo ndeci: Salome manji a Maria kuenda ulume waye Sebedeo, lomãla vavo Tiago la Yoano vana veya oku linga ovapostolo.a (Mateo 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Marko 15:40; Yoano 19:25) Poku tiuka, Yosefe la Maria va simĩle hati, Yesu o kasi pokati ka vamanjaye, momo ka va limbukile okuti, wa siala. Pole, noke yoku pita oloneke vitatu, Maria la Yosefe va sanga Yesu vonembele okuti, “wa tumala pokati kalongisi oku va yevelela loku va pula pula.”—Luka 2:44-46.
8. Nye Yesu a kala oku linga vonembele, kuenda momo lie a komõhisila omanu?
8 ‘Apulilo’ api Yesu a linga kalongisi? Yesu ka lingile apulilo oku liupa atatahãi a kala vutima waye, ale oku kuata elomboloko liovina a yonguile oku kũlĩha. Ondaka yo Helasi yoku popia hati, oku pula pula, yi lomboloka oku kũlĩhĩsa ulandu wosi wa kongela vondaka yimue. Yesu ndaño okuti wa kala umalẽhe, wa kuatele ombili yoku lilongisa Ondaka ya Suku. Kuenje ukũlĩhĩso waye wa komõhisa alongisi vetavo. Embimbiliya li popia hati: “Vosi vo yeva va komoha olondunge viaye latambululo aye.”—Luka 2:47.
9. Ndamupi o kuama ongangu ya Yesu yoku lilongisa Embimbiliya?
9 Nye ca kuatisa Yesu oku komõhisa alongisi lukũlĩhĩso waye Wembimbiliya ndaño okuti, wa kala umalẽhe? Yesu wa kuata esumũlũho lioku tekuiwa lolonjali via sumbila Suku, kuenje vo longisa olonumbi viaye tunde vutila. (Etundilo 12:24-27; Esinumuĩlo 6:6-9; Mateo 1:18-20) Tu sukilavo oku ivaluka okuti, Yosefe wa enda oku ambata Yesu ko sunangonga oku yevelela Ovisonehua kuenda elomboluilo liaco. Ove hẽ, o kuetevo esumũlũho lioku tekuiwa lolonjali vi lilongisa Embimbiliya kumue love, loku endaenda kolohongele? Anga hẽ, wa kapako alikolisilo avo ndeci Yesu a linga lolonjali viaye? Ove hẽ, wa siata oku sapuilako vakuene ovina wa siata oku lilongisa ndeci Yesu a linga?
Yesu wa Kala Ukuepokolo
10. (a) Momo lie olonjali via Yesu via sukilile oku kũlĩha oku va pondola oku u sanga? (b) Ongangu yipi Yesu a sila omãla?
10 Eci Yosefe la Maria va sanga Yesu vonembele noke yoloneke vitatu, va liyeva ndati? Ovo va yeva ekavuluko. Pole, Yesu wa komõha calua eci a yeva okuti, olonjali viaye ka via kũlĩhĩle oku va pondola oku u sanga. Momo vosi yavo va kũlĩhĩle okuti wa citiwa locikomo. Handi vali, ndaño okuti ka va kũlĩhĩle ulandu waye wosi, pole, va kũlĩhĩle okuti, oka linga Onjovoli haeye Osoma Yuviali wa Suku. (Mateo 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) Omo liaco, wa va pula hati: “Nye wa sandeli? Ka wa kũlĩhĩli okuti nda sesamẽla oku kala oku kuli ovina via Tate?” Noke lesumbilo lialua wa tiukila kumue lolonjali viaye ko Nasara. Embimbiliya li popia hati: ‘Yesu wamamako oku pokola kokuavo.’ Kuenje “inaye wa patekela olondaka evi viosi vutima waye.”—Luka 2:48-51.
11. Catiamẽla kepokolo, ongangu ye o lilongisa ku Yesu?
11 Ove hẽ, wa siata oku kuama ongangu ya Yesu yoku pokola kolonjali viove? Ale wa siata oku sima okuti, ka va kũlĩhĩle ndomo oluali lu kasi koloneke vilo, kuenda ka va kũlĩhĩle ovina vialua ove wa kũlĩha? Ove citava okuti, wa kũlĩha ovina vialua ndeci: Oku talavaya lo Telefone yo peka, o Kombutador ale ovikuata vikuavo viokaliye via siata koloneke vilo. Pole, sokolola Yesu una wa komohĩsa alongisi ‘lolondunge viaye kuenda atambululo aye.’ Poku kũlĩhĩsa ulandu waye oka limbuka okuti, eye wa kũlĩhĩle ovina vialua okuti, viove ci sule. Yesu ndaño okuti, wa kũlĩhĩle ovina vialua, wa lekisa epokolo kolonjali viaye. Pole, ka ci lekisa okuti, wa enda oku tava lika kovisimĩlo viavo. Eye eci a kala umalẽhe ‘wamamako loku pokola kokuavo’ kovina viosi viwa. Oco hẽ, nye o lilongisa kongangu yaye?—Esinumuĩlo 5:16, 29.
Ka ca Lelukile Oku Pokola
12. Epokolo li popela ndati omuenyo wove?
12 Olonjanja vimue ka ca lelukile oku lekisa epokolo. Kũlĩhĩsa ulandu wamalẽhe vamue vavali vafeko va kala oku lomboka etapalo limue lia sanjavala okuti mu pita akãlu alua. Omo okuti, vatapalo anene muli ayau amue okuti, akãlu va pita vemehi, omanu va pita kilu, umalẽhe umue o tukuiwa hati, João wa nõlelepo oku pita keyau liaco. Eci akamba vaye vo mola va popia laye hati: ‘A João enju tu lomboke etapalo. Ku yongola oku enda letu?’ Omo okuti, João wa kala oku li simãla, umue pokati kavo wo sepula hati: ‘Ove wa topa.’ Ndaño okuti João ka kuatele usumba, wa popia hati: ‘Nda ivaluka elungulo nda tambuile ku ina yange.’ Eci papita okatembo kamue, João wa yeva onjuvungo yelola liekãlu vetapalo. Eci a vanja posi wa mola okuti, akamba vaye vafeko va tusuiwa lekãlu. Umue wa fa. Ukuavo wa lemehĩwa calua okuti, noke wa tetiwa okulu. Omãla vaco ina yavo wa va sapuilile hati, nda vu yongola oku lomboka etapalo u sukila oku pita keyau. Noke eteke limue ina yafeko vaco va lisanga la ina ya João. Eye wo sapuila hati: ‘Nda omãla vange va pokuile ndomõlove João, nda ka va pitile locilunga eci.’—Va Efeso 6:1.
13. (a) Momo lie o sukilila oku pokola kolonjali viove? (b) Vepuluvi lipi okuti omõla ka sukila oku pokola kolonjali viaye?
13 Momo lie Yehova a popela hati: “Ene amãla, pokoli kolonjali viene”? Momo poku pokola kokuavo, u lekisavo epokolo ku Suku. Handi vali, olonjali viene vi kuete ukũlĩhĩso walua okuti, ene ci sule. Cimue ci soka anyamo atãlo osimbu handi ka kua pitile ocilunga ca tukuiwa ndeti, ina ya João wa kuatele ale ekamba limue okuti, omõlaye wa fila vetapalo liaco poku seteka oku lomboka. Ocili okuti, olonjanja vimue ka ca lelukile oku pokola kolonjali viene. Pole, Yehova o yongola okuti vu cilinga. Handi vali, nda olonjali viene vi ku vetiyi oku kemba, oku nyana ale oku linga ovina vi sumuisa Suku, u sukila “oku pokola ku [Yehova okuti], komanu hakoko.” Eli olio esunga lieci Embimbiliya li popela hati: “Ene amãla, pokoli kolonjali viene vu Kristu, omo oco ca sunguluka.” Eci ci lomboloka okuti, u sukila oku pokola kolonjali viene kovina viosi via sunguluka lovihandeleko via Suku.—Ovilinga 5:29.
14. Omunu una wa lipua, momo lie ca lelukila oku pokola? Anga hẽ, omunu waco o sukilavo oku lilongisa epokolo?
14 Ove hẽ o sima okuti, nda wa kale omunu umue wa lipua okuti ku kuete ekandu, ndeci Yesu a kala, nda ca leluka oku pokola kolonjali viove? (Va Heveru 7:26) Ocili okuti, nda wa kale omunu umue wa lipua nda kua kuatele ovisimĩlo vioku linga eci cĩvi ndeci wa tuwa cilo. (Efetikilo 8:21; Osamo 51:5) Pole, Yesu ndaño okuti wa lipuile, wa sukililevo oku lilongisa epokolo. Embimbiliya li popia hati: “Ndaño eye Omõla, haimo, kohali yaye, wa lilongisa epokolo.” (Va Heveru 5:8) Ohali yina Yesu ka muile kilu, yo longisa ndati epokolo?
15, 16. Yesu wa lilongisa ndati epokolo?
15 Yosefe la Maria omo lioku kuama olonumbi via Yehova, va teyuila Yesu eci a kala omõla. (Mateo 2:7-23) Pole, noke Yehova ka teyuilile vali Yesu locikomo. Eye wa tala ohali yalua ketimba. Embimbiliya li popia hati, Yesu “wa lomba lomba, loku likutalaila, loku liyula lasuelẽla.” (Va Heveru 5:7) Otembo yipi Yesu a tala ohali yaco?
16 Yesu wa tala ohali yaco keteke liaye lia sulako eci Satana a seteka oku nyõla epokolo Liaye ku Yehova. Eye wa yevavo evalo vutima poku sokolola ndomo olofa viaye vioku tendiwa ndondingaĩvi vika nena etombo ku Isiaye. Omo liaco, eci a kala vocumbo ca Gesemane “wa likutilila lolupili. Esalamiho liaye lia lokila posi [ndatosi] osonde.” Noke eci papita olowola vimue poku fila kuti, wa yeva evalo lialua, kuenje wa “liyula lasuelela.” (Luka 22:42-44; Marko 15:34) Yesu “kohali yaye, wa lilongisa epokolo,” kuenje, wa sanjuisa utima wa Isiaye. Cilo o kasi kilu, kuenda wa kũlĩha ohali tua siata oku liyaka layo omo liepokolo.—Olosapo 27:11; Va Heveru 2:18; 4:15.
Lilongisa Epokolo
17. Ndamupi tu tenda epindiso tu tambula?
17 Eci olonjali vi eca epindiso kokuene, ci lekisa okuti va ku yonguili uwa omo liocisola vo kueteli. Embimbiliya li popia hati: “Omõla u pi isiaye ka pokuisa?” Nda olonjali viene ka vi lekisa ocisola kuenda ka vi sandi otembo yoku vu pindisi, ci sumuisa calua. Cimuamue haico catiamẽla ku Yehova. Eye eca epindiso kokuene omo liocisola. Embimbiliya liamisako hati: “Epokuiso liosi tete ka lia sokele ndesanju, te ndesumuo, noke li imila ava va pindisiwa lalio epako liombembua lesunga.”—Va Heveru 12:7-11.
18. (a) Epindiso liocisola lieca uvangi we? (b) Anga hẽ, wa kũlĩha omanu va kuatisiwa omo lioku tambula epindiso?
18 Soma Salomone wo ko Isareli una Yesu a limbukilevo olondunge viaye, wa lombolola esilivilo liepindiso olonjanli vieca locisola komãla. Eye wa popia hati: “U o yuvuisa ombueti komõlaye u nyale; u u sole o kuete ombili yoku u pindisa.” Noke wa lombolola okuti, omunu wosi o tava kepindiso o popela omuenyo waye kolofa. (Olosapo 13:24; 23:13, 14; Mateo 12:42) Manji umue ukãi wa lombolola okuti, eci a kala omõla wa enda oku linga ombuanja kolohongele. Pole, isiaye wa enda oku u likuminya epindiso eci va pitila konjo. Cilo ivaluka ciwa isiaye omo liepindiso liocisola a tambula kokuaye. Momo epindiso liaco lio kuatisa oku ambata omuenyo umue wa sunguluka.
19. Momo lie o sukilila oku pokola kolonjali viove?
19 Nda okuete olonjali vi lekisa ocisola kokuove loku sanda otembo yoku ku pindisa, eca olopandu kokuavo. Pokola kokuavo ndeci Yesu Kristu a pokola kolonjali viaye, Yosefe la Maria. Pole, o sukila oku cilinga omo okuti, Yehova oco a yongola kokuove. Nda wa pokola kokuavo oka kuatisiwa calua, kuenda ‘cosi o linga ci ku enda ciwa, kuenje oloneke viove palo posi vi lua.’—Va Efeso 6:2, 3.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Tanga velivulu Liatatu lio Estudo Perspicaz das Escrituras, kemẽla 509, lia sandekiwa Lolombangi via Yehova.
O Tambulula Ndati?
• Ekuatiso lipi omãla va pondola oku tambula nda va pokola kolonjali viavo?
• Yesu eci a kala omõla ongangu yipi a sia yoku pokola kolonjali?
• Yesu wa lilongisa ndati epokolo?
[Elitalatu kemẽla 20]
Yesu eci a kuata ekũi lianyamo kanyamo avali, wa kũlĩhĩle ciwa Ovisonehua