“SANDILIYA” ELOMBOLOKO

Cameron: A Jon, ndi sole calua ombangulo tua siata oku kuata yatiamẽla Kembimbiliya.a Onjanja ya pita eci tua sapela, wa linga epulilo limue liatiamẽla Kusoma wa Suku. Wa pula esunga lieci Olombangi Via Yehova vi tavela okuti Usoma wa fetika oku viala kunyamo wo 1914.

Jon: Nda kala oku tanga elivulu limue liene li lekisa okuti Usoma wa Suku wa fetika oku viala ko 1914. Eci ca ndi komonhisa, momo ove wa ndi sapuila okuti alongiso ene a kunamẽla Vembimbiliya.

Cameron: Eci, ocili muẽle.

Jon: Nda ci litangela Vembimbiliya. Pole, si ivaluka ocinimbu cimue ci tukula unyamo wo 1914. Nda tanga Embimbiliya vo Internet kuenda oku kũlĩhisa unyamo wo “1914.” Sia sangele ulandu “laumue.”

Cameron: A Jon, ndu ku pandiya omo liasunga avali. Catete, ove wa tanga ale Embimbiliya liosi, ci lekisa okuti o sole Ondaka ya Suku.

Jon: Ocili muẽle. Ndi sima siti, ka kuli elivulu likuavo li sokisiwa Lembimbiliya.

Cameron: Ondaka eyi yocili. Cavali, ndu ku pandiya omo okuti poku sandiliya etambululo liepulilo limue, o kũlĩhĩsa Vembimbiliya liove. Wa siata oku linga eci Embimbiliya li tu vetiya okuti: ‘Sandiliya’ oku kuata elomboloko.b Ci sanjuisa calua omo okuti ove o kasi oku likolisilako oku ci linga.

Jon: Nda pandula. Ndi yongola oku amamako oku lilongisa. Nda linga akonomuiso amue kuenda velivulu eli tua siata oku lilongisa, nda sangamo ulandu umue watiamẽla kunyamo wo 1914. Lia tukula onjoi soma umue a kuata yatiamẽla kuti umue unene wa tetiwa kuenje wa yova vali.

Cameron: A-a, ciwa. Ulandu owu wocitumasuku u sangiwa kelivulu lia Daniele ocipama ca 4. Owo u tukula onjoi ya Soma Nevukandesa wo ko Bavulono.

Jon: Oco, eye muẽle. Ocitumasuku caco nda ci tanga olonjanja vialua. Pole, oku vangula muẽle ocili, siata tẽlele oku limbuka ndomo ocitumasuku caco ci tiamisiwila Kusoma wa Suku ale kunyamo wo 1914.

Cameron: A Jon, ndaño muẽle uprofeto Daniele wa soneha ulandu waco, ka kuatele elomboloko lia suapo liocitumasuku caco!

Jon: Ocili muẽle?

Cameron: Ocili. Kelivulu lia Daniele 12:8, eye wa popia ndoco: “Nda [ci] yeva, puãi ka ca ndombolokele.”

Jon: Eci puãi hameko lika. Oku ci kũliha ci ndembeleka.

Cameron: Daniele ka kuatele elomboloko liasuapo omo okuti, ka ya kaile otembo ya Suku yoku situlula komanu ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Daniele. Pole koloneke vilo, tu pondola oku kuata elomboloko lia suapo.

Jon: Momo lie o ci popela?

Cameron: Kũlĩhisa olondaka tu tanga kocinimbu ci kuãimo. Daniele 12:9 ku popia ndoco: “Olondaka evi via yikiwa, haivio via sitikiwa toke kotembo yesulilo.” Elomboloko liocitumasuku eci, nda lia situluiwa noke, vokuenda “kuotembo ya sulako.” Ndomo tu ci kũlĩhisa velilongisa lietu Liembimbiliya, ovolandu a lekisa okuti tu kasi kotembo yaco ya sulako.c

Jon: O pondolavo hẽ oku ndomboluila ocitumasuku ca Daniele?

Cameron: Ndi ci seteka.

ONJOI YA NEVUKANDESA

Cameron: Loku teta onimbu, linga hu sapuile eci Soma a popia catiamẽla konjoi yaye. Cilo tu vangula eci catiamẽla kelomboloko liaco.

Jon: CIWA.

Cameron: Nevukandesa vonjoi yaye, wa mõla uti umue unene wa kula toke kilu. Noke wa yeva onumiwa ya Suku ya popia hati, uti waco u tetiwa. Pole, Suku wa popia okuti olombombo viawo ka vi tumbuiwapo. Noke “liolotembo epanduvali,” uti waco u yova vali.d Kefetikilo ocitumasuku eci, catiamisiwila ku Soma Nevukandesa. Ndaño wa kala osoma yimue ya kemãlele​—calua nduti wa kula toke kilu—​wa tetiwa vokuenda “kuolotembo epanduvali.” Ove ivaluka eci ca pitako?

Jon: Sio, si ci valuka.

Cameron: Ciwa. Embimbiliya li lekisa okuti Nevukandesa wa pumba olondunge viaye vokuenda kuanyamo epanduvali. Vokuenda kuotembo yaco, ka kuatele epondolo lioku viala. Pole, kesulilo liolotembo epanduvali, Nevukandesa wa kuata vali olondunge kuenje wa fetika vali oku viala.e

Jon: CIWA, ovina wa lombolola ndeti via ndomboloka. Pole, ovina viaco vi tiamisiwila ndati Kusoma wa Suku kuenda kunyamo wo 1914?

Cameron: Ocitumasuku eci ca tẽlisiwa volonepa vivali, pole ndi ci lombolola loku teta onimbu. Onepa yatete ya tẽlisiwa eci uviali wa Soma Nevukandesa wa tatekiwa. Onepa yavali, ya tẽlisiwa eci uviali wa Suku wa tatekiwa. Oku tẽlisiwa kuonepa yavali ku tiamisiwila Kusoma wa Suku.

Jon: Wa kũlĩha ndati okuti ocitumasuku eci ci kuete onepa yavali yoku tẽlisiwa kutiamisiwila Kusoma wa Suku?

Cameron: Catete, vocitumasuku caco mu sangiwa uvangi umue. Ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Daniele 4:17, ocitumasuku caco ca eciwa, “oco [omanu] vakuamuenyo va limbuke okuti Tõlo o viala Kusoma womanu, haeye eca usoma ku a panga.” Wa limbuka ondaka yokuti “usoma womanu”?

Jon: Oco, eci ci lekisa okuti ‘Tõlo o viala usoma womanu.’

Cameron: Ciwa. Helie ove o sima okuti eye “Tõlo”?

Jon: Ndi sima okuti ondaka yaco yi tiamisiwila ku Suku.

Cameron: Ciwa. Ocitumasuku eci ka ci tiamisiwila lika ku Nevukandesa. Mua kongelavo “usoma womanu”​—okuti uviali wa Suku uviala omanu vosi. Uvangi waco u sangiwa vulandu wocitumasuku caco.

Jon: Nye o yongola oku popia?

OSAPI YA VELAPO YELIVULU

Cameron: Elivulu lia Daniele, olonjanja vialua li tukula osapi yimuamue. Olio li tukula oku tumbikiwa Kusoma wa Suku vemehi liuviali Womõlaye, Yesu. Tu kũlĩhise ovipama via pita. Citava hẽ oku tanga elivulu lia Daniele 2:44?

Jon: CIWA. Ku popia hati: “Koloneke violosoma viaco, Suku yokilu o katula usoma, kuenje ka u nyolẽha, ka u tambuiwa lomanu vofeka yiñi; puãi owo u nyõla loku lia ovosoma aco osi, haiwo u kala muẽle hũ oloneke ka vi pui.”

Cameron: Nda pandula. Ove hẽ o sima okuti ocinimbu eci ci tukula Usoma wa Suku?

Jon: Mbili.

Cameron: Kũlĩhĩsa ndomo ci popia okuti Usoma waco u “kala otembo ka yi pui.” Ove hẽ ku tava okuti ondaka eyi yi tiamisiwila lika Kusoma wa Suku, okuti kuviali womanu hakoko?

Jon: A-a, ndi sima okuti oco.

Cameron: Kelivulu lia Daniele kuli ocitumasuku cikuavo ci tiamisiwila ku Soma wa Suku. Ocitumasuku caco ca sonehiwa kelivulu lia Daniele 7:13, 14. Poku tukula ombiali yi ka viala kovaso yoloneke, ci popia hati: “Wa ĩhĩwa uviali lulamba kuenda usoma, oco apata osi lolofeka lomanu vakualimi añi añi vo vumbe. Uviali waye ka u pui, ka u piti kuenje usoma waye ka u nyolĩwa.” Anga hẽ vocitumasuku eci muli ondaka yimue wa kũlĩha ciwa?

Jon: Ca tukula usoma umue.

Cameron: Ciwa. Pole ka ci tukula usoma umue wa ño. Ivaluka okuti ocitumasuku eci ca lekisa okuti, Usoma waco wa tambula omoko yoku viala “apata osi, olofeka lomanu vakualimi añi añi.” Eci ci lekisa okuti Usoma waco u ka viala oluali luosi.

Jon: Sia limbukile elomboloko liaco, pole ove o kuete esunga. Momo eci oco muẽle ca lekisiwa vocisonehua eci.

Cameron: Kũlĩhisavo ocina cikuavo ocitumasuku ci popia: “Uviali waye wenda ño hũ, lusoma waye kocitumbulukila lokocitumbulukila.” Ku tava okuti olondaka evi vi likuata levi tua tanga kelivulu lia Daniele 2:44?

Jon: Ocili, vi likuata.

Cameron: Cilo, tu kũlĩhise ovina tua sapela kefetikilo. Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Daniele kocipama 4, ca eciwa oco omanu va limbuke okuti “Tõlo o Viala usoma womanu.” Olondaka evi vi lekisa okuti voku tẽlisiwa kuocitumasuku eci mua kongela Nevukandesa. Velivulu liosi lia Daniele tu sangamo ovitumasuku viatiamẽla koku tumbikiwa Kusoma wa Suku u kasi peka Liomõlaye. Ove hẽ o tava okuti ocitumasuku celivulu lia Daniele kocipama 4 ci tiamisiwilavo Kusoma wa Suku?

Jon: Ndi tava okuti ocili. Pole si lete elitokeko lalimue lunyamo wo 1914.

“OLOTEMBO EPANDUVALI VIU LOMBOKE”

Cameron: Ciwa, tu kũlĩhise vali ulandu wa Soma Nevukandesa. Ivaluka okuti, uti una wa lomboluiwa vocitumasuku, u lomboloka Soma Nevukandesa. Uviali waye wa tatekiwa eci uti wa tetiwa loku pita olotembo epanduvali​—okuti ceci a pumba olondunge viaye vokuenda kuotembo yimue. Olotembo epanduvali via sulila eci Nevukandesa a kuata vali olondunge viaye loku fetika vali oku viala. Onepa yavali yoku tẽlisiwa kuocitumasuku ceci, Usoma wa Suku wa tatekiwa vokuenda kuotembo yimue​—pole, ka ci lekisa okuti Suku wa lueya ocina cimue.

Jon: Eci ci lomboloka nye?

Cameron: Kosimbu, olosoma via va Isareli vina via enda oku viala o Yerusalãi, via popawaile hati, via tumãla “kocalo ca Yehova.”f Ovio via lombolokele Suku vuviali womanu vaye. Omo liaco, uviali wolosoma viaco wa kala ocindekaise cuviali wa Suku. Pole, vokuenda kuotembo, valua pokati kolosoma viaco via siapo oku pokola ku Suku kuenje omanu valua va kuama ongangu yavo. Omo liesino lia va Isareli, kunyamo wo 607 O. Y. Suku wa ecelela okuti va yuliwa la va Bavulono. Tunde opo, vo Yerusalãi ka mua la viala vali olosoma yocindekaise ca Yehova. Eci oco ci lomboloka oku tatekiwa kuviali wa Suku. Wa sanga hẽ elomboloko liombangulo yetu?

Jon: Ca ndi lomboloka.

Cameron: Kunyamo wo 607 O. Y. oco kua fetika oku tendiwa olotembo epanduvali ale otembo yoku tatekiwa kuviali wa Suku. Kesulilo liolotembo viaco epanduvali, Suku wa laikele oku tumbika osoma yimue yokaliye oco yi linge ocindekaise Caye, pole omunu waco wo kilu. Eci nda ca lingiwa kotembo yoku tẽlisiwa kuovitumasuku vikuavo tua tanga kelivulu lia Daniele. Kaliye epulilo likuavo lieli: Olotembo epanduvali vi sulila otembo yipi? Nda tua tambulula epulilo eli, tu kũlĩha otembo Usoma wa Suku wa fetika oku viala.

Jon: Nda ci limbuka. Anga hẽ, olotembo epanduvali, via sulila ko 1914?

Cameron: Ocili. Wa ci limbuka.

Jon: Tu ci kũlĩha ndati?

Cameron: Yesu vokuenda kupange waye woku kunda palo posi, wa lekisa okuti olotembo epanduvali handi ka via pitilile kesulilo.g Eci ci lekisa okuti, otembo yimue yalua. Olotembo epanduvali via fetika eci Yesu keyile handi palo posi kuenda vi amamako toke eci a tiukila kilu. Ivalukavo okuti elomboloko lia suapo liocitumasuku ca Daniele lika ka eciwa lika “kotembo yesulilo.”h Vokuenda kuesulilo lianyamo o 1800, vakuakulilongisa Embimbiliya va vetiyiwa oku konomuisa lutate ocitumasuku eci kuenda ovitumasuku vikuavo. Ovo va fetika oku limbuka okuti olotembo epanduvali nda via sulila kunyamo wo 1914. Ovolandu a kasi oku pita voluali tunde kotembo yaco, a eca uvangi wokuti Usoma wa Suku wa fetika oku viala kilu kunyamo wo 1914. Kunyamo waco oco oluali lulo lua iñila koloneke vialio via sulako, ale otembo yesulilo. Ndi sima okuti o sukila oku sokolola kulandu wokaliye nda ku sapuila ndeti.

Jon: Ocili okuti nda tanga ulandu waco olonjanja vialua pole sia kuatele elomboloko.

Cameron: Ku ka sakalale. Oco ndi kuate elomboloko liovitumasuku viaco loku tẽlisiwa kuavio, nda pitavo otembo yalua. Pole ndi lavoka okuti ombangulo tua kuata ndeti ya ku kuatisa oku limbuka okuti elongiso Liolombangi Via Yehova liatiamẽla Kusoma wa Suku lia kunamẽla Vembimbiliya.

Jon: Ocili. Olonjanja vialua nda siata oku komõha ndomo o tiamisila elongiso liove Kembimbiliya.

Cameron: Nda limbuka okuti ove o kuetevo onjongole yaco. Ndomo nda ci popia ale, o sukila oku sokolola kulandu owu wokaliye tua sapela ndeti. Citava okuti o kuete apulilo amue. Tua kũlĩhĩsa okuti olotembo epanduvali vi tiamisiwila Kusoma wa Suku kuenda via fetika kunyamo 607 O.Y. Pole tua kũlĩha ndati okuti olotembo viaco epanduvali via sulilila kunyamo wo 1914i?

Jon: Ndi yongola oku ci kũlĩha.

Cameron: Embimbiliya li tu kuatisa oku kũlĩha anyamo olotembo viaco epanduvali. O yongola okuti eteke likuavo tu sapela eci catiamẽla kondaka eyi?

Jon: Ciwa.

ONJOI YA NEVUKANDESA​—OKU PITULULA

Cameron: A Jon, nda sanjuka omo nda ku sanga. Ndi sole calua esokiyo lietu lielilongiso Liembimbiliya osemana losemana.a Uhayele wove u kasi ndati?

Jon: Ndi ñuai ciwa, nda pandula.

Cameron: Nda pandula omo nda ku sanga ciwa. Onjanja ya pita eci nda kala kulo, tua sapela eci catiamẽla kesunga lieci Olombangi Via Yehova vi popela siti, Usoma wa Suku wa fetika oku viala kunyamo wo 1914.b Ndomo tua sapela, tua sanga esunga liaco vocitumasuku ci sangiwa kocipama ca 4 celivulu lia Daniele. Ove hẽ ivaluka eci ca sonehiwako?

Jon: Ndi ivaluka okuti ci tukula onjoi ya Soma Nevukandesa, yatiamẽla kuti umue unene.

Cameron: Oco muẽle. Nevukandesa vonjoi yaye wa mõla uti umue unene ndu u lamba kilu. Noke wa yeva onumiwa ya Suku ya popia hati, uti u tetiwa pole, ocisingi kuenda olombombo viaco, ka vi tumbuiwa. Noke yotembo yimue okuti “olotembo epandu vali” uti waco wa kula vali.c Tua sapelavo esunga lieci ocitumasuku caco ca tẽlisiwila volonepa vivali. Ivaluka hẽ oku tẽlisiwa kuonepa ya tete?

Jon: Anga hẽ, eci ca pita muẽle la Nevukandesa? Eye wa pumba olondunge viaye vokuenda kuanyamo epanduvali.

Cameron: Oco muẽle. Omo okuti vokuenda kuotembo yimue Nevukandesa wa pumba olondunge, uviali waye wa tatekiwa. Pole voku tẽlisiwa kuonepa ya velapo yocitumasuku eci, yeyi okuti, uviali wa Suku nda wa tatekiwa vokuenda kueci ci soka olotembo epanduvali. Ndomo tua ci konomuisa, olotembo epanduvali via fetika kunyamo wo 607 O.Y. eci o Yerusalãi ya nyõliwa. Tunde kotembo yaco, palo posi ka pa kale vali olosoma vikuavo via nõliwile la Yehova Suku oco vi viale omanu vaye. Pole, kesulilo liolotembo epanduvali, Suku wa sokiyile oku nõla Osoma yokaliye oco yi viale omanu vaye​—okuti umue o kasi kilu. Eci ci lomboloka okuti, esulilo liolotembo epanduvali lia kala efetikilo liuviali, Wusoma wa Suku. Cilo tu kũlĩhisa otembo kua fetika oku tendiwa olotembo epanduvali. Omo liaco, tu pondola oku kũlĩha otembo ya sulila kuenda otembo unyamo Usoma wa Suku wa fetika oku viala. Eci nda ku sapuila ca ku lomboloka?

Jon: Ovina tua konomuisa ndeti via njivaluisa eci tua sapela onjanja ya pita.

Cameron: Ciwa. Tu fetike ombangulo yetu, oco tu kũlĩhise anyamo olotembo epanduvali. Nda mãla oku tanga catiamẽla kondaka eyi oco njivaluke atosi a velapo. Ndi seteka oku ci lombolola.

Jon: OCO.

OLOTEMBO EPANDUVALI VIA SULILA​—KUA FETIKA OLONEKE VIA SULAKO

Cameron: Voku tẽlisiwa kuatete kuocitumasuku okuti mua kongela Nevukandesa, olotembo epanduvali vi lomboloka anyamo epanduvali. Pole voku tẽlisiwa kua velapo kuocitumasuku eci okuti mua kongela Usoma wa Suku, olotembo epanduvali ka vi lomboloka anyamo epanduvali.

Jon: Momo lie o ci popela?

Cameron: Ivaluka okuti olotembo epandu vali via fetika eci o Yerusalãi ya nyõliwa kunyamo wo 607 O.Y. Nda tua fetika oku tenda oku upisa kunyamo waco, anyamo epanduvali a sulila kunyamo wo 600 O.Y. Pole kunyamo waco lacimue ca velapo ca tẽlisiwa catiamẽla kuviali wa Suku. Handi vali, ndomo tua ci konomuisa, noke yoku pita ovita vialua vianyamo eci Yesu a kala palo posi, wa lekisa okuti olotembo epanduvali ka via sulilile handi.

Jon: A-a, oco. Kalie ndi ci ivaluka.

Cameron: Olotembo epanduvali vocitumasuku eci ka vi lomboloka anyamo, pole, vi lomboloka otembo yalua.

Jon: Anyamo a ñami?

Cameron: Elivulu Liesituluilo lina li lombolola ulandu umuamue lowu u sangiwa kelivulu lia Daniele, li tu kuatisa oku limbuka ciwa etendelo lianyamo olotembo viaco epanduvali. Olio li tukula olotembo vimue vitatu lomeyu, vi lomboloka 1.260 koloneke.d Omo liaco, olotembo epanduvali vi soka 2.520 kanyamo. Eci ñasi oku popia, ca ku lomboloka?

Jon: Ca ndomboloka. Pole toke cilo, sia limbukile etosi li lekisa okuti Usoma wa Suku wa fetika oku viala kunyamo wo 1914.

Cameron: Ciwa, tu ci kũlĩhĩse. Olonjanja vimue ovitumasuku Vembimbiliya, eteke limosi lilomboloka unyamo.e Nda tua kapako ocisimĩlo cokuti eteke limosi li lomboloka unyamo, olotembo epanduvali, vi soka 2.520 kanyamo. Nda tua tenda 2.520 kanyamo oku upisa kunyamo wo 607 O.Y., tu pitĩla toke kunyamo wo 1914.f Eli olio esunga lieci tu popela hoti, olotembo epanduvali via sulila kunyamo wo 1914, eci Yesu a fetika oku viala Ndosoma Yusoma wa Suku. Handi vali, oku upisa kunyamo wo 1914, voluali mua fetika oku pita ovolandu alua ana Embimbiliya lia popele hati, a ka pita koloneke via sulako.

Jon: Ovina viaco vi pi?

Cameron: Kũlĩhĩsa olondaka Yesu a popia vi sangiwa kelivulu lia Mateo 24:7. Eye poku lombolola catiamẽla kotembo a ka fetika oku viala kilu, wa popia hati: “Ofeka yi katukila ofeka, lusoma u katukila usoma, kuenje ku kala onjala lovilemawe kuiñi kuiñi.” Ivaluka okuti Yesu wa lombolola okuti vokuenda kuotembo yaco ku ka kala onjala kuenda ovilemawe. Ocili okuti voluali mua siata oku pita ovitangi vialua, ale sio?

Jon: Ocili muẽle.

Cameron: Vocinimbu eci, Yesu wa popiavo okuti vokuenda kuotembo yoku tukuluka kuaye Ndosoma, Yusoma wa Suku, ku ka kalavo uyaki. Elivulu Liesituluilo ka lia tukuile uyaki u ka pita pocitumãlo cimue, pole lia lombolola okuti vokuenda kuoloneke via sulako kolonepa viosi violuali ku ka pita ovoyaki.g Ove hẽ ivaluka otembo kua fetika uyaki watete voluali?

Jon: A-a, ndi ci ivaluka, ca kala kunyamo wo 1914, unyamo ove wa ndi sapuila okuti, oco Yesu a fetika oku viala! Lalimue eteke nda ci simĩle.

Cameron: Eci tu kongela ovina via tukuiwa vocitumasuku​—catiamẽla kolotembo epanduvali, kuenda ovitumasuku vikuavo—​Viembimbiliya vi kasi oku tẽlisiwa koloneke vilo via sulako, tu limbuka okuti vi kuete elitokeko. Olombangi Via Yehova via kolela okuti Yesu wa vialekiwa komangu Yusoma kunyamo wo 1914 kuenda kunyamo waco oco kua fetika oloneke via sulako.h

Jon: Ñasi oku seteka oku kuata elomboloko liaco.

Cameron: Ca ndi lomboloka. Ndomo nda ku sapuila, nda pitavo otembo yalua oco ñuate elomboloko liaco. Ndi lavoka okuti ombangulo yetu ya ku kuatisa oku sanga elomboloko liokuti ndaño Embimbiliya ka li tukula unyamo wo 1914, pole, catiamẽla kunyamo waco, Olombangi Via Yehova, vi tiamisila alongiso avo Kovisonehua.

Jon: Nda siata oku komoha ocituwa cene, momo cosi vu popia​—vu tukula ovisonehua. Ka vu tukula ocisimĩlo cene. Ndi sima okuti ka ca lelukile oku kuata elomboloko liulandu owu. Momo lie Vembimbiliya Suku ka tu sapuilile okuti unyamo wo 1914 owo Yesu a fetika oku viala kilu?

Cameron: A Jon, epulilo liove liwa. Ocili okuti, kuli ovina vialua ka via tukuiwile Vovisonehua. Momo lie Suku a sonehela Embimbiliya lonjila yimue okuti ka ci leluka omunu oku kuata elomboloko liaco? Citava okuti, onjanja yikuavo, tu ka konomuisa epulilo eli.

Jon: Ndu ku lavoka.