ṰHUMETSHEDZO

Zwipiḓa Zwa Malofha Na Maitele A U Ariwa

Zwipiḓa zwa malofha. Zwipiḓa zwa malofha zwi bva kha zwivhumbi zwiṋa zwao zwihulwane—tsiki tswuku, tsiki tshena, dzi-platelet, na plasma. Sa tsumbo, tsiki tswuku dzi na phurotheini ine ya pfi hemoglobin. Mishonga ine ya itwa nga hemoglobin ine ya bva kha vhathu kana zwipuka, i shumiselwa u alafha vhalwadze vhane vha ṱahela malofha kana vhe vha fhalalelwa nga malofha manzhi.

Plasma—ine phesenthe dzayo dza 90 dza vha maḓi—i na dzi-hormone nnzhi, mimuṋo, dzi-enzyme, na pfushi, u katela na dziminerala na swigiri. Plasma i dovha ya vha na tshivhumbi tsha u kheṱhisa malofha, na maswole a muvhili ane a lwa na malwadze, na phurotheini dzi ngaho albumin. Arali muthu o farwa nga vhuṅwe vhulwadze, madokotela vha nga mu ṱhavha dzhekiseni dzi re na gamma globulin yo bviswaho kha plasma ya malofha a vhathu vho no ṱhavhelwaho honoho vhulwadze. Tsiki tshena dza malofha dzi nga vha tshisima tsha phurotheini dzine dza thivhela tshitzhili na khemikhala dzine dza thivhela u kavhiwa nga malwadze, dzi shumiselwaho u alafha maṅwe malwadze a bveledzwaho nga zwitzhili na dzikhentsara.

Naa Vhakriste vha fanela u tenda u alafhiwa nga mishonga i re na zwipiḓa zwa malofha? Bivhili a i ṋei zwidodombedzwa nga vhuḓalo, nga zwenezwo muṅwe na muṅwe u fanela u ḓiitela phetho u tendelana na luvalo lwawe phanḓa ha Mudzimu. Vhaṅwe vha nga kha ḓi hana zwipiḓa zwoṱhe zwa malofha, nga tshiitisi tsha uri Mulayo we Mudzimu a u ṋea Vhaisiraele wo vha u tshi ṱoḓa uri malofha a tshipuka a “shulule[lwe] fhasi.” (Doiteronomio 12:22-24) Vhaṅwe vha nga kha ḓi hana u shelwa malofha kana zwipiḓa zwao zwihulwane, fhedzi vha ṱanganedza maalafhele ane ha shumiswa tshipiḓa tsha malofha. Vha nga kha ḓi amba uri zwipiḓa zwa malofha a zwi tsha imela vhutshilo ha tshivhumbiwa tshe malofha a bviswa khatsho.

Musi ni tshi khou ita phetho dza malugana na zwipiḓa zwa malofha, ḓivhudziseni mbudziso dzi tevhelaho: Naa ndi a zwi ḓivha uri u hana zwipiḓa zwoṱhe zwa malofha zwi amba uri a thi nga ṱanganedzi miṅwe mishonga ine ya alafha malwadze kana ine ya nga thusa u ita uri malofha a kheṱhe, a si tsha nzuruma? Naa ndi nga kona u ṱalutshedza dokotela uri ndi ngani ndi tshi hana kana ndi tshi ṱanganedza miṅwe mishonga i re na zwipiḓa zwa malofha?

Maitele a u ariwa. A katela hemodilution na cell salvage. Musi hu tshi shumiswa hemodilution, malofha a a pambuswa muvhilini wa mulwadze, a dzhielwa vhudzulo nga zwiluḓi zwine zwa engedza malofha, nahone nga murahu a dovha a vhuyedzedzwa kha mulwadze. Cell salvage ndi maitele ane a tzwonzwa na u vhuyedzedza malofha o bvaho musi hu tshi khou itwa muaro. Malofha ane a bva kha mbanga kana ngomu muvhilini musi hu tshi khou itwa muaro, a a tzwonzwiwa nga mutshini, a ṱanzwiwa kana u ṱuḓiwa nahone a dovha a vhuyedzedzwa muvhilini wa mulwadze. Nga ṅwambo wa uri madokotela vha shumisa enea maitele a u alafha nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho, Mukriste u fanela u vhudzisa dokotela wawe uri u ḓo shumisa maitele afhio.

Musi ni tshi khou ita phetho malugana na enea maitele, ḓivhudziseni: ‘Arali maṅwe a malofha anga a tshi ḓo pambuswa muvhilini wanga nahone u elela hao hu tshi nga kha ḓi thithiswa lwa tshifhinganyana, naa luvalo lwanga lu ḓo ntendela u dovha u dzhia eneo malofha e tshipiḓa tshanga, zwa ita uri ndi si ṱoḓe uri a ‘shululelwe fhasi’? (Doiteronomio 12:23, 24) Naa luvalo lwanga lwo gudiswaho nga Bivhili lu ḓo dzula lu si na mulalo arali maṅwe a malofha anga a bviswa, a shandulwa, nahone a vhuyedzedzwa muvhilini wanga musi ndi tshi khou ariwa? Naa ndi a zwi ḓivha uri u hana maitele oṱhe a ngalafho ane a katela u shumiswa ha malofha anga zwi amba uri ndi vha ndi tshi khou hana u itwa ndingo dza malofha, u ṱanzwiwa malofha nga mutshini wa dialysis kana u shumisa mutshini une wa thusa u fema na u bommba malofha, musi hu tshi khou itwa muaro wa mbilu?’

Mukriste u fanela u ḓiitela phetho malugana na nḓila ine a ṱoḓa uri malofha awe a shumiswe ngayo musi a tshi ariwa. U fanela u dovha a ḓiitela phetho arali a tshi ḓo tenda uri hu itwe ndingo dza malofha na u shumiswa ha maalafhele a zwenezwino a u kokodza malofha a si gathi nahone a vanganywa na miṅwe mishonga nahone a dovha a vhuyedzedzwa muvhilini.

MBUDZISO DZINE MUKRISTE A NGA DZI VHUDZISA DOKOTELA

Arali ni tshi ḓo ariwa kana u alafhiwa nga mishonga ine ya nga vha i na malofha, itani vhungoho ha uri ni na garaṱa yaṋu ya DPA (durable power of attorney) na uri no dzhia vhukando hoṱhe ho teaho u itela u ḓitsireledza uri ni sa shelwe malofha. Zwiṅwe hafhu, ni nga kha ḓi vhudzisa dokotela waṋu mbudziso dzi tevhelaho:

Naa vhaongi na vhaṅwe vhoṱhe vhane vha ḓo nnyita muaro vha a zwi ḓivha uri nṋe ndi Ṱhanzi ya Yehova, na uri a thi ṱoḓi u shelwa malofha (malofha mavhisi, tsiki tswuku, tsiki tshena, dzi-platelet, na plasma) hu sa londwi uri vhuimo vhu hani?
Arali ndi tshi fanela u alafhiwa nga mushonga wo itwaho nga zwipiḓa zwa malofha, wonoyo mushonga wo itiswa hani? Hu ḓo shelwa mungafhani nahone u ḓo shelwa nga nḓila-ḓe?
Arali luvalo lwanga lwa ntendela u alafhiwa nga mishonga i re na zwipiḓa zwa malofha, mutakalo wanga u ḓo kwamea hani? Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine nda nga alafhiwa ngadzo?

Ni sa athu khetha nḓila ine na ḓo alafhiwa ngayo, thomani ni rabele Yehova ni mu vhudze mbilaelo dzaṋu. U fulufhedzisa u ṋea vhuṱali vhoṱhe vhane vha mu ‘humbela’ nga lutendo.—Yakobo 1:5, 6.