Ipfi Ḽa Yehova Ḽi A Tshila
Manweledzo A Bvaho Kha Marifhi A Yaho Kha Vhathesalonika Na Kha Timotheo
U BVA tshee tshivhidzo tsha Thesalonika tsha vhumbiwa musi muapostola Paulo o dala henefho, tsho vha tsho sedzana na u pikiswa. Ngauralo Timotheo—khamusi we a vha e miṅwahani ya vhu-20—a tshi vhuya ngei Thesalonika e na muvhigo wavhuḓi, Paulo o sudzulusea uri a ṅwalele Vhathesalonika vhurifhi ha u vha khoḓa na u vha ṱuṱuwedza. Vhurifhi honovhu vhune zwa vhonala uri ho ṅwalwa mafheloni a 50 C.E., ndi ha u thoma kha maṅwalo a Paulo o hevhedzwaho. Nga murahunyana, o ṅwalela Vhakriste vha ngei Thesalonika vhurifhi ha vhuvhili. Nga tshifhinga tshenetsho, o vha a tshi khou khakhulula mavhonele o khakheaho e vhaṅwe vha vha vhe nao na u ṱuṱuwedza vhahawe uri vha ime vho khwaṱha kha lutendo.
Hu ṱoḓaho u vha miṅwaha ya fumi nga murahu, Paulo o vha e ngei Makedonia nahone Timotheo e ngei Efeso. Paulo o ṅwalela Timotheo, a tshi khou mu ṱuṱuwedza uri a dzule Efeso na uri a bvele phanḓa a tshi lwa na vhafunzi vha mazwifhi vhe vha vha vhe nga ngomu tshivhidzoni. Musi Vhakriste vha tshi tovholwa nga murahu ha u tshinyadzwa ha Roma nga mulilo nga 64 C.E., Paulo o ṅwala vhurifhi hawe ha vhuvhili vhu yaho kha Timotheo. Vhurifhi honovhu ndi ha u fhedza kha maṅwalo awe o hevhedzwaho. Ri nga vhuyelwa na riṋe ṋamusi nga ṱhuṱhuwedzo na nyeletshedzo zwo ṋekedzwaho kha marifhi maṋa enea a Paulo.—Vha-Heb. 4:12.
‘FHAṰUWANI’
Paulo o khoḓa Vhathesalonika nga ṅwambo wa u ‘shuma nga u tenda, u ḓi-netisa nga lufuno, na u konḓelela.’ O vha vhudza uri vha ‘fulufhelo ḽawe, na dakalo ḽawe, na dzánga ḽiné a zuwa ḽone.’—1 Vha-Thes. 1:3; 2:19.
Nga murahu ha u ṱuṱuwedza Vhakriste vha ngei Thesalonika uri vha khuthadzane nga fulufhelo ḽa mvuwo, Paulo o amba uri: “Ḓuvha ḽa Murena ḽi ḓo ḓa vhunga mbava ya vhusiku.” O vha eletshedza uri vha “fhaṱuwe” nahone vha dzule vho tsha mihumbuloni.—1 Vha-Thes. 4:16-18; 5:2, 6.
Mbudziso Dza Maṅwalo Dzo Fhindulwa:
4:15-17—Ndi vhonnyi vhane vha “takulelwa nṱha . . . nga makole u yo ṱanganedza Murena,” nahone zwenezwi zwi itea nga nḓila-ḓe? Vhenevha ndi Vhakriste vho ḓodzwaho vhane vha khou tshila tshifhingani tsha u vha hone ha Kristo e kha maanḓa a Muvhuso. Vha “ṱanganedza Murena” Yesu kha muvhuso wa ṱaḓulu u sa vhonali. Naho zwo ralo, u itela u tshenzhela zwenezwi, vha fanela u thoma vha fa nahone vha vusiwa sa zwivhumbiwa zwa muya. (Vha-Roma 6:3-5; 1 Vha-Kor. 15:35, 44) U vha hone ha Kristo ho no ḓi thoma, nga u ralo Vhakriste vho ḓodzwaho vhane vha fa ṋamusi vha vusiwa nga tshifhinga tshenetsho. Vha “takulelwa nṱha,” kana u vuswa nga u ṱavhanya.—1 Vha-Kor. 15:51, 52.
5:23—Paulo o vha a tshi khou amba mini musi a tshi rabela uri “muya wa[vho] na mbilu na muvhili nga zwi vhe zwo vhulungwaho”? Paulo o vha a tshi khou ambela kha muya, mbilu, na muvhili zwa miraḓo minzhi ya tshivhidzo tsha Vhukriste, tshe tsha vha tshi tshi katela Vhakriste vho ḓodzwaho nga muya vha ngei Thesalonika. Nṱhani ha u sokou rabelela uri tshivhidzo tshi vhulungwe, o rabelela uri hu vhulungwe “muya” watsho, kana mahumbulele atsho. O dovha a rabelela “mbilu” yatsho, ine ya vha vhutshilo hatsho, kana u vha hone hatsho, na “muvhili” watsho—une wa vha tshigwada tsha Vhakriste vho ḓodzwaho. (1 Vha-Kor. 12:12, 13) Nga zwenezwo, thabelo yeneyo i bvisela khagala u vhilaelela vhukuma ha Paulo tshivhidzo.
Ngudo Kha Riṋe:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Nḓila i shumaho ya u ṋea nyeletshedzo ndi ya u khoḓa muthu zwi tshi bva mbiluni na u mu ṱuṱuwedza uri a khwinise huṅwe fhethu.
4:1, 9, 10. Vhagwadameli vha Yehova vha fanela u dzula vha tshi ita mvelaphanḓa ya muya.
5:1-3, 8, 20, 21. Musi ḓuvha ḽa Yehova ḽi tshi khou sendela, ri fanela uri ri “dzivhuluwe, ri ḓi-pile khana nga lutendo na lufuno; nguwane hu vhe u fulufhela u tshidzwa.” Zwiṅwe hafhu, ri fanela u livhisa ṱhogomelo nga ho khetheaho kha vhuporofita ha Ipfi ḽa Mudzimu, Bivhili.
‘IMANI NO KHWAṰHA’
Vha tshi shandula zwe Paulo a zwi amba kha vhurifhi hawe ha u thoma, zwi vhonala uri vhaṅwe tshivhidzoni vho hanedza uri u “vha hone ha Murena” ho vha hu tsini. U itela u khakhulula mavhonele eneo, Paulo o vha ṱalutshedza zwe zwa vha zwi tshi fanela u “thoma u ḓa.”—2 Vha-Thes. 2:1-3, vhambedzani NW.
Paulo o vha ṱuṱuwedza a ri: “Imani ni khwaṱhele dzindaelá dze ra ni laedza.” O vha eletshedza uri vha “sendel[e] kule ha murathu ufhio na ufhio ané a tshimbila lu songo fanelaho.”—2 Vha-Thes. 2:15; 3:6.
Mbudziso Dza Maṅwalo Dzo Fhindulwa:
2:3, 8—“Muthu wa vhuvhi” ndi nnyi, nahone u ḓo fheliswa nga nḓila-ḓe? Tshigwada tshenetsho tshine tsha imelwa nga “muthu” ndi vhafunzi vha ḽa Vhudzhagane. Muthu we a ṋewa maanḓa a u ḓivhadza khaṱulo dza Mudzimu kha vhavhi na u ṋea ndaela dza uri vha haṱulwe ndi “Ipfi”—Muambeli Muhulwane wa Mudzimu, Yesu Kristo. (Yoh. 1:1) Nga zwenezwo, hu nga ambiwa uri Yesu u ḓo fhelisa muthu wa vhuvhi “mufemo [maanḓa a shumaho] wa mulomo wawe.”
2:13, 14—Vhakriste vho ḓodzwaho vho ‘nangiwa tsha kale uri vha tshidzwe’ nga nḓila-ḓe? Vhaḓodzwa vhane vha vha tshigwada vho dzula vho nangiwa musi Yehova a tshi dzudzanya uri mbeu ya musadzi i pwashe ṱhoho ya Sathane. (Gen. 3:15) Yehova o dovha a dzula o amba nga ha zwine vha tea u zwi swikelela, mushumo une vha ḓo u ita, na u lingiwa hune vha ḓo sedzana naho. Ndi zwenezwo zwe vha ‘vhidzelwa’ zwone.
Ngudo Kha Riṋe:
1:6-9. Khaṱulo dza Yehova a dzi nga ḓeli muthu muṅwe na muṅwe.
3:8-12. U vha tsini-tsini ha ḓuvha ḽa Yehova a zwo ngo fanela u shumiswa sa tshiitisi tsha u sa ṱoḓa u shuma u itela uri ri kone u ṱhogomela ṱhoḓea dzashu na u ḓitikedza vhuḓinḓani hashu. U sa vha na zwine ra zwi ita zwi nga ri ita uri ri bvafhe nahone zwa ri ṱuṱuwedzela u vha “[vha]dzia-u-dzhena zwa vhaṅwe.”—1 Pet. 4:15.
“LINDÁ TSHE WA SWISWIWA TSHONE”
Paulo o eletshedza Timotheo uri ‘a lwe nndwa tshidele, a dzule e na lutendo na luvalo lwavhuḓi.’ Muapostola o amba nga ha pfaneleo dzine vha rangaho phanḓa tshivhidzoni vha fanela u vha nadzo. Paulo o dovha a eletshedza Timotheo uri “dzingano dzi sí na zwa Mudzimu . . . [a] dzi sendedze kule.”—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Paulo o ṅwala uri: “Muhulwane U songo tou mu kaidzanya.” O ṱuṱuwedza Timotheo a ri: “Lindá tshe wa swiswiwa tshone, U sande mafhafhaḓo, a sí na zwa Mudzimu, na u ṱaṱa dzikhani, huné hu tshi zwífhiwa ha pfi ndi yone nḓivho.”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Mbudziso Dza Maṅwalo Dzo Fhindulwa:
1:18; 4:14—Ndi vhufhio ‘vhuporofita he ha dzula ho amba’ nga ha Timotheo? Hu nga kha ḓi vha hu vhuṅwe vhuporofita malugana na mushumo we Timotheo a vha tshi ḓo vha nawo tshivhidzoni tsha Vhukriste tshifhingani tshi ḓaho, ho hevhedzwaho musi Paulo o dalela Lisitara vhukatini ha lwendo lwawe lwa vhuvhili lwa vhurumiwa. (Mish. 16:1, 2) Zwi tshi ya nga ‘vhuporofita he ha dzula ho ambiwa,’ vhahulwane vha tshivhidzo “vho vhea zwanḓa” kha Timotheo we a vha a tshi kha ḓi vha muswa, u itela uri a ite mushumo wo khetheaho.
2:15—Musadzi u “tshidzwa e kha u beba vhana” nga nḓila-ḓe? U beba vhana, u ṱhogomela vhana vhawe, na u ṱhogomela zwa muṱani wawe zwi nga ita uri musadzi a ‘tshidzwe’ kha uri a sa fhedze tshifhinga a tshi “ita zwitshele, na u shuma zwi sí na hazwo.”—1 Tim. 5:11-15.
3:16—Ndi tshifhio tshiphiri tsha u ḓikumedza kha Mudzimu? Zwauri zwo vha tshi nga konadzea uri vhathu vha ḓivhee kana vha si kone u ḓivhea nga fhasi ha vhuvhusahoṱhe ha Yehova zwo vha zwi tshiphiri lwa miṅwaha minzhi. Yesu o ṋea phindulo nga u dzula a tshi fulufhedzea nga ho fhelelaho kha Mudzimu u swika a tshi fa.
6:15, 16—Naa maipfi enea a ambela kha Yehova Mudzimu kana kha Yesu Kristo? Maipfi enea a ambela kha muthu we u vhonala hawe ha ṱaluswa, ane a vha Yesu Kristo. (1 Tim. 6:14) U fhambana na vhathu vhane vha vhusa sa mahosi na marena, Yesu ndi “Makone-é-eṱhe,” nahone ndi ene e eṱhe ane a sa fe. (Dan. 7:14; Vha-Roma 6:9) U bva tshee a vuselwa maṱaḓulu a sa vhonali, a hu na muthu fhano kha ḽifhasi a “konaho u mu vhona” nga maṱo a ṋama.
Ngudo Kha Riṋe:
4:15. Hu sa londwi uri ro vha Vhakriste zwenezwino kana kale, ri fanela u lwela u bvela phanḓa ri tshi aluwa muyani.
6:2. Arali ro tholiwa nga mutendi nga riṋe, nṱhani ha u mu shumela nga madebe, ri fanela u mu shumela nga u ḓiimisela u fhirisa nḓila ye ra vha ri tshi nga shumela ngayo muthu ane a si vhe mutendi.
“HUWELELA FHUNGO, IMA U KHAḼO”
U itela u lugiselela Timotheo kha zwifhinga zwi konḓaho zwa tshifhingani tshi ḓaho, Paulo o ṅwala uri: “Mudzimu ho ngo ri ṋea muya wa u vha magoswi, o ri fha wa maanḓa, wa lufuno, wa tsha-vhuhulwane.” Timotheo o eletshedzwa uri: “Mulanda wa Murena a songo ita dzinndwa, nga a vuḓele vhoṱhe, a vhe mukoni wa u funza.”—2 Tim. 1:7; 2:24.
Paulo o ṱuṱuwedza Timotheo uri a ‘khwaṱhele kha zwe a funzwa na zwe a fulufhela zwone.’ Pfunzo dza vhagunei dzo vha dzi tshi khou anda, nga u ralo muapostola o laya mulavhelesi we a vha a tshi kha ḓi vha muswa a ri: “Huwelela fhungo, ima U khaḽo’ . . . , rovhedza! Sola! Kwengweledza.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Mbudziso Dza Maṅwalo Dzo Fhindulwa:
1:13—“Mafhungo o takalaho a sa lwaliho” ndi mini? “Mafhungo o takalaho a sa lwaliho” ndi “a Murena washu Yesu”—ane a vha pfunzo dza ngoho dza Vhukriste. (1 Tim. 6:3) Zwe Yesu a zwi funza na u zwi ita zwo vha zwi tshi tendelana na Ipfi ḽa Mudzimu, nga u ralo maipfi ane a ri “Mafhungo o takalaho a sa lwaliho” nga u tou angaredza a dovha a ambela kha pfunzo dzoṱhe dza Bivhili. Pfunzo dzenedzi dzi nga ri thusa uri ri ḓivhe zwine Yehova a zwi ṱoḓa kha riṋe. Ri tevhedza mafhungo o takalaho a sa lwaliho nga u ita zwine ra zwi guda Bivhilini.
4:13—“Mikumba” yo vha i mini? Ipfi ḽiṋe ḽa ri “mikumba” ḽo vha ḽi tshi ambela kha zwo ṅwaliwaho kha mukumba. Zwi nga kha ḓi itea uri Paulo o vha a tshi khou humbela miṅwe ya mipombo ya Maṅwalo a Luheberu u itela uri a kone u a guda musi o valelwa dzhele ngei Roma. Miṅwe mipombo i nga vha yo vha i ya papyrus fhedzi miṅwe i ya mikumba.
Ngudo Kha Riṋe:
1:5; 3:15. Tshiitisi tsha ndeme tsha uri Timotheo a vhe na lutendo kha Kristo Yesu, lutendo lwe lwa ṱuṱuwedza tshiṅwe na tshiṅwe tshe Timotheo a tshi ita, ho vha hu u gudiswa Maṅwalo a tshee ṅwana musi e hayani. Ndi zwa ndeme lungafhani uri miraḓo ya muṱa i humbule nga ho dzikaho nga nḓila ine ya khou ḓadzisa ngayo vhuḓifhinduleli honovhu kha Mudzimu na kha vhana vhavho!
1:16-18. Musi vhatendi nga riṋe vha tshi sedzana na milingo, u tovholwa, kana u valelwa dzhele, ri fanela u vha rabelela na u ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u vha thusa.—Mir. 3:27; 1 Vha-Thes. 5:25.
2:22. Vhakriste, zwihuluhulu vhaswa, a vho ngo fanela u farakanea nga maanḓa nga u ita nyonyoloso, nga mitambo, muzika, u ḓimvumvusa, mishumo ine vha takalela u fhedza tshifhinga khayo, u fara dzinyendo, khaseledzo dzi sa vhuyedzi, na zwiṅwe zwi fanaho nazwo, lune vha vha na tshifhinga tshiṱuku tsha u tovhola zwithu zwa muya.
[Tshifanyiso kha siaṱari 31]
Ndi vhurifhi vhufhio ha u fhedza ho hevhedzwaho he ha ṅwalwa nga muapostola Paulo?