Unueyovwon​—Ọyen Idjerhe Ọvo re Vwo Titi Ufuoma

ỌWENA ọvo ro yono kpahen ejajẹ vẹ uruemu rẹ ihworakpọ ta ota kpahen oborẹ ohwo se ru siẹrẹ ọ da guọnọ nẹ e vwo ghovwo ọyen. Kerẹ udje, wọ sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn kugbe ẹghwọ rọhẹ uvwre rẹ ẹkuotọ phiyọ ababọ rẹ ozighi-egbe. Siẹrẹ ihwo ri suẹn da yare evwoghovwo mie ihwo rẹ ayen suẹn, ọnana odjephia nẹ ayen vwo ẹruọ rẹ oja rẹ ayen so vwọ kẹ ayen. Unueyovwon je sa chọn avwanre uko vwo vwo uvi rẹ oyerinkugbe vẹ ihwo efa.

Baibol na djerephia nẹ unueyovwon ro nẹ otọ rẹ ẹwẹn rhe sa nẹrhẹ ihwo rhoma vwo uvi rẹ oyerinkugbe. Kerẹ udje, Jesu kpe itẹ kpahen ọmọ rẹ osoghoro ọvo ro rhivwin rhe uwevwin ji yovwunu kẹ ọsẹ rọyen vwo nẹ otọ rẹ ẹwẹn rhe, ọsẹ na de rhiabọreyọ vẹ ẹwẹn rọyen eje. (Luk 15:​17-​24) E jẹ a kẹnoma kẹ omaẹkparọ kidie ọ cha nẹrhẹ a mrẹ bẹnbẹn re vwo yovwunu je yare evwoghovwo. Vwọrẹ uyota, ihwo re ghene vwomakpotọ mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwo yovwunu-u.

Oborẹ Unueyovwon Ghanre Te

Abigail phi udje oborẹ unueyovwon ghanre te phiyotọ, dede nẹ oruchọ rẹ ọshare rọyen yen muro vwo yovwunu. Ọke rẹ Devid rọ rhe dia ovie rẹ Izrẹl ukuko na vwọ hẹ aton, ọ vẹ ihwo rọyen da sẹro rẹ ichuru rẹ Nabal, ọshare rẹ Abigail. Ẹkẹvuọvo, ọke ri Devid vwo ji ihwo rọyen bro ra nẹ ọ kẹ ayen emu vẹ ame, Nabal da vwẹ ekan họ ayen, ji djẹ ayen yanran vẹ abọ fefe. Vẹ ivun emiovwo, Devid vẹ eshare ri te omarẹ 400 de vrẹn nẹ ayen ra teyen Nabal vẹ ivwruwevwin rọyen hwe. Abigail vwo nyo kpahọn, o de bru Devid ra. Ọke rọ vwọ mrẹ Devid, o de she bọvwọn opharo rhuotọ vwẹ obaro rọyen. Ọ da ta: “Uyovwi mẹ ọvo, ọrovwovwe, ọye me vwọ ghwẹ abe na; me rẹ wẹ biko jẹ ọmọtẹ wẹn dje ota phihọ uwe orhọn, re wo nyo ota rẹ ọmọtẹ wẹn.” Abigail da vuẹ obo re phiare ji mu emu vẹ ame kẹ ayen. Devid da ta: “Yanran kpo uwevwi wẹn egberhẹnẹdẹ; nighere, mi nyo obo ru wọ tare, orẹ re wọ rẹ vwẹ mi nyori.”​—1 Samuẹl 25:​2-​35.

Omaevwokpotọ rẹ Abigail vẹ obo ro yovwunu wan fikirẹ oruchọ rẹ ọshare rọyen sivwin evwruwevwin rọyen. Devid tobọ kpẹvwẹ rọ vwọ nẹrhẹ o jẹ abe rẹ ọbara ẹriọ. Dede nẹ ọ dia Abigail yen gbe Devid vẹ ihwo rọyen ku-u, jẹ ọ rhọnvwe oruchọ rẹ orua rọyen, ọ da nẹrhẹ ufuoma dia uvwre rayen vẹ Devid.

Udje rẹ ohwo ọfa rọ riẹn ọke ro vwo fo nẹ e yovwunu yen ọyinkọn Pọl. O vwo ọke ọvo rọ vwọ chochọn rẹ oma rọyen vwẹ aguare ro kpenu rẹ ihwo ri Ju. Ivun vwo miovwo orherẹn rode Ananayas fikirẹ obo ri Pọl tare, ọ da vuẹ ihwo ri mudia kẹrẹ nẹ e ghwiẹ ugbunu rọyen. Ọnana de mu Pọl vwọ ta kẹ: “Ọghẹnẹ cha ghwiẹ wẹ, wẹ ọvwareidjotọ na! Wo tidia vwẹ ovwẹ guẹdjọ nene urhi yu wo rhe gbobọnyẹ urhi na ra ghwiẹ vwẹ?” Ọke rẹ ihwo rehẹ etiyin vwọ tanẹ Pọl yinvwaro kpahen orherẹn rode na, kpakpata ọyinkọn Pọl de yovwunu rọ vwọ ta: “Me riẹnre rẹ, imoni, nẹ orherẹn rode rẹ; kidie e siro nẹ, Wo yivwaro kpahe osun rẹ ihwo wẹ-ẹn.’ ”​—Iruo rẹ Iyinkọn Na 23:​1-5.

Oborẹ Pọl tare na gbare​—ofori nẹ oguẹdjọ vwobọ vwẹ ozighi egbe-e. Dedena, o ji yovwunu fikirẹ obo rọ ta ota kẹ orherẹn rode na wan.a Unueyovwon ri Pọl nẹrhẹ ihwo rehẹ aguare ri Sahẹdrin na kerhọ rẹ obo rọ guọnọ ta. Kidie nẹ Pọl riẹnre nẹ ihwo ri Sadiusi vẹ Farisi rehẹ aguare ri Sahẹdrin na rhọnvwaphiyọ ohwohwo siẹrẹ a da ta ota kpahan evrẹnushi na-a, ọ da ta kẹ ayen nẹ fikirẹ esegbuyota rẹ ọyen vwo kpahen evrẹnushi na yen sorọ a vwọ reyọ ọyen vwo guẹdjọ na. Ọtiọyena, ihwo ri Farisi na da ka ẹbẹre ri Pọl, aphro rode da vwomaphia vwẹ uvwre rayen.​—Iruo rẹ Iyinkọn Na 23:​6-​10.

Die yen avwanre yono vwo nẹ idje ri Baibol ivẹ nana rhe? Vwẹ ẹdia ivẹ nana, kidie nẹ Abigail vẹ Pọl vwo owenvwe rẹ ayen vwo yovwunu, ọ de mu ihwo vwọ kerhọ rayen. Ọtiọyena, unueyovwon sa nẹrhẹ a vẹ ihwo efa vwo ufuoma. Vwọrẹ uyota, a da rhọnvwe oruchọ ji yovwunu, ọ sa nẹrhẹ a fobọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn phiyọ.

‘Mi ru Emu Vuọvo rọ Chọre-e’

Avwanre da mrẹvughe nẹ ivun miovwo ohwo ọvo fikirẹ obo ra tare yẹrẹ ruru, e se no nẹ emu fobọ da ohwo tiọyena nọ. Dedena, Jesu vwẹ uchebro kẹ idibo rọyen: “Fiki rẹ eriyin na, wo de ze izobo wẹn vwẹ enu rẹ agbada, wọ da karohọ nẹ wọ vẹ omoni wẹ vwo ota, yan je izobo wẹn vwo vwẹ enu rẹ agbada na, rere wọ yanran, re wọ vẹ omoni wẹ na rhuẹrẹ kugbe tavwe rere wo ki rhi ze izobo wẹn.”​—Matiu 5:​23, 24.

Kerẹ udje, oniọvo ọvo se no nẹ wo gbe ọyen ku. Vwẹ ẹdia nana, Jesu tare nẹ wo bro ra rere “wọ vẹ omoni wẹ na rhuẹrẹ kugbe,” ọ da tobọ dianẹ ọyen gbe we ku yẹrẹ wẹ yen gbere ku. Ota ri Grik ri Jesu vwo ruiruo vwẹ etinẹ na mudiaphiyọ nẹ ‘ihwo ivẹ ri vwo ẹghwọ na yen cha jowọ rẹ ayen vwọ rhuẹrẹphiyọ.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Vwọrẹ uyota, ihwo ivẹ re ro ohwohwo-o, vwo asan rẹ ayen de ru ohwohwo chọ vwẹ ẹdia evo, ọ vwọ dianẹ emu sa chọ ayen obọ, ayen je gba-a na. Ọnana yen sorọ o vwo fo nẹ ayen rhọnvwe oruchọ rayen.

Ọ dia a vwọ riẹn ohwo rọ riase yẹrẹ riabe yen obo ra ta na-a, ẹkẹvuọvo, ohwo rọ cha jowọ rẹsosuọ ọ vẹ oniọvo rọyen vwo vwo ufuoma. Ọke rẹ ọyinkọn Pọl vwo noso nẹ Inenikristi rehẹ Kọrẹnt muẹ iniọvo rayen kpo aguare fikirẹ ota rẹ igho rọ so ẹghwọ vwẹ uvwre rayen, ọ da kpọ ayen vi rọ vwọ ta: “Kidie we gbi diẹ oruchọ na phihọ oma-a? Kidie a gba ghwa wẹ ria-a?” (1 Kọrẹnt 6:⁠7) Dede nẹ Pọl ta ota nana kidie nẹ ọ guọnọre nẹ iniọvo na mu omoma rayen kpo aguare-e, jẹ odjekẹ na phẹnre: Ufuoma rọhẹ uvwre rẹ iniọvo ghanre vrẹ e vwo dje ohwo rọ riase yẹrẹ riabe phia. Avwanre da karophiyọ ọnana, ọ cha lọhọ e vwo yovwunu kẹ ohwo ro niro nẹ e gbe ọyen ku.

A Guọnọre nẹ O nẹ Otọ Ẹwẹn Rhe

Ihwo evo sa reyọ eta re vwo yovwunu vwo ruiruo vrẹka. Kerẹ udje, vwẹ Japan, a reyọ sumimasen, rọ dia ota re vwo yovwunu rẹ ihwo vwo ruiruo abọ buebun. A sa tobọ reyọ vwọ tanẹ, wẹkobiruo, kidie wo yovwunu kẹ ohwo ro ruẹse kẹ wẹ ru wọ sa kpẹvwẹ rhivwi-in. Kidie nẹ ihwo reyọ vwo ruiruo abọ buebun, ihwo evo se roro sẹ o ghini nẹ ẹwẹn rayen rhe. Ọtiọyen yen ọ je hepha vwẹ ẹkuruemu vẹ ejajẹ rẹ ihwo efa.

O toro asan rẹ wo nurhe-e, ofori nẹ wo yovwunu nẹ otọ rẹ ẹwẹn rhe. E je oborẹ wọ ta ota na wan vẹ upho ru wọ vwọ ta djephia nẹ obo ru wo ruru na ghene da wẹ. Vwẹ Ota ri Jesu tare vwẹ enu rẹ Ugbenu na, o de yono idibo rọyen rọ vwọ ta: “Ẹkẹvuọvo jẹ Ẹjo wẹn dia Ẹjo, ji E wẹn dia E: ọ da vrẹn enẹ kẹ efian.” (Matiu 5:​37) Wo de yovwunu, jẹ o nẹ otọ rẹ ẹwẹn wẹn rhe! Kerẹ udje: Ọshare rọhẹ urhiẹ vwẹ airport yovwunu kẹ aye ọvo rọhẹ obaro rọyen fikirẹ oghwa rọyen ro djere. Imibrẹro evo vwọ wan nu, rẹ ayen je vwọ hẹ urhiẹ na, oghwa na da rhoma dje aye na. Ọshare na de ji yovwunu obọfa. Emu vuọvo na vwọ rhoma phia abọ erha, ọrivẹ rẹ aye na da kpahen kẹ ọshare na nẹ ọ da dianẹ unueyovwon rọyen na ghini nẹ otọ rẹ ẹwẹn rọyen rhe, e gbe jẹ ọ davwẹngba rere oghwa rọyen na vwo je dje abọfa. Ọtiọyena, e de yovwunu fikirẹ oborẹ avwanre ruchọ, e gbe jẹ a davwẹngba rere e vwo jẹ ẹvwanriẹn.

Avwanre de yovwunu nẹ otọ rẹ ẹwẹn rhe, a cha rhọnvwephiyọ echobọ rẹ avwanre, yare evwoghovwo je davwẹngba vwọ rhuẹrẹ obo re phiare na phiyọ. Ọ re gbeku na mi rhe vwo ghovwo ohwo ro gbere ku. (Matiu 18:​21, 22; Mak 11:25; Ẹfesọs 4:​32; Kọlose 3:​13) Ọnana ghwa lọhọ eruo-o kidie avwanre ihwo re gbare-e. Dedena, unueyovwon sa nẹrhẹ e vwo ufuoma vẹ ihwo efa.

Ọke rẹ Unueyovwon Vwọ Dia Obo ri je Fo

Dede nẹ ọyen obo re ghanre re vwo yovwunu vwọ sẹro rẹ ufuoma, jẹ, ọ ghwa dia ọkieje yen o vwo fo nẹ e yovwunu-u. Reyọ phiyọ nẹ ota na shekpahen evun-ẹfuọn avwanre kẹ Ọghẹnẹ. Kerẹ udje, Ọke ri Jesu vwọ hẹ akpọ, “ọ vwomakpotọ o de nyẹme re te ẹdia rẹ ughwu, e, ughwu vwẹ urhe rẹ oja.” (Filipae 2:​8, NW ) Ẹkẹvuọvo, Jesu vwẹ ọke vuọvo sen esegbuyota rọyen womarẹ unueyovwon rere o vwo jẹ oja ẹriọ-ọ. Jesu ji yovwunu-u, ọke rẹ orherẹn rode na vwọ tanẹ: “Vwẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ ri bẹdẹ na, ta kẹ vwẹ, wẹ ghine Kristi na, Ọmọ rẹ Ọghẹnẹ na!” Ukperẹ Jesu vwo yovwunu fikirẹ oshọ, o de fiudugberi ta nẹ: “Wẹ re tareọ. Vwẹ ọ rẹ uyota me ta kẹ wẹ nẹ, Ke etinẹ yanran wọ cha mrẹ Ọmọ rẹ ohwo ro tidia vwẹ obọrhe rẹ ogangan, rọ cha vwẹ irharheghe.” (Matiu 26:​63, 64) Vwọ kẹ Jesu, ọ vwọ fuevun kẹ Jihova ghanre vrẹ ufuoma rẹ ọyen vẹ orherẹn rode na che vwo.

Inenikristi muọghọ kẹ ihwo ri vwo ogangan rẹ usuon ji brọghọ phiyọ ayen oma. Ẹkẹvuọvo, ayen cha vwẹ ọke vuọvo vwo yovwunu fikirẹ ẹmienyo rayen vwọ kẹ Ọghẹnẹ kugbe ẹguọnọ rẹ ayen vwo kẹ iniọvo raye-en.​—Matiu 28:​19, 20; Rom 13:​5-7.

Ọke rẹ Emu Vuọvo Rhe Che Gbowọphiyọ Ufuoma-a

Nonẹna, avwanre ruẹ chọ kidie a riuku ri jẹgba vẹ umwemwu mie ọsẹ avwanre rode Adam. (Rom 5:​12; 1 Jọn 1:​10) Adam rhe dia ohwo ro jẹgba kidie o gbevwọso Ọmemama na. Ẹsosuọ, Adam vẹ Ivi ka dia ihwo re gbare ri vwo oka rẹ umwemwu vuọvo-o, ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ veri nẹ ọyen cha rhoma ru ihworakpọ phiyọ ihwo rẹ egbagba. O che si umwemwu vẹ oborẹ umwemwu soro eje no.​—1 Kọrẹnt 15:​56, 57.

De vwẹ ẹwẹn roro oborẹ ọyena che mudiaphiyọ! Vwẹ uchebro ri Jems rọ dia oniọvo ri Jesu vwọ phia kpahen ẹrẹnvwe na, ọ da ta: “Ohwo ro rhe she vwẹ oma rẹ ota-a, yẹ ohwo yena omamọ rẹ ohwo [ohwo ọgbagba] ro se sun oma rọye rhe.” (Jems 3:⁠2) Ohwo ọgbagba se sun ẹrẹnvwe rọyen rere o vwo jẹ unu eyovwon fikirẹ eta ri je fo rọ tare. O ji “se sun oma rọye.” Mavọ yen ọ cha vwerhoma te a da dia ihwo re gbare re! Ọke yena, emu vuọvo rhe che gbowọphiyọ ufuoma rọhẹ uvwre rẹ ihwo-o. Ẹkẹvuọvo, asaọkiephana, e de yovwunu fikirẹ obo re ru chọ, ọ cha chọn avwanre uko vwo nene ihwo yerin vwọrẹ ufuoma.

[Eta rehẹ obotọ na]

[Uhoho]

Die yen avwanre se yono vwo nẹ udje ri Pọl rhe?

[Uhoho]

Ọke rẹ ihwo eje da dia gbagba, o rhe che vwo emu vuọvo ro che gbowọphiyọ ufuoma-a